Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 698 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner

Kraków, Środa 29 Lipca 1914,

Rocznik LXVIL

Wydaniepopołudniowe.

Wojna.

Wypowiedzenie wojny w oryginalnym tekście

francuskim opiewa :

Le gouoernement royal cU Serbie ,n ’ayant

pas repondu d’une tnaniere satisfaisante a la

note, qui avait ćtóremise par le ministre d’Au

triche-Ilongrie a. Belgrade a la datę du 23 ju

illet 1914, te gouvernement i. et r. se trouve

dans la nścessiU de pourvoir lui nieme u la

sauvegarde de ses droits et interets tt de re

courir a cet eflet d la force des armes. L ’Au

triche-Hongrie se considŁre donc de ce moment

en etat de guerre avec la Serbie.

Le ministre des affaires etrangeres d’Autri

che Hongrie.

Camte Berchtold.

Tekst niemiecki brzmi:

Da die koenigliche serbische Regierung die

Note, wdche ihr vom oesterreichisch ungari

8chen Oesandten in Belgrad am 23 Juli 1914

uebergeben worden mar, nicht in befriedigen

der Weise beantmortet hat, so sieht sich die

kuk. Regierung in die Notmendigkeit ver

setst, selbst fur die Wahrung ihrer Rechte und

Interessen Sorge zu tragen und zu diesem En

de an die Gewalt der Waffen zu appellireen.

Oesterreićh Ungarn betraćhtet sich daher, vcn

diesem Augenblicke an , ais im Kriegszustande

m it Serbien befmdlich.

D er oesterreichisch-ungarische M inister des

Auesseren.

Graf Berchtold.

Najstarszy monarcha odezwał się do swych

ludów. Pragnąłem — mówi — poświęcić ko

niec mego życia dziełom pokoju. Opatrzność

inaczej zrządziła. W obronie godności i mo

carstwowego stanowiska mego państwa uciec

się muszę do oręża. Ufam mym ludom i wie

rzę, że Bóg użyczy zwycięstwa.

Ufności tej nie zawiodą ludy monarchii.

Oddajemy przekonanie polskiej ludności tego

kraju, gdy w tej poważnej dla monarchii chwili

stwierdzamy, że pójdziemy za głosem cesar

skiego apelu i »zgodnie i wiernie zgromadzi

my się koło Tronu«.

Przez pół wieku trzymaliśmy się w tym

kraju polityki, która pozwoliła monarsze wy

powiedzieć pamiętne słowa: »rozumiemy się

wzajemnie«. Dziś, gdy państwo znajduje się

w położeniu, wymagającem ofiar, złożymy do

wód, że zapewnień naszych potrafimy dotrzy

mać. Nakazuje nam to obowiązek wdzięczno

ści, nakazuje poczucie honoru, nakazuje re

alne rozważenie naszego w tym kraju poło

żenia.

Wdzięczność czujemy, za możność rozwoju

narodowego, wszędzie indziej gnębionego. H o

noru przykazaniem jest dzielić twardy los z ty

mi, z którymi zażywało się dobrodziejstw po

koju. Intere s ludności polskiej w tym kraju

wskazywał nam drogę w parlamencie i dele

gacyach, j a k obecnie w wojnie: dbać o siłę

państwa, w którem możemy być Polakami.

Wieść, że wojna się zbliża, a wczoraj wy

powiedzenie jej, dały ludności sposobność do

objawienia swego sądu. N ie było w tym

kraju dysonansu. Dominującem uczuciem

było i jest zadowolenie, że państwo weszło

na drogę polityki męskiej i stanowczej. Mó

wi to wiele, określa dobrze stosunek ludno

ści polskiej w tym kraju do państwa, mie

ści w sobie bowiem świadomość związku,

jak i zachodzi między powodzeniem państwa

a powodzeniem kraju. Manifestacye mogą

być odruchem chwilowym, ale świadomość,

o której mówimy, a która jest podstawą

opinii publicznej w kraju, pozwala stwier

dzić, że ta opinia ma trwałość i siłę. Moż

na też na niej bezpiecznie budować.

Z odgłosem wojny budzi się w duszach

polskich tęsknota, z górą sto lat karmiona

łzami i krwią. T e sto lat nie umniejszyły

w nas cnót rycerskich, a przyniosły nam do

świadczenie i pogłębiły nasz sąd polityczny.

Ludność polska w tym kraju ze spokojem

czeka wypadków ; wie, gdzie jej droga i obo

wiązek ; nie da się porwać złudnym obra

zom ; szuka wskazań i znajduje je dla swego

postępowania w rzeczywistości.

Wiedeń po wypowiedzeniu wojny.

Wiedeń 28 lipca.

Powszechne uznanie wywołują znakomite,

z góry doskonale obmyślane zarządzenia wł.dzy

wojskowej na wypadek inobiiizacyi. Nie mówię

oczywiście o zarządzeniach, które odnoszą się

do spraw czysto wojskowych; mam na myśli

tylko zarządzenia administracyjne. Mimo, że nie

które z nich z natury rzeczy są dokuczliw«, je

dnak wszystkie tak są konieczne i tak celowe,

że publiczność znosi je niotylko bez szemrania,

ale — powtarzam — z zupełnem uznaniem. Nie

m yślę i nie uważam za stosowne wyliczać tego

wszystkiego, co w ram ach legalnie uchwalonej

ustawy o świadczeniach wojennych zarządzono;

stwierdzam tylko, że wszystko było z góry przy

gotowane i celowo przeprowadzone. Najdotkli

wiej odczuwa te wyjątkowe stosunki prasa; je

dnak pizyznać trzeba, że zarządzenia utrzymane

są w granicach konieczności, a i czytająca pu

bliczność musi ocenić, że nawet usprawiedliwio

na ciekawość ustąpić powinna wobec wyższej

państwowej konieczności. Doskonałe pr ygoto

wania administracyjne są jednym jeszcze dow o

dem, doskonali ści także przygotowań militar

nych.

Obawy bndzi w Wiedniu i we wszystkich

innych wielkich miastach

monarchii, kwe

stya aproWizacyi. Rzecz prosta, że p rzy ogroru

nem zapotrzebowaniu armii artykuły żywności

w ęenie m uszą podskoczyć. Argument, że ci sa

mi ludzie i bez mobilizacyi są takimi samymi

konsumentami, nie wytrzymuje krytyki. Przede*

wBzystkiem znaczna część tych ludri w domu

konsumuje bez porównania mniej aniżeli przy

wojsku; dalej zaspokaja ona swoje potrzeby

z dnia na dzień, kiedy armia zaopatrzyć się

muBi w zapasy n a wiele miesięcy. Niektóre ar

tykuły idą w górę z powodu braku dow« zu

z zagranicy, inue przez brak rąk zmniejszonej

produkcyi wewnętrznej. Dziś rolę odgrywa tak

że utrud aienie dowozu z bliższych i dalszych

okolic.

Drożyzna jest więc nieunikniona, idzie tylko

o to, by powstrzymać zapędy spekulacyjne, któ

re podnieść je mogą po za granicę, prawem po

pytu i podaży zakreśloną. Mały przykład: za

ziemniaki, które wczoraj sprzedawano po 16 ha

lerzy, żądają dziś 28 hi,, a cukru i mąki nawet po

bez porównania wyż3zej cenie wogóle dostać tru

dno. Taki objaw nie jest już naturalnym, to ani

dowóz jeszcze nie przerwany, ani też zapasy

w mieście nie mogły aię jeszcze wyczerpać. Wi

docznie kryje się więc poza tą drożyzną speku

lacya. JeBt nadzieja, że nie na długo. Burmistrz

Dr WeiBskirchner odbywa narady z czynnikami

rządowymi, a rezultat pójdzie zapew ne w dwóch

kierunkach: miasto ujmie w własne ręce handel

niezbędnymi artykułami, a nadto ustanowione nę

dą dla kupców ceny maksymalne, których prze

kroczenie ulegnie ostrej saize.

Pis?ę o tych stosunkach szerzej w przekona

niu, że w Krakowie będą one takie Bame,

jeśli n aw et m e gorsze. Lepiej więc powinien za

opatrzyć się w zapasy tych wiktuałów, które

nie ulegają zepsuciu, więc: kartofle, mąki wszel

kiego rodzaju, krupy, ryż, kawa i herbata, cu

kier, gotowe leguminy, jak m akarony itp., topio

ne masło, smalec, konserwy itp. Prezydyum mia

sta niewątpliwie również postara się o ustano

wienie cen maksymalnych. Zważywszy, że w każ

dej dziedzinie ludzkiej zarobkowości dochody się

zmniejszą, obowiązkiem powołanych czynników

jest wytężyć siły w walce przeciwko niewczesnej

spekulacyi.

W Wiedniu na wielką skalę objawia się już

dobroczynność publiczna. Jako pierwsze zgłosiło

się stowarzyszenie kobiet, które obejmuje opiekę

nad rodzinami rezerwistów, a w szczególności

stara się dla nich o bezpłatne obiady w domach

prywatnych. Wszystkie dzienniki przyjmują skład

ki, które p)yną bardzo obficie; Bpotyka się tam

pozycye od 100.000 koron nadół aż do 20-stu

halerzy.

Zapal wojenny trwa dalej, ale nastrój z dnia

na dzień staje się poważniejszy. Coraz wyraźniej

poza wyprawą serbską rysują się kontury wojny

ze wszystkimi jej następstwami. Jeszcze między ga

binetami toczą się rokowania, jeszcae na pierw

szym planie sloi angielskie pośrednictwo, ale

skuteczność jego maleje wobec z uzcania godną

otwartością ogłoszonego dziś aktu oskarżenia

przeciw Serbii. Mamy przed sobą niezbity do

wód, że pod okiem i z niewątpliwą wiedzą rzą

du, urzędow e osobistości serbskie trzy z rzędu

przygotowały w sąsiedniej monarchii mordercze

zamachy, zanim ofiarą czwartego padł następca

tronu i jego małżonka. Wobec takich faktów nie

mogą AuBlro - Węgry pod żadnym warunkiem

od żądania pełnej satyBfakoyi ustąpić, a pośred

nictwo mieć powinno raczej charakter jednostron

ny. Niechaj pośrednicy zwrócą się do P etersbur

ga i niechaj na podstawie ogłoszonych dokumen

tów przekonają dwór i rząd rosyjski, że nie po

zoBtaje im nic innego jak neutralność. Pośredni

ctwo, któreby domagało się od Austryi ustępstw,

z góry będzie odrzucone.

IbLw"sa.g s?wojna*

Wojna wypowiedziana. Na południowej grani

cy państwa austro-węgierskiego już może padły

pierwsze alrzały. Przeciwnik nie dorównuje mo

narchii siłami ani zasobami; w innych też wa

runkach politycznych i awędzynarodowych w o j.a

ta byłaby może tylko pewnego rodzaju ,,ekspedy*

cyą karną", nie naruszającą w więkgzoj mierze

wewnętrznego erg .n izm u politycznego i gospo

darczego Au.tro-Węgier. Jeśli dziś dzieje aię ina

czej, jeśli monarchia zmuszona je.t na tę na p»

zór ,,małą wojnę" przywdziać pełny rynsztunek

wojenny, jeśli wojenna zawierucha porusza do

głębi kraje i ludy państwa, nawet znacznie od

dalone od terenu, na którym toczyć się będzie

*alka, wina to anormalnych stosunków między

narodowych, w których Europa żyje od lat prze

szło czterdziestu, wina niebywałego *kompliko

wania aię interesów, dążności, zamiarów i celów,

wina długiej ery *brojnego pokoju, który wciąż

groził wojnami. Komplibacya ta *prawia, że daiś

nikt pewnym być nie może, czy kamień, który

zaczyna toczyć się s wyżyn losów i przezna

czeń, nie porwie za sobą większych głazów, czy

nie zamieni się w lawinę. Tak ma się rzecz te

raz właśnie — i to jest przyczyną, że rozpoczy

nając* się wojna z Serbią dziś już zatacza sze

rokie kręgi na fali wewnętrznego życia m onar

chii, że wywołuje cbjawy, priewyższające zna

czeniem i skutkami właściwą wagę doraźnego

momentu historycznego. Nasuwa się obawa, że

te kręgi wstrząsną silniej preedewszystkiem ży

ciem gospodarczem naszego kraju, jako granicz

nego, najbardziej wysuniętego w monarchii, jak

kolwiek nie od strony obecnego teatiu wojny;

że powtórzą się u nas zdarzenia, które przed

niespełna dwoma laty tak ciężkie Galicyi zadały

ciosy. Już ze względu na to należy z zimną

krwią zdać sobie sprawę z możliwych ewentnal

ności i należycie uzbroić się na ich przetrwanie

i pokonanie.

Zimna krew wobec rozpoczynającej się ery

wojennej uajsiluiejszą też stać Bię musi dla nas

zbroją właśnie w dziedzinie gospodarczej. Za

brakło nam jej przed dwoma laty — i brak ten

kraj ciężkiemi przypłacił stratami. Przed dwoma

laty mieliśmy panikę wojenną bez wojny; zacho

wajmy dz ś spokój wśród wojny. Wówczas pa

nika ta była do pewnego stopnia zrozumiałą.

Gioza wojny zjawiła się bezpośrednio po okre

sie lak zw.

,,wysokiej konjunktury*, która i

w naszym kraju zrodziła dużo niezdrowych sto—

Bunków. Łatwość uzyskania kredytu, preważnie

ze strony obcych instytucyj finansowych pobu

dzała do lekkomyślnej Bpekulacyi. Powstało aż

nazbyt wiele przedsiębiorstw, nie opartych na

realnych podstawach. Gdy więo w przewidywa

niu starć ua Bałkanie i dalszych komplikacyj,

obcy kapitał zaczął uchodzić z naszego kraju,

gdy rozpoczęła się już nietylko restrykcya k re

dytu, lecz i bezwzględne wypowiadanie kre

dytu, gdy rówaocześnie »wysoka konjunktura*

rozprysła się nagle, jak bańka mydlana, w na

szym przemyśle i band u rozpoczął się prawdzi

wy »debacie*, który zniszczył setki, jeśli nie

tysiące przedstębioistw i egzystencyj. Katastro

fie tej utorowała drogę własna nasza nieoględ*

ność i nieopatrzność, trady cyjna nieufność do

własnych instytucyj finansowych. Tysiące z po

śród nas, zamiast we własnych kasach i ban

kach, lokowały swoje oszczędności i kapitały

w coraz liczniejszych filijach zakrajowych in

stytucyj Gdy więc centrale tych filij zaczęły

z k raju naszego wycofywać nietylko własne, lecz

i powierzone im nasze zasoby gotówkowe,

znaleźliśmy się w sytuaeyi bezradnej; zaniedby

wane bowiem przedtem rodzime initytucye fi

nansowe były za słabe, aby wypełnić luki, wy

wołane »exodusem* obcego kapitału.

Przyszła panika z bezmyślnymi, samobójczymi

runami na uasze kasy oszczędności i banki, z dzie

cinną obawą pized deprecyacyą banknotów i zgro

madzeniem pieniądza kruszcowego, aż nazbyt

chętnem dawaniem posłuchu szerzonym w oszu

kańczy sposób alarmom. Strat, które kraj po

niósł z tego powodu, z przyczyny zawstydzającej

wprost igaorancyi szerszych kół w kweetyach

gospodarczo finansowych, dokładnie obliczyć nie

można; ale za pewne uważać trzeba, że wkracza

ły w dziesiątki milionów. Jeśli też wówr-zis nie

oez pewnej słuszności twierdzić było możno, ie

monarchia poniosła koszta wojny bez wojny, to

faktem było, iż z korzlów tych, z winy naszego

niewyszbolenia gospodarczego, aż nadto duża

część pizypadła na Gaiicyę.

Dziś mamy wojnę rzeczywiście, wojnę, której

towarzyszą te same obawy, które wówczas po

dwoiły grozę przygrywek wojennnych. Zastaje

nas w położeniu nierównie korzystniejeżem, a

nietylko nas, lecz i całe państwo. Brzmi to —

zwłaszcza odnośnie do nas, nieco paradoksalnie.

Pizebyliśmy bowiem po owym roku paniki rok

je»zcze cięższy, rok, którego klęski elementarne

zubożyły uas o dalsze pól miliarda koron A je

dnak nie cofamy tego twierdzenia. Jesteśmy za

pewne ubożsi, niż wówczas, ale głównie ubożsi

w cudze kapitały. Życie Kasze gospodarcze opie

ra się dziś na zdrowszych, niż wówczas podsta

wach, mniej w niem złudzeń, więcej prawdzi

wych wartości. Co było słabe, przeważnie padło.

Już w roku zeszłym, mimo bezpizykładnej klęBki

rolniczej kraj nasz okazał gospodarczą odporność,

która z !umienie wywołała po za krajem . Kasy

naszych instytucyj finansowych wypełń ły rię

znów wycofanymi wówczas zasobami pieniężny

mi. Nie są one wielkie, nie wystarczają na po

krycie naszego zapotrzebowania kredytow ego,

lecz w stosunku do naszych potrzeb stanowią

obecnie daleko znaczniejszy procent, niż wów

czas. Żniwa tegoroczne zapowiadają się wcale

nieźle; do autonomicznego naszego skarbu k ra

jowego nadpłynęła dość znaczua pożyczka zagra

niczna, co usunęło grozę zastoju machiny auto

nomicznej, klóry wówczas wydawał się tak bli

skim. Spodziewać się więc należy, że tym razem

już panika wojenna nie znajdzie do naB dostępu.

Tymczasem pewności co do tego niema. Już bo

wiem, jak słychać, nowe rozpoczynają się próby

runów na kasy i banki. Czy i dziś jeazcze nie

umiemy korzystać z nabytych tak boleśnie do

świadczeń?

Niema nic niedorzeczniejszego, nic szkodliw

szego, jak takie runy, podejmowane jedynie

z obawy przed »Bkutkami wojny*. O tem już

chyba nawet »najmniejsi* nasi »kapitaliści* wie

dzieć powinni, że ich »krwawica* właśnie w ka

sach oszczędności i w rzetelnie ufundowanych

bankach jest najpewniejsza, daleko pewniejsza,

niż gdyby znajdowała się w kieszeniach, kufrach

lnb naw et szafach werlheimowskich właścicieli.

Nie może ich zabrać ani rząd państwowy ani

naw et nieprzyjaciel, chociażby rzeczywiście w kro

czył do kraju. Nietylko dlalego, że bronią ich

od tego ustawy i prawa międzynarodowe, lecz

i z tej przyczyny, że z małymi wyjątkami w for

mie gotówki wcale ich niema w trezorach kas

i banków. Tkwią przecie na hipotekach, w pa

pierach państwowych i komunalnych, w zakła

dach przemysłowych, wreszcie w pewnym ma

teryale wekslowym. Za k asy oszczędności odpo

wiadają kraj, powiaty lub gminy miejskie, za

banki własny ich kapitał akcyjny, ich rezerwy,

przedsiębiorstwa lub udziały członków. Od wie

ku p-zeszło nie było jeszcze wojny, któraby tak

radykalnie zniszczyła zasady materyalne nawie

dzonego nią kraju, iżby nie przedstawiały już

wartości. Więc o jakimkolwiek zaborze wkładek

oszczędności ani mowy być nie może; tak samo

wykluczona jest możność ich utraty przez zni

szczenie ich podkładów gwarancyjnych. Nato

miast właśnie ich masowe wycofywanie z kas

może narazić kraj i społeczeństwo na ruinę, go

spodarczą. Dotknięte runem kasy zmuszotje.są

do pozbywania się walorów poniżej ich warto,—

ści, do zawieszenia kredytu, do bezwzględnego

ściągania pretensyj wekslowych, nawet do wyr

powiadania hipotek, co podcinać muBi egzyeten*

cyę tysięcy j ’ednostek i przedsiębiorstw, a w dal

szym ciągu odbić eię najfatalniej na całej pro

dukcyi i zarobkowości.

Kto więc tylko »ze strachu przed wojną* wy

cofuje wkładki, nietylko ciężką krzywdę wyrzą

dza ogółowi, nietylko składa dowód up okarzają

cej ciemnoty, lecz nadto sam sobie szkodzi, bo

pozbawia się procentów i bezwzględnego bezpie

czeństwa kapitału. Pouczanie w tym kierunku

nieświadomych, nie mających należytego poję

cia o faktycznym stanie rzeczy, jeat przeto wproBt

obywatelskim obowiązkiem kół inteli

gentniejszych.

Inną, niemniejszą niedorzecznością jest pozby

wanie się w takiej chwili, choćby za bezcen pa

pieiów państwowych, komunalnych, oraz dobrze

zagwarantowanych przemysłowych, dalej niechęć

do pieniędzy papierowych czyli banknotów pań

stwowych. Dzisiejszy stan finansów państwa au

stryackiego jeBt tego rodzaju, że n aw et wielka

i kosztowna woj^a nie narazi go na bankructwo.

Przypatrzmy się tylko dotyczącym cyfrom : A u

stro-Węgry liczą 52 miliony mieszkańców, rocz

ny dochód oba części monarchii wynosi 5 ’/s mi

liarda a długi pańBtwowe 20 miliardów. P rusy

liczą 42 mil. mieszkańców, mają 4 ’/2 miliarda

rocznego dochodu, a długów 13 miliardów; Fran

cya 40 mil. mieszkańców, 4 miliardy dochodu

rocznego, a długów państwowych 30 miliardów;

Włochy 35 milionów mieszkańców, 2 ’/2 miliarda

rocznego doehodu, a długów 14 miliardów; An

glia 46 mil. mieszkańców, 5 miliardów dochodu,

a długów 21 miliardów. U wielu mniejszych

państw europejskich d!ugi państwow e jeszcze

wielokrotniej przewyższają ich dochody. Austro—

Węgry bynajmniej więc nie są państwem takob

dłużonem, iżby wojna narazić je mogła na kata

strofę finansową.

STANISŁAW WIGURA.

OMAN STEPOWY

(47)

Powieść.

(Ciąg dalszy).

Wyraziwszy należyte reprymendy stróżom,

dał staroście dyBpozycyę co do odprowadzenia do

domu podróżnych z Hetmanówki.

W czasie podróży mówili z sobą bardzo o

strożnie i tylko o rzeczach obojętnych ze wzglę

du na konwojującego ich towarzysza, który roz

siadł się na koźle obok Hryńka. Był on urzędni

kiem w?iejskim i nosił tytuł setnika (sotskij), któ

ry mu pozwalał ozdobić pierś swoją w wielką

owalną blachę z żółtego metalu, zdobną w dwu

głowego orła — znak nietykalności osobistej.

Oprócz tego posiadał tak zwany »bilet*, upoważ

niający go do przejazdu bez zatrzymywania przy

musowego w drodze i do niedopuszczania czy

nienia krzywdy konwojowanym przez niego o

sobam.

Setnik rozgadał się po drodze, i e do »wołosli*

i do »stanu* przybyła »bumaga* od cara, aby

wszystkich panów wyłapywać i do Kijowa wy

syłać, gdyż chcą buntować się przeciwko carowi

za to, że chłopom dał pańszczyznę.

Byk oburzył się tem i począł dowodzić nie

prawdziwości, gdy go stary Kawecki, łokciem

potrąciwszy, do milczenia zmusił, a sam n ato

miast począł narzekać na rozboje po drodze i

z tego względu uważał za słuszne zamykanie na

uoc »kołowrotów*, W Hetmanówce powtórzyło

się to samo co w innych wsiacb : pop opowie

dział gromadzie treść reskryptu jenerał-guberna*

tora, ale że przejezdnych Die było — Dikogo nie

aresztowano.

Niepokój jednak panował w cs!ym dworze;

domyślano się, jaki los spotkał podróżnych. To

też zdziwienie p. Garbowskiej było wielkie, gdy

wieczorem zajechała bryka — i czterech pod

różnych. Mioy ich były posępne i najeżone. Ka

wecki opowiedział co się stało i co się ma s*ać

jeszcze.

Wysłuchała tego z powagą i smutkiem. Usiadła

w fotelu, twarz obiema rękami zakryła i milcza

ła długo. Westehnęła wreszcie.

—

Koniec marzeń, a początek naszych nie

szczęść ..

wyszeptała.

Niech s :ę dzieje wola

Boża... nie wypełniły się jeszcze wyroki.

Zamilkła i milczała długo.

Kawecki stał przed nią zadumany.

Ha... musisz jutro jechać do Masłowa...

To jeszcze szczęście, że bodaj setny uratować

się może...

Wieść o tem, co się dzieje w okolicy, pioru

nem obleciała wsie. P rzerażenie pełne niepoko

ju ogarnęło wszystkich. Wśród włościan poczęły

się szerzyć potworne wieści o tem, że Lachy

bualują się, że chcą z zemsty na cara za daro

waną pańsczyznę, spalić wsie, cerkwie, dzieci

wymordować. Potworne wieści. Ale wiara ludu

tem większą przywiązuje do nich wagę im są

potworniejsze. Popi, policjanci, urzędnicy, stra

sząc lud widmem pańszczyzny i rzekomej zem

sty za nią, tem łatwiej potrafili wmówić w ła

twowiernych, że największe barbarzyństwo z ich

a t’-ony, będzie tylko - samoobroną. Grali na

strunach wiekowych żalów i odświeżali dawną,

zaschłą krew.

Rozpoczęło się żniwo cudzej niedoli.. Obfite

p!ony zbierało nadużycie. Szarańcza policyjna

siadała czarną chmurą wszędzie i wyżerała, ni

szczyła wszyBtko do żywej ziemi. Po ludzkich

trupach i niedoli lazła w górę — do łask, orde

rów, majętności... Bogate było żniwo w tych

krwawych czasach. Z jękiem dzwonów mieszał

się jęk męczonj’ch i mordowanych. Nie radość

wolności, ale łzy smutku pokryty pola Ukrainy...

Stary Mazepa wiedział o wyjeździe owej trój

cy z dworu hetmanowskiego, aie i o tem wie

dział, że nazajutrz koło południa przez lasy he

tmanowickie będzie przeciągać oddziałek po

wstańców, podążając na północ. Wówczas i o

chotnicy z Hetmanówki mieli się z tym oddzia

łem połączjć.

Cała noc przeszła na futorze w niepokoju

oczekiwania. Mazepa wstał wcześnie i po dzie

dzińcu przechadzał się. Ranek był świeży, cichy.

Rozbudzone ptactwo świegotem napełniało po

wietrze, a tego porannego koncertu nikt im nie

przerywał. Za czubami lasów błysnęły pierwsze

promienie wschodzącego słońca i kładły się na

wierzchołkach drzew złocistemi strzałami.

Mazepa ku wschodzącemu słońcu się zwrócił,

zatrzym ał się, potrzykroć pochylił głowę i n a

bożnie ż(gnać się począł, powtai zijąc szeptem:

—

Hospody pomyłoj! Hospody pemyłuj I Ho

spody poinyluj mia briszDoho ;

Ukazała się Horpyna, niosąc skopiec na mleko.

Śród ciszy poranka drgnęło powietrze i niby

jęk jakiś przez nie przeleciał — drugi — trze

ci... ba, dzwonią. Mazepa stanął i słuchał. Niedo

wierzał sobie.

—

Cóż-hy to mogło być? Pożar?

A dzwony jęczały coraz bardziej, oora^ głoś

niej -4 n* altf^)UC.ITI3lOpOlŚR«

—

Pożar ? — Nie. Spojrzał na niebo — nic.

Jedno tylko wiedziała jego przesądna dusza —

że dzwony zawsze wtórują nieszczęściu.

Chciał iść do wsi. Nawet kij już wziął do rę

ki, ale wstrzymał się.

—

Poczekam...

—

pomyślał sobie. Chodził po

dziedzińcu i modli( się. Dadzą mi przecie znać,

co się tam dzieje.

Jęk dzw’onów ustał wreszcie.

Ledwie godzina minęła, przybiegł parobczak

zdyszany ze wsi — jeden ze spiskowych. P rz e

strach malował Bię w jego oczach.

—

Bat’ku ! — zawołał — pohano 1

—

Cóż takiego?

—

Lącby nie wolność nam niosą, ale chcą po

wrotu pańszczyzny — i dla tego buntują się

przeciwko carowi.

Mazepa oczy na niego otwo zył i żegnać się

począł.

—

Wo imia otea i syna i ducha światoho —

co tobie? Skąd się

te d’r ma?

Posłaniec c.powiad ł n u ci, p p pizeczytal.

Staremu nagle pociemniało w m zach. Zacnwiał

się i ręce pr/.ed siebie wyciągnął i na ławie p id

chatą usiadł. Głowę schylił, w ob:e dłon e ją u^ął

i tak w zamyślenia d!ugą chwilę siedział.

Odkrył twaiz wreszcie. Z oczu staczały się mu

krople łez po bladej twarzy.

—

Ciemni... ślepi...

szeptał - widzą stry

czek na własnej szjri, ale nie widzą ręki, która

go nałożyła i ciągnie..

Nagle oczy błysnęły mu gniewem.

—

Idźcie... idźcie... gdzie chcecie, gdzie w as

pędzi wasza zła dola, nastawiajcie szyje pod stry

czek, który dawno już trzymają nad waszemi

głowauii popi i czynownicy moskiewscy... nie La

eh y, oni chcą dla was wiecznego poddaństwa...

oni was trzymają w największej niewoli — cie

mno! y i głupoty... Słuchajcie ich róbcie co chce

cie ..

Zamilkł, a usta drgały mu jeszcze oburzę*

niem.

—

Cóż mam powiedzieć, bat’k u ?

—

Nic...

—

Czek ają na odpowiedź.

Staremu brwi się zasępiły.

—

Dusza wasza wszędzie jednaka... pełno w

niej jeszcze żółci... złości... śliny... nigdy wy nie

uwierzycie uczciwym ludziom, ale uwierzycie po

pom i czynowuikom — opiekunom waszej ciem

noty. Nie Lachom potrzebna wasza niewola, ale

dla nich, bo tylko ciemnych i głupich obdzierać

można. Idźcież za nimi...

Oczy zabłyszczały mu gniewem.

—

Idź i powiedz im to wszystko... Straciliście

chwilę, na k ló rą hędziecie znowu długo czekać...

d!ugo.. wi’ki może.. i kto wie, czy się jej do

e/ekace... Myślałem — rzekł z pewnem drże

ii em w głosie — że to słońce, które błyszczy,

oś vie- i p erwszy dz-eń waszej wolności, ale w y

jeszcze nie wiecie co to jeat wolność.

Podniósł rękę i rozkazująco skinął do po

słańca :

—

Idź! Odejdź! Zostaw mię...

Znowu cisza poranka zawisła nad futorem.

Starzec siedział nieruchomo, przygasłym, mętnym

wzrokiem przed siebie patrzył i zamyślony mil

czał Może godzinę trwało milczenie. Ruch w do

mu, zwiastujący, że się wszyscy pobud:iii, obu

dtil z zamyślenia Mazepę. Podniósł się z ławy,

westchnął i rzekł sam do siebie półszeptem:

—

Zamiast wolności przybyło nieszczęścia.

(C. d. n,)

.»«»»»«..

—

Numer wieczorny 10 hal.. rannv 6 h a l \

z przesyłką pocztową:

r,d

’

,,a ,’ / wieczorny12haL,ranny6haL

PRENUMERATA WYNOSI:

W Krakowie w mieiscu

na cały rok na kwartał na 1 miesiąc

Kfc,

i,;--’"1

?*"r-5 ,w -

pocztą w państwie Austryackiem

***

Z dwukrotną wysyłka Docztowa

................................................

,i! roron

9kor._

3kor._

P o c z tą w państwie Niemieckiem ! ! ! ! ! ...................

ta Won

lk°^nif}’

WZllTBtkiCh P?1StW’ ,naKeŻąCyCh d0 zwi;lzku pocztowego

ts koron

12 kor

°*4kor"’—

Wed/I6T yj em ^°na^entprzezurzędypocztowe)

18rb.80k. i 4rb. 70k.1 rb. 60kop.

abonament

zagraixicznycl1* mających debit w państwie rosyjekiem,

Moskwie i Odeśle Vinn w W i pocztowe: w Pe.tersburgu, Warszawie, Kijowie, Wilnie,

d n iiMfiHnnn 4

Hiuwt i wsi można prenumerować Czas, posyłając pocztą należytość

do urzędu pocztowego nn,bhiszego z powyżej wymienionych większych miast

Mied7^ne«rratdnw «°em SZenia

Warszawie biuro ogłoszeń Ungra, L. i E. Metzl i Syn,

uro og

w Kijowie księgarnia L. Idzikowskiego — w Wilnie biuro

dzienników K. Taubera.

,CZAS« wychodzi zwy]ątkiem ^ i p o m e i ^ l i i świętach uroczystych dwa razy dziennie, a mianowici.:

0 goazlme b rarł0 1 o godzinie 3 popołudniu.

Prenumeratę przyjmują: AdministracjaCzasuwKrakowieiurzędypocitoira. Miejscowa pre

num eratę księg.S.A .Krzyżanowskiego, handle: St.Karlińskiego, trafik*w Sukiennicach,Binro daMn.

Hopcasa i Salomonowej, Oł. Trafika. W* Lwowie ,’Cza*« ]e(t do **bycia W b!arach drioa. K ItwewaM aj*.

8. Sokołowskiego, K. Buchstaba, na stacyach kolejowych w Tarnow!a, Rzeszow!a, Jaślt, Nowym Sącza aa airaala

w księgarni kolejowej, tudzież na Innych głAwniajszych stacyach i portynrAw kolejowych

Ceny ogłoszeń: odwiersza petitem za pierwszy raz 20hal., za każdy następnypo16hal,: układ

laryczny,cyfrowy,skomplikowany,pierwszy raz 40hal., następnypo15hal.Nadesłane 1Nekrologi»

odmiejsca wierszadrukiempetit.60hal. za każdy raz.Głosy publicznościpo2kor.;komunikatyhandlows

pokroniceipodzialeekonomicznym;komunikatyprywatne,śluby,zaręczynyitp.po lk o r. od miejsca w iersza.

Ogłoszenia i prenumeratęprzyjmują: weLwowie biuradziennikówL.Plohna, A.Olszewskiego,

it.Sokołowskiego,K.Buchstaba;wJarosław iu Biurodzienników; wPodgórzu Poturalski; w Prze*

m yślu A.JuszyliskiksięgarniaiE.Bi!let, w R zeszowie M.Weintraub;wStanisławowieJasiel

ski iSp.; w Tarnowie M.Rockach, O. Haut; w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłączni,

p.W.Raczkowski, 14Cite ileTrevise; w W ied niu HaasensŁeiufiYogier, R.M osse (także w e wnzyat

kicli filiach): H. Schalek. M. Dr.kes, E. B raun, J. Daaneberg, Bock fi Herzfeld, H. F riedl (tylko p r»

nwneratęH.Goldschmidtfi Comp.); w Frankfurcie iuM.G.L.Daube fi Comp., w Pradze cze*

skiej Fr. Hovoika. Listy z pieniądzmi iprzekazy pieniężne na prenumeratę i ogłoszenia przy},

muje Adniinistjacya Cza,su w Krakowie. Reklamacye nieopieczętowane nie podlegają opłacie pocztow .^

Listów nieopłaconych n i e przyjmuje się. Rękopisów nadsyłanych n i e z w r a c a *f%,

Za każdą zmianę adresu dopłaca się 40 hal.

" ?Bra

ADRES REDAKCYI:ul.św. Tomasza Nr32.

TelefonNrN,

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction