Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 643 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner 51.

Kraków, Niedziela 2 Marca 1890.

Rocznik XLIII.

CZAS

Ogłoszenie przedpłaty.

Z przesyłką pocztową w państwie

- Austryackiem na Marzec . . .

złr. 2 -50

Od 1 Marca do 31 Czerwca 1890 n 8—

Z przesyłką pocztową w państwie

Niemieckiem n a Marzec .... m arek 6

Od 1 Marca do 31 Czerwca 1890

V C Prenumerata liczy się tylko

od pierwszeg:o do ostatniego dnia

w miesiącu.

Od Administracyi ,,Czasu"

PP. Prennmeratorowie Czasu mogą nabywać

w Administracyi: Podręcznik prawniczy,

książka dla Indu, zawierająca przykłady próśb,

podań, skarg, rewersów, kwitów i t. p .,

przez

D ra A. Cinciałę, z opłatną przesyłką 2 złr.

70 centów, następnie kompletne, ozdobnie opra

wne w angielskie płótno ze złotemi wyciskami

dzieła Juliusza Słowackieg-o w 6 tomach

i ,,Ramoty" Augusta HTlkońsklegro, naj

znakomitszego humorysty polskiego, w 6 tomach,

razem za 5 złr.; jak również liituanię G)rott

g:era, 6 fototypij, za 3 złr. 25 cent.

Przegląd polityczny.

Kraków 1 marca.

Wczoraj odbyło się p’erwsze posiedzenie komi

syi szkolnej Izby panów, majacej rozstrząsnąć

znaną nowelę szkolną ministra Gautscha. Dzien

niki opozycyjne zapowiadają, iż członkowie lewicy

Izby panów będą występowali zasadniczo przeciw

noweli, a w szczególności przeciw rozszerzeniu u

łatwień co do uczęszczania do szkoły, oraz prze

ciw § 72 tej noweli, dającema ministrowi oświaty

szersze pełnomocnictwo w sprawie zakładania szkół

prywatnych.

Komisya czeska dla rozgraniczenia powiatów

sądowych odbędzie pierwsze posiedzenie dnia 6go

marca.

List berliński, zamieszczony w Harnb. Corresp.,

wskazuje na obecność ks. Bismarcka na posiedze

niu Rady stanu w dniu 26 b. m. i utrzymuje, że

audyencya, jaką kanclerz miał dnia poprzedniego

u cesarza, odniosła skutek pomyślny, a książę

Bismarck zaniechał myśli ustąpienia wobec rezul

tatu obecnych wyborów. ,,Ucieszy to zapewne każ

dego patryotę — dodaje w końcu autor pomie

nionego l ’atu — ie cesarz i kanclerz chcą teraz

wsnólnie działać w interesie dobra publicznego."

Z artykułu, jaki Nordd. Allg. Ztg w jednym

z ostatnich swych numerów zamieściła, zdaje się

wynikać, że rząd zamierza wyzyskać w swych

celach skład parlamentu, jakimkolwiek będzie,

przez różne ugrupowanie stronnictw w różnych

celach. Większość składa się zawsze z żywiołów,

które potępiają anarchię, nie zajdzie więc potrze

ba zmieniania polityki rządowej w dalszem usta

wodawczem kształtowania wewnętrznych stosun

ków na podstawie konstytucyi psństwa.

Inny rządowy dziennik Strassburger Post zwraca

nwagę na to, że nawet wolnomyślni i socyaliści

pochwalają politykę zainaugurowaną przez re

s krypta cesarskie.

Dziś odbywa się w Niemczech część wyborów

ściślejszych, reszta odbędzie się we wtorek. Im

mniej zdołano się względem wzajemnego wspie

rania się między sobą różnych stronnictw porozu

mieć, z tem większą ciekawością oczekują osta

tecznego rezultatu całych wyborów.

We Francyi wzrasta niezadowolenie z decyzyi

rządu wzięcia udziału w konferencyi berlińskiej.

W Izbie nietylko skrajni radykaliści zżymają się

na to, ale wyrażają niezadowolenie swe także od

cienia, którym przywodzą Lockroy, Flourens, Me

z’óres i inni. Utrzymują także, że i prezydenta

rzeczypospolitej zdziwiło nagłe postanowienie rzą

du. Jeden z deputowanych wyraził się, że decy

zya ta powinna już z tego powoda sprowadzić

upadek gabinetu, iż nie pomyślał wcale o tem,

jak bezwzględnie N:emcy odmówiły ndziałn w wy

stawie paryskiej.

W prasie wyraża się niezadowolenie także w or

ganach różnych odcieni. C oca rde, wyrażsjąc się

w swój zwykły drastyczny sposób, pisze: nBadeń

czyk Spuller jest więc sprzymierzeńcem Prusaka

Bismarcka. Francuzi doczekają s ’ę jeszcze hańby,

ża ich. wezmą w służbę interesów państwa nie

mieckiego. Jedyny sojusznik Francyi, Rosya, nie

bierze udziału w konferencyi. Ministrowie są albo

zdrajcami kraju, albo waryatami i zasłużyli na

umieszczenie bądż w więzieniu, bądż w domu

obłąkanych."

Ale i inne dzienniki umiarkowane wyrażają

swe niezadowolenie. France np. powiada, że nie

wypada rządowi takiemn, jak niemiecki, podawać

sposobności mieszania się w wewnętrzne stosunki

Francyi.

Wobec takich objawów niezadowolenia zmienił

także znów dep. Laur swe postanowienie cofnięcia

interpelacyi i ponowił ją w Izbie.

Dzienniki urzędowe oświadczają, że rząd przy

jął zaproszenie na konferencyę tylko w ,,zasadzie"

i może się cofnąć jeszcze każdej chwili, jeśliby

w programie konferencyi znalazły się jakie pnnkta

niedogodne dla Francyi.

Odpowiedź Spullera na interpelacyę Lanra na

stąpi we wtorek.

KORESPONDENCYA ,,CZASU11.

Wiedeń 28 lutego.

W dalszym ciągu wczorajszego telegramu prze

słać wam mogę, co nastęouje o położeniu w Niem

czech. Pochodzi to z dobrego źródła.

Zapewnioną zatem jest konferencya robotnicza.

Podług wszelkiego prawdopodobieństwa, zbierze

się ona dnia 15 marca. Ale p mimo tego, położę

nie w Niemczech jest niepewnem i wcale nieuspa

kajającem. Mieszczaństwo jest zdumione i przera

żone śmiałością cesarza. Nominacya robotników

na doradczych członków Rady stann, powołanej

do opracowania projektów reform ekonomicznych,

zwiększyłA-tylko niepokój iM’remyaLiWrfSw niemi«

ckich. Co więcej, nie nlega niemal wątpliwość’,

że ks. Bismarck chciał ustąpić ze stanowiska mi

nistra prezydenta w gabinecie pruskim, aby zrzu

cić ze siebie odpowiedzialność za politykę, pełną

niebezpieczeństw i wielkiego ryzyka. Niepokój

owładnął mieszczaństwo i kierujące warstwy. Zwo

lennnicy dzisiejszego cesar. twa niemieckiego, bar

dzo są zaturbowani, p zawidując same opłakane

skutki dla rozwoju i ustalenia jedności niemie

ckiej opierającej się dotąd na interesach warstw

przemysłowych, handlowych, większej własności i

mieszczaństwa, oraz na ochronie przez państwo

tychże interesów. Słowem, większość Niemców n*e

pochwala wcale polityki, inaugurowanej przez

znane reskrypta cesarskie. Wprawdzie kanclerz

nie stawia opora tej polityce, a nawet postanowi!

popierać ją wszelkiemi środkami, któremi ro:po

rządza; ale nie zdaje się przecież być przekona

nym o jej potrzebie nieunikn’onej, ani też o sknt

kach, które może sprowadzić. I rzecz szczególna

robotnicy także nie okazują zadowolenia i zacbo

wnją zupełną dla siebie wolność działania wobec

przedsięwzięcia cesarza. Robotnicy oświadczają,

iż chcą iść dalej drogą, którą doświadczenie oka

zało być dobrą i skuteczną. A tak z jednej strony

jawne niezadowolenie, z drugiej wyczekiwanie i

najzupełniejsza swoboda co do przysięgo po»tę

powania. Czy w tych warunkach cesarzowi po

wieść się może? Oto, co przyszłość oka^e.

W danej chwili ks. Bismarck chciał podać się

do dymisyi i zupełnie usunąć s:ę od spraw publi

cznych i władzy. Zdaniem jego, ostatnie reskrypta

cesarskie sprowadziły przegraną k a r tein i nie

spodziewane powodzenie socyalistów. Kanclerz

przez kilka dni nważał się za dymiByonowanego.

Wilhelm II nżył wszelkich środków i zadał sobie

niemało trndu, aby go pozyskać ponownie dla

siebie i zatrzymać. Odwołał się do patryotyzmu

ks. Bismarcka, do jego przywiązania do domn

Hohenzollernów i ostatecznie kanclerz dał się prze

błagać i zdecydował się pozostać i wspierać ce

sarza w niezwykle trndnych okolicznościach —

w których znalazł się rząd i monarcha.

Ks. Rejent Bawarski i w. ks. Badeński potę

piają również inicyatywę wziętą przez cesarza i

niczego zbawiennego nić oczekują z jego przed

sięwzięcia.

Cesarzowa Augusta Wiktorya przeciwnie, za

chęca ze stanowiska chrześcisńskiego męża, aby

wytrwał w kierunkn, mającym na oka złagodze

nie doli robotników. Nsleży z tego powodu przy

pomnieć pamiętne zebranie n hr. Waldersee oraz

rolę, jaką jego małżonka i on odgrywają, stosunki

ścisłe, które ich z cesarzową łączą.

Położenie w Niemczech jest naprężone i nie

wolne od niebezpieczeństw.

W iedeń 28 lutego.

Sukces zaproszenia ze strony Niemiec na

konferencyę w sprawie robotniczej jest pozorny

tylko. Wszystkie bowiem prawie państwa poczy

niły zastrzeżenia, a znaczenie konferencyi zostało

zmodyfikowane do rozmiarów ankiety. Zrazu było

zamierzouem uchwalenie wspólnego postępowania

mocarstw, wytworzenie tym sposobem w kwestyi

robotniczej jakoby międzynarodowego prawa. Na

skatek zastrzeżeń i objekcyj zredukowano tenden*

cyę do badań teoretyczuych i d » porozumień,

które nie będą obowiązujące, lecz każdemu pań

stwu będzie pozostawiona wolność zastosowania

pewnych uchwał u siebie, lub też odmiennego po

stępowania. Na taką zmianę wpływał ks. Bis

marck, z którym obecnie cesarz już porozumiał

się. Niemniej jednak panuje w Berlinie zakłopo

tanie. Podobno cesarzowa wpływa bardzo silnie

na cesarza w kierunku dekretów, robotniczych,

podczas gdy rejent bawarski i w. książę badeń

ski są całej tej akcyi przeciwni. Robotnicy wcale

nie są pozyskani, zachowują się obojętnie i ży

wią podejrzenia podsycane przez ag tacye socyal*

nych demokratów; warstwy zaś inne są pełne obaw,

zwłaszcza pod wrażeniem rezultat* wyborów.

Wielka, po raz pierwszy w historyi z góry za

inicyowana akcya, żeby przez reformy prawodaw

cze zapobiedz dojrzewającej rewolucyi czwartego

stanu, nie może mieć widoków powodzenia wobec

powikłany”*1 stosnnków

słowych i rolniczych, wzajemnej konkurencyi

ps:ń-tw europejskich i zalewu amerykańskiego i

indyjskiego. Każde państwo musi według wymo

gów własnych interesów n ządzać się, inaczej na

raziłoby swój dobrobyt dla niepewnego skutku

akcyi mającej na celu, żeby główne korpusy ro

botników spokojnych usunąć z pod wpływa agi

tacyi wywrotowej, międzynarodowej.

Nadto akcya ta nie może się ograniczać na

pewne mtawy, na pewne ulgi, przepisy i zakazy,

lecz musiałyby im towarzyszyć zmiana systemu

opodatkowania, uwoluieuia od wszelkich podatków,

ogromne inwestycye państwowe w cela utworze

ma dla robotników mieszkań, instytucyj taniej

aprowizacyi itp. Ogólna sytuacya pokoju zbrojne

go, pochłaniającego miliardy na cele wojskowe,

tak samo na taką akcyę n e pozwala, jak sytua

cya ekonomiczna, która się zaznacza powszechnym

oporem przeciw wszelkim traktatom handlowym,

a domaga się jedynie wojny wszystkich przeciw

wszystkim w zakresie ekonomicznym, jako jedy

nego normalnego stanu.

W Wiednia trwa do pewnego stopnia stan przej

ściowy. Wielu mniema, że dotychczasowe kształty

i tryb postępowania w polityce wewnętrznej mu

szą uledz zmianom na skutek ugody czesko-nie

mieckiej. Zmiauy te mnszą atoli dojrzeć; chwila

nie zwrotu, ale dalszego rozwoju sytuacyi będzie

się zbliżać w miarę załatwienia, lub bodaj zary

sowania się spraw wytycznych. Więc przeprowa

dzenie ugody, sprawy szkolne, ustawa o indemni

zaeyi galicyjskiej, ustawa zniesienia wałów akcy

zowych są to rzeczy, które dopiero sprowadzą wa

runki poniekąd nowe, lndzi i grupy do siebie

zbliżą, lub też od siebie oddalą. Wymaga to je

szcze niemało czasn, dlatego wszelkie pogłoski o

zmianach, nawet o projektach zmian są obecnie

najzucełniej bezpodstawne. Można obliczać i prze

widywać w jaki sposób rzeczy się ułożą, można

nawet starać się o przyspieszenie porozumień, ale

po za te granice aktualna polityka jeszcze wcale

nie sięga To jest pewnem, że prawica się trzyma

i tylko od jej grup zależy, żeby się i nadal trzy

mała. Lewica także się trzyma, ale to już tylko

pozornie, gdyż pozytywnych powodów do opozy

cyi nie ma, a nawet ustąpiły osobiste auimozye.

Nad sytuacyą panuje tylko rząd; bezwarunkowo

ma on w rękach wszelki obrót spraw.

Zwraca uwagę szerokich kół politycznych i

wojskowych obszerna broszura: Antogonismus Russ

lands und Englands m Asien, przez polskiego po

sła ogłoszona. Zasługuje rzecz ta na sprawozda

nie, które wam nadeszlę.

Zakład kredytowy włościański we Lwowie.

Lwów 28 lntego.

(X ) Komitet likwidacyjny Zakłada kredyto

wego włościańskiego ogłosił obecnie sprawozdanie

ze swych czynności za r. 1889, w myśl ugody

sądowej zawartej z posiadaczami listów dłużnych

oraz zamknięcie rachunkowe za r. 1889.

Wpływy ze spłaty kapitału pożyczkowego w r.

1889 w stosunkn do stann pożyczkowego z dnia

I stycznia 1889 r. wynoszą wedłng zamknięcia

23 04°/o, a w porównania z r. 1888 (17-23%) oka

zały się korzystniejsze o 5.81%- Do tego reznl

tatu przyczyniły się przedewszystk em przez zn

pełną spłatę pożyczek powiaty: Dolina, Nadwórna

i Żółkiew. Następnie najkorzystniejsze rezultaty

wykazały powiaty: Brody 47-3°/0, Dąbrowa 39’70/0.

Nowy Targ 39 1°/0 , Lisko 37-3°/0 , Cieszanów

35 3u/0, Bochnia 351°/0. Skałat 33 l°/0, Pidhajcc

32 9°/0, Rohatyn 32 2%, Wadowice 32-2% i Rawa

31’4%.

Natomiast najgorsze wpływy wykazały powiaty:

Chrzanów2%i Nisko55°/0, R*pczyce6% , Łań

cut 6 2% Gorlice7-2 °/o»Przemyślany7-2 °/0, Kol

buszowa75%i

Jaworów 79°/0, Zbaraż 9-1%j

Brzesko96°/0 .

Ilość sądownie zapozwanych dłużników z koń

cem r. 1889 wynosiła 6995 na 13.140 niespłaco

nych pożyczek. W miarę zaprowadzenia ksiąg

gruntowych zgłaszał komitet likwidacyjny prawa

swe. Od 1 stycznia do końca grudnia 1889 r.

roni«ainno 4.3G r "

”H«imniacVoh 5 *,r?

pożyczek w sumie 129.950 złr. Od zaprowaazeuia

n )wych ksiąg grantowych wniesiono ogółem 26.545

podań, któremi zgłoszono 30.797 pożyczek w su

mie 6,334.800 zlr.

Przy całkowitych spłatach pożyczkowych, gdzie

tego zachodziła potrzeba, udzielał komitet zna

cznych opustów tak w kapitale za zezwoleniem

kuratora listów, jako też w odsetkach i prowizy

ach zwłoki. Do końca r. 1888 wyniosły te opusty

w kapitale 38.675 złr. 21 ct., w r. 1889 przybyło

8.093 Złr. 0.2 ct., zatem razem było 46.768 złr.

23 ct., co w stosunku do spłaconego kapitału w su

mie 4,303.598 złr. 43 ct. w czasie likwidacyi,

uczyni 1.08°/o- W odset iach wynosił opust w tycb

latach 724 092 złr. 73 ct., co w stosunkn do zre

dokowanych w myśl postanowień likwidacyjnych

wpływów odsetkowych w kwocie 3,001 682 zlr.

17 ct., równa się 24 13°/0—

Zakład kredytowy włościański posiadał z kcń

cem grudnia 1888 r. 557 gospodarstw zakupio

nych za sumę 175.111 złr. 12 ct., w ciągu rokn

ubiegłego objęto w posiadanie 35 gospodarstw za

sumę 6.468 złr. 10 ct., natomiast sprzedano 127

gospodarstw za 50.492 złr. 01 ct.,

a pozostało

w posiadania Zakłada kredytowego z końcem

1889 rokn 465 gospodarstw wartości 131.087 z’r.

21 ct.

Jako wartość bilansową gospodarstw przyjął

komitetet likwidacyjny wartość stann pożyczko

wego, obliczoną w dniu ich objęcia w fizyczne po

siadanie. Gospodarstwa te wydzierżawione, przy

niosły w r. 1889 dochodu po strąceniu podatków

880 złr. 56 ct.

Koszta administracyjne wynosiły w roku 1888

131.209 złr. 46 ct.,

w r. 1889 tylko 111.476 złr.

93 ct., zmniejszyły s:ę zatem o 19.732 złr. 53 ct.,

a właściwie o 24.541 złr. 82 ct., jeżli s:§ zważy,

że w r. 1889 zaliczoną została kwota 4 809 złr.

29 ct., uiszczona tytułem należytości rządowych

za lata 1869 i 1870.

Z końcem r. 1888 wynosił stan pożyczkowy

16.388 w sumie 2,422.647 złr. 07 ct., zaś z koń

cem r. 1889 było tylko 13.140 pożyczek na sumę

1,864.416 złr. 48 ct., zatem zmniejszył się o 3.248

pożyc?ek w sumie 558.230 złr. 59 ct.

Obieg listów zastawnych wynosił z końcem

1889 r. 2 128.300 złr., w porównaniu z r. 1888

(2,780.300 złr.) ubyło listów za 652.000 złr.,

w przeciwstawieniu zaś do spłat pożyczkowych

w 1889 r. w kwocie 558 230 złr. 59 ct., pozosta

je 93.769 złr. 41 ct., a po dodaniu opustów w k a

pitale 8 093 złr. 02 ct.,

okazuje się nadwyżka

dla funduszu umorzenia listów dłużnych 101.862

złr. 43 ct. Ponieważ niedobór w pokryciu listów

z końcem r. 1888 wynosił 318.977 złr. 72 ct.,

przeto stan w obiega będących listów dłużnvch,

a n’emajacyoh Dokrycia wynosił z końcem 1889

r. snmę 217.115 złr. 29 ct.

Od czasu nrzędowania komitetu likwidacyjnego,

to jest od 31 stycznia 1884 spłacono 21 597 po

życzek w snmie 4 303 598 złr. 43 ct. Na poczet

tych spłat pożyczkowych wpłynęło listami 3 377.600

zlr., zakupiono z wolnej ręki 659.800 złr.,

nadto

ściągnięto listów przez losowanie za 731.200 zlr ,

a po dodaniu opustów w kapitale w kwocie

46.768 z!r. 23 ct., wyniosło razem 4,815.368 złr.

23 ct. Komitet wycofał zafem z obiegu listów

dłużnych więcej o 511.769 złr. 80 ct. W poró

w aniu zaś do niedoboru wynoszącego z 31 sty

cznia 1884 r. sumę 728 885 zlr. 09 ct.,

wynoszą

jeszc?e listy w obieeu będące, a nie mające po

krycia 217.115 zlr. 29 ct.

Długi zakładu wynosiły z końcem 1888 roku

199,826 złr. 57 c., zaś z końcem 1889 r. 34.678 złr.

58 cent.,

zatem zmniejszyły się o 165.147 99

cent, z pierwotn’e zaś objętych długów ubyło

w czasie likwidacyj 1,778,960 złr. 78 ct.

Koszta zarząlu w tym czasie wyniosły 880.805

zlr. 90 ct., czyli 12 05 proc. w stosunkn co do ścią

gniętych wierzytelności działu hipotecznego, nato

miast ściągnięte pretensyi działa bankowego wy

pada dla w’erzycieli bez, kosztów.

Wierzytelności w rach-nku bieżącym wyniosły

14.818 złr. 99 ct., w porównaniu z r. 1888, są

mniejsze o 2.361 złr. 82 ct.

Ostateczny rezultat z przebiegu dotychczasowej

działalnó^*

-*»*-- H e inego przedstawia

».^stępujący sposób: Z 3T

iodi Z.

należało się za asygnaty kasowe, listy zastawne,

obl;gacve komunalne, wylosowane listy przed ro

kiem 1884, kupony, zaległe odsetki od asygnacyj,

weksle i racb. bież. 8,792.239 złr. 36 ct. Po ko

oiec r. 1889 sołac no pa poczet tych należyto

ści 6 635 910 zlr. 78 o, pozostała zatem kwota

2,156 328 złr. 58 c. Stan pożyczkowy zmniejszył

się w czasie obecnej likwidacyi o 4,603,598 złr.

43 ct., a liczba d ’użników spadła o 21.597.

Rezultat ten, który zawdzięczyć należy pp. li

kwidatorom Drowi Mzrehwickiemn, Drowi Zgór

skiernu i Zimie, zasługuje ze wszechmiar na

uznanie.

Rada pańeitwa.

Izba poselska na wczorajszem posiedzeniu przy

jęła w trzeciem czytaniu projekt do ustawy, upo

ważniający rząd do zaknpna dóbr w Galicyi za

kapitał, który ma być wypłacony za zniesienie

prawa propinacyi w dobrach skarbowych.

Na wniosek dep. Proskowetza przyjęto rezolu

cyę w sprawie zaprowadzenia przymusowego szcze

pienia bydła przeciw zarazie płucnej.

Dep. Gniewosz zdaje sprawę o projekcie do

ustawy w sprawie polepszenia kongruy rzym. kat.

i gr. kat., oraz prawosławnych księży ex ionowa

nyih. Referent prosi o przyjęcie bez zmiany tej

ustawy, mrcą której dochody exponowanyeh księży

podniesione zostaną o 100 złr., jeśli expozytury

utworzone zostały za zgodą państwa.

Ze świata sztuki.

II.

(Wystawa obrazów w Sukiennicach. — Konkurs na budo

wę teatru. - Pos%g Mickiewicza. - Polichromia wnętrza

kościoła N. P . Maryi).

(Dokończenie).

Pragnąłem tym razem niedługo zabawić w Su

t a k , r i S alającprzeS15(ł śwież i przybyłych

kilka obrazków d° przyszłego sprawozdania. Ale

oto ktoś mię zatrzymuje nnjomem obliczem. wy

stępujące» z płótna Pod skromną nazwa p0r

tretu mężczyzny,"

pędzla p. Alfreda Romera

widzę naszego niedawnego jubilata bibliografa’

jakbym pa«rzał na niego i rozmawiał z nim.

P. Romer, którego szczególniejszą zdolność uchwy

cenia podobieństwa w poważnem znaczenia sztuki

dobrze znamy, przewyższył się tufaj. Umiał wpro

wadz!ć tyle szczeruś ’i i głębokości w o^serwacyi

natmy że całość, pomimo skromnego efektu świa

tłocieuia, wypadła d:iwnie pełna prawdy. Portret

ten ma podobieństwo idące do ostatnich granic.

Możebyśmy pragręli większego blasku karnacyi

i pewnego stopniowania w traktowaniu ep:dermy,

pewce okolice rysów twarzy nie mają dosyć fiae

zyi i śRzgości -

modelowanie ramienia nie do

syć dokładne, ale mimo tego portret ten jest po

cie hą wielbiących artystę i wzór p ’zuiący. Ma

bjć j rszr,ze drugi portrecik p. ROmera, lecz przy

znaję się, że uszedł on mej uwagi i zostawiam

go do przyszłego sprawozdania.

Prawdziwą radość sprawiło nam nowe płótno,

zjawiające się dzisiejszego dnia na wystawie —

tym razem także portret. Znakomity artysla p.

Kazimierz Pochwalski wystąpił z BPortretem"

po kolana mężczyzny, starszego wiekiem, ale peł

nego życia i młodości duszy. Postać występuje

frontem, w zwykłem czarnem ubraniu, bezpreten

syonalnem, z swobodą ustawiona na t!e obojętnem,

ciemnem, wyrywa się jak żywa silnym, ale spo

kojnym efektem światłocienia. Karnacya jasna i

silna, malowanie pełne i szerokie, a jednak z dzi

wną sumiennością studyowane — faktura równa,

jednostylowa, pełna swobody, każą zaliczyć to

dzieło do znakomitych naszego portrecisty krakow

skiego. Być może, że trochę więcej głębokości

w tonacyi ciała, większa przeżroczystość dotknięć

w okolicy ust, mogłyby być wymaganemi co do

głowy.

P. Pochwalski, jako szanujący się artysta, me

przebaczy niczemu i traktuje wszystko sumiennie.

Ręce obie w portrecie są znakomicie skończone,

malowane z biegłością niezrównaną. Zdawałoby

nam się, że ręka prawa niedosyć ma zaakcento

wane przegięcie w palcach i ztąd jest cokolwiek

za płaską. Nie ujmuje to w niczem znakomitości

dzieła, którego ogólny efekt jest prawdziwie wspa

niałym.

Wspaniałości pragniemy dla mającego się bu

dować teatru obok koniecznej wygody i bazpie

czeństwa od pożaru i oto nasi bracia w sztuce

architekci krakowscy w opałach uie lada. Czterej

z przeszłego konkursu, powołani zostali do wy

konania nowych projektów, jury rozprawiło się

z niemi i pozostawiło oprócz obszernego referatu

niemal taką niepewność, jakby konkursu nie było.

P.ojekta te oglądaliśmy i przyznać mmzę, że

świadczyły one wszystkie o talencie projektują

cycb. Sprawa bndowy teatru była dla nich nową

ale jakoś potrafili oni wszyscy rozwiązać ją bez

ujmy dla estetycznej strony. Prawda, że o orga

nizmie estetycznym, o jednolitości st, lu niezawsze

można było korzystną wynieść opinię, ależ bo

strona zewnętrzna teatru, to sprawa ciągłych kon

cesyj na korzyść wnętrza, a nic smutniejszego,

jak koncesye takie dla architekta, odbierają mn

one swobodę w rozporządzeniu formami architek

tonicznemu Kto wie, czy nie należałoby w budo

wie teatrów poprzestać na wnętrzu dogodnem i

pięknem, a nie kłopotać się o zewnętrzny wy

gląd. Wszakże dla teatralnych widzów jest to ze

wnętrze najobojętniejsze».

Konkurs teatralny nie minął bez korzyści

dla naszych architektów, którym tak rzadko na

darza się sposobność do projektowań monumen

talnych. Obudził on życie między architektami, a

wywołał walki nieuniknione w podobnych razach.

Dia wielu przypomniał konkursa na pomnik Mi

ckiewicza. Sądzę, i e skończy się teraz sprawa

obiorem architekta, który zarobił sobie innemi

pracami na nznanie, a włoży się odpowiedzialność

za wykonanie na komitet złożony, jak przy po

mniku Mickiewicza, z jak najmniejszej liczby człon

ków. Inaczej będą ciągłe i nieustające narady, a

sprawa naprzód nie pójdzie. Trzeba wybór archi

tekta zostawić małemn komitetowi ad hoc powo

łanemu, kierującemu się miłością rzeczy publicznej.

Takie rozwiązanie niefortunnych konkursów dało

nam restanracyą Sukiennic, pomnik dla jenerała

Skrzyneckiego u Dominikanów i ostatecznie da

pomnik dla Adama Mickiewicza, wykony

wający się w pracowni p. Riegera.

Każde dzieło sztuki monumentalnej wymaga

skąpienia ducha artysty i spokoju otoczenia, siu

sznie też i artysta nasz i komitet wykonawczy

Domnika Mickiewicza otaczają się tajemniczością.

Ze to na korzyść dzieła wyjdzie, nie nlega wąt

pliwości, ale trzeba znać nasze społeczeństwo, aby

widzieć jak się gniewa, że głosn zabrać nie może.

Ztąd najdziwaczniejsze projekta pojawiające się

w pismach na podstawie przypnszczalnej złej woli

członków komitetu, ztąd krzyk o wybór miejsca

kt)re tak długo nie zostało oznaczonem przez ko

mitet z pięciu.

Najsmutniejszem to ta cbęć zdepopnlaryzowania

pracy p. Riegera, przez pomieszczenie najfałszy

wiej nr rysowanej jakoby głowy Mickiewicza z u

kończonego posągn Riegera w jednej z iłlnstracyj

warszawskich obok starannie oddanej główki ze

szkicu posążku bohatera konkursowego warszaw

skiego, owego bohatera, co zawiedziony w nadziei

co do otrzymania pierwszej nagrody, rozbił swoją

pracę na kawałki. Ta ocalona głowa stała się na

gle w Warszawie arcydziełem, przewyższającem

wspaniałą głowę posągu Riegera, której nikt tam

nie zna, jak tylko z tego lichego rysnnku.

Takie to są drobnostki w świecie sztuki, towa

rzyszące każdej większaj pracy; jest to rzecz nie

nowa, znają je dzieje sztnki.

Te dzieje sztnki zanotują dobrze prace, jakie

są na ukończeniu w kościele Panny Maryi. Pier

wsza to od wieków praca, iście monumentalna,

która przybywa do skarbca artystycznego naszego

miasta. Praca ta stanowić będzie epokę w roz

woju naszej sit ak i, bo wykształciła całe szereei

dzielnych pomocników architekta i Matejki. Ta

wspaniała kampania, która w wyniku dała dzieło

niezwykłej miary artystycznej, pokazała, co doko

nać można bez wielkich narad i komitetów. Wpra

wdzie potrzeba do tego takiego szczęścia, jak zna

leść znakomitego i ofiarnego artystę za kierowni

ka; mieć zdolnego i poświęconego sprawie archi

tekta i to kółko ludzi dobrej woli, co nie prze

szkadza im, ale dopomaga, z przewodniczącym,

który łą zv w sobie tyle przymiotów jedaa;ąoych

poszanowanie.

Za parę tygodni wnętrze presbiteryum w nowej

szacie zabrzmi znów chwałą bożą, a nie wątpię,

że Kraków wdzięcznym będzie Matejce za tę bo

gatą polichromię, co, podnosząc majestst olnale

zionych dawniejszych linii architektonicznych, sama

jest wymownem arcydziełem. A złożyło się na to

tąk wiele, które uszanować należy, ie umiały pod

dać się myśli i woli p-zewodniczącej dziełu i p o

święcić swoje imię, a podporządkować się dla

chwały miasta i kościoła. Nie zapomną o ich pracy

dz’eje sztuki, a wymiemmy nazwiska tych dziel

nych pracowników, skoro nam w przyszłym fej!e

tom« da Bóg zaznaczrć chw lę ukończenia pracy

w presbiteryum kościoła Panny Maryi.

Władysław Łoszczkiewicz.

, C . a . wychodzi codziennie wieczór, wyjąwszy niedziele i dni świąteczne.

0 idzielnn Nra C!zat%, o ile zapas «tarczy, w Krakowie po 10 e,, a orzesyłka pocztowy 19 o

WeLwowie polO c.do nabyciu w Biurze dzienników, ul.KarolaLudwiku 1.U.

^renKinerata wynosi:

...

I«« cały rok aa kwartał IIna 1 miesiąc

P«i* Pastwę estrjraokiem

.............................. |

24 złr.

6 złr.

2złr.50dt

fr’,

1mieckiem . . .

23złr.

z łr.

8złr.

9 do Włoch, Fi Hocyi, A ngin, Belgii, Szwajcaryi, Tnreyi

cA *fonyon państw, należących do związku pocztowego . .

32 złr.

8 złr.

|3złr.

’° -"

przyjm uje się tylko od A-go do oatutnieiro dnia w miesiącu.

3 ok ;S*y_z pien!§dzmi i przekazy pieniężne na prenumeratę i ogłoszenia nprasza się nadsyła« fran co do

- - eA !^m istraoyi Ozasu w Krakowie. L isty reklamacyjne nieopieczętowane nie podlegąje op:aoie po

cztowej. L/istow mefrankowanyćh nie przyjmuje się. B ę h o , l m ó w nadsyłanych nie zwraca się.

rftmncraM przyjtssją:

Administraoya ,CZASU" w M rukowi» i urzędy pooztowe. *lej.«ow ą prenumeratą księ

garnij 8. A . K rzyżanowskiego, handel Smidowicza w Sukiennioaoh, biuro dzienników i ogło

szeń Ignaoego Herza przy placn Maryaekim 1. 9, handel Bajera przy ulicy Grodzkiej, główna tranki

róg Rynku i ulicy św. Jana.

O ąłoooenla (wreraty) przyjmuje się sa opłatą od miejsoa wiensc

drobnym drukiem (’petit,) sa pierwszy ras 10 oent., sa każdy następny po 6 cer.t. I a d e i l . e e (na

3 stronie) od miejsoa wiersza drukiem drobnym po 30 cent. sa każdy raa.

—

Ogłonenla I pre

numeratę przyjmują:wa Lwowie Biurodzienników ulicaKorolaLudwika 1.9; w Pnryś.

wyłącznie p. Adam, Rue des Saints-Póres 81, (prenumeratę p. W . Bączkow ski, Courbevoi pod Poryłem,

Bne du Chemin de fer 44); w W i e d n i a pp. H aasenstein A Vogler (także w Hamburgu, Frankfurcie

n. M., Berlinie, Lipsku, Bazylei i Wrocławiu), A . Oppelik. R. Mosae (także w Berlinie, H amburga. M o

naobium i Norymberdze), IŁ Sohalek, M. Dnkes, J . D annebarg (tylko prenum eratę pp. H . G oldicbmidt

AC,), w Pr.akfu.le n. M.G.L.DanbeAC. W War.rawfe przyjmująogłoszeniapp.

Beiohman i Frendler, biuro ogłoszeń p rzy ul. Senatorskiej.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction