Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 595 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

If88.

Kraków, 15 Lutego — Sobota.

Bok 1879.

,%raków 14 lutego,

ię

^eścilśmy _ w

czoraj mowę tronową,

o J^e8arz ^ iemiecki zagaił parlament

u. i. 2 b. n\. Jest ona zwięzłem streszczeniem

programu prawodawczego tej sesyi, a mia

nowicie naznacza: l ° reformę systemu po

da_tkowego i systemu cłowego, oraz 2 ° ście

śnienie Wolności słowa w parlamencie. Te

są główne zadania sesyi , obok niektórych

innych spraw mniejszej wagi, lub takich,

które parlament załatwić ma pod wzglę

dem formalnym, gdyż rząd sam je bez u

działu reprezentacyi wykonał, a mowa tro

nowa zapowiada jedynie przedłożenie ich

dla potwierdzenia lub dla przyjęcia po pro

stu do wiadomości. Takiemi są środki za

rządzone przeciw dżumie, zniesienie arty

kułu Y traktatu pragskiego co do pół

nocnego Szlezwiku i zapowiedzi ustalenia

pokoju powszechnego w skutku zakończe

nia wojny wschodniej.

Dwa przeto właściwie przedmioty będą

wymagały udziału ciała prawodawczego, to

jest: reforma podatków i ceł, oraz uBtawa

cenzuralna dla parlamentu. Obie te sprawy

były już rozbierane bardzo ściśle w dzien

nikach z okazyi wniesienia ich na Radę

Związku niemieckiego. Mimo tego obrady

nad niemi będą prowadzone niewątpliwie

z całą zaciętością bądż przekonań, bądż in

teresów. Rozbieraliśmy je oba w swoim cza

sie i zapewne przyjdzie o nich mówić nie

raz, gdy postawione będą na porządkn

dziennym. Oba napotykają, na, silny opór

z wielu stron’; bacząc jednak na zwykłą

dotąd powolność partyi liberalnej dla kan

clerza, trudno zaiste przypuścić, aby par

tya ta przeważna liczebnie, ilekroć wspie

rała rząd albo wchodziła z nim w kompro

mis, bo znajdowała wtedy zawsze poparcie

ze strony specyficznie rządowej, znalazła dziś

dość odwagi dla stawienia czoła rządowi,

a przeto aby zerwała z nim. W sejmie pru

skim, który mniej więcej ten sam stosunek

stronnictw mieści w sobie jak parlament,

partya liberalna poddała się woli rządn,

gdy szło o ustawę przeciw socyalistom.

Prawdopodobnie będzie mu posłuszną ze

względu na nowellę karną przeciw wolno

ści słowa w parlamencie. A jednak na tem

polu znalazłaby Bię partya liberalna w je

dnym obozie z temi stronnictwami lub od

cieniami, które stają w obronie wolności, a

mianowicie z centrum i Polakami, a wresz

cie frakcya postępowa również połączyłaby

Bię z opozycyą, co spowodowałoby upadek

ustawy. Grdy jednak odrzucenie takowej

sprowadziłoby rozwiązanie parlamentu, prze

to niemożna wcale wnosić, aby liberalni

zachowali się w praktyce tak jak się za

chowają teoretycznie, gdy mowa o wolności

obrad parlamentu.

Inna znów rzecz co do reformy podatków

i ceł. Tu mnóstwo krzyżuje się interesów

i systemów ekonomicznych. Rząd pragnie

za pomocą podwyższenia podatków niesta

łych i za pomocą ceł opiekuńczych przei

stoczyć cały ekonomiczny ustrój dotych

czasowy, który stał się podstawą organi

zacyi Związku cłowego niemieckiego, a ten

znów stworzył pierwszy materyalną podsta

wę dla jedności Niemiec i przygotował

przewagę Prus.

Za reformą ekonomiczną w obu tych

względach pójdzie przyznanie cesarstwu

Niemieckiemu dochodów z ogólnych wpły

wów cłowych, które dotąd zastępować trzeba

było dopłatami matrykularnemi, ustanowione*

mi jeszcze w myśl aktu kongresu wiedeń

skiego po upadku Napoleona I i Związku

reńskiego, a za urządzeniem dawnego Związ

ku niemieckiego. Opłaty te znacznie się zwię

kszyły, odkąd całe Niemcy przeszły pod

zwierzchnictwo Prus, i są dziś już tak u

ciążliwe, jakby Prusy wyzyskiwały stano

wisko swoje zwierzehnicze. Utworzenie dla

cesarstw_a osobnego źródła dochodów, obró

ciłoby się na korzyść centralizacyi władzy

cesarskiej i kanclerskiej, i dałoby początek

ministerstwu skarbu cesarstwa. Dwa zatem

najpotężniejsze organa władzy byłyby skon

centrowane w kanclerstwie: zarząd spraw

zagranicznych i skarbowość, gdy trzeci

czynnik, jakim jest armia, zostaje jnż pod

kierunkiem wyłącznym Cesarza. Rządom

krajowym pozostałaby czysto-lokalna ad

ministracya.

Niski stan przemysłu niemieckiego, jaki

się szczególniej wykazał na wystawach po

wszechnych oraz w uszczuplonej produkcyi

w czasie wojny francuskiej i po wojnie,

ma być podżwignięty według planu rządu

przez cła opieknńcze. Oświadcza się prze

ciw temn żywioł rolniczy i cały świat kon

sumujący, ktory ma płacić premię za zły

towar; sprzeciwia się nadewszystko cała

szkoła absolutnie do wolności handlowej

przyznająca Bię. Na pola tem nie same

przeto interesa polityczne, lecz oraz mate-J,,

ryalne ścierać się będą. Z tego widać za

wczasu, że wykonanie programu rządowego

wskazanego mową tronową, nie obędzie się

bez zaciętej walki, i wcale nie można prze

widywać, jaki wypadnie rezultat.

Mowa tronowa przyjętą została zimno,

prócz zwykłego w końcu okrzyku na

cześć Cesarza, wysłuchano ją w milczeniu,

pomimo, że była to pierwsza mowa trono

wa odczytana osobiście przez Cesarza od

dnis zamachu na jego źyeie. Osobiste u k a

zanie się Cesarza miało atoli dać pro

gramowi cechę bezpośredniego zajęcia się

Korony sprawami, których uchwalenia nie

tylko kanclerz, ale i Cesarz oczeknją od

parlamentu. Jest też w końcu mowy tej u

st§p, który nie związkowe i nie konstytn

cyjne ma znaczenie, bo przebija z niego

dość jasno popęd autokratyczny; mówi on

zaś, że zjednoczenie Niemiec jest siłą, o ile

ta złożoną jest w ręku Cesarza.

KORESPONDENCYA ,,CZASU"

Berlin 11 lutego.

(B) Przy tytule dyecezyi Poznańskiej poruszył

dzisiaj X. Dr. Stablewski w Bejmie pruskim po

łolenie Kościoła polskiego, w yktzając, że archidye

cezya G nitźiifńsko-P oznafisba więcej cierpiała pod

brzemieniem kulturkampfu niż ktokolwiek inny.

Wspomniał, biorąc pochop z przemówienia p. Schor

lemera, że nietylko centrum stawiane jeat za prze

szkodę do pokoju z Krymek, ale 1 Polacy, szcze

gólniej polscy dostojnicy kościelni w Rzymie. Tyeh

zbyteczną byłoby brać w obronę, ale zdanie to jest

wyrazem złego snmienia wobec Pola_ków. Jako P o

lacy, mówił szanowny po seł, musielibyśmy żyozyć

sobie w interesie zniszczenia Niemiec dalszego trwa

nia tej walki, ale nietylko Polakami jesteśmy lecz

oraz chrseścianami (poruszenie ływe), więc dalekie

mi są od nas te ucząc:a. Potem roztoczył X. Sta

blewski w szczegółach obraz położenia Kościoła,

wszystkich środków podkopujących ży"ie religijni’

w B?kol*, opuszczenie religijne Indu w 97 par t fi ich

bez pasterzy, tak iż tylko noc§ ukryci misjonarze

pociech religijnych im udzielać muszą. Zrobiło w ra

żenie, gdy wspómnieł, że p o tę.ić tych kapłanów

nie będą mogli, gdyż ci kosztem swei wolności nio

są ratunek duszom girącym bez religii, gdy się

oodziwia lekarzy niosących tyci** nieraz w ofierze

dla ratunku życia doczesnego. Gdy razw ał mini

stra F alka »Vitrnv?uszem spustoszenia**, żywa okla

ski sie odezwały. Jego dziełowa polu kościebem

nazwał mówca nowocZeBnym^«oniem trojańskim**,

na którym się lud posnął. Z praw z wyboru pro

boszczów nikt nie korzystał i H ęża rządowi zrobili

fiasco. Dozory kościelne uprź *krzjły sobie zarząd

komisarza królewskiego. Zapytał w k oń ca, jak aię

to wszystko zgadza z prawami międzynarodowemi

poręczającemi P olskom także wolność r eligijną?

Oparł się n a podstawie praw a międzynarodowego

i zapytał: kto zwolnił rząd pruski od tych zobo

wiązań ? Kwestyę wolności religijnej podjął szano

wny poseł formalnie jako sprawę międzynarodową

w analogii do sprawy wschodniej, którą tylko kon

gresy, na ostatku b erlń3ki, ra o d fi?owały. Oświad

czył’ że gdy pewne państwa nie chciały do kon

gresu berlińskiego dopuścić Bprawy polskiej, to ż pe

wnością chyba w tem uozncin, że kongreB nie mógł

by pozostać milczącym wobec krwawego nawraca

nia Unitów, wobec prześladowania Kościoła pod

wodzą kamaryli babskiej z panna Błudow na czele.

Wrażenie zrobiło, gdy oświadczył, że nasze cierpie

nia dotychczasowe uwieńczone scstzły , gdy Kościół,

ostatni jeszcze przybytek pociechy dla nas, szkoła

cierpliwości i nadziei zostaje burzoną a stan ten

wzwołany nie da się opisać — non describendus,

sed deplorandus.

Hzjran 9 lntego.

(R. F .) Odezwał Bię wreszcie p. Sella. To działo

największego kalibru, rabin stronnictwa liberalnego

z odcieniem umiarkowania i łącznik między koro

ną a kołami parlamentarnemu. Przestraszono się

widać w najwyższych s t r a c h , by nie posądzono

K *im ała o chęć nawrócenia s:ę, więc przywódca

dworskiej partyi wypiera Bię w liście otwartym do

iednego ze swych politycznych przyjaciół, wszelkiej

wspólności ’te stronnictwem, łtó r e mogłoby się u

tworzyó w Izbie z wejściem katolików do parlamen

tu. Wypiera go się nawet, gdyby przyjęło ono fik

ta dokonane i zrzekło się wszelkich preteasyj do

państw« Kośeirln”go, bo jak po« łada, wszelki wpływ

«osad K"ścte?.a *a

i «tc*unki pifi

stwowe, j e at daleko niebezpieczniejszy we Włoszech,

niżeli we Francyi, a Królestwo z obranej drogi co

fać się nie powinno, ale iść śmiało obranym torem.

Wyznanie to jest bardzo ważne, bo p. Sclla nie

tylko Btoi na czele stronnictwa, ale przedstawia

szkołę Cayoura, a będąc Piemontczykiem, ma wy

łączne stanowisko na dworze, którego w trudnyrh

chwilaph jest doradcą. Jest to doskonała nanka dla

p. di Masimo. H r. Connestabile i tych wszystkich,

którzy czyniąc ustępstwa rewoiueyi i przyjmuiąc

fikta dokonane, myślą, że przeciągłą na swą stro

nę większość pa rla m e n tu , kiedy tymczasem sami

stają Bię narzędziem liberalizmu. Głos p. Selli ma

jeszcze osobne znaczenie, gdyż on był twórcą praw

rękojmi (garenzie) i on ich zaraz pierwszy nie wy

konał uczciwie, wierny programowi, który przy ro z

prawach w parlamencie rozwinął przed jednym

z deputowanych opozycyi. nCo to _wam Bzkodzi gło

sować za rękojmiami, potrzebnemi nam koniecznie

dla Europy, kiedy to samo prawo, które uchwali

liśmy dzisiaj, możemy w tym samym parlamencie

za rok zmodyfikować, lub znieść zupełnie*. P . Sella

należy do tej szkoły, któraby chciała porządku n_a

świeci«, a mon archii we Włoszech, aló bez religii,

bez Kościoła; bez żadnej wyższej powagi, bez ża

dnego praw a, któregoby parlament nie mógł po

ruszyć. Państwo jest najwyższą władzą na ziemi i

jemu wszystko poddać Bię musi, jedność zaś wło

ska bożkiem, którem u kłaniać Bię powinien św,at

cały. Dla Kościoła p. Sella j_eat dalako niebezpie

czniejszy, niżeli p. Ciiroli, niżeli cały zastęp repu

blikanów i dla tego oddał mu on prawdziwą usłu

gę, że Bwą myśl jasno wypowiedział i że się pu

blicznie przyznał, iż nie idzie tn ani o państw °

Kościelne, rn i o przyszłość polityczną W łoch ,

ale o zasady cbrześciańskie, k tóre nie powinny

istnieć w dzisiejszym liberalnym ustroju społeczeń

stwa. W polemice, jak a Bię toczy o wzięcie udziału

k*to!ków w wyborach, program ex-prezesa gabi

n eta, nie będzie zapewne bez znaczenia i on lepiej,

niżeli wazyBtk°, co dotąd było powiedziane, zakre

śla stanowisko, jakie prawdziwi konserwatyści po

winni zaję,ć w parlamencie. Dla tego że dotąd Wa

tykan się nie od;zwał, źe zapewne chętnie widzi

wyrabiające się zdania, wielu takich, którym zasa

dy ciężą, sądzi, źs polityka i postępowanie Stolicy

św. Bię zmienia i że gotowa ona czynić ustępstwa

na korzyść liberalnej monarchii. P sałem kiedyś,

że Leon XIII jest człowiekiem głęboko politycznym,

bada, ducha, próbuje, ale że kiedy uzna za sto

sowne się odezwać, to Bię świat przekona, że pa

piestwo nie ulega tym zmianom, do jakich polity

ka europejska przyzwyczaiła publiczność. Watykan

milczy dotąd, ale w swoim czasie odezwie eię. Kie

dy wygadają się politycy zaciągnięcia aię Kościoła

M)d sztandar sabaudzkiej monarchii i kiedy etanie

gmach ta k zwanej ugody, jedno słowo wystarczy

podobno, by pokazać, że to pałac z kait, który i

rozleci za lada dmuchnięciem.

Zmiany zaszłe we Francyi, nie przejdą tu bez

odgłosu, ale przewrót we Włoszech będzie radykal

uiejaay. Republika francuska samem sw ojea istnie

niem elektryzuje iuż umysły gorętsze na półwyspie.

W Neapolu manifestacja na cześć nowego prezy

denta powinna była przypomnąć zeznania Paosa*

nantego, że nie należy bynajmniej do Bocyalistów,

ale że nie chce mieć nad sobą króla; w Rzymie

za P o r ta del Popolo publicznie w biały dzień wy.

gwizdano królową, jadącą na snacer, a nawet w Ta

rynie, stolicy monarchicznego Piemontu trzeba było

zakazać republikańskich zbiegowisk nlicznycb. F ra n

cya ma republiki ustaloną i to nie daje spokoju

republikanom tutejszym, teorya im nie wystarcza,

z chmurnych wyżyn chcą się dostać na ziemię i

skosztować zakazanego owocu, wiedząc dobrze, że

będą poparci przez całą indność cierpiącą niedo

statek, nienależącą zapewne do żadnego stronnio*

twa, ale pokładającą nadzieję w każdej zmianie i

każdym przewrocie. Nędza we Włoszech jest wiel

ka i ona się stanie najsilniejszym sprzymierzeńcem

ruchu republikęńskiego. Tylko tutaj gra będzie taj

na, skryta, podziemna, a kiedy przyjdzie czas wal

ki i Btronnictwo monarcbiezne ujrzy się w mniej

szości, Bamo przejdzie może do obozu nieprzyjaciel

*kiego, zostawiając koronę własnemu przemysłowi.

Możemy niedługo ujrzeć dawnych ministrów z con

srrteryi, tworzących gabinety republikańskie.

Przedwczoraj w kaplicy SykRtyńskiei Ojciec św.

urządził nabożeństwo żałobne za Piusa IX , na którem

obecnem było tylko ciało dyplomatyczne i rzymski

nsłtm y at Wczoraj zaś było nabożeństwo u św

Piotra, które mogło i powinno było zastanowić

mieszkań ów Kwirynału. Od samego r ana dwoma

szeregami ciągnęły powozy przez plac św. Anioła

z takim pośpiechem, że musiano podwoić straż ns

moście, a wiele osób opuszczało pojazdy, by się

prędzej dostać piechotą do kościoła. Są pewne ob

iawy opinii publicznej, których nikt nie ogłaBzs, (

których nikt nie pisze, ale które mają większą, n a

wet polityczną doniosłość, niżeli oficjalne plebizcy

t r . Przed miesiącem była rocznica śmierci Wiktora

Emcnuela. Mimo całej wystawy zewnętrznei, która

się tak podoba Włochom, mimo naciska sfer rzą

dowych, mimo propagandy dziennikarskiej, prócz

najb!żazych Kwirynału, nikogo nie było w Panteo

nie, nawet rząd nie był tsk reprezentowany, jakby

się było można tego spodziewać. Uderzyło to wszy

stkicb, nawet zwróciło to uwagę ciała dyplomaty

cznego. Przedwczoraj i wczoraj nikt nie zapraszał,

nikt s:} nie umawiał, nikt nawet nabożeństwa nie

ogłaszał, a tymczasem Rzym cały przez dwa dni

wyległ do grobu Piuea. Ci co byli u św. Piotra,

mogą zaświadczyć, ile przywiązania serdecznego

było w tej niespodziewanej pielgrzymce, która sa

ma z siebie powBłała, a była najwymowniejszym

objawem uczuć ludności. Nie podobna, by ludzie

rozumni liberalnego obozu nie widzieli, że po dzie

sięciu latach zaboru Rzymu, kwestyą rzymska po

została tem, czem była pierwszego dnia po wejściu

wojska do miasta i że rządy jedności mimo ogło

szenia Rzymu stolicą królestwa, nie zapuściły ko

rzeni w tym gruncie zgubnym dla monarchii.

Umarł temi dniami w Collegium, Germanicum O.

Józef Aloizy Dmowski, jeden z weteranów biało

ruskich, Zgromadzenia Jezusowego, dobrze zasłu

żony nietylko zakonowi, w którym od r . 1818 żył

i pracował ale i naukom filozoficznym, któ re przez

wielką część żyda wykładał, pr,yczyniwBzy się nie

mi głównie do powrotu do nauki św. Tomasza i ty

le osławionego w początkach tego wieka s?stema

scholBstycznego. Po opusicżeniu kraju towarzyszył

jenerałowi Brzozowskiemu do Rzymu, a po odro

dzeniu zgromadzenia, nie oprśdł katedry aż do

r. 1870, pozostając do końca życia prefektem nauk

w nniwersytctie grcgoryeńskim. Kochany, szanowa

ny w domu, w śtietie naukowym bardzo wysoko

ceniony, gdziekolwiek posłany p rzći przełożonych

i jako rektor w Modenie i jako profesor u św.

Earebiusza i w Wenecyi, wszędzie zostawił po sobie

ślad głębokiej nauki i wpływa świątobliwego życia.

CS co to znoszą zakony i uważają je za przeciwne,

postępowi, pewno nie przypatrzyli się nigdy takie

mu ty ciu : na świecie mogli znaczyć, używać sła

wy, bogactwa, mogli błyszczeć i władić, on to

wszystko złożył Boga w ofierze, by w sukni zakon

nej, w ubóstwie zapomniany, pracować dla popra

wy świata i dobra młodzieży.

N. Pan mianował prokuratora rządowego w Tar

nowie M ;deja Czyszczana rad cą sądu wyższego

w Krakowie.

_________

N. Pan ned:ł wcźnemu sąda powiatowego w Ska

winie, Janowi Schilderowi, z powodu przenie

sienia go na własną prośbę w stan stałego spo

czynku i uznając jego wieloletnią i wierną służbę,

srebrny krzyż zasługi.

Minister sprawiedliwości mianował następujących

*djunktów sądowych sędziami powiatowymi: M v

cieja Kastewkę z Kossowa. w Załośoiach; Emila

Wołoszczakiewicza z Przemyśla, w Sądowej

WiBzni; Grzegorza Kuźmę z Kołomyi w Ka

łuszu.

’

_________

Prezydium krajowej Dyrekcyi skarbu mianowało

inspektorami podatkowymi koncepistćw skarbowych:

Emila Czenlińikiego, Wojciecha Wawrzkowicza,

Edmunda Hiolakiego, Juliusza Borysiewicsa, F e r

dynanda Kobetwaina, Teofila B -sezowakiego, F ran

ciszka S mfiiia i Ludwika Fu)sa; tudzież koncep!—

:tami skarbowymi dla Blutby w Btałych podatkach

adjucktow podatkowych: Władysława Dunina, Ro

berta Kratochwila, Władysława Gajdę i Feliksa

Plisza.

Czytrmy w Gazecie Lwowskiej:

Poseł Fe.liks Pławicki postawił na posiedzeniu

Sejmu d. 12 peźdiisrnik a 1878 wniosek, aby z po

wodu rażąco ku upadkowi chylącego się gospodar

stwa rybnego, k tóra dawnemi czaty przynosiło zna

czne dosńo(iy i n jiOT,u ałaUMOnj nb--rrp asp cłso

go wyniszczenia wszystkich szlachetniejszych ryb

rzecznych, polecono Wydziałowi krajowemu wypra

cowanie projektu ustawy o rybołówstwie na pod

stawie orzeczenia ankiety. StoBując się do polecenia

Sejmu, Wydział krajowy zwołał na d. 20 b. m.

ankietę, k tó ra wziąć ma pod rozwagę kwestyę,

czy wydanie ustawy o rybołówstwie jest pożądanem,

a ewentualnie wypracować projekt ustawy. Do an

kiety zaproszeni zostali: Hr. Włodzimierz Dziedu*

szycki (jako przewodniczący), członek Wydziała

krajowego D r Józef Wereszczyński, radca Wydziela

krajowego Edmund Mochnacki, właściciel dóbr Kor

nel Ghwalibóg, radca Namiestnictwa D r Kajetan

Orlecki, profesor uniwersytetu lwowskiego Dr Szy

mon Syrski i poseł Feliks Plawicki.

W l e d e i 13 lntego. Sytuacja pod względem

orzesilenia gabinetowego nie zmieniła się. Rekon

trukcya ministerstwa księcia Auersperga, czyli in

nemi słowy, mianowanie napowrót ministrów dy

misjonowanych, a tymczasowo urzędujących, zw y

ątkiem atoli prezesa księcia Auersperga i mi

n istra U n g r a , zdaje się być najprawdopodobniej

sze*» rozwiązaniem kryzys gabinetowej. Również

jeat rzeczą prawdopodobną, że Dr Stremayr, jako

najstarszy w urzędzie minister, obejmie przewo

dnictwo gabineta, a p. Chluaecky, który stanow

czo opierał się pozostania w gabinecie, ma jednak

pozostać. Atoli decyzya żadna jeBtcze w całej tej

sprawie nie zapadła, lecz rozmowy, konferencye i

rokowania ministrów, k tóre toczyły Bię wczoraj przez

dzień cały, trw ają ciągle. Hr. Taaffa, jak doniósł

wczoraj telegram, odroczył Bwój wyjazd, z czego

wnoszą, te i dla niego przeznaczoną jest teka w ga

binecie powracającym do Bteru. W ogóle zdaje się,

Część literacko-artystyczna.

EREM MARGRABSKI

OO. łtameduJ’ów w Szańcu

wspomnienie historyczne

napisał

Ludwik Zarewicz.

Jak wiadomą sakon Kemedułów-PaEtelników Zgro

madzenia Góry K oronnej ( Congregationis Montis Co

ronae) posiadbł w Polsce i Litwie razem Biedem

eremów (klasztorów), z których ostatnim i najmłod

szym był erem ś. Józefo, także margrabskim (Mar

chionalis)r zwany, fzndow any w Szańcu 1725 rok 2.

Historye dawniejszych, je3zcze w XVII wieku po

wstałych u nas sześciu eremów jako to : w B.ela

nach przy Krakowie, Rytwianach, Bielanach pcd

Warszawą, Bieniszewie, P ożajścin i Wygrach za

mieszczone są w tomie VIII obszernego dzieła:

Annales Camaldulensium, wydanego VTzf dwóvh

k»mądałów Jan a Chr. M ittareli i Ans. C)Stadom

* Weneoyi 1764 r. w IX tomach in folio, lecz o

e;emia Szanieikim nie m a tam najmniejszej nawet

** misnki.

W monografii naszej: Zakon Kamednłów ’, jego

udacje i diiejowe wspomnienia w Polsce 1 Litwie,

wydanej w Krakowie 1871 r . podaliśmy (str. 50 i

51) o rzeczonym eremie bardzo szczupłą i niedo

stateczną wiadomość, albowiem mimo najusilniej

szych stara ń i zabiegów nie zdołaliśmy wtedy wię

cej ssczegółów cdszukeć.

D jpiero w r . 1876 zapoznawszy rię z szanownym

obywatelem Królestwa Polskiego p. Wojciechem Bis

choó3kim, za jego wpływem i i ośrednictwem udało

się nam kilka cennych pod tym względem otrzy

mać Bkszówek, Bkreślonyeh przez X. Kazimie

r / a Wnorowskiego kanonika kieleckiego proboszcza

w Szańcu, a czerpanych »już to z nader Bzczupłych

a k t miejscowych przy kościele Szanieekim jeszcze

pozostałych, już to z akt konBystorza kieleckiego

z lat 1802 do 1828, jnż wreszcie z żywej dotąd

o pustelnikach szanieckich trady cji ludow_ej."

Składając niniejBŻem obudwom wymienionym ła

skawcom za ich pamięć i trudy w zebraniu i do

starczeniu nam pożądanego materyału najserde

czniejszą p odzięk ę, czujemy się w obowiązku, po

zestawieniu takowego z wlasnemi notetam ., czerpa

nemi ta k z archiwum bielańskiego OO. Kamedołów

nrzy Krakowie jak i z innych źródeł, w jedną zao

krąg lon ą całość, podać niniejsze wspomnienie o ere

mie Szanieekim dla miłośników pamiątek history

cznych do publicznej wiadomości, z tej głównie

uwagi i* rzeczona fund acja stoją_c przez długie

Iate pustkowiem, dziś już może *mknęła z powie*

rzcbai ziemi a p( ź mej wrzelkie dochodzenia mmejby

skutku osiągnąć mogły.

W pięknej okolicy, wpośród wzgórz Bkalistych,

cechnjących ziemię krakowską, na północnćj stronie

słynnego kąpielami miasteczka Bu)ka, o półtora

mili od Pińczowa, leży wieś Szaniec w dawn_em

województwie Sandomierskiem, obwodzie Btobnickim,

powiecie szydłowskim *).

Starcdawna to osada, albowiem już dekret Bo

lesława P udyka, wydany na wiecu odprawionym

między Chrobrzem i Zagościem dnia 21 czerwca

1250 r., wspomina o Szaó:u-Sancia (Piekot ińkiego

kodeks dyplom, katedry krak. I. 39). Ziś z Dłu

gosza Liber Benefidarum (t. IL p. 378 i 379) do

wiadujemy się, iż wieś nSzanyeczu w pobliżu Piń

czowa w drugiej połowie XV, wieku była własno

ścią Krzesław a ź Kurozwęk herbu Róża (Poraj),

posiadała kościół parafialny z ciosowego kamienia

pod wezwaniem N. P . Maryi i że do tej parafii

należały wsie: Siedlec, Galów, Uników, Sławkowice,

Mikułowice, Młyny i Kozina. Kościół ten, posta

wiony w stylu gotyckim spolszczonym, stoi dotąd

w całości; poświęcił go w r. 1499 , jak świadczy

Nazwisko jej, jak się niektórzy domyślają, ma

pochodzić od osobliwszego położenia; albowiem oią

gnące się cd briegu Wisły ku Nidzie wzgórza koń

czą się tutaj nagle, tworząc podłużne, bardzo foremne

ja k b y r ę k ą ludzką usypane szańce, panujące zdaleka nad

płaszczyzną, rozciągającą się od zachodu i południa.

Wieś sama leży na wzgórau gipsowem a od północy

ma pokład bardzo łupkiego piaskowca.

napis obok wielkiego ołtarza położony: wspomniany

Krzesław z Kurozwęk, który od r. 1493 do śmierci

swej (umarł 1503 r.) był biskupem Wrocławskim

dzierżąc zarazem pieczęć mniejszą koronną.

W wieku XVI Szaniec przeszedł w posiadanie

rodziny Myszkowskich Jastrzębczyków. Dom te"

nabył świetności z Piotra, naprzód płockiego a od

1577 _ 1591 r. krakowskiego biskupa, który, jak

pisze S tan. Łubieński, jeszcze przed dostąpieniem

infuły tyle poRiadał rozmaitych prebend, że go po

wszechnie proboszczem całej Polski zwano. Biskup

ten umierając (5 kwietnia 1591), synowcom swym

Piotrowi Chęcińskiemu, Zygmuntowi piotrkowskie

mu starostom i Aleksandrowi Myszkowskim zosta

wił ogromny m ajątek w spuściźnie: ośm milionów

złp. w gotówce, a w dobrach: zamek Chroberz

z obszerną włością, Pińczów, Mirów, Szaniec, Książ

Krzeszówka, Przygnęb i Spytkowice w Krakow

skiem, Oryszow i Szymanów na Mazowszu, Wieprz

na Szląska i t. d. W pięć lat po śmierci stryja tj.

1596 r. Zygmunt od papieża Klemensa V ni mia

nowany został Margrabią, a książę mantuański

Wincenty Gonzaga, przypuścił go do swego herbu

i nazwiska. W roku zaś 1603 król Zygmunt III

uczynił go marszałkiem w. kor., którym pozostał

do śmierci k tó ra nastąpiła wBassano d. 5 lipca 1615

w 52 roku żywota.

Obaj tedy bracia, Zygmunt natenczas kasztelan

wojnicki, a P:otr wojewoda raw ski, chcąc więcej

jesz;ze podnieść świetność domu swego wyjednali

sobie na sejmie 1601 r. od stanów pozwolenie do

utworzenia z połączonych dóbr o rdynacji, która od

Pińczowa punktu centralnego tychże dóbr, słynne

go niegdyś siedliska Aryanów, Pinczowską a od

margrabskiej Zygmunta godności, margrabBtwem

się zwała.

Zamożność Panów ordynatów pińczowskich i ro

zumienie jakie o nich miano, trafnie charakteryzuje

tnane ongi w Krakówskiem przysłowie:

Kto ma Chroberz, Książ i Szaniec,

Może iść z królową w tanieo.

Ostatnim domu tego po miecza potomkiem był

Józsf Władysław margrabia ordynat Myszkowski.

Ponieważ osobistość jego wiąże się ściślej z przed

miotem naszym, uważamy za stósowne kilka słów

pamięci jego poświęcić, tem bardziej że Niesieclci

w swoim herbarzu nader s z c j upłą daje o mai wia

domcśŁ

0.r

Był tenże włod)zym Bynem F r a n a s;k a borai.

Myszkowskiego kasztelana bełskiego ( f 1674 r.)

i Antstazyi Sąrbiejowskiej wojewc dziatk i mazo

wieckiej a rodzonym bratem Stanisławą Kazimierza

birr. ordynata jeżow skiego. Otrzymawszy odpo

wiednie świetnemu imieniowf w domu rodzicielskim

wychowanie, będąc jedzcie kasztelanem bełskim po

,ął za małżonkę (25 czerwca 1690) Helenę Kon

stancję Czartoryską córkę Jana Karola księcia na

Klewanin podkomorzego jenerał, krakowskiego, śnia

tyńakiego, lanckorońskiego etc. Btarosty z drugiej

żony Magdaleny Konopackiej kaaztejanki elblągskiej

eodHwnle, wy)iwaay:)uWWala , ^

ritiam eiata wynoalt

.................... " « l”*" ?r** ?jts?

dMknyn (petitowym), u plerwny n i 10, u kaidy nąrtępny m m 6 a,

liitiih iM (na 8 *fronnicy dilennilu) od mięjaea wtem drukiem drobnym po 80 a za kaidy rai.

1\ *» f?°**** (proapekta, cyrkularae, ogłoacenla Itp.) pray]mują *Ię u ee n ^ l Ą . od

!OOagłcmpL dla n^ejaoowyeh, a 60 e. od 100 aga. dla miejaoowyob prenumeratorów. NaMjtoM

uprwia »ię«»pr«*ł nadwWpmkaaempooatowym. O(loiaaala I »»«au«»r»*i priylmuja

.CZ_ARCI* w ęłówtiym akładaU tytoniu Nr. 1 pray dtoy Halickioj J* r-4 *

97,

*fy_%°??J* P-J ^ a m , Oarrofour de la Crołz Bonge S, (prannmerate p. W . Raeikowiki, Fau

k°ur 8 Potaaomfoe88); w W M a l a pp. Haaaenatein A VogTer (takie w Hamburgu, Frankfuroie n. IŁ,

«!yłe* w

Stubenbiutel Nr. 8 (takie w P^?oKR.My«*«

(takie w Berlinie, Hamburgu, Monachium i Norymberdze), G. L. Daube A Comp. (także w Frankfurcie

DL M,) Rotter A Comp.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu