Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 678 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 294.

Kraków, Czwartek 24 Grudnia 1891.

rST.

Rocznik XLIV.

CZAS

Prenumer*t^przyjmują:

Administracya _CZASU" w Krakowie i urzędy pocztowe. Miejscową prennmeratę księ

garnia S. A. Krzyżanowskiego, handel Smidowicza w Sukiennicach, biuro dzienników i ogłoszeń

Ignacego Herza przy placu Maiyackim 1. 9, handel Bajera przy ulicy Grodzkiej, główna trafika róg

Rynku i ulicy św. Jana.

O g ło s z e n i a (inseraty) przyjmuje się za opłatą od miejsoa wierszu

drobnym drukiem (petit.) za pierwszy raz 10 ot,, za każdy następny po 5 ct. — ]N a d e sł a n e (na 3 stronie)

od miejsca wiersza drukiem drobnympo 30 ot. za każdy raz. — Ogłoszenia i prenum eratę przyj

mują: w e L w o w ie Biuro dzienników ulica Karola Ludwika 1. 9; w P a ryża wyłącznie p. Adam,

105 Dis Boulevard Raspail, (prenumeratę p. W. Raczkowski, Courbevoi pod Paryżem, rue du Chemin

de fer 44); w W i e d n i a pp. Haasenstein A Vogier (także w Hamburgu, Frankfurcie n. M,, Berlinie,

Lipsku, Bazylei i Wrocławiu), A. Oppelik, R. Mosse (takie w Berlinie, Hamburgu, Monachium i No

rymberdze), H. Scbalek, M. Duk«s, J. Danneberg, H. Friedl, (tylko prenumeratę pp. H. Gold

schmidt A C.), w *°ranUfarcie n. M. G. L. Daube ACo.

Warszawie przyjmują ogło

szenia pp. Reiohmai i Freidler, biuro ogłoszeń przy ul. Senatorskiej.

Czas odnowić przedpłatą,

która wynosi z przesyłką pocztową w państwie

austryackiem: na cały rok 24 złr., n a pół rokn

12 złr.,

na kwartał 6 złr.,

na 1 miesiąc 2 złr.

50 ct.; z przesyłką pocztową do Niemiec:

na cały rok56 mr.,

na pół roku28 mr.,

kwartał 14 mr.,

na 1 miesiąc 6 marek.

Wmiejscu wynosi prenumerata: rocznie

20 złr.,

półrocznie 10 złr.,

kwartalnie 5 złr.,

miesięcznie 1 złr. 80 ct.

y/Ęf* Na żądanie odsyłany będzie miejscowym

prennmeratorom dziennik do domn za odpowiednią

dopłatą.

Uprasza się o wczesne zamawianie i wyraźne

wypisanie nazwiska i miejsca odbiorn albo nade

słanie dawnej opaski drukowanej z adresem.

Prennmeratę, którą przyjmuje Administracya

Czasu w Krakowie i wszystkie urzędy pocztowe,

najdogodniej i najtaniej przesyłać przekazem

pocztowy m.

Cena Czasu zagranicą ogłoszona jest w tytule

każdego numeru.

Miejscową prennmeratę przyjmuje Admini

stracya Czasu,

tudzież ajencye pp. Ignacego

Herza, biuro dzienników i ogłoszeń przy placu

Maryackim 1.9, handel Smidowicza w Sukien

nicach pod 1. 27, księgarnia St. A . Krzyża

nowskiego w Rynku głównym, handel Bajera

przy nl.Grodzkiej, Ringera przy ul. Grodzkiej,

handelKretschmera igłówna trafika w Rynku

głównym.

PP. Prennmeratorowie Czasu we

Lwowiezechcą składać przedpłatę na miejscu

w biurze dzienników przy nlicy Karola Lu

dwika1.9.

Nowi Prennmeratorowie

otrzymają na żą

danie początek drukującej się obecnie w Czasie

powieści Adama Krechowieckiego p. t.:

,,Najmłodsi."

Oprócz tej powieści zamieszczać będziemy

w feiletonach Czasu dalszy

c iąg ,,Listów

Zpodróży" Henryka Sienkiewicza,

oraz nowele i artykuły z zakresu literatury

i sztuki. Ogłaszać będziemy także dalszy ciąg

,,ListówzBrazylii" D ra Józefa Siemi

radzkiego.

Kraków 23 grudnia.

Myśl, że dziesięć głosów oddanych przeciw

porządkowi dziennemu p. Riveta

zdołałoby

obalić rząd francuski z powodu jego kościel

nej polityki,

musiała jednak silnie zaniepo

koić p. de Freycinet.

Widmo koalicyi pra

wicy ze skrajną lewicą, koalicyi śmiertelnej

dla każdego gabinetu, choćby na jego czele

stał ,,nieśmiertelny,"

ukazało

się znów

horyzoncie parlamentarnym. P . de Freycinet

zabrał się też bezzwłocznie i skrzętnie do

zażegnania tej zmory.

Zaraz po pamiętnem kościelno-politycznem

głosowaniu w Izbie, francuski ambasador przy

Watykanie p. L tebvre de Bóhaine opuścił

Rzym i pospieszył do Paryża.

Przygnębieni

również głosowaniem, w którem upadli, ra

dykalni

z pod "sztandaru pn.

Clemenceau

i Pichon, chwycili się tego Łktu jak deski

ratunku. W

kilka godzin po przybyciu fran

cuskiego dyplomaty do Paryża, kameloci pa

ryscy okrzykiwali na bulwarach sensacyjną

wiadomość, zawartą w roznoszonych przez

nich dziennikach

radykalnych:

«ambasador

Rzeczypospolitej przy W atykanie został od

wołany."

Radość nie dłngo trwała.

P. Lefebvre de

Bóhaine, odbywszy kilka konferencyj z pre

zesem gabinetn i ministrem wyznań, odjechał

napowrót na swe stanowisko. Odjechał, a co

więcej

zaw:ózł podobno ze sobą cały szereg

pokojowych i uspokajających zapewnień rządu

francuskiego.

P. de Freycinet pozostał więc wiernym tej

taktyce, która utrzymywała go w równowa

dze tak długo, że zaczął już wierzyć w to,

o czem

zwątpili wszyscy jpgo poprzednicy,

możliwość

znal zienia punktu ciężkości

we francuskiej ekwilibrystyce ministeryalnej.

Polega ta taktyka na głośnych deklamacyach

w parlamencie o stanowczości rządu wobec

«klerykalnych

zapędów,"

o niezachwialncści

tradycyi Gambetty i Pawi* Bert w stosun

kach psńuwa do Kościoła — a

z drngiej

strony na równoczesnem zapewnianiu po cichu,

ż3 owe deklamacye po;ostarą bez praktycz

nych

skutków, że rząd «jak zawsze,"

dąży

do uspokojenia Francyi, do szukania i po

pierania tego, co łączy, a nie tego, co dzieli.

W jednem z humorystycznych pism fran

cuskich przedstawiono Archimedesa z twa

rzą p. de Freycinet, dumającego nad proble

mem

de la

stabilite ministerielle. W chwi

li, gdy

w łaśnie

wykrzyknąć radosne

Eureka!, z tyłu przebija go mieczem żołdak

rzymski o rysach twarzy p. Clćmenceau.

Jest w tym żarcie wiele prawdy polity

cznej. Francuski premier nie rozwiązał osta

tecznie problemu i nie sądzimy, aby go do

tychczasową metodą rozwiązać zdołał. Żaden

z jego poprzedników nie stał wobec tak sprzy

jających warunków wewnętrznych, jak p. de

Freycinet. Upadek hnlanżystowskiej awantury

otworzył prawicy drogę do porozumienia się

z Rzecząpospolitą. Stanowisko Kościoła na

dawało temn porozumieniu się sankcyę i po

parcie, wskazując, że tylko od zachowania

się rządu zależeć będzie, czy wejście do «o

twartej dla każdego" Republiki da się pogo

dzić z troską o dobro Kościoła i z przeko

naniami rel’gijnemi prawicy. Nie można po

wiedzieć, żeby obecny rząd francuski nie byl

się starał tę korzystne dla siebie i całej

Francyi

warunki

wyzyskać i

zużytkować.

Owszem, nie brakło z jego strony objawów,

że okazaną mn dobrą wolę widzi i uznaje,

że się nawet po niej spodziewa błogich dla

kraju owoców. Ale po pierwszym zaraz alar

mie radykalnym brakło odwagi i stanowczo

ści. Rozpoczęło się owo balansowanie mię

dzy radykalnemi słowami w polityce, a umiar

kowanemi zaręczeniami w dyplomacyi, które

stanowi treść programu

«politycznego inży

niera."

W tem balansowaniu przechylił się rząd

francuski zbyt silnie na lewo i omal nie wy

padł z równowagi: to okólnik p. Fallióres i

burza, którą wywołał. Mówią, że w chwi

lach

wielkiego

niebezpieczeństwa

człowiek

widzi wszystko ze straszną jasnością i do

kładnością. Czy ta sama spotęgowana jasność

wzroku pojawia się także w chwilach polity

cznego niebezpieczeństwa, o tem powinniśmy

się przekonać

z najbliższego postępowania

p. de Freycinet. Jeśli francuski mąż stanu

zdił sobie teraz jasno sprawę z groźnej sy

tuacyi, w jakiej przez chwilę się znajdował,

to być może, że zapewnienia, które p. Le

febvre de Bóhaine zawiózł do Rzymu, nie

będą zaczerpnięte z niewyczerpanego zapasu

środków i środeczków politycznych pana de

Freycinet, ale będą objawem rzeczywistej i

trwałej dobrej woli. Inaczej, mamy tn do czy

nienia znowu z jednym

z tych codziennych

epizodów kościelno politycznych,

z jednem

z tych wachnięć na prawo, które następują

zawsze po ruchu w kierunku odwrotnym i

zawsze go poprzedzają.

Będziemy mieli niebawem sposobność roz

wiązać zagadkę. Bo powrót ambasadora fran

cuskiego do W atykanu, wiadomości, które o

jego uspokajającej misyi podał Silcie — wszy

stko to wzbudziło już czujność i nieufność

radykalnych. Eclair odkrył, że na «Rue des

Postes" mieszka o kilkn Jezuitów więcej, niż

na to zezwala któraś z «wolnomyślnych" u

staw francuskich. Więc p. Pichon w lot za

powiedział interpelacyę, w której żądać bę

dzie surowego «poszanowania dla ustaw pań

stwowych."

Z odpowiedzi ministeryalnej wno

sić

będzie

można

szczerości zapewnień,

które W atykanowi imieniem Republiki złoży

p. Lefdlyre de Bóhaine.

Przegląd polityczny.

Nominacya hr. Gando!fa Knenbnrga mini

strem bez teki, nie nlega jnż dziś wątpliwo

ści. W szystkie dzienniki wiedeńikie stwierdzają,

że nominacya ta jat w najbliższych dniach ogło

szoną zostanie w Wiener Ztg. Milczy nporczywie

tylko jedna N. fr. Presse; nie przeczy, ale też

0 nominacyi tej ani słówka nie zamieszcza. Jest

to objaw charakterystyczny, a w W iedniu tłóma

czą go tem, iż N.fr. Presse tem milczeniem daje

wyraz niechęci dla kiernnkn politycznego, zainau

gurowanego przez przywódców zjednoczonej le

wicy. Uchodząca obecnie za organ lewicy Deutsche

Ztg, mówi o nominacyi hr. Knenbnrga ministrem,

jafeo o fakcie dokonanym i wybór ten bezwzglę

dnie chwali.

Nowy minister Dr Gandolf hr. Knenburg uro

dził się 12 maja 1841 rokn w Pradze. Jest sy

nem hr. Armanda Kuenburga, radcy wyższego

sądu krajowego i )óżuiejszego prezydenta Szląska.

Studya prawnicze odbywał hr. Kuenbnrg w Pra

dze, a później w Wiedniu. Jako słuchacz uniwer

8ytetn, zawiązał z p. Ernestem Plenerem serdeczną

przyjaźń. W rokn 1863 uzyskał doktorat prawa

1 wstąpił do słnżby sądowej. Był auskultantem

w W iedniu i St. Polten, następnie adjnnktem

w Salcbnrgn, zkąd w rokn 1874 przeniesiony zo

stał do sądn krajowego w Linzn. W rokn 1877

został zastępcą prokuratora w Weis, w r. 1880

w Linzu, a w 1882 radcą sądu krajowego tamże.

W rokn 1884 został przez wiernokonstytncyjną

wielką własność wybrany do sejmn górno-anstrya

ckiego, a w r. 1883 był członkiem Wydziału kra

jowego. Gdy Dr Eigner w r. 1888 złożył mandat

do Rady państwa, został Knenburg wybrany de

putowanym z Linzn, a przy tegorocznych nowych

wyborach ponownie mandat ten nzyskał. Hr. Kuen

burg ożeniony jest od roku 1869 z M aryą br. St.

Jnlien.

W parlamencie nie wysunął się hr. Knenburg

dotąd na wybitniejsze stanowisko, chociaż, jak

zapewniają, odznacza się świetną wymową. Był

on natomiast czynnym w komisyacb, a szczegól

nie żywy ndział brał w obradach komisyi dla re

formy ustawy karnej. W Izbie wystąpił on raz

na tajnem posiedzenia, które zajmowało się znaoą

sprawą manipnlacyj Scbneidra z kartkami do gło

sowania. W imienin lewicy sprzeciwił się on wów

czas, aby dep. Wrabetzowi wyrażoną została na

gana z powoda obrażliwych wyrazów, skierowa

nych przeciw Schncidrowi. Gdy jednak wicepre

zydent Cblnmetzky odczytał pismo ministra Sch(5n

borna, w którem stwierdzono, iż sąd krajowy

zaniechał dochodzenia przeć iw Scbneidrowi, zmie

nił br. Knenbnrg swoje pierwotne stanowisko i

głosował za naganą. Deutsche Ztg zaznacza, iż

w kołich lewicy cieszy się br. Kuenburg zupelnem

zaufaniem i szczerą sympatyą; winszuje rządowi,

że uczynił wybór tak odpowiedai, i sądzi, iż nnie

m iecko-postępowe stronnictwo przez to uzupełnie

nie gabinetu będzie miało ciągły wpływ na

wewnętrzno-polityczny kierunek państwa, a zara

zem zyska rękojmię, iż nie stanie się nic, coby

się, zdaniem lewicy, sprzeciwiało dobra państwa."

Równocześnie z tą nominacyą pojawia się po

głoska, iż p. Pleuer ma być powołany na wy

sokie stanowisko urzędowe.

Według tej wersyi,

miałby on zostać prezydentem wspólnej najwyż

szej Izby obrachunkowej w miejsce p Totha,

który ze względn na zdrowie zamierza nstąpić.

Rozumują dalej, iż gdy br. Hohenwart, jako pre

zydent anstryackiej Izby obrachunkowej, zasiada

w Izbie poselskiej, przeto i Plener, objąwszy no

wą godność, nie potrzebowałby składać swojego

mandatu. Tymczasem WienerAllg. Ztg wersyi tej

stanowczo zaprzecza i dodaje, że obecnie Plener

nie przyjąłby żadnego urzędn i że nadal zatrzy

ma przywództwo zjednoczonej lewicy niemieckiej.

Organ duchowieństwa czesk:ego Czech ogłasza

manifest duchowieństwa przeciwko mowie Dra

Gregra.

Manifest oświadcza, że duchowieństwo

czeskie patrzy z pogardą na mowę Gregra. Bę

dąc przekonanem o wierności i lojalności ludn

czeskiego dla tr na, dachowieństwo to będzie się

starało, ażeby na podstawie religii przyczynić się

jeszcze więcej do wzmocnienia tych uczuć ludu

czeskiego.

Nordd. Allg. Ztg ogłasza depesze, jakie zostały

zamienione między br. Kalnokym i kanclerzem hr.

Caprmm, z okazyi przyjęcia w parlamencie nie

mieckim traktatów handlowych. Hr. Kalnoky wy

powiada kanclerzowi najgorętsze życzenia i do

daje, że przyjęcie traktatów ogrom ną większością

dowodzi, iż w Niemczech umieją oceniać tak sa

mo wielkie cele dzieła pokojowego, jak znakomite

zasługi kanclerza, które to zasiągi uznał w spo

sób tyle zaszczytny dla kanclerza cesarz Wil

helm. Hr. Caprivi podziękował w swej odpowie

dzi za ponowny dowód gorącego współudziału

w kontynuowaniu wspólnej pracy i tak zakończył:

«Przekonanie, iż jestem jednej myśli i jedoako—

Listy z podróży

przez H enryka Sienkiew)icza.

(Ciąg dalszy).

Dzień jasny i pogodny.

—

Od strony oceanu

stado roztartych, wystrzępionych chmnrek, jakby

kto porozwieszał na niebie pierzaste liście palmo

we, zresztą błękit przeczysty i głęboki. Odesła

wszy dwóch pożyczonych askarisów i przeprawi

wszy się przez Kingani,

zanurzamy się w las

trzcin i haszczów. Ścieżka wąska, miejscami bło

tnista. Obok, ta i ówdzie, kałnże lub doły, pełne

cuchnącego nawozem i surowizną błota, rozrobio

nego nogami hipopotamów. Idziemy w następnym

porządkn: naprzód mały Tomasz z dwoma apara

tami fotograficznemi na głowie, za nim my, po

tem murzyni niosący nasze strzelby, reszta zaś pa

gazich rozciąga się, jak zwykle, długim sznurem.

Często nad wysokim oczeretem widać tylko pa

ki chwiejące się na głowach ; czasem krze i trzci

ny zasłaniają zupełnie karawanę, która z powodu

trudności drogi rozciąga się coraz bardziej, tak,

że idący na końcn, pozostają o kilkaset kro

ków za nami.

—

Na okrzyk:

,,aya!",

który

najbliżsi mnrzyni powtarzają skwapliwie, nadając

sobie zaraz jakby prawo rozkazywania pozosta

łym, wszystko się spieszy, zbiega i czyni łań

cuch zwarłszy. Przez pierwsze pół godziny dro

gi otacza nas gąszcz nadzwyczaj zbity z powodu

lianów, które przerzucając się z jednego krzaka na

drugi, wiążą je niby tysiącami cieńszych i grub

szych powrozów. Błoto jednak staje się coraz mniej

sze i suchsze. Widocznie wychodzimy z przestrze

ni, którą Kingani zalewa w czasie massiki i vouli.

Gdzieniegdzie trafiają się już drzewa, których nie

widzieliśmy w pobliża łożyska; z niektórych krza

ków zwieszają się owoce wielkości i kształtu na

szych dyni. Haszcze rzedną i rzedną, a nakoniec

poczyna się step suchy, rozłożysty, na nim rzad

kie mimozy, miejscami kępki krzewin, obsypanych

czerwonem, jak krew, kwieciem — i trawa w pas

Naokół nie widać ani zwierząt, ani większych

ptaków. Słońce poczyna jnż dopiekać, ale po ste

pie przeciąga od czasu do czasu wiatr.

Po go

dżinie drogi przychodzimy do wioski Kikoka i zaj

mujemy ją z tem większą łatwością, że niema

w niej żywej duszy. Nic nędzniejszego niepodo

bna sobie wyobrazić. Jest tu ośm szałasów, skle

conych z trawy i chrustu, tak niskich, że docho

dzą nam zaledwie do pasa. W środku stoi samo

tne, niezbyt wielkie drzewo mangowe i oto wszy

stko. Gdyby nie owo drzewo i gdyby nie łodygi

ananasów, niewątpliwie zasadzonych ręką ludzką,

możnaby mniemać, że jestto czasowe obozowisko,

ale w dali widać także kilka krzów bananowych,

widocznie więc mieszka tn stale jakaś bieda afry

kańska, która na wieść o zbliżenia się białych

drapnęła w pobliskie zarośla. Tłomacz Franciszek

objaśnia mnie zresztą, że ladzie ci uciekli pra

wdopodobnie nie przed nami, ale przed ową ekspe

dycyą wo;skową, która nieco pierwej poszła do

krain U Zagara —

i że nciekli ze strachu, że

by ich nie wzięto jako tragarzy. Niemcy czynią

to często —

bo zresztą niem a innego sposobn;

jakkolwiek zaś m urzynom , zniewolonym do obo

wiązku tragarzy, płacą sumiennie, ci bojąc się da

lekich wypraw, a przedewszystkiem wojny, wolą

na samą wieść o wyprawie dawać za każdym ra

zem nurka w nieprzebyte gąszcze, w których prze

siadują następnie po kilka tygodni. Na pytanie,

dlaczego chaty w Kikoce są tak nędzne, tłomacz

odpowieda mi, że mieszka tu le petit monde. Do

myślałem się i sam, że nie grand monde — je

dnakże nie mógłem się niczego więcej dopytać,

choć pfżiiej przekonałem się, że to jest nędza

wyjątkowa i że wszystkie inne wicski, są nieró

w n e porządniejsze.

Kałuża z wodą do picia znajdnje się w Kikoce,

natomiast woda w niej trąci utopionym kotem,

iest zaś barwy i gęstości czokolady. Błogosławi

łem swój pomysł zakupienia i zabrania w drogę

kilkudziesięciu butelek wody sodowej. Była ona

wprawdzie prawie ciepła, ale przynajmniej nie

miała nic wspólnego ani z czokoladą, ani z ko

tem. Murzyni nasi przyjmowali z wdzięcznością

opróżnione butelki, strzelanie zaś korków bawiło

icb stale. Stworzyli nawet nazwę na tę wodę,

mianowicie zwaliją madi-bunduki’(woda strzelba).

Ponieważ jednak na wodzie sodowej nie mo

żna gotować, jedliśmy śniadanie, zgotowane na

miejscowej i to nie filtrowanej. Chcąc nafiltrować

dostateczną ilość wody do gotowania, trzebaby

temn poświęcić całe godziny, przyszedłszy zaś na

postój, cbce się człowiekowi jeść prędko i nastę

pnie iść spać na czas największego npałn. Woda

taka, przegotowana, staje się mniej szkodliwą

i po jednorazowem, lnb nawet kilkakrotnem użycin,

niekoniecznie prowadzi za sobą dysenteryę — sma

kuje jednak źle. Nie smakowała nam szczególniej

w kawie, która, ugotowana na niej, była czarna,

jak smoła, nawet po dodania wyciąga mlecznego.

Godzina jedenasta. Przychodzi owa pora jasne

go blasku i milczenia, w której cały świat aż

bieleje z żaru. Po śniadania idziemy spać w cień

drzewa mangowego, którego zbite liście nie prze

puszczają ani jednego pasemka światła. Budzimy

się przed trzecią, rzeżwi, wypoczęci i postanawia

my ruszyć dalej, gdyż w Kikoce niema co robić,

a oznajmiają nam, że po kilkn godzinach trafimy

na większą i porządniejszą wioskę, w której są

aż dwie kałuże dobrej wody. Uważam z przy

jemnością, że ladzie są chętni, bardzo o nas

troskliwi i posłuszni na każde skinienie. Po śnia

dania słali nam na wyścigi legowiska z suchych

traw pod maogiem, teraz zaś, ledwie przebrzmiała

komenda: »Aya!" — kołki namiotą zostały wyrwa

ne, sam namiot zwinięty, paki w mig powiązane

palmowemi sznurami — tylko ruszać.

Idziemy stepem. Gorąco jest bardzo, ale świat

nie tak jnż śmiertelnie biały, jak w godzinach poła

dniowych. Samo słońce staje się bardziej złote i

nasyca złotem przestworze; trawy, krzaki, drzewa

i sterczące tn i owdzie kopce termitów, są jakby

pociągnięte przeźroczystą, bursztynową powłoką,

skutkiem czego niebo wydaje się błękitniejsze, a

okolica weselsza. Znpełnie nasz gorący letni dzień!

W niektórych miejscach wysokie, płowe trawy są

też tak podobne do łanów dojrzałych zbóż, iż się

m a zładzenie naszej wsi. Zdaje się, iż lada chwi

la z drugiego końca łann rozlegnie się «oj, ta

dana, oj dana!"

zabrzękną sierpy, albo nkażą

się czerwone chusty na głowach dziewek, naję

tych do żniwa. Oddychamy powietrzem anchszem

izdrowszem, bo błota Kingani zostały jnż daleko

z i nami. Wszystko to wprawia nas w doskonałe

nsposobienie. Podoba nam się podróż i kraj. Rze

czywiście staje się on coraz piękniejszy. Step

wznosi się nieznacznie, a naokół widać wszędy

wesołe, niezbyt wielkie gaje, rysujące się z nie

porównaną czystością na błękicie.

Czasem są to

zarośla, pokrywające znaczniejsze przestrzenie; cza

sem kępy drzew złożone z kilku , kilkunastu lab

kilkudziesięciu sztuk. Zbliska kraj wygląda, jak

wykwintny park; zdaleka, jak jeden wielki las;

ale w miarę, jak się posuwamy, drzewa się roz

stępują i ukazuje się wolna przestrzeń, widzimy

sykomory olbrzymiej wielb ści, pod których cie

niem kilkudziesięciu ładzi może znaleść z łatwo

ścią schronienie. Między kępami drzew przelatają

w świetle stadka tukanów. Gdy zapadną, słychać

w gałęziach ogromnie głośną rozprawę, znpełnie

jakby to była jakaś komisya, rewidująca afry

kański drzewostan.

Po zbadania jednej kępy,

przelatają na dragą — i tam znów narada.

ścieżce zabijamy dwa dnże ptaki z rodzaju grze

biących ; mają one szare upierzenie, nogi bardzo

wysokie, lot nieskory. Kucharz M’sa obarcza się

niemi z przyjemnością, zapewniając nas, że to

jest «nyama msnri" (mięso dobre).

Idąc dalej, spotykamy coraz częściej draceny

i enforbie. Te ostatnie m ają kształt świeczników

o kilkn lnb kilkunastu ramionach, podniesionych

do góry. Sztywność i powaga ich żłóbkowanych

gałęzi odbija dziwnie od fantastycznej plątaniny

lianów. Zauważyłem , iż wszędzie tn panuje nad

zwyczajna mieszanina drzew. Prawie nigdzie nie

można zobaczyć kilknnastn sztuk jednego gatun

kn, stojących obok siebie. Tak samo jest i z krza

kami: prawie każdy ma inny kształt, inną korę,

inne liście i owoce.

Słońce zniża się ku zachodnim wzgórzom. Bur

sztynowy odbłysk niknie na wypukłościach pni,

na brzegach liści i zmienia się w czerwonawo

złoty. Wierzchołki ramion enforbii zapalają się, jak

świece; w przestworzu rnmiana przejrzystość i

słodycz wieczorna. Często to m ożna widzieć i u

nas, że gdy w lecie po dnia pogodnym nastaje

wieczór pogodny, zwiastun gwieździstej nocy, w ca

łej naturze jest jakby dobry hnmor, jakby radość

z życia i otucha. Krzewy, drzewa i ptaki zdają

się mówić: «Dzień nam zeszedł dobrze, a teraz

zmówimy sobie: «W szystkie nasze" i utniemy

drzemkę aż miło."

—

Taki właśnie wieczór łago

dny i świetlisty czynił się teraz nad nami. Słońce

stało się wielkie jak koło; dolny jego obrąb do

tykał już wzgórzy — i lada chwila miało się całe

za nie zasunąć.

Od niejakiego czasn szliśmy zaroślami, w któ

rych utonęła ścieżka. Nagle w największym gą

szezu spostrzegamy pod siecią Ijanów częstokół i

rodzaj bramy, utworzonej z niskich pni. To już

wioska. Wyprawa wojenna widocznie tędy nie

przechodziła, bo ludność jest na miejscu. W cho

dzimy. Środkowy dziedziniec zapełnia się naszymi

ludźmi, którzy zdejm ują ciężary z głów i skła

dają je na ziemi. Kobiety i dzieci otaczają nas

z ciekawością, ale i z pewnym strachem. Mężczy

zni wynoszą nam

z chat swe łóżka, wyplatane

paskami skóry, czyli tak zwane kitandy, na któ

rycb siadamy, czekając, zanim rozbiją nam namiot

i złożą nasze własne połowę łóżka.

Długi pochód zmęczył nas porządnie. Chciałoby

się wyciągnąć i odpoczywać, ale podróżnik, przy

szedłszy na nocleg, ma jeszcze dużo zajęcia. Trze

ba wskazać miejsce na namiot, przypilnować lu

dzi, którzy go stawiają, pootwierać paki, wydać

kawę, herbatę, mąkę i konserwy; następnie, ze

względu na słabość natury ludzkiej, a zwłaszcza

murzyńskiej, pozamykać skrzynie, zawierające ta

kie rzeczy, jak cukier, sól, wino lnb koniak.

Wszystko to trwa dość długo i męczy nie mniej

od pochodn. Naturalnie oczy mieszkańców wioski

śledzą każdy ruch białego człowieka, co z po

czątku bawi, ale późoiej zawadza i drażni.

Zapadła noc i rozniecono ogniska. Płomień roz

świeca niskie dachy zabudowanych w krąg chat,

przed któremi stoją lub siedzą grapy murzynów,

mężczyzn i kobiet. Ludzie są wysocy i silni.W czer

wonym blasku, który modeluje wybornie tęgie mu

skuły ich piersi i ramion wyglądają, jak posągi,

wykute z czarnego marmuru, lub wyrzeźbione

w hebanie. Mężczyźni i kobiety mają tylko prze

paski na biodrach, można więc dokładnie przy

glądać się kształtom, zwłaszcza że wszystko to,

zapatrzone na nas, trzyma się niernchomie i tylko

oczy, w których odbija się blask ognia, zwracają

się za nami.

Tymczasem nadbiega królik wioski, który do

tychczas, mimo ciemnej nocy, bawił gdzieś w po

lach i nadbiega z widocznym przestrachem, sta

nąwszy bowiem przed nami, zrywa z głowy chu

stę, którą miał okręconą czuprynę i wyciąga się

jak żołnierz, słuchający rozkazu.

—

Znać, że Ba

gamoyo o dwa dni drogi. Przyjazne: «yambo!"

rozprasza jednak jego obawy, mianowicie też uspo

kaja go widocznie nieobecność między naszymi

ludźmi askarisów, zbrojnych w karabiny z bagne

tami. Zdaje się, że ta ostatnia okoliczność, nie

zmniejszając jego usłużności, wprawia go w do

bry humor, gdyż oddaliwszy się na chwilę, przy

prowadza w podarunku kozę, a nieco później przy

nosi nam kilkanaście jaj, które zresztą, jak się

okazało, wszystkie były zalęgnięte.

Oczywiście, wychodząc, okażemy mn wdzię

czność pod postacią kilku dotis kolorowego per

kalu, na razie zaś dajemy mn szklankę wina, po

której wypiciu trzym a oczy wzniesione w górę,

jakby w uniesienia. Niema w tem zresztą nic dzi

wnego, bo i nam dwutrankowy burgund wydaje

się niebiańskim nektarem . Królik, wypiwszy jednę

szklankę, nie śmie prosić o drugą, patrzy nato

miast na butelkę oczyma tak pełnemi miłości, jak

na młodą narzeczoną. Ale wina mamy wogóle

mało, zresztą życie po naszem odejściu mogłoby

mu wydawać się zbyt szare — więc przez samą

filantropię nie chcemy się domyślić, o co m u chodzi.

Zasiadamy do obiadu, którego główną potrawę

stanowi jeden z ptaków, zabitych w czasie po

chodu. Duża skrzynia z konserwami służy nam

za stół, dwie inne mniejsze za krzesła. Nie ubli

żając sławie «365 obiadów,"

jest rzeczą więcej

niż wątpliwą, czy nasz M sa pomienione dzieło czy

tał, albowiem talent jego kulinarny polega głó

wnie na wrzucaniu do wody wszystkiego, co ma

wydane, i następnie na mieszaniu pierwszym le

pszym patykiem w tej wodzie — aż do skutku.

Z trudnością także przychodzi mn odróżnić szma

lec od ekstraktu mlecznego Liebiga, skutkiem

czego kilkakrotnie podał nam herbatę dość ory

ginalnie przyprawioną. Z tem wszystkiem zdaje

się być bardzo rad z siebie i uśmiecha się, wi

dząc, jak zajadamy ptaka, którego podał nam

w zawiesistym wodnym sosie, poszarpanego na

drobne, naksztalt klusek, kawałki. Dla nas zaś

istotnie, co na placu, to nieprzyjaciel. Dlngi pochód,

oryginalność podróży, nowe widoki i dobre hu

mory, dają nam niepośledni apetyt. Szczególniej

smakują nam jarzyny w konserwach, jakoto: zie

lony groszek, szparagi i marchewka. Przyszłym

podróżnikom nie mogę dość polecić tego rodzaju

zapasów, gdyż w gorących krajach czuje się wstręt

do mięsa, podczas gdy jarzyny jada się chciwie.

(Ciąg dalszy nastąpi).

Oddzielne Nra C zasu , o ile zapas starczy, w Krakowie po 10 c., we Lwowie lnb z przesyłką pocztową 12 o.

ffe Lwowie po *O o. do nabycia w Biurze dzienników, ul. Karola Lndwika 1.9 .

Prenumerata wynosi:

na cały rok na kwartał na 1 miesiąc

W m i e j s c u ............................................................................

20złr.

5 złr.

1złr. 80 ct.

Pooztł w państwie a u s t r y a c k i e m ..........................................

24złr.

6 zb.

2zb. 50 ct.

niemieckiem ..............................................

28zb.

7 złr.

3 złr.

* do Włoch, Francyi, Anglii, Belgii Szwajcaryi, Turcyi

i innych państw, należących do związku pocztowego . .

32 zb

8 złr.

3 zb.

prennmeratę przyjmuje się tylko od !-go do ostatniego dnia w miesiącu.

!Asty z pieniądzmi i p r z e k a z y pieniężne na prenumeratę i ogłoszenia uprasza się nadsyłać fran co

do Administracyi C z a su w Krakowie.

—

Listy reklam acyjne nieopieczętowane nie podlegają opłacie

pocztowej. Listów niefrankowanych nie przyjmuje się. Hękoplsm ów nadsyłanych nie zwraca się.

,,C c a a41 wychodzi codziennie wieczór, wyjąwszy niedziele i dni świąteczne.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction