Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 456 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Kraków 31 Lipca - Piątek.

Rok 1857.

wyifWBiy poniedziałki t dni zaztjpaj}ce po

-,ozny wyoi.,

latnim dniem kaddege miesiąca,

. - r z edpłata na Dziennllc ,Cia."

roosnie . .

półrocznie

kwartalnie

miesiposnie

Krakowie

....

r.tr. 16

Ikr

rocznie . .

półrocznie

kwartalnie

w Państwie Austryackiem (pocztą)

r o c z n i e ................................... s ł r . 2 0

p ó ł r o c z n i e .............................. ,

k w a r t a l n i e ......................... ,

miesi goznio

.........................

Przedpłata na Dziennik ,Cum" a Dodatkiem

m Srokowie

,,,

w p anJtwie Austryackiem (pocztą)

złr. 26

r e e z n i e ............................... z ł r . 3 0

p ó ł r o c z n i e ............................ u l 6

kwartalnie

CZAS

ŁlfWMUI9 aWe e

Na sam ,Dodatek8 prennmerowaó niemodna.

Przyjm ają nlę dr- amlenzezanla w Knaeratack.

OGŁOSZENIA, ODEZWY, UW!’ ’ GENIA , DONIESIENIA wszelkiego rodzaju, tp

eząeo si, przemy§ła -

e , ro!niełwa, sprzedały, knpna, dzierżaw itp

za opłatą:

-o

.iN,

Od wiersza drobnego za Jednorazowe amleszazonie po 4 D ,, za aazt,pne po 2 kr

tnr^atiefo inzeratn załączone byd winno 10 kr. na opłat} ztjplcwą zn

każdorazowe nmiezzeienie.

, rviit0.vt,,

b la ty z pieniędzmi prenmneraoyjnemi I Inseratowemi przesyłane był winny

franko do Bióra Bzpedycyi Cuasu. t ,

,.:Si

b la ty reklamacyjne aieopieezętowaae nienlejają frankowan!i

b la ty alefrankewane nieprzyjmnją si}.

S3T Numer pojedynczy dziennika kosztuje 5 kr.

Od Redakcyi.

Dla przeszkody nieprzewidzianej, zeszyt

lipcowy Dodatku do Czasu nie może

w yjść z dniem ostatnim miesiąca. W yjdzie

w Niedziel§ to jest 2go b. m. P P . Abonenci

zechcą wybaczyć tp spó’źnienie, które się po

raz pierwszy od czasu i.stnienia tego pisma

peryodycznego, to jest od półtora roku w y

darza.

ItraKóW 30 llpcei.

Sprawa tak zwanej organizacyi Księstw

Naddunajskich, w ik ła się coraz bardziej.

Trudności coraz w ięks ze przybierają rozmia

ry. Dowodzi tego niezaprzeczenie M onitor,

zamieszczając b^dź noty, b^dź korespon

dencye, uskarżające się, że postępowanie

władz tureckich w K sięstw ach nieodpowiada

duchowi traktatu paryskiego, ż e w skutek ró

żnych intryg i nadużyć, mieszkańcy Księstw

nie mogę, objawić swoich życzeń co da owej

przyszłej organizacyi, z ty swobodą, jaką

im traktat rzeczony zaręczył. Nie przesą

dzamy bynajmniej czy tak jes t lub nie, kre

ślimy tylko sytuacyę polityczną kwestyi.

. Wiadomo, że ułożone zostały listy wy

borców m ających wybierać członków do dy

wanów, a dywany miały przedstawić swe

życzenia komisyi zasiadającej w Bukaresz

cie, złożonej z reprezentantów siedmiu mo

carstw podpisanych na traktacie paryskim.

Przeciw składowi tych list wyborczych za

protestowali reprezentanci w (Stambule czte

rech mocarstw: Francyi, Rosyi, Prus i Sar

dynii, na mocy nadużyć w ułożeniu icji po

pełnionych i pogwałcenia ducha traktatu pa

ryskiego , i żądali wstrzymania wyborów do

Dywanów, aby listy wyborcze sprawdzić

poprzednio. Gabinet turecki przyrzekł w y

s łać instrukcye do kajmakamów obu pro

wincyj, aby wybory, które się odbyć miały

19go b. m. odłożone zostały do 27go. Tym

czasem wybory w Multanach odbyły się 19

b. ni., a jak mówią całe duchowieństwo nie

w zięło w nich udziału. Gabinet turecki nie

w y sła ł obiecanych rozkazów. P . Touvenel,

poseł francuski, upomniał się o to lekcewa

żenie nader cierpko i to na obiedzie u S u ł

tana w pałacu Dolma-Bakczy. Reszyd pasza

W. Wezyr tłómaczył się, że doznawał

parcia ze strony dwóch mocarstw: A nglii i

Austryi, i chciał złożyć nową konferencyę

w Stambule. Poseł francuski nie przystał

na n ią, z,powodu że jak sam niepodejiży

wa nigdy faktów przytoczonych przez swo

ich kolegów dyplomatycznych, tak przypuścić

niechce aby poddawano pod wątpliwość fa -

kta na których się w protestacyi opierał, a

konferencya innego celu miecby nie m ogła;

zamierza przeto odwołać się w tym względzie

do konferencyi paryskiej.

Struna jak się zdaje bardzo jest nacią

gnięta. Następstwem bowiem jak najprost

szem tego położenia, jest nieuznanie Dywa

nu multańskiego przez cztery m ocarstwa

zasiadające w komisyi, Uznanym jednak być’

musi Dywan, jeśli życzenia jego, jako wy

raz opinii mieszkańców uwzględnione być

mają stósownie do traktatu paryskiego. Nie

chodzi tu o to, żeby cztery państwa nie u

znały Dywanu, a trzy inne, tojpst Anglia,

Austrya i Turcya uznały go, bo w przeci

wnym nawet razie położenie byłoby to sa

mo. W kom isyi naddunajskiej podobnie jak

w konferencyi paryskiej, której jest ona nie

jako jednym, że tak się wyrazimy, wydzia

łem, ani większość, ani mniejszość decydo

wać nie może. Porozumienie i zgoda być

musi. Chodzi więc o to, aby Dywany wy

brane były w ten sposób, iżby je komisya

uznała.

,./tl f. ĄA

Jakkolwiek bądź, leży tu zawsze w grun

cie owa nieszczęśliwa kwestya połączenia

Księstw, którą Francya jawnie popiera, któ

rą trzy inne państwa, trzymając się z nią

razem, nieodrzucają, a której trzy przeciwne

s ą inne państwa. Odbija się ona ciągle: li

sty wyborcze wykluczały stronników połą

czenia; w Dywanie wybranym 19go b. m.

opinia przeciwna połączeniu, otrzymała jak

piszą większość, lubo nieznaczną. (Sprawa

c a ła owej organizacyi uprościłaby się nad

zwyczajnie przez rozstrzygnięcie kwestyi

połączenia. Powiedzieć nawet można, że

wtedy dopiero komisya może wykonać po

wierzone sobie zadanie. Dopóki ta kwestya

usuniętą nie będzie, porozumienie jest pra

wie niemożebnem.

Zdanie to, które pozwoliliśmy sobie obja

wić jeszcze w maju r. b. (Czas Nr. 115)

z okazyi przemówienia sir Henryka B ulw e

ra, komisarza angielskiego, na adres poda

ny mu przez mieszkańców W ołoszczyzny,

powtórzyć tylko teraz możemy. P. Bulwer

powiedział: ,,że naród romański jeszc ze za

,,młody, aby rozeznać co być może od te

,,go co być nie może.u Uznając słuszność

tego wyrażenia, pisaliśmy, że jedynym sp’o

sobem załatwienia sprawy Księstw, a oraz

i najkrótszym, ,,jest porozumienie się dyplo

,,matyczne i _oznaczenie granic możnością

,,i niemożności, a zostawienie Dywanom

,,wolności urządzania się w tych granicach

nz całą swobodą."

To jest rzeczą konfe

rencyi paryskiej, do której się odwoływa

liśmy.

Zdaje się, że to był naturalny bieg rze

czy, skoro sprawa ta doszła po trzech mie

siącach ciągłych zawikłań do tego punktu,

że już dalej postąpić bez wdania się kon

ferencyi bardzo trudno, jeżeli nie niepodo

bna. Donoszą, że Reszyd-pasza niemogąc

się wydobyć bez narażenia się jednej lub

drugiej stronie, chce także oddać tę sprawę

pod rozstrzygnięcie konferencyi.

Korespondencya Czasu

UisAty

Z nad Raby 28 lipca.

Gdym się pierwszy raz z zakątka naszego w piśmie,

waszem odezwa!, wspomniałem, że wtedy dopiero znów

się odezwę, gdy będę mógł donieść, ie nasza Raba

samym zapłynę!a już miodem, ale trudno, na takie cudo

długob,y czekać należało. Przerywam więc milczenie i

zaczynam, ie żniwo już u nas rozpoczęte, a to pó

źniej tego roku niż kiedy indziej; zdaje się, że częste

ulewne i dość długo trwąjące deszcze, powodem są.tego

opóźnienia. Z onych urodząjów, które tak pięknie w polu

się wydawały, zbiór nia będzie tak obfity, jak się tego

pows:echnio spodziewano; bo ulewne deszcze wszystkie

prawie zboża pokładły, pokręciły tak, że i słoma w nie

których miejscach nadpsuta i ziarna niedorodnego dużo

będzie. Ależ co Pan Bóg dał, tem się cieszyć, to ze

brać trzeba. W tem ostatniem sęk największy. Okolica

nasza nie bogata w ręce, lecz za to bogata w próżniaki;

toż więc, gdyśmy żniwo rozpoczęli, aś zgroza patrzeć:

Na łanie kilkodziesięćiomorgowym żyta, żniwiarzy sze

ściu lub dziesięciu przesuwają się jak cienie, a więc

roboty nie znać, a żniwo pilne, a w dodatku rok w stalą

pogodę nie bogaty. Więc każdy radzi sobie jak może.

Jedni liczniejszą dworską trzymają czeladź, inni przez

rozdanie uprawnych sagonów ma odrobki starali sobie

zapewnić pewną ilość rąk do żniwa; inni wychodząc

z tej zasady, poniekąd arcysłusznćj, że chłop za żadną

cenę do dworu robić nie pójdzia, aż dopiero gdy swoje

żniwo ukończy, patrzą z rezygnacyą ’na ubytek swego

ziarna i cze:ają cierpliwie tego końca, a z nim przy

bytku robotnika; inni wreszcie pomni, że w okolicach

podgórskich żniwa najmniej o dwadzieścia dni później

jak u nas się zaczynają, starają się zawczasu na pier

wsze zbiory stamtąd robotników sprowadzić, godząc się

z nimi na dniową płacę, bądź z żywnością, bądź bez ta

kowej, obowiązując się dostarczyć pewną ilość krup,,

mąki soli, omasty i grochu; sprowadzić im na swój

koszt kucharkę, któraby o przygotowaniu im żywności

myślała, boć .trudno wymagać, aby robotnik z obcych

stren sprowadzony, po ca!odziennćj praey, musiał szu

kać dopiero, dla siebie żywności po wsi lub ościennych

miasteczkach. To wszystko bardzo piękne sposoby i

pożyteczne, który komu dogodniejszym i praktyczniej

szym być się okaże. Ale niestety są i tacy, którzy so

bie żadnego z powyższych sposobów zapewnienia rąk

do robocizny nie przyswoili, a na cierpliwość zdobyć

się nie, mog’.. Ci wyprawiają, w sąsiednie wsi posty, a,

co nąjgorsza, że cręstokrcć nocną porą, którzy się_wy

pytują, po czemu dwór miejscowy nrjemnika płaci, o

biecują wyższą płacę i z sąsiednich, wsi robotnika do

siebie tym sposobem zwabić usiłują, albo też to przy

kościołach, t,o po drogach przechodzących robotników

z gór sprowadzonych bałamucą i do siebie ściągąją.

Pomijam moralne ocenienie takiego postęnowania, ale

materialnie, sarni nie nie zyskują, a,pgół iraci; boć

naturalnie tym sposobem wywiązuje się, licjtacya robo

tnika, bo każden widząc, że robotnik mięjscowy lub

sprowadzony, złakomiony wyższą płacą do ościenn/y

wsi na robotę się wybiera; zmuszonym jest u siebie

płacę podwyższyć, aby t goi robotnika nie stracić i tak

bez końca, Koszt produkcyi do bajecmej dochodzi wy

sokości, a licytanci tracą.

Nip trzeba, zda mi się, być bardzo biegłym ekono

mistą, aby pojąć jak mało zysku dla jediego, a du:o

straty dla wszystkich, system podobriąj licytacyi przy

nosi,. którego w interesie dobrą powszechnego jak naj

mocniej wystrzegaćby się należało.

ii,..,

,i,

, W iedeń 28 lipca.

ę" Trudnoby w okresie szczupłym ii spokojnym, do

którego zeszła i zewnętrzna polityka europejska, znaleść

więcej niż jest teraz sprzeczności po dziennikach. W ka

żdej kwestyi najpierwsze. i najnieomylniejsze dzienniki

Stoją jeden przeciw drugiemu. Każdy tylko swe doniesie-(’

nie podaje za pewne, swój tylko sąd za nieomylny.

Księstwa Naddunąjskie połączą się, mówią dzienniki

francuskie; przeciwnie utrzymują wciąż tutejsze. Pio-o

mont przemówi o Wypadkach włoskich do Europy,

twierdzą jedni gdy drudzy zaręczają, że będzie mil

czał. Monarchowie się zjadą do Berlina i ułożą wielki

paeyfikacyjny system polityki. Bynej mnićj, odpowiadają

inni i owszem Anglia może zerwać z,Francyą, a wte

dy nowa wojna. Dotknąłem głównych kwestyj. )Ta sa

ma sprzeczność prawie między dziennikami i co do in

(nych spraw nawet naj podrzędniejszych.

Trudno jest wprawdzie, a przynaj onićj nia zawsze,

nie wszędzie i nie każdemu sposobno wiedzieć z pe

wnością, co myślą, projektują łub robią monarchowie i

ijrh gabinety. Łatwiej nierównie się domyślać, przewi

dywać i swe własne kombinacye, za natchnione donie

sienia, lub stanowcze twierdzeń a podawać. Lecz trzeba

w tym ostatnim rasie mieć albo ,:bardzo bystry rozum,

albo przynajmniej pewne doi podobnych rachunków cy

fry. Czy najlepsze nawet,dzie:lniki, lubnajpewniejsi kh

korespondenci mogą zawsze przynrj mnićj być w podo

bnem położeniu.

nni

1 ,dw loim , .i,.

Smutaa to rzecz dla opinii publicznej, błądzić po ta

.kim labiryncie i zdeje mi się, że przynajmniej polska

publiczność winna wam pod tym względem pewien ro

dzaj wdzięczności, że ją prowadzicie jak można najc

,strożnitji(wśród tych manowców. n i

j -in

Co do mnie, opierając się jak zawsze na pewnych,

.0 ile można źródłach, przesyłam wam następne co do

powyżej dotkniętych kwestyj djniesienia:

Hr. Cavour nie wyśle noty, ale to pewna, że juś ,i

wysłał depeste z doniesieniem o wypadkach i o swym

pposobis zapatrywania,, się na nie do swych ąjentów

dyplomatycznych za granicą. Podobną depesię wysłał

j gabinet neapolitański.

Al..

,: j.

Połączenie Księstw Naddunajskich, traci coraz wię

cćj na swem prawdopodobieństwie. Pobyt Któla,pra

skiego tutąj zbliżył w tćj kwestyi Prusy do Austryi.

Gabinet berliński znąjdzie §;ę powoli na tćj samćj co

CIĘŚĆ UTEMeKO-ARIfSnćZNA

DZIEŃ

w kryształowym pałacu,

(Ciąg dalszy.)

Dzielnica Afrykańska.

Stary świat znajduje w kryształowym pałacu także

°tyaśnienje— rozumie s ę co do najodleglejszych i naj

jppiej znanych jego krain. Naprród widzimy tam ka

i pokolenia Ze!u, niepokojących od kilku lat cią

gi6 wady angielskie na przylądku Dobrej Nadziei. Ro

ku 1853 mieliśmy sposobność oglądać w Anglii kilkana

r ^Cle ° sób z pokolenia Zelu. Celują oni wyższera u

kształceniem nad wszystkie plemiona południowe rasy

f’,

frytcenski/j; wyszli po części już z naturalnego stanu

r dz|ko;sci. budnją demy, miasta i zaprowadzają n. siebie

ra?miosła i rękodzieła. Wzrost ich urodziwy, cera bru

natna, włos wełniasty; a co do rysów twarzy,_ nosy

eją wydatne, cioła wysokie, nie jak u murzynów ni

ich c z w P tldwnśny. ,i akłąnpy do najazdów. Jedna

?śródkrJL?-na pod ^ i s W

tuszmen, mieszkańcy

i} Bdvi

, ° y 1- " U L Najtrudniejsza z nimi sprawa,

ZSrn,Z T

Wojski8ra

pieciw nim wskórać

oowveh i ’h narZyi mLe8i,ce temu do8I,a była wieść o

Boskrr,mi-ni k j L leci ,nów 8IG uspokoiły. Na

Poskromienie ich jednakie rząd uzbroił niemiecką legią,

Jtóra była wysłaną ruk temu na wojskową tam osadę

Tuż (bok tej grupy kefrów można widzieć zwie

rzęta poludniowćj Afryk’. :J Należą do nich: leucnryx,

duyker-bok gatunek sarny, hyrr x gatunek królika i ku

dłaty wielzi pies do polowania. Najdekawszśm jednak

:n’ęciły nremi zwierzem jest girafa na cienkich wyso

,ich nogach, a jeszcze %wyisią szyją. Najłagodniej

sze to z swój natury stworzenie i, z wszystkich swie

riąt najwyisie. Budową członków najbliżej podobna

do 6arny, i rqwnie delikatna, tylko wysmuklejs?a. 0

patrzona zdaje się zaś być na to tak d!ugą szyją, ab.y

mogła dosięgać liści i latorożji na wysokich drzewach,

które rna językiem (który także ma bardzo długi) obła

muje na swe pożywienie. Jako dwugarbny wielbłąd na

leży do Azyi, a lama do południowej Ameryki, tak gi

rafa jęst czysto rodiiiem efrykańskiem zwierzęciem.

W zoologicznym ogrodzie londyńskim widziałem ją ży

wą. Dotykała głową sufitu do 25 stóp wysokiego, za

żelazną kratą. Cali była centkowata, pstra, biało i

gniado nakrapiane.

e9m

.Oprócz wymienionych byłą jeszcw inna grupa zwie

rząt afrykańskich, z przyrody ,swęj drapieżnych, gdyż

ta część świata najbardziej w takie obfituje.: Był tam

stary lew i lwiątko, strąszliwa byena, i lampart w wal

ce na śmierć z duyker-bokiem. Duży lampart rzuca,

jący się na tego małego danielka będąc pewnym swe

go łupu; ten, zaś padający przed nim na kolana z schy

foną główką, .niby się,już poddając, gdy tymczasem

dostawszy się rożkami swetni pod brzuch, rozpara

j wnętrzności swtgo napastnika.

Co do roślinnego królestwa tamtych s!ron, składa si(

ono głównie z paproci, wrzosów, z wysokićj trawy i

sitowia. Pośród ostatnich w moczarach i nadbrzeżnych

roztokach rzek kryje się Hippopotamcs należący równie

dń południowej jako i zachodnich stron Afryki, a zwła

szcza do nadnilowych okolic. Jak girafi jest on wy

łącznie zwierzem efrykańskiem. Ze skłedu swego po

dobny do wieprza, ale jest ogromnej wielkości, na ni

skich grubych nogach z przypłaszczonym karkiem i

z lopaciastym, szerokim jak u żaby pyskiem. Jest

żarłoczny i tłusty. Widziałem ich dwrje samca i sa

micę w zoologicznym ogrodzie londyńskim, dokąd przed

kilka laty sprowadzone były z wielkim kosztem 1 E

gjptu; i przez długi czas były wielkim przedmiotem

ciekawości dla publiczności londyńskiej. Osobna część

ogrodu z sadzawką wody we środku, w którąj lubią

się nurzać, była dla nich przezna_czona; gdyżhippopo

tsmns jest poniekąd wodno-lądowćtn zwierzęciem. Zbli

żał się on spokojnie do ludzi podających mu przez

kratę bulki chleba; " yda,wit

Mpelnie łago

dnym, lecz ma być strasznym kredy rozjuszony. Zgu

bnym tei ma być dla zasiewów w swej ojczyźnie, bo

kiedy się gdzie i w pszenicę lub jakie inne zboże za

kradnie, to cały mórg jego, co nie zje to wytłoczy,

wytratuje łapami, które ma nad miarę rozpłaszcione i

szerokie W kryształowym pałacu przechowuje się tyl

ko egzemplarz samicy.

,-ęi

f11

Mając rzecz o hipopotamy, wypada mi nawiasem i

to nadmienić, ie to zwierze, które dziś tyle ciekawo

ści na siebie ściąga, wionę pierwszą wiadomość po

daną .Europie o sobie Polakowi, a nim był Radziwił

Sierotka, który odbywająo pielgrzymkę do Palestyny,

musiał jak domniemywam się zawadzić o Eg;pt, a

przynajmniej widział to zwierze moie gdzie w podróży,

gdyś pierwsza wiadomość o hippopotamiei mi s?ę w je

go dziele znajdować. Mam to od pułkownika Hamiltona

Smitha, jednego z najuczeńszych pisarzy o historyi na

turalnej. Nie maj ąc tu dzieła pielgrzymki Sierotki, nie

mogę sprawdzić, wy może tego dojdziecie. Jeśliby się

to wam udało, ogłoście nawet w dzienniku waszym,

bo jest ważne dla historyi nauk przyrodzonych. Wy

przed(ają nas inni teras, ale były czasy kiedyśmy ich

w wielu rzeczach wyprzedzali.

Za szczególną rzecz tu jeszcze podaję, że chociaż

hypopotamus ledwie teraz był poznany w Anglii, zęby

jego trzonowe przecie znaleziono tu międry odkopali

skami dawnemu Jeden taki ząb zupełnie całkowity wy

kopany był w zaspie piaskowej w Her!fordshire, a dru

gi nieco uszkodzony w jaskini zwanej Kents Cavern

w Devonshire.

Dalej na urwisku skat pod wysokiemi palmami znaj

dowały się trzy lemury i jedne galago, zwierzątka spro

wadzone z Madagaskaru. T u i przy nich była grupa dana

kilów ze wschodniej Afryki, wiodących wielbłąda do na

pojenia. Danakile ci są wędrownym koczującym ludem,

mającym swe siedliska międiy Abisynią a morzem. Są

cery czokoladowćj, włosów wełniastych i fantastycznie

trefionych. Wzrost ich wysoki, ale rysami twany ży

dowskiemu, różnią sę od rasy murzyr.ow. Dinalile sta

nowią pośrednią rasę między murzyńhką a arabską.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu