Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 602 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

H" 104

Ijrakśw Niftdzie!a 20 Kwietn!i IIfi:

KmmikLXXIL

Zmartwychwstanie.

CZAS

Biura przyjmują ogłoszenia w nenie od wiersza petitem za kn *dy ra i 7 0 haL (70 pf.ł układ tabelaryczna

*yfrowy «komplikow;any 1 kor (90 pf.) N ad e ^ n n e , Nef nro!oRla od miejsca wierna drukiem petit,

9 Kor. (S Mk) z* K*ł.dy raz. komunikaty handlowe po *,ronice i no dsiale ekonomiciaym; komo.

*ikaiy prywatne. *luby, *ar?czyay i t p. po k,.

3 k, (S Mk.) od miejsca w%ina.

Ogtoaaenla prayjituują:

W WARSZAWIE wyłącznie Dom Handlowy L. i E » e ł * l i Spółka ulica Marsialkowalta 130.

We L w ow ie Biura dzienników 8t. SokoiowsŁsago, D.is rewskiego, 5. Buchstab* w Jarosławia

Biuro dzienników; w Podgórza Potur*lski; w Prza myśl-i A. JuszTóski kr»aa’mia iK Billet: w

Rzeazowle M. Weintraub; w Stanisław owie Jasielski i S;;.; w Tarnowie li Rockach- w Pa

ryżu wyłącznie p. W Raczkowski U Gitó d. Treir.e w W iędn!ą Haasenstein * Vogler, R. Mose.

(takłe we wszystkich filiach); R. Schalek, M. Dukle* Si. ś?r»un, J, Dańneuherit Bock A Herafeld, B ,

Triedi, S, Laszlo. (tylko prenumeratę IŁ Goldschmidt, A Gomo.); w Frr,nk!aroie n. U. Q. L . Daul*

* Gon?ip,; w Pradze czeskiej Pr, Bołorta. Listy » pioniądstai i przekazv pi-nieine na preno’

roeratę i ogłoszenia przyjmuje Admini«tr- cy» (iaam.

v Krakowie,

niGopitGMftoriin§ nie podl,egają opłacie pocztowe}

SkftMtt OśaopłaeonpcA cle przyjs?uje mą. Rt},Opisów r%adsyłanych aie zwrscs »ię.

M T* 2» Saż!lą ***limą tdrsit rftpłact %’ą ęg hal

ADRES REDAKCYI f ADMINISTRACYI u!, tw , Tomasza Nr. 32. - T el. Nr. 50.

Ni» tak, jak dawniej -

w darniowej koronie,

Nie tak, jak dawniej — z gwoździami u ręki,

Pan bóln tylko i Bóg tylko męki.

—

Naszym jnż wiekcm inny Chrystus pieni«:

Od 18mion krzyża na zawsze odpięty,

Jak duch świetlany, wyzwolony, święty.

Zawisł na Ojca wszeehbłękitnem foni*

1 w światów nowych wschodzącej jutrzence

Macta wzniesione — wniebowstępne ręce.

Z. KrasińaM.

Radujcie aię ! Pan wielki narodów nad :hodai!

Raduje.» się, bo prawdy wylała, godsina,

Strach się jot Boży rodzi,

Strachem Pan, jako miecsem ognistym pościna.

Chwała Panu, źe z ciałem się ?jawił rzetelny,

2e d’trzymał, a przyszedł ratować niewinne,

Chrystus Pen nieśmiertelny,

Nasz Pan, który nagrodził swym świętym uczynne;

Podnieście teraz czoła, od wieków strapieni,

A wję ej si« nie bójcie żadnego ucisku!

Pan ciała wam przemieni.

I miasto swoje złote postawi du błyska.

P»o nasz zamieszka z nami i nicdy jnź wfę^sj

Nie zostawi na ziemi, jak teraz sieroty

Król tysiąca tysięcy

Na stolicy słonecznej ognisty i złoty.

Jul. Słowacki.

On skon*ł!

Ka nieba, on ku niebu, ku nieba niata!

I od slśp jego wionęła

Biała, jak śnieg szata.

Spadła - seeroko - cały świat się w nią obwinął.

Mój kochanek na niebie, z przed oczu nie zginął,

Jako trzy słońca błyszczą jego trzy źrenice

I ladom pokazuje przebitą prawicę.

Bo naród polski nie um arł, ciało jego leży

w grobie, a dusza jego zstąpiła z ziemi, to jest

z życia publicznego do otchłani, to jest do ży

cia domowego ludów cierpiących niewolę w kra

ju i za krajem, aby widzieć cierpienia ich.

A trzeciego dnia dnsza wróci do ciała i na

ród zmartwychwstanie i uwolni wnzystkie ludy

Baropy z niewoli.

A jako za zmartwychwstaniem Chrystusa u

itały na całej ziemi ofiary krwawe, tak za

«martwych»staniem narodu polskiego ustaną w

1hrześc j»ń»twie wojny.

A. Mickiewicz

Przeciw centralizmowi w Polsce.

Polska nie była nigdy psńłtwsm scentralizo.

wanem. Cała j«j historya ua to się składała i

do togo dążiia

Polska powstała bowiem Daj

przód aa zfcAłuięeia "ię szeregu niezależnych ziem

plemiennych, potem a połączenia ziem dzielnico

wych, a wreszcie z unii deóch odrębnych i za

zdrośnie o tej odrębności pKmiętsjąsych otw o

rów politycznych. W administracji jej strzeżono

tri tr*skliwie zaModaielności ziem i państw, a

w ey*ilizacyi jej wyrobiły «ię bardzo znaczne

różnice na t!e odmiennych właściwości psychicz

nych, na tle różnego poziomu gespodaresego, na

tle wreszcio rozm aitych obyczajów i poglądów

różnych j*j ludów.

Nie tylko cbłop ukraiński,

czy białoruski różnił się zracatą od mazewiec*

kiego, wielkopolskiego albo m ałopolskiego, ale

nawet *zlachcic i pan krasowy reprezentował

inny typ umysłowy esy obyczajowy, aniżeli te

same warstwy itrnych ziem polskich.

Ubolewano nieraz nad tem w Polsce, bo wy

twarzało to silny popęd w kierunku partykula

ryzm* i zbytniej decentralizacji ustroju. Party

kularyzm poliki przyniósł w przeszłości aiewąt*

pliwie nie jedną poważną *skodę: dość wymie

nić niedołężoą obronę grania, która zawsze szwan

kowała z tego.powoda, że prowincje zachodnie

nie miały odczucia niebezpieczeństwa, grożącego

ze strony Tatarów i Moskwy, a wschodnie ze

strony Brandenburgii lub Szweda. Ileż to »pobo

rów« napotykało z tego powoda na opór po sej

mikach, ileż pospolitych ruszeń rozchodziło się

przedwcześnie lub ni* dochodziło wcale.

Niemniej ów wybujały partjku!aryzm polski

był także !aktem z wielo względów błogosławio

nym. Przyniósł przedewszyatkiem ogromne bo

gactwo polskiej kultury. Złeżyły się na nią tak

różne pierwiastki narodowe, tak dziwoie pokrzy

żowane wpływy zewnętrzne, temperamenty szcze

powe, warunki geograficsne, że stała się ona

z pewnością jedną z najbardziej skomplikowa

nych i oajcTJginalaiejssyeh w Europie.

Wchło

nęła w siebie mnóstwo składników zachodnich,

francuskich, niemieckich, włoskich, płynących

p zez Matopolskę i Wielkopoiskę. P?ównoeześnie

nasiąknęła obyczajem wschodami, dzięki bliskim

stojnnkom Ukrainy i Czerwonej Rusi z azy*ty

cką kulturą. Zmięszały się w niej dalej trzeźwość

wielkopolska i fantazja mazurska z nporem li

tewskim i melancholią ukraińską. Każda z ziem

polskich, każdy z szczepów, wchodzących w skład

pol-kiego państwa pielęgnował swobodnie przez

kiikasot lat swoje upodobania kulturalne, rozwi

jał swoje cechy psychiczne, przynosił swoją da

ninę do wspólnego skarbca cywilizacji polskiej,

a rezultatem takiego rozwoju jest właśnie jej tę

czowa różnolitość. K ultury polskiej Die pojmie

i nie wytłómaczy nikt, kto nie uwzględni, źe

n.e miała ona nigdy jednego tylko ośrodka —

tak, jak n. p. francuska — aie powstawała w

kilka różnych eeatrach cywilizacyjnych i jest re

zultatem ich skomplikowanej współpracy.

Ogromną doniosłość i pożytek z takiego wła

śnie ukształtowania polskiej kultury wykazała

zwłaszcza era porozbiorowa. Gdyby Polska była

państwem, administracyjnie i kulturalnie silnie

zcentralizowałem, to pokrajanie jej na części by

łohy zarazem ciosem zabójczym dla dzielnic, od

ciętych od swej głowy czy od serca — od stoli

cy dawnego państwa. Tak się jednak nie stało.

Z ogrom ną elastycznością, godną podziwu, ziemie,

odcięte od Warszawy, zaczęły po rozbiorach nie

mal natychmiast żyć własnem życiem i zastępo

wać stolicę Stan. Augusta dowo powstałemi lub

bujnie ro zwijająeem i się stolicami prowineyonal«

nemi: w Wielkopolsce przejął szybko rolę stoli

cy PozDań, mający niebawem zapisać dodatnio

kilka świetnych kart w dziejach kultury polskiej

XIX wieku, w Galicyi Kraków i Lwów, na zie

miach ruskich Krzemieniec, Żytomierz, Kijów,

na Litwie Wilno.

Najsurowsza kordony przeciw temu nie poma

gały, a każda z ziem polskich — z wyjątkiem

odciętego przed wiekami jeszcze Śląska — miała,

pomimo rozcięcia państwa na dzielnice, dostate

czne zasoby do rozwijania własnego życia. A na

wet wystąpiła pewna sslachetna emulacya, która

z dzielnic potrafi wyżej wzoieść sztandar kultu

ry, korzystając z pewnej korzystnej dla siebie

conjunktury politycznej. Były chwile, źe sztandar

dzierżyła najsilniej Wielkopolska, był czas, że

powiewał on wysoko nad Litwą, pamiętamy je

szcze wszyscy, jak zatknięto go najwyżej w Kra

kowie. A i Lwów Szajnochy, Bielowskiego, Ujej

skiego i Pola należy tu wdzięcznie wspomoieć.

Życie i kultura polska, niszczone po barbarzyń

sku w jednej dzielnicy, znajdowały też zawsze

oezpieczny przytułek w jakiejś innej; toteż przez

cały czas porozbiorowej historyi naszej nigdy

w aupełności nis zamarły, bo dzielnice, ugoru,ące

chwilowo, mogły zawsze liczyć ua pomoc w za

sobach kulturalnych ze strony dzielnic czynnych.

Serca organizmu polskiego nie podobna było je

dnym ciosem trafić i zniszczyć.

Decentralizacja polskiej kultury,

nadająca jej

taką oryginalność i opalową błyskotliwość, oka

zała się też tem samem tajemnicą jej siły,

porności i bujuości. Jest to więc zbyt cennna

w łaściw ość nsszej cywilizacji,

abyśmy ją tera"

starali się wykorzeniać i zaszczepiali na naszym

grancie pojęcie francaskiej centralizacji, dążącej

do skąpienia całego życia narodowego w jednym

puukcie, skąd dopiero, jak wodę rurami z jedne

go źródła, rosprowadza się ją po całym organi

źmie. Kultura polska — jeśli rozwój jej uie ma

sprzyniewiersyć się historycznym naszym trądy,

cyom i właściwościom — powinna

mieć kilka

źródeł, zgodnie z różnolitym charakterem ziem

polskich. Broń nas Boże od nnifikacyi i wyjało

wienia pFOwincyj. Oznaczałoby to przysypanie

piaskiem źródeł naszej twórczości a zwłaszcza

kresom polskim — o ile je pozyskamy, wychodząc

poza granice etnograficznej Polski, groziłoby osła

bieniem tak bnjnego dotychczas polskiegoelementn.

To też jednym z najważniejszych postulatów

dla przyszłego ukształtowania stosunków w Pol

sce, jeat podtrzymanie, a nawet roswinięcie, do

tychczasowych prowincjonalnych ośrodków kuł

tury polskiej.

Wtrzech zwłaszcza kierunkach może państwo

dopomódz do takiego naturalnego i pożytecznego

ukształtowania warunków dla rozwoju kultury

polskiej. Naprzód przyjmując za zasadę decentra

lizację administracyjną ziem polskich. Nie cho

dzi tu oczywiście o utrzymanie dawnych dziel

nic, jako odrębnych administracyjnych jednostek,

bo to miałoby z pewnością, ze stanowiska naj

wyższego interesn państwowego, skutki ujemne,

aie chodsi tylko o przyjęcie zasady, źe ludność

polska nie będzie rządzona centralistycznie z W ar

szawy, ale utworzy samorządne prowincje, któ

rym pozostawioną będzie duża swoboda zarówno

pod względem ustawodawczym, jak i administra

cyjnym.

Prowincye te nie muszą się pokrywać

z granicami kordonów; mogą doskonale po za niś

wychodzić lub je ścieśniać. Przy ich wykreślenia

trzeba bowiem równie dobrze wziąć na uwagę

dzieje XIX wieku, jak właściwości etnograficsno

gospodarcse i geograficzne, których podziały roz

biopowe zupełnie ni« uwzględniały. Przeprowa

dzenia samorządu i autonomii prowincjonalnej

w przyszłej konstytucji polskiej byłoby jedną

z najważniejszych gwaraucyj, że naturalne stolice

tego samorządu, jak Lwów, Kraków, Cieszyn,

Poznaó, Toruó, Wilno itp, zachowałyby swoje zna

czenie, jako źródła, skupiające w sobie, wyrabia

jące i rozszerzające dookoła kulturę polską.

Powtóre, powinno państwo wydatnie popierać 1

rozwój sztuk i nauk w tych ośrodkach prowin

cjonalnych. Nic błęduiejszego, jak dążyć do sku- j

pienia całego życia umysłowego w samej Warsza

wie.

Rzucone już hasło przeniesienia Akademii

Umiejętności czy Akademii sztuk pięknych -

mało że nie uniwersytetów, archiwów i bibliotek ^

do W arszawy — było rzueonem bez głębszego

rozmyśla i oznaczałoby chęć zubożenia i podko

pania cywilir,acyi polskiej. Wytłumaczyć je mo- ^

żna po części jako objaw nagłej reakcyi przeciw

ko długoletniemu, a nie dobrowolnemu, odcięcia 1

dzielnic polskich od właściw ej stolicy, ale nie

mniej należy wszelkie tego rodzaju pomysły zwal

czać, jako szkodliwe. Oświata i sztuka polska -

tworzące najpiękniejszy kwiat kultary — tern

łatwiej będą mogły wciągać w siebie soki z ca

łego terytoryum polskiego i przetwarzać na owoc,

im mniej będą scentralizowane w jednym punkcie.

W stolicach prowincyona!nych

mogą się na

wet wytworzyć warunki korzystniejsze dla roz

woju pewnych działów sztuki czy nauki, aniżeli

w ruchliw ej i hałaśliwej głównej stolicy. Histo

rya nauk i sztuk w całej Europie d(starcza na

to destatecznyeh dowodów,

od Florencji aż do

Weim aru czy Monachium. Wogóle byłoby pożąda

neno, aby pod względem rozwoju niektórych działów

kultury nastąpił pewuego rodzaju podział ról po

między miastami i prowincyami polskiemi, do

ceego państwo może łatwo dopomódz przez za

kładanie pewnych instytncyj naukowych lub

ogólno-knlturaloych

nie koniecznie

w głównej

stolicy, ale w jednem z miast prowincjonalnych,

mających do tego lepsze waruoki.

Wreszcie nie należałoby dążyć do tego,

aby

życie gospodarcze polskie skupiło się w samej

tylko stolicy państwa. Każda z jego ziem po

winna się starać, aby utrzymać dotychczasowe,

a nawet wytworzyć lifłWe ursądsenia i organiza

cje ekonomiczne, do jej stosuoków dostosowane.

Hic błędDiejszego, jak jed n szablon dla w ssyst

kich, a jedno kierownictwo dla najrozmaitszych sto

sunków. Interesy ekonomiczne ziem polskich, za

eżne w tak wysokim stopniu od ich warunków

fizycznych i geograficznych a także od kolei, ja

kie przechodziły w ciąga XIX wieka, muszą być

i będą różne.

Jedne z nich będą miały lepsze

warunki dla produkcji rolniczej, inne szybko się

uprzemysłowią, gdzieindziej może mieć siedzibę

wielki haudel lub górnictwo. Żleby to było, gdy

by impnls do

rozwoju

mógł wychodzić tylko

z centrum państwa, gdyby tam były skupione

wyłącznie kapitały, giełdy, asekuracye, banki i

inne organizacje pomocnicze i podstawowe dla

życia gospodarczego. Cierpiałaby na tern jego ca

łość — i cierpiałyby interezy poszczególnych

ziem,

nie dostatecznie zaane i bronione w cen

trum państwa.

Idee, rozwinięte przez nas powyżej, zetsą się

z pewnością bardzo szybko z ideami wprost

przeciwnemi: z dążeniem do możliwego ujedno

stajniania i skupienia

całej kultury polskiej -

do jej jednakowego umundurowania, jeśli się wol

no tak wyrazić. Już dzisiaj do pewnego stopnia

możemy obserwować prądy w tym kierunku pły

nące.

Od niektórych władz centralnych — acz

kolwiek jeszcze nie nrsądzonych i ledwie, że do

piero zaczynających funkcjonować — wychodsą

już teraz usiłowania zcentralizowania rządu w

Warszawie.

0 pomysłach — narazie rzucanych

bardzo dorywczo — co do wyjałowienia umysło

wego prowincji na rzecz stolicy, wspomnieliśmy

już powyżej. U siłow ania Wielkopolski,

co pra

wda nieraz może idące za daleko,

aby nzyakać

pewne gwarancje autonomii i stworzyć pewne

szranki dla możliwego centralizmu, są przedmio

tem zupełnego niezrozumienia i idącego za tern

radykalnego potępiania w pew nych politycznych

obozach,

zamiast, żeby w tern »separatyzmie*

wyszukano tkwiące tam zdrowe ziarno i umożli

wiono jego rozwój. Nie jest wi§c może bezpod

staw nem , jeśli poruszamy dzisiaj i szkicujemy (w

jak najogólniejszym oczywiście tylko zarysie) ha

sło decentralizacyi. W chwili, gdy pod dyskusyę

publiczną

w ejdzie

kwestya ustroją Polski

sprawę tę — jedną może z najbardziej zasadni

czych i doniosłych — trzeba będzie rozstrzygnąć.

Jeśli sejm nie okaże dla tej sprawy zrozumienia

i narzuci Polsce obcy z jej tradycją, z jej przy

rodzonymi warunkami i z jej potrzebami ustrój

centralistyczny, to przesądzi w spozób, jak m o

żna najmniej korsystay, przyszły rozwój całej

polskiej kultury. Rozważcie to więc dobrze wy,

)którzy — mówiąc z Kochanowskim — pospolitą

z ee*ą władacie i

OsranlcePolski.

Od korespon.denta ,,C zasu«.

Par?Ź 14 kwietnia.

Długie rozmowy p, prezydenta Paderewskie,go

z czterema mężami stanu, którzy stanowią naj

wyższą Radę konferencji pokojowej, wiie pozo

stały bez skutku. Decyryę w sprawią Gdańska

wstrzymano i są pewne widoki, że opór Anglii, a

po części Ameryki przeciwko wcieleniu tego pnrtu

da Polski, nie będzie zbyt stanowczy Na razie je

dnak trwa jeszcze koncepcya Lloyda Georga, w e

dług której Gdaósk z okręgie;n ma tworzyć kraik

niepodległy, złączony z Polską unią cłową Rów

nież rozmiary słynnego »kurytarza« do morza nie

są jeszcze oznaczone. Polscy przedstawiciele ob

stają naturalnie przy wcieleniu całych Prus zacho

dnich do państwa polskiego i jest to też jedy te

załatwienie sprawy, odpowiadające interesom Pol

ski i zachodniej Europy.

Dodać trzeba, że kwestya Gdańska pozostaje

w pewnym związku z preten9yami Francyi do

zagłębia Saary, które załatwiono kompromisowo,

przyznając Francyi tamtejtsze kopalnie węgla na

własność, a pozostawiając adminisiracyę niemie

cką. Na czele zarządu ma stanąć Rada pięciu

pod przewodnictwem Francuza. Cały ten układ

polega na fikcyi, że zagłębie Saary będ?,ie odda,—

ne Lidze narodów, która znów da mandat Fran

cji do wyznaczenia głównego zarządcy. Otóż po

wstała myśl, aby tę samą kombinację ząc3toso

wać do Gdańska, któryby również został oddany

Lidze narodów, a ta przekazałaby swój mandat

Polece.

Najpierw jednak musi Liga powstać, a nastę

pnie niewiadomo, czy ta forma przypadnie do

smaku Niemcom. Jcdoym bowiem z argumentów,

wyauwanych przez Anglię przeciwko przyłączeniu

do Polski Prus królewskich i Gdańska, jest oba

wa, że Niemcy wówcsas nie podpiszą pokoju.

Argument ten, wysuwany, zdaje się, nie bardzo

szcserze, nie jest wcale przekonywujący, gdyż

poddanie się Niemców warunkom pokoju, ułożo

nym przez koalicję, nie będzie zależeć oi icb

dobrego humoru, ale od tego, czy poczują po

*tronie ententy siłę, wystarczającą do przepro

wadzenia swojej woli. Jeżeli tej siły nie będzie,

Hiemcy nie podpiszą traktatu ani co do Gdań

ska, ani co do Saary i Renu.

Kiedy ,,czterej" zadecydują sprawę zachodnich

ranie Polski, nia wiadomp. Lloyd George wyje

chał po piątku do Anglii i zastępuje go chwilo

wo Balfour; ale dopiero po powrocie premiera

zapadną ostatecsne nchwały. Może to Więc na

stąpić W ciągu nsjbllższych 10 dni. Komisya dla

spraw polakich pod przewodnictwem Cambona

uchwaliła po raz trzeci jednomyślnie przyznać

Gdańsk i Prusy zachodnie Polsce. Jest to w każ

dym razia silne poparcie naszych żądań.

Ca do Śląska cieszyńskiego trzeb a się uzbroić

cierpliwość. Rządy koalicyi uważają tę spra

wę, jako przykry i niepożądany ratarz pom’ędz» j

narodami zaprzyjaźnionymi i unikają starannie

wszelkiej stanowczej interwencyi. Trzymać Się

zatem bę^ą - podobnie jak w sprawia Spiszu I

Orawy - taktyki wyczekującej w nadziei, ż e pań

stwa, bezpośrednio zainteresowane, same wkoócn

dojdą do porozumienia. Nie można więc oczeki

wać, aby koalicja wydała jakieś orzeczenie na

naszą korzyść; aie tak samo nie oświadczy się

orzeciwko nam . Później, kiedy przyjdzie na po

rządek dzienny sprawa granic państwa czesko*

sł wacki«go, zacznie się dyskusya o Cieszynie i

koalicya dążyć wtedy będzie do załatwienia kom

promisowego Z naszej strony nie powinniśmy

ustawać w prascy nad oddziaływaniem na opinię

publiczną ną zachodzie, a także czuwać nad mo

żliwemi próbami st*or«eoia jakichś !aktów do

konanych, przesądzających wyrok konferencyi.

0 Górnym Śląsk u jeszcze dotychczas konfer«p

cya czterech

nie rozprawiała; ta opór Nie

m iec będzie może jeszcze silniejszy,

aniżeli w sprawie Gdańska. GJy im zo

stanie odebrane Zagłębie Saary, Niemcy oświad

’czą niezawodnie, że bez węgla górno śląskiego nie

będą w stanie zapłacić kontrybucji wojennej;

nie wiadomo tylko, dlaczego prodnkt, wydoby

wany na ziemi czysto polskiej, m a «łożyć na

zapłatę niemieckich zobowiązań.

Ustalenie wschodnich granic Polski łączy się

tak ściśta z uporządkowaniem stosuntów rosyj

skich, że obie sprawy mogą być tylko jednocze

śnie załatwione.

To na razie jest pewne, źe

początkowy opór Anglii przeciwko

połączenia Polski z Litwą ustał zuoeł

nie. Anglia ci,dałaby tylko, aby podstawą nowej

anii był akt dobr ,wolny. W powstanie p?ń

stwa litewsk ego, i toiaki-gu, któreby niejako ko

meudyt”wały Niemcy, nikt tu n;e wii-ray i nikt

go rie p agne.

_To samo odnosi się do Biało

rusi. Natomiast kwestya nk:raióska przed

stawia się na grunc e tute szym t,ak zagadkowo,

że rządy koadcyi po prostu obawiają się do niej

przystąpić.

Pols’kie czynniW naw;ąsuęą na tls ukraiński’em

stosunki z Rumanią P. wic-rmnisDr Skrzyń

ski odbył d!uż-zą ko ?erencyę z p. Bra’iaou i

był na posłuchania u królowej Maryi rumuńskiej,

która bawi obecnie w Paryżu i zwraca uwagę

swoją niepospolitą urodą i bystrą inteligencją.

O il* wiecu, dojście do porozumienia na

podstawach, o których jeszcze nie należy

pisać, jest bliskie i dla obnstron ko

rzystne. Nie należy zapominać, że policy dele

gaci aą stałymi członkami konferencyi, to zna

czy, że będą nc estoictyć w obradach i głoso

waniach, dotyczących także innych państw i na

rodów. Głosy Polaków rmgą zatem w pewnych

ważnych a wątpliwych decyzjach silnie zaważyć

oa szali.

Dr A. Beauprł.

Hlil pioJamj Fneji i lig!ii

Od specjalnego korespondenta ,,Czasu* dla spraw ekonomicznych na kongresie.

Paryż 14 kwietnia.

Wielki świat finansowy, a raczej świat wiel

kich finansów słodzi z z° partym oddechem prze

bieg gospodarczej olenzywy, przedsięwziętej przez

Anglię przeciw Francji, przyczem Stany Zjedno

czone, wiedziona zwykłym sobie, naiwnym, a po

łączonym z chęcią ayeku idealizmem, pomagają

oezwiednie silniejszemu. Sprawa cała m a tło czy

sto polityczne i przez to

w ciąga w zasiąg

swych wirów i nasze losy.

—

Chodzi o Niemcy

i Rosyę.

Fraocya poniosła w tej wojnie największe i

najcięższe ofiary. Półtora miliona zabitych w

kwiecie wieku mężczyzn, półtora miliona nie

zdolnych do pełnej pracy kalek i inwalidów,

ćwierć obszaru, i to ćwierć najbardziej kwitnąca

dobytkiem i bogactwem, zniszczona w sposób

wprost nieprawdopodobny,

ogromny dług we

wnętrzny, nie mniejszy zagraniczny, szkody i ko

szta wojenne, oszacowane na 216 miliardów fran

ków w Ełocie, straty n wierzycieli zagranicznych

zwyż 28 miliardów, brak surowców, bezrobocie,

dewaluacja franka, drożyzna — oto wojenne pokło

sie, na którem spoczywają wawrzyDf zwycięstw

orężnych.

Z tego stanu zdają sobie Francuzi doskonale

sprawę. Widzą jasno, że wojna dla nich będzie

przegrauą, jeżeli nie uzyskają od Niemiec fundu

szów, wystarczających na umorzenie wewnętrz

nego i zagranicznego długu, na odbudowę półno

cnych i północno-wschodnich departamentów, oraz

na zaopatrzenie ofiar wojny, Sumienie francuskie

zaś wtenczas tylko ze spokojem zniesie ciężar

przelanego morza krwi, jeżeli prses to ojczyzna

na długi, długi czas będzie zabezpieczoną przed

nowym najazdem niemieckim.

Z tych idei tłómaczy się zagraniczna polityka

’Francji. Dlatego Francja dąży do zmuszen’a Nie

miec, aby uiściły jak największe odszkodowanie

jwojenne, ważąc sobie przytam na równi i wła

!sną korzyść i szkodę przeciw nika. Dlatego też

popiera ona nasze postulaty teryt= ryalne na gra

nicy zachodniej, czując, że każda piędź ziemi,

odebrana Niemcom, id de na jej korzyść. W in

teresie Fraucyi leżą osłabione i małe Niemcy, a

s Ina i wielka Polska. Ona to bowiem jedynie

może po upadku Rosyi być stałą przeciwwagą

Niemiec na wschodzie Europy.

Polityczna umysłowość angielska idzie innymi

torami. Praktyczny

zmysł anglo-amerykański

widzi nasamprżód niemożliwość

nałożenia na

Niemcy większych ciężarów , niż one są w stanie

faktycznie zapłacić. Jeżeli cały majątek Niemiec

był przed w ojną oeeDiany na 520 miliardów w

złocie i jeżel]j Francja sama żąda dla siebie 21S

miliardów, jeżeli się nadto doda sskodj Belgii,

Polski, Rumunii, Rosyi, Portugalii, Anglii, Włoch

i innych krajów, dochodzi się do wprost fanta

stycznej cyfry, którejby Niemcy i za wiek nie

zdołały wypłacić. Anglo-amerykanie patrzą z

pewnym sceptytyzmem na pomysły rozkładania

haraczu niemieckiego na długi szereg lat. Pytają

jak

s:ę będzie przedstawiała egzekucja, gdy

Niemcy za lat 15 lub 10 nie. zapłacą przypada

jącego na nich anuitetu? Czy potem ma powstać

przeciw nim nowa wojna koalicyjna i nowa blo

kada ? C*y można na lat dziesiątki okupować

zachodnie Niemcy jako zastaw zapłaty? Kto bę

dzie tego zastawu zbrojną ręką pilnował? Czy

Fraucya, która niema ani łudzi ani rąk do pra

cy której żołnierze rwą się do domn? Czy An

glia, która na ćzas wojny tylko nchwaliła wbrew

opinii kół robotniczych, obowiązek powszechnej

służby wojskowej, której wielkie partye polity

czne były i są przeciwnikami wszelkiego obo

wiązkowego militaryzmu i która sama jest za

grożona ciężkiemi

społeeznemi konwulsjami?

Czy w końcu Ameryka ma może

utrzymywać

w Europie stały korpns ekspedycyjny choć w

Stanach Zjednoczonych podnosi coraz odważniej

głowę przeciw Wilsonowi partya republikańska

1wroga

wszelkiemu gospodarczemu etatyzmowi

,%CjŁAS*» w y shłdai Eońa:;ewa}ą, a godziała. 8 aawe»

Kitsaer pojedynczy 40 hal.

MSSOlllś?i ffTROSIi

D półrocznie | na kwartał fl na 1 asleaią*

V Ktafcawn» w «iejK* .

C,.

*»i

860kor. - h.jsokor.- h.ltokor. - h.

i *AaMKMBbMiiż *mrnn ,,,,,!,,p»

|36

»12»—»

w P o l s c e ............................,

872 * 14814)136 * (24M t2 »(8 M.)

W innych państwach ............ ... ||84 » 48M|42

»24M14* 8M.

Prenumeratę przyjmują« Administracja OiM wKrakowie iurzędypocztowe.Miejscową pre»

n n r a e r a t ę Biuro dzienników Ropcaza i Salomonowej, Hupczyc ni. Jagiellońska, Bracia Hiidowie

ol. K arm elicka, trafika w Sukiennicach, księgarnia Poturalskiego w Podgórzu. We Lwowie »Cza*,

jest do nabycia w biurach dzień. S. Sokołowskiego, A. Olszewskiego, K. Buchstaba, nas ta cja ch koiejowycb

w Tarn owie, Bsesiowie, Jaśle, Iłowym Sączu na peronie w księgarni kolejowej,tudzież na innych głów

niejszych s t a c j a c h u portyerów kolejowych, księgarnia Podhalańska Zakopane, Kantor dzienników »Praca*

Lublin, Biuro dzienników »Rekord* Radom,

W WARSZAWIE; Biuro dzienników Promień, ulica Widok 19.

1 of 8 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu