Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 671 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner186

Kraków, Wtorek 25 Kwietnia 1911.

ma*

RocznikLXIY.

(Numer poranny).

Akcya francuska w Marokku.

(Telegram w łasny »Czasu").

Pary/, dn. 25 kwietnia.

Wczorajsza uchwała Rady ministrów co do

wysłania nowych sił zbrojnych do M arokka ma

ogromną doniosłość. Nie idzie już o dro

bne oddziały. Na żądanie ministra wojny /go

dziła się Rada ministrów na wysłanie

10.000 piechoty, 2.000 kawaleryi i arty—

Jeryi. Zważywszy, że 11.000 wojska już się w Ma

rokku znajduje, siła zbrojna urosła do

23.000 . Oprócz tego uformowane będą

oddziały tubylców. Na algierskiej granicy

ustawione będą dwa wielkie korpusy dla ochrony

Fezu. W Casa Blanca stanie 15.000 ludzi.

Dzienniki wyrażają nadzieję , że te środki wy

starczą , aby onieśmielić nieprzyjaciela ; nie brak

jednak i głosów, które przepowiadają wielkie

komplikacye

terenie

europej

skim.

Prenumeratą przyjmują: Adminiatrscya Czasuw K rakowie i urzędy pocztowe. Miejscową pre

n u m e r a tą kaięg. S, A. Krzyżanowskiego, handle: St.Karlińskiego, trafika w Sukiennicach, Biuro dzień.

Ho p eass i Salom on owej, OL Trafika. Wo Lwowie ,,Czas" jesl do nabycia w biurach dzicn. A. O!szewtkiegt,

I . s m ł m / i e f l o , K. Buchstaba, na stacyach kolejowych w Tarnowie, Rzeszowie, Jaśle, Nowym Sączu na peronie

w księgarni kolejowej, tudzież na innych główniejszych stacyach u portycrów kolejowych.

Ceny ogłoszeń : od wiersza petitem za pierwszy raz 20 haL, za każdy następny po 15 hal.: układ tabe

laryczny, cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz 40 hal,, następny po 15 haL N ad e słan e i Nekrologia

od miejsca _wierszadrukiem petit. 60 hal. za każdy raz. G ło sy publiczn ości po 2kor.; komunikatyhandlowe

po kronice i po dziale ekonomicznym; komunikatypry watne, śluby, zaręczy ny itp. po lk o r.o d miejsca wiersza.

Ogłoszenia I prenum eratę przyjmują: we Lw owie biura dzienników L. Plolma, A. Olszewskiego,

St. Sokołowskiego, K. Buchstaba; w Jarosławiu Biuro dzienników; w Podgórzu Poturalski; w Prze

m yślu A. Juszyński księgarnia, D. lteszeles; w R zeszow ie M. Weintraub; w Stanisławowie Jasiel

ski i Sp.; w Tarnowie M. Rockach, O. Haut; w Tarnopolu Komaniewsld; w Paryżu wyłącznie

P- W. Raczkowski, 14 Citś de Trevise; w W ied niu Haasenstein óć Vcgler, R. Mosse (także we wszyst

kich filiach): H. Schalek, M. Dukes, E. Braun, J. Danneberg, Bock S Herzfeld, H. Friedl (tylko pre

numeratę H. Goldschmidt 6cComp.); w Frankfurcie n. M. G. L. Daube ócComp., w Pradze cze

sk iej Fr. IIovorka. Listy z pieniądzmi i przek a zy pieniężne na prenumeratę i ogłoszeuia przyj

muje Administracya Czasuw Krakowie. Reklamacye nieopicczętowane nie podleg ają opłacie pocztowej.

Listów nieopłaconych nie przyjmuje się. Rękopisów nadsyłanych nie zwraca się.

I W ’ " Za każdą zmianę adresu dopłaca cię 40 hal.

’TM

ADRES REDAKCYI: ul. św. Tomasza Nr 32. - Telefon Nr 50.

spaleniem ich wsi i ostrem ukarauiem winych.

Berlin. (Tel. pryw.) Do Vossische Ztg dono

szą z Rzymu: Rząd zarządził w adryatyckich

portach nadzór, aby n i e dopuścić do wy

syłania ochotników do Albanii.

Przeciw podróży króla Piotra do Budapesztu.

Belgrad. (Tel. pryw.) Dzienniki opozycyjne

twierdzą, że z powodu demonstracyi przeciw

podróży króla Piotra do Budapesztu, m inister

Milovanović będzie musiał ustąpić.

Twierdzą one dalej, że podróż nie jest

jeszcze pewną, iże wskutek! rosnącej agi

tacyi, król się waha. Przywódcy komitetów ma

cedońskich grożą, że siłą przeszkodzą

królowi w wyjeździ e,.

O Austro-Węgrach piszą opozycyjne dzienniki

zupełnie w tym samym tonie, jak podczas prze

silenia aneksyjnego.

Przed

’w iry

Wiedeń. (Teł. pryw.) Organy chrześciańsko

społeczne donoszą, że ks. Liechtenstein

rozmyślił się i podtrzymuje swą kandydaturę

w dotychczasowej dzielnicy Wahring ; także Dr

Pattai kandyduje w dawniejszym okręgu.

Socyaliści w myśl uchwały, żeby we wszyst

kich niemieckich okręgach staw iać kandydatów ,

mianowali dla Wiednia już aż 33 kandydatów.

Kbrojenia C"hin.

Kolonia. (Tel. pryw.) Do Koln. Ztg donoszą

z Petersburga: Z Chin nadchodzą coraz bar

dziej ni_epokojące wiadomości. Dono

szą, że Chiny /broją się gorączkowo do wojny

i przygotowują nowy ruch bokserski.

Wiadomości prywatne potwierdzone zostały o

becnie przez doniesienia rosyjskich konsulów.

Tokio. (Pet. Aj. tel.) Zamianowanie nieprzy

jaznego dla Japonii Chao-erch-eham jeneralnym

gubernatorem Mandżuryi wywołuje zaniepokoję

nie prasy, która w tej nominacyi widzi nie

przyjazny krok

rządu chińskiego

wobec Japonii i obawia się zawikłań z po

wodu wrogiego dla Japonii usposobienia Man

dżuryi.

Zmiany w dyplomacyi.

Berlin. (Tel. pryw.) Do Vossishe Ztg donoszą

z Wiednia, że austro-węgiersbi poseł w Belgra

dzie hr. Forgach już z końcem maja o

puści swe stanowisko i zostanie za

pewne posłem w Hadze.

Belgrad. (Tel. pryw.) Głośny z procesu wie

deńskiego szef sekcyi w serbskiem ministerstwie

spraw zagranicznych Mirosław SpaIajković

mianowany został posłem w Zofii.

---—

««« »*.*a.

Katastrofa na Łabie.

Praga. (B. kor.) Przy regulaeyi Łaby koło

Sadowy w sobotę 14 robotnikow przeprawiało

Bię przez rzękę. Tratwa przewróciła się,

robotnicy wpadli w wodę. 8 utonęło, 6

z trudem uratowano.

Rabunek 4000 marek.

0 język procedury wojskowej.

Wiedeń. (Tel. pryw.) Po wczorajszej audy

encyi u cesarza zapadło postanowienie, że obaj

prezydenci gabinetu rozpoczną dal

sze rokowa nia w sprawie języka pro

cedury wojskowej.

Hr. Khuen wobec dziennikarzy oświadczył:

jakkolwiek nie mogę wdawać się w szczegóły,

tyle powiedzieć mi wolno, ii m am nadzie

ję, że się pogodzimy. Pięć dni mego urlo

pu już poświęciłem, dodam jeszcze szósty, może

to pomoże. Długie rokowania doprowadziły jed

nak do tego, że kiedy z początku antagonizm

między nami był wielki, dziś znacznie już się

zbliżyliśmy. Sądzę, że rząd będzie mógł

w połowie maja przedłożyć sejmowi

węgierskiemu ustawę wojskową. Na

pytanie, czy zasada utrzym ania węgierskiego ję

zyka na węgierskiem terytoryum w całości zwy

cięży, odpowiedział hr. Khuen, że tak.

Akwizgran. (Tel. pryw.) Do biura poczto

wego urzędnika Breiniga wpadli wczoraj

waj zamaskowani ludzie i grożąc

u rewolwerem zrabowali z kasy

4000 mk., poczem umknęli. Ten n a wzór rosyj

skich terorystów popełniony zamach wywołuje

w ielką sensacyę.

Zdrowie cesarza.

Wiedeń. (B. kor.) Korrespondenz Wilhelm

donosi: Dzień wczorajszy spędził cesarz znowu

wśród nieustannej czynności. Przed południem

przyjął na osobnej audyencyi bar. Bienertha,

potem ministra obrony krajowej Georgiego, po

tem hr. Khueua Hedervarego. Około godziny 1

udał się cesarz na spacer do ogrodu w Schón

bruunie.

Skamlało

Paryiu.

Pary ż. (Tel. pryw.) Najwyższą sensacyę wy

wołuje przyznanie się b. dyrektora kancelaryi

ministerstwa spraw wewnętrznych Hamona do

nowej zbrodni, mianowicie do defraudacy

200.000 franków, które jakiś anoBim złożył

na jego ręce na cele utrzymania św. Grobu w Je

rozolimie. H am on oświadczył, że składa to zezna

nie dobrowolnie, bez żadnego przymusu. W rze

czywistości tak nie było, bo równocześnie ów

ancnim w piśmie do ministerstwa zapytywał, co

się z tą kwotą stało.

Również architekt Chedanne coraz bardzie,

wydaje się skompromitowanym. Mimo to świat

artystyczny francuski występuje w jego obronie,

Dwie petycye już kursują na korzyść Chedan

ne’a. W petycyi stwierdzają artyści, że areszto

wai ie Chedanne’a jest brutalnością nie do u

sprawiodliwienia.

Powstanie w Albanii.

Saloniki. (B. kor.) Sytuacya w wdajecie Sku

tari jest niezmieniona. Nad czarnogórską grani

cą przychodzi codziennie do potyczek między

bagdatni uciekających Arnautów i Czarnogórca

mi z jednej a tureckiemi strażami granieznemi

z drugiej strony. Straty po obu stronach

znaczne. Torgut Szefket basza wystosował

ponownie odezwę do chrześciańskich Arnautów,

y si(* poddali, grożąc w przeciwnym wypadku

Kraków, wtorek, dn. 25 kwietnia.

Dsiśf

Kalendarzyk kościelny: Marka Ew.

Kalendarzyk astronomiczny: Wschód słońca o go.

dżinie 4’30, zachód o godzinie 6’46, długość dnia go

dzin 14-16.

____________

Teatr miejski: ,,Mój przyjaciel Tadzio".

Koncert 5 muzyk wojskowych i Towarzystwa muzy

cznego w Starym Teatrze o godz. wpół do 8 wieczór.

Walne zgromadzenie Towarzystwa technicznego

o godz. 6 wieczór.

Posiedzenie Izby handlowej i przemysłowej o godz. 4

po południu.

Posiedzenie komitetu urządzającego raut na szkoły

kresowe w restauracyi Starego Teatru o godzinie wpół

do 5 wieczór.

Zebranie Towarzystwa Wielkopolan o g. 8 wieczór

(ul. Karmelicka L. 21).

Święcone w ,Straży polskiej" o godz. wpół do 7

wieczór.

Zwiedzanie Muzeum etnograficznego we czwartki,

niedziele i święta od godz. 11 do 1 w południe (ulica

Studencka 7, parter).

Wystawa ,Sztuki" w gmachu Tow. Przyjaciół Sztuk

pięknych.

____________

Wybory delegatów. Wynik wczorajszego

wyboru 6 delegatów na walne zgromadzenie Towa.

rzystwa wzajemnych ubezpieczeń z okręgu wybór

czego Kraków-Podgórze jest następujący : uprawnio

nych 1026, głosowało 401. W’ybrani delegatami pp.

l) Fedorowicz Jan 396 gł. ; 2) Dr Leo Juliusz 394

gł.; 3) Dr Lipowski Konstanty 355 gł.; 4) Maryew*

ski Franciszek 344 gł.; 5) Dr Jakubowski Faustyn

297 gł. i 6) Dr Szaraki Henryk 295 gł. ’ Po wybra

nych otrzymsł dyrektor Sędzimir Mieczysław 211 gł,

Prezydentura sądu kra,jowego. Dr J u

lian Morelowski, radca dworu przy najwyższym try

bunałe sądowym i kasacyjnym w Wiedniu, donosi

nam, w związku z umieszczoną onegdaj w naszym

dzienniku notatką, że o posadę prezydenta sądu kra

jowego w Krakowie wcale się nie ubiega.

Pomnik Bałuckiego. Rozpoczęto roboty o

koło pomnika Michała Bałuckiego na plantacyach

krakowskich przy teatrze miejskim. Podstawę pom

nika okryto płótnem, a wewnątrz zajęci są kamie

nisrze.

Inwestyeye w bursie, w tutejszej bursie

dla synów nauczycieli szkół ludowych imienia X

rektora Stanisława Spiss, mieszczącej 34 wychowań

ków, wprowadzono w ostatnim czasie ważna iawe

styeye zdrowotne, jak kanalissacyę, wodociąg i ła

zienkę domową z wannami i tuszami. Nadto przero

biono kamienisty dziedziniec, ua którym chłopcy u

prawiają odpowiednie zabawy. Bursa mieści się przy

ulicy Szujskiego.

Licytacye w Kasie oszczędności, w tu

tejszym zakładzie zastawniczym przy Kasie oazczęd

ności m. Krakowa odbywają się co pół roku licytacye

różnych kosztowności ; taka lic\tacya rozpocznie się

w poniedziałek dn. 1 maja. Publiczność krakowska

mało zajmuje się terni licytacyami, na których mo

żna kupić niejeden przedmiot wartościowy po przy

stępnej cenie. W lieytacyacb biorą prawie wyłącznie

udział spekulanci, usiłujący za najtańszą cenę nabyć

licytowane przedmioty; w tym celu utworzyli oni

między sobą silnie zorganizowany kartel i umieją

dobrze wyzyskiwać sytuacyę, zwłaszcza gdy chodzi

rzecz w iększej wartości, a licytantów zjawi się

niewielu. Obecnie n. p. przyjdzie do sprzedaży znacz

niejsza ilość ładny ch pierścieni, broszek i kolczyków

z brylantami, a oprócz tego zegarków, łańcuchów i

innej biżutoryi mnóstwo, bo około tysiąca fantów.

Spodziewać się należy, że publiczność nie zaniedba

korzystać z nadarzającej się okazyi i licznie pospie

szy na tę ]icytacyę.

Nabożeństwo /a duszę ś. p, Andrzeja

otockiego. Ze Lwowa telefonują: Nabożeństwo

żałobne za duszę ś. p . Andrzeja hr. Potockiego od

było się wczoraj rano o godz. 9 w kościele arcfci*

katedraloym staraniem

urzędników n amiestnictw a.

W nawie k ościelnej zajęli miejsca minister Zaleski,

namiestnik Bobrzyński, marszałek krajowy hr. Bade

prezydent sądu krajowego wyższego Tchórznicki,

w iceprezydent krajow ej dyre,kcyi sk arb u Sz!achlow

ski, dyrektorowie Towarzystwa kredytowego ziem

skiego Vivien i Nowosielecki, radcy dworu Szeligow

*ki, Zimny, Ustyanowski i Grodzicki, gremium radców

namiestnictwa oraz urzędnicy namiestnictwa in cor

pore. Oprócz tego zapełniła kościół wielka liczba

pobożnej publiczności.

Mianowanie. ’L Wiednia telefo n ują: Wiener

Zeitung ogłasza: Minister sprawiedliwości zamiano

wał sędziego Franciszka Ludwika Stromajera w Sa

dogórze zastępcą prokuratoryi w Czerniowcach.

Uroczystość w’polskim kościele w Wie

dniu. W pierwsze święto Wielkanocne przybył X,

arcybiskup koadjutor Nagel do kościoła X. X. Zmar

twychwstańców na Rsnnwegu i po raz pierwszy w tym

kcścićle odprawił uroczyste nabożeństwo nieszporne.

W pięknej acz nie wielkiej świątyni, zielenią i kwia

tami ubranej, tworzyły dziewczynki w biel przy

brane z tamtejszej Kongregacyi Maryańskiej, szpaler

wraz z wieloma bractwami i stowarzyszeniami pol

skiem). Po odśpiewania litanii loretańskiej i innych

śpiewów polskich udzielił arcybiskup-koadjutor ar

cypastersldego błogosławieństwa licznie zgromadzo

oym wiernym polskiej narodowości. Gościnny rektor

XX. Zmartwyc,hwstańców zaprosił następnie na skro

mny posiłek arcypasterza i reprezentantów polskiej

kolonii do refektarza klasztornego. W pięknie obmy

ślanej przemowie powitał hr. Karol Lanckoroński

imieniem Polaków w Wiedniu zamieszkałych, arcy

biskupa i podziękował temuż za tak życzliwe i za

szczytne pierwsze przybycie do polskiego kościoła

przed laty przez hojność monarchy XX. Zmartwych.

wstańcom odstąpionego; podziękował zarazem arcy

pasterzowi za wielką uprzejmość Psiakom objawioną

tera, ,że w polskich śpiewach arcypasterz po pol

sku brał udział, znając język słowiański z czasów

kierownictwa biskupstwem w Tryeście. Arcybiskup

koadjutor podziękował za tę owaeyę ze strony poi

skiej kolonii, zaznaczył, że znana mu już jest chwa

lebna działalność XX. Zmartwychwstańców na polu

duszpasterstwa i obiecał dalej popierać rozwój i krze

wienie tej działalności. Wśród obecnych znajdowali

się b. m inister Abraharoowicz, ref. sek cyi Kuiazio*

łucki, szef sek cyi Ćwikliński, p. St. Koźmian, szef

sskeyi Gałecki, radca dworu Marawski, bar. Horoch,

i inni.

- Naczelnik wydziału śledczego bandytą.

W Archanglelsku zastrzelił się naczelnik wydziału

śledczego, Raskatow. JJtro Rossii podaje przyczyny

samobójstwa. Są one istotnie niezwykłe.

Milioner

miejscowy Kostogoiow otrzymał list bezimienny, pod

pisany rzekomo przez grupę zesłrńców politycznych,

domagający się złożenia w pewnym, w liście bil

żej oznaczonym, terminie i miejscu, 500 rubli.

,W ra

sie niespełnienia żądania - brzmiał list dalej - córce

pańskiej, jedynaczce, oblejemy twarz kwasem siar

czonym.

Zwrócenie się do wydziału śledczego nic

panu nie pomoże.

Wyrok nasz w razie odmowy

pańskiej strony zostanie wykonany, choćby nawet

część nas została aresztowana*.

Kostogorow, otrzymawszy list, zwrócił się po radę

do naczelnika miejscowego zarządu żandarmskiego,

który postanowił, bez odwoływauia się do wydział«

śledczego, na własną rękę zorganizować ujęcie prze

stępców na miejscu. Zorganizowano zasadzkę. Kosto

gorow przyniósł o umówionej godzinie na umówione

miejsce 500 rubli, przeżegnał się i odjechał do domu.

W kwadrans później siedzący w ukryciu żandarmi

u jrzeli jakiegoś mężczyznę w ubraniu cywi!netn, zbli

żającego się szybkim; krokami do miejsca, gdzie były

złożone pieniądze. Wyskoczyli więc z ukrycia i rzucili

się na nieznajomego, który zdążył już schować pienią

dze. Jakież jednak byio zdumienie ich, gdy ujrzeli przed

sobą zmieszanego naczelnika wydziału śledczego, Raska

towy. Żandarmi zmieszali się w pierwszej chwili i nie

wiedzieli, co począć; czy bić w dalszym ciągu i a

res?,tować Raskatowc, czy też oddać mu ukłon woj

skowy. Nadbiegli wyżsi funkcyonaryusze żandarmeryi

i uwolnili ich z kłopotliwego położenia: Zaszła po

m yłka: Raskatow jechał również ująć przestępców,

przez pomyłkę jednak ssm wzięty został za prze

stępcę. Bajka ta nie mogła się jednak długo utrzy

mać. W szystkim wiadomo było bardzo dobrze, że

Raskatow nie mógł nic w-iedzieć ani o !iście do Ko

stegorowa, ani o urządzonej na przestępców zasadzce,

w ydziału bow-iem śledczego o tem nie zaw-iadamiano,

Mając do wyboru między hańbą a śmiercią, wybrał

tę ostatnią.

Przytulisko dla dzieci więźniów.

Otwarcia przytuliska "dla dzieci więźniów i w ogóle

bezdomnych, odbyło się w niedzielę 23 b. m. przy

współudziale wszystkich, którym sprawa ochrony

dziecka leży na sercu. Przytulisko znajduje się przy

zakładzie SS. Albertynek (ul. Krakowska L. 51) i prze

znaczone jest dla dziewc-ząt, bez ograniczenia wieku.

Zainicyowsiie i urządzone staraniem sekcyi młodzieży

Polskiego Związku niewicst katolickich, zraz.u mieści

łóżek 8, niebawem powiększone będzie o 6 dalszych.

Sekcya uzyskała bowiem pomoc materyalną od Sto

warzyszenia opieki Bad uw-olnionymi więźoismi, a

nadto urządza w tym, jak w ubiegłym roku ,dzień

dzieci" na rzecz przytuliska.

Uroczystość miała charakter podniosły; przybyli:

kurator Związku O. Tuszowski, wiceprezesów« Związ

ku p. Turska, protektorka przytuliska p. prezyden

towa Leowa, p. prof. Straszewska, p. prof. Kosta

necka, przewodniczący Stowarzyszenia opieki nad u

wolnionymi więźniami p. radca dworu Wędkiewicz,

prezes Rady opiekuńczej p. radca Szybalski, przewo

dnicząca III sakcyi Rady opiekuńczej p. ’,W. Wędry

chowska, przewodnicząca ,Koła panien" p. J . Stryjeń

ska i liczae grono członków sekcyi młodzieży z swoją

przewodniczącą.

O. kurator Tuszowski wskazał w serdecznej

przemowie na zadania, jakie przytulisko ma do speł

nienia : prowadzić dzieci najuboższe do Krzyża, za

stępować im opiekę rodzicielską, ratow-ać dusze i

ciała od strasznego często losu.

P. radca Wędkiewicz wyraził uznanie sekcyi

młodzieży imieniem Stowarzyszenia opieki n ad więź

niami za szlachetną inicyatywę i pamięć o tych, co

często nieszczęśliwszemi są od nieszczęśliwych sierót,

bo dzieci zbrodniarzy nawet dobrego imieuia nie

mają i znajdują się w środowisku, które ira zgubę

gotuje.

Przewodnicząca sekcyi młodzieży Polskiego Związ

kuniewiast katolickichp.M.Ruszczyńskadzię

kowała wszystkim, którzy do dobrej sprawy przyło

żyli rękę: miastu za odstąpienie lokalu i okazaną

życzliwość na ręce p. preaydentowej Leowej, Stowa

rzyszeniu opieki nad więźaiami za pomoc materyal

ną, wydziałowi Związku za serdeczne poparcie życzeń

sakcyi, Braciom i Siostrom Albertynom za gościnność

czynną pomoc;

wreszcie Ojcu Tuszowskiemu, że

wskazał to, o czcm zapomina s:ę często: iż dzieło

humanitarne może mieć swe źródło w miłości bli

źniego, lecz wartość aad sje mu dopiero cel, to mi

łość Boża.

Zgromadzeni obejrzeli następnie salę i sprawiane

urządzenie, poczem z żywem zainteresowaniem zwie

dzili cały zakład .

Zepsucie młodzieży szkolnej.

Drugim środkiem zaradczym byłoby uszlachet

nienie uczuć patryotyeznych. Za moich s?,kolnycb

czasów uczeń nie myślał o polityce, o narodowo

ści, o wrogach tej narodowości, o jej obronie.

Raz na rok urządzaliśmy o 6 rano, bez wiedzy

władz szkolnych, nabożeństwo za Pokkę w gro

bach i śpie’waliśmy na niem ,,Boże, coś Polskę",

a potem chyłkiem rozchodziliśmy się po domach

do szkoły. Dziś uczucie przywiązania do nie

szczęśliwej ojczyzny obudziło się i potężnie

wzrosło w piersiach młodzieży. Starsza młodzież

nie tylko w znac?nsj części czyta gazety i zaj

muje się sprawami narodowemi, ale co roku i

w każdym zakładzie znajdą się jednostki, które

za swój koleżeński obowiązek uważają propa

gować uczucia te śród młodszych. Jadnakże ci

premierzy w apostolstwie patiyotyzmu otrzym u

ją dziś natchnienia od młodzieży uniwersyteckiej

A nasza młodzież uniwersytecka znajduje się

w stanie fermentu, o czem świadczy chociażby

ilość krakowskich kółek akademickich o odmien

nych nastrojach politycznych: ,Polonia", ,So

dslicya", ,Czytelnia", ,Zjednoczenie", ,Ognisko",

,Znicz", ,Promień", ,Spójnia", ,Jedność", ,E -

thos", Hasshahar" i inne. W yobraźmy sobie

tych młodych pedagogów, kształezących politycz

nie — młodszych gimnazyalistów. A jednak oni

to właśnie, ci akademicy kształcą średnią szkołę

co do uczuć i przekonań patryotyeznych, aka

demicy rozwijają w uczniach polityczne poglądy,

wcześnie przechylają ku jakiejś partyi. Nadare

mnie tylokrotnie do umęczenia powtarza się:

,u czeń niech się uczy, polityka nic go obcho

dzić nie powinna".

Kogo takie powtarzanie u

spok8ja, ten podobny do strusia, kryjącego gło

w-ę pod skrzydło. Takby bowiem wprawdzie być

powinno, lecz tak nie jest i tak nie będzie.

Starsi uczniowie czytają gazety, interesują się

polityką bliższą, narodową: jeżeli czytają nie

w szkole, to czynią to w domu. Notabene nie

tylko u nas.

Wedle mego zdania, zamiast ubolewać nad

tem zjawiskiem, Irzebaby niem kierować;

profesorowie nie powinniby zezwolić na wydzie

ranie sobie młodzieży przez akademickich dyle

tantów. Trzeba wejść wśród młodzież,

przejąć się jej życiem nie tylko nau

ko wem, interesować się tem, co ją in

teresuje, bez wymagań dla siebie,

jedyną żądzą dobra ogólnego. W ten

sposób odpadłyby partye i stronnictwa, a pozo

stałaby ojczyzna — jedna, wielka i nieszezęśii

wa. Na takiem wyższem stanowisku już porożu

mienie łatwe: młode serca dadzą się pokierować,

zdobędzie się. ich zaufanie i miłość, przyjdą sa

me po rady i wskazówki.

Dla profesorów, którzy chcą być nie tylko

nauczycielami, lecz i wychowawcami, odkrywa

się powinność uświadamiania młodzieży szkol

nej co do patryotyzmu nie spisków, lecz pracy.

Ten najlepszy patryota, kto dla ojczyzny najle

piej pracować potrafi. Dziś, jak w r. 1828, jak

w 1846, jak w 1861, jak w 1903 trzeba rozróż

niać patryotyzm szlachetny i patryotyzm roba

czywy. Ten pierwszy z nich pielęgnuje szkoła —

i to rozumiem przez uszlachetnienie

w duszach młodzieży uczucia miłości

ojczyzny.

Jednakże uszlachetnienia potrzebuje także u

kład towarzyski młodzieży. Starsi ludzie niejed

nokrotnie m ają sposobność podziwiać niewłaści

we zachowanie się, brak grzeczności, sobkostwo,

chciwość na pieniądze, grubiańscwo naw et do

roślejszej młodzieży. Ponieważ pozostaje to

w związku z ogólną nowożytną kulturą, z w il

czą bezwzględnością człowieka względem czło

wieka, a z drugiej strony z tem u nas zjawi

skiem, że szkołę średnią w ostatnich dziesięcio

leciach zaiała fala ludu i mieszczaństwa, przeto

mniemałbym, że trzeba sporo włożyć trudu wy^

chowawczego, iżby przeedukować jeśli nie obe

cne, to przynajmniej przyszłe pokolenie młodzie

ży. We Włoszech niedawno powstały związki

Pro gentilezza, w Niemczech od trzech miesięcy

szerzą się za tym przykładem filie związku ber

lińskiego Bund jur Róftlichkeit. Jedyną powin

nością tych zrzeszeń jest praktyka uprzejmości.

Wcaleby nie szkodziło u nas wśród młodzieży

stworzyć podobną ligę. Za nierównie ważniejszy

atoli środek uszlachetnienia towarzyskiego ukła

du uważam podniesienie kultury estetycznej mło

dzieży w myśl sentencji: ars mollit mores nec

sinit esse feros.

My, niestety, w niejednem podążamy za Euro

pą w tyłe nazbyt wolno, to też i ta kweBtya —

estetycznego wykształcenia — u nas dopiero

świtać poczyna. Prawda, że rysunki w najnow

szych planach uwzględniono i należy oczekiwać

z tej nauki znacznego pożytku. Ale gorzej ma

się rzecz ze śpiewem i muzyką, nieosobliwie

z orkiestrami. A jednak nikt nie odmówiłby za

pewne znaczenia i wpływu koncertom muzycz

nym, łącznie ze śpiewem i deklamacyą. Wpływ

łagodzący na charaktery i obyczaje, wpływ do

broczynny okazałby się niezawodnie i niezadłu

go, trzebaby tylko tłum młodzieży na te kon

certy skierować, czego mogłaby dokonać za

chęta, poparcie i staranie zbiorowe, nie jedno

stkowe.

Do tego samego rodzaju pośrednictwa i wmie

szania się profesorów w sprawy uczniów należy

dozór nad strojem, porządkiem, czystością ucz

niów. Wielu z nich przychodzi do klasy niemy

tych, o brudnych rękach i paznokciach, w brud

nych koszulach i kołnierzach. Zwłaszcza w niż

szych klasach estetyka stroju i wzięcia się po

winna być przedmiotem uwagi nie tylko gospo

darza klasy, lecz i każdego profesora. W ten

tylko sposób wyrugowałoby się zanieczyszczanie

ścian, ławek, katedry, i mnóstwo nieestetycznych

i niesmacznych czynów młodzieży.

W niejakim związku przyczynowym z psychi

ką obecnej młodzieży są podręczniki. Młodzież,

kształcąc nieustannie umysł podług podręczni

ków przez lit kilka, mimowolnie układa go od

powiednio do ich ducha. Nasze zaś podręczniki,

oasze instrukcye tworzyły kię w okresie refor

my przed niespełna trzydziestu laty, w dobie

t. zw. u nas realizmu. Stąd pochodzi pierwia

stek trzeźwości i krytycyzpiu, wypiętnowany na

całym systemie nauki i na niektórych — zwłasz

cza humanistycznych — podręcznikach. Ucznio

wie na wyższym stopniu nauki nie umieją za

chwycać się i uwielbiać, natomiast wybornie u

miają poddawać zjawiska i osoby ostrej kryty

ce. Należałoby też zarówno w nowo tworzonych

podręcznikach, jak w nauce silniej akcentować

nakazy, twierdzenia, walory dodatnie, a rugo

wuć z dusz młodych negaeyę, krytycyzm, skłon

ność do pasymizmu.

Myślę, że do większej kulturalności młodzieży

niemało przyczyniłyby się odpowiednio dobrane

i udzielane pochwały za obyczajność, zachowa

nie się, uprzejmość, słowem za wzorową kultu

rę. Przynosi to zaszczyt zakładowi, a zwłaszcza

jego kierownikowi, jeżeli wprowadził pochwały

konferencyjne dla uczniów najlepszych. Taki

kierownik rozumie ducha czasu i jego potrzeby.

Muszę tu zaznaczyć, że nowość ta u nas — nie

jest i nie byłaby nowością w Europie.

Praw da, że wydatnej pracy wychowawczej

profesorów u nas stoi na przeszkodzie jedna o

koliezność : silne przeciążenie sił nauczycielskich

naukow’ą pracą, skutkiem przepełnienia zakła

dów. W większej części zakładów naszych pro

fesorowie uczą dwa razy większą ilość uczniów,

niż gdzieindziej. U nas w r. 1908/9 mieliśmy

w’ galicyjskich gimnazyach 30.000 uczniów i

1450 profesorów t. z. na jednego profesora przy

padło 30 uczniów, jak nigdzie.

—

Wyobraźmy

sobie, że nasz profesor przez lat 30 uczy w kla

sach o podwójnej frekwencyi — czyż nie m oż

na o nim powiedzieć, że pracował za dwóch

ludzi? Łatwiej niezawodnie przy zielonym stole

krytycznie roztrząsać i osądzać rzekome lub

rzeczywiste niepowodzenia w sferze nauki czy

wychowania; daleko trudniej utrzymać przez lat

dziesiątki zapał w piersiach, sycąc go tylko po

czuciem obywatelskich powinności; gdy się mia

nowicie przez lat dziesiątki dzień po dniu , go

dzina po godzinie patrzy na to, jak najszczer

sze intencye, najlepsze pomysły w gruzy i proch

się sypią, jedynie dzięki temu, że wciąż ma się

przed sobą na ławach tłum , z pięćdziesięciu

głów złożony.

Streszczam cały wywód powyższy: l) Legi

tymaeye i mundury uważam za zewnętrzne środ

ki, mogące na psychologię młodzieży w’pływać

dodatnio, ale tylko pomocniczo. 2) Jakkolwiek

głosy o zepsuciu młodzieży są przesadzone, to

jednak charakier występków głównych może za

niepokoić dbałych o skuteczne wychowanie pe

dagogów. 3) Przyczyny atoli zepsucia tkwią za

równo w społeczeństwie, jak w młodzieży i

w celu poprawy należałoby na obie te grupy

oddziaływać. 4) Poprawa społecznych prądów

należy nie do szkoły, lecz do czynników, kie

rujących narodowem życiem. 5) Szkolą nasza

powinna zająć się morainem wyrobieniem dzie

cka polskiego obok zadania w yrobienia jego iu

te!lektu. 6) Rzeczą zasadniczą jest, aby profe

sorowie weszli pośród młodzież , zbliżyli się do

niej i w dobrze zrozumianym obowiązku oby

wateli-Polaków usiłowali: a) podnieść moralno

religijny poziom młodzieży; b) uszlachetnić jej

uczucia patryotyczue, wydzierając ją z objęć

niepowołanych apostołów; c) wpłynąć na pod

niesienie układu towarzyskiego i uczuć estetycz

nych. 7) Poprawa wychowania, usunięcie grun

towne zepsucia młodzieży, wzro3t wpływu wy

chowawców na wychowanków znajdzie z pew

nością niezawodny środek zaradczy w zmniej

szeniu frekwencyi uczniów, która w ostatniem

ćwierćwieczu w dwójnasób u nas wzrosła.

Antoni Mazanowski.

,cz*s-w * « .

-o»»”1*7

Numer wieczorny 10 ha!., ranny 4 h a l.}

z przesyłką pocztową:

PRENUMERATA WYNOSI:

’

W Krakowi, w

\ n««c.aiy rok na kwartał na 1 miesiąc

ynT)SCU; --:

* ..................... S 30 koron

7kor. 50h. 2kor.50 bil

-z

odnoszemem do d o m « ......................... U 36 koron 9 k o r . -

3kor -

Pocztą wpaństwie A u stry ackie m ...................................................| 86 koron

9kor -

3kor -

P o ? ^ a ^ naąń s T ^ y łNr P ^ ° Zti?W ą .................................................| 42 k o ro n 10 kor.’50 h. 3 kor.’ 50 hal

Pocztą w p ań st w i e N i e m i e c k i e m ....................................................

42 koron 10kor 50 n 3kor ini,oi

Do wszystkich pąństw, należących do związku pocztowego

48 koron l? kor’ -

’

4kor -

W państwie rosyjskiem (abonament przez urzędy pocztowe) ||16rb.20k. 4 rb .’()5k. l rb .45kop

’!f*dług urzędowego wykazu pism zagranicznych, mających debit w oaństwie rosviskiem

M o S e f o Z R m’lią r Z9dTP°cztowe: w Petersburgu, Warszawie, Kijowie, Wi n^]

Moskwie i Odesie. Z innych miast i wsi można prenumerować Czas, posyłając pocztą należyto!ć

do urzędu pocztowego najoiizszego z powyżej wymienionych większych miast.

Prenumeratę i ogłoszenia przyjmują: w W arszawie biuro ogłoszeń Ungra, L. i E. Metzł i Svn

Międzynarodowe Biuro ogłoszeń - w Kijowie księgarnia L. Idzikowskiego - w W ilnie biuro

dzienników K. Taubera.

1 of 2 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu