Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 682 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 429

Kraków, Czwartek 19 Września 1912.

Rocznik LXV.

CZAS

Wydaniepopołudniowe.

Pr*»sn»»wa4* jw:ryjT«*ją: A*wa»rtr*eya Cząeuw Kr«kew*e Iarmądy pecatewo. M iejscow ą pr*.

au m erstią k»ęg. S. A. Krzyżanowskiego, handler St. Karlińskiego, tradUa w Sukiennicach, Biuro dziew

Hopeasa i Salomonowej, Gł. T rafiki. We Lwowie ,,Ćmo" ]tot te ntych w Merze* *aiee. A. OisiewoWessj

S. Sekołowokisje, i?. Sachstaba, na otacyach kolejowych w Tarnowie, Rzeszów!«, J aśle , Rowv s Sączu ua ą eiwń«

w księęarał kolejowej, tudziez na innych sławniejszych stacyach u p rtyer tw kolejowych.

Ceny ogło s z e ń : od wiersza petitem za pierwszy raz 20 hal,, z* każdy następny po 15 hal.: układ tabe

laryczny, cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz40hal. następnypo 15haL Nadesłane i Nekrologia

od miejsca wiersza drukiem petit. 60 hal. za każdy raz. G losy publicz n o ści po 2koi, konaaikatyhandlows

pokronicei podziale ekonomicsaym;koaunlkałyprywatne, śluby,zaręczyny itp.pe 1kor. ed miejsca wiersza.

Ogłoszenia i prenumeratę przyjmują: we Lwowie biura dzienników L.Plohna, JLOlszewskiego,

St.Sokołowskiego, K.Buchstaba; w Jarosławiu Biuro dzienników; w Podgórzu Potwralski; w Prze

myślu A Juszyński księgarnia I E. Billct; w Rzeszowie M.Weintraub-, w Stanisławowie Jatdei«

*ki i Sp.; w Tarnowie M. Rockach, O. Haut; w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłącznic

p. W. Raczkowski, 14 Citó de Trevise; w W iedniu Haasenstein A Vogler, 1L Mosse (także we wszyst

kich filiach): H. Schalek, M. Dukes, Ł Braun, J. Danneberg, Bock A Herzfeld, H. Friedi (tylko pre*

numeratę H. Goldschmidt A Comp.); w Frankfurcie n. M. G. L.Daube A Comp., w Pradze CJte*

skiej Fr. Hovorka. Listy z pieniądzmi i przekazy pieniężne na prenumeratę 1 egłoszeuia przyj

muje Administracya Czasu w Krakowie. Reklamacye nieopieczętowane nie podlegająepłacie pocztowej.

Listów nieopłaconych nie przyjmuje się. Rękopisów nadsyłanych nie zwraca się.

d O !y Za każdą zmianą adresu dopłaca się 40 hal.

---’1

ADRES REDAKCYI: ul. św. Tomasza Nr 32.

Telefon Nr 50.

Krucyata.

Z łamów dzienników wiedeńskich odezwały się

przed dwoma tygodniami głosy, obwiniające kon

serwatystów o przewlekanie reformy wyborczej.

Wiemy już dzisiaj, skąd one pochodziły. Jeszcze

teraz powtarza ten zarzut mówca demokratyczny

w Radzie miejskiej krakowskiej, a sekunduje mu

w najbrutalniejszy sposób ostatni Kur. lwów.

Jeżeli trzeba było jeszcze świadectwa, jak po

woli poprawiają się u nas stosunki polityczne,

to historya ostatnich dni wystawiła je w sposób

zupełnie wiarogodny. W trudnej, najdonioślejszej

dla naszego narodu sprawie reformy wyborczej

zarzut ten jest ku ironii losu, jedynym ,,twór

czym11 momentem, który koła, powołujące się na

potrzebę demokratyzacyi kraju, wniosły w pracę

legislacyjną. Czy zdają sobie sprawę, o co tu

idzie? Czy mają myśl, rozwiązującą ten najważ

niejszy, po dokonanych trzech rozbiorach Polski,

nasz problem polityczny?

Mówić, że ,,Stańczycy11 wszelkimi środkami

starają się udaremnić reformę, znaczy uprawiać

w polityce obecnej doby vieux jeu, znaczy o

słauiać własną bezpłodność rzekomą cudzą winą.

W kulturze zachodnich społeczeństw jest już

sama dem okratyzacya tego gatunku, jak ją pro

paguje Kur. lwów., i jak ją zaprzysięga jeszcze

mówca demokracyi krakowskiej,

»starą, bar

dzo starą grą",

ale nie poruszamy tej kwestyi,

brak bowiem czasu na przekonywanie o tem

»konserwatystów demokracyi*, a czasu trzebaby

dużo. W reformie wyborczej do Sejmu, nad któ

rą pracujemy, toczy się spór nie o oddanie prze

wagi w Sejmie żywiołom demokratycznym, bo

to, w edle wszystkich projektów jest już faktem

dokonanym.

Posłowie miejscy i włościańscy będą mieli pra

wie trzy części wszystkich mandatów, jakikol

wiek projekt zostałby uchwalony. Trudność roz

wiązania zagadnienia tkwi w tem, że w Sejmie

trzeba reprezentacyi polskiej zachować ta

kie stanowisko, jakie ma nasz naród w kraju, a

przy spełnieniu tego zasadniczego postulatu speł

nić zarazem postulaty: l) przyznania Rusinom

sprawiedliwego

udziału, 2) stworzenia odpo

wiedniego stosunku między miastem a wsią, wre

szcie 3) uchronienia Sejmu nie przed demokraty

zaeyą, ale przed radykalizmem. Nad tem pra

cują w sposób wytężony ludzie, zdający sobie

sprawę z położenia, pracują, nietylko rzucając

twórcze m yśli, lecz przedewszystkiem usuwając

steki balamuctw i wytworów partyjnej chci

w ości, któremi drogę »do dzieła" zatarasowano.

I w taką to pracę, żmuduą nad wyraz i pełną

wielkiej o przyszłość naszego narodu troski, wno

szą żywioły d la Kuryer lwowski, jako jedyny

owoc swojej twórczości i płodności, zarzut; kon

serwatyści ponoszą winę, że reforma jeszcze nie

stała się faktem dokonanym.

Tak było niestety już nieraz w naszej bisto

ryi. W chwilach niebezpieczeństwa dzieliliśmy

się, odsłanialiśmy sami nasze słabe strony wo

bec przeciwnika, czyniliśmy obrachunki między

sobą, pławiliśmy się w wzajem nych oskarżeniach.

Rezultat nie przynosił wygranej. Doświadczenie

jest nauką nie dla nas, niestety.]

Gdybyśmy roztoczyli obraz stosunków w Sej

mie i kraju, któreby nastały, gdyby się poszło

za radą Kurj. lwów. i pokrewnych mu kulturą

polityczną pism, powaga tego horoskopu byłaby

godną zastanowienia. Nie czynimy tego jednak,

słyszymy już bowiem głośne wołania, że uży

wam y groźby i strachu dla uratowania partyj

nych interesów. Niech więc samo sumienie prze

mówi i otrzeźwi ,,rycerzy" tej demokratyzacyi,

która otwiera wrota Sejmu wybrańcom koalicyi

syonistyczno-socyalistyczno-ruskiej.

Kurj. Iw. nawołuje do krucyaty przeciwko

obszarnikom. W szystko, co się dobrego w kraju

stało, stało się wedle lwowskiego pisma wbrew

ich woli, wszystko złe zaś z ich winy. Gdy

Kurj. Iw. przyjdzie do steru i stanie się orga

nem oficyalnym , co uzyskamy i jaką pójdziemy

drogą? Jaki program wytyka nam bojownik

demokratyzacyi?" Przedewszystkiem wojnę do

mową, rozdział społeczeństwa na wrogie obozy,

wytępienie jednych warstw, aby zrobić miejsce

dla »nowych*. A dalej, wojnę z państwem, któ

rego jesteśmy częścią. Prąd niepodległości po

wieje w tych odmłodzonych szeregach, a Kurj.

Iw. powiedzie je do zwycięstwa, które nie jest

mrzonką, ale

rzeczywistością najoczywistszą

wedle konceptualizmu bowiem p. Brzozy, pań

stwo jest koncepcyą, a obojętną jest rzeczą, czy

ona istnieje na ziemi,’; czy pod nią, czy wre

szcie nad nią. W reszcie nieodwrotnym szla

kiem i w przyspieszonem tempie dostaniemy się

za przewodem Kurj. Iw. do tej epoki, w której

»wolna myśl" święcić będzie tryumfy, prześci

gając zapewne nawet Francyę w tolerangyi re

ligijnej i wolności kształcenia. Oto eldorado Kurj.

Iw., które nam ukazuje. Trzeba tylko sprzątnąć

obszarników, a szczęście spłynie na kraj.

Mimo gniewu Kurj. Iw. nie pomożemy do te

go, aby jego życzenia zostały spełnione. Prze

strzegać będziem y społeczeństwo przed skutkami

tego rodzaju postępu, który pragnie wprowadzić

w nasz kraj i w nasze społeczeństwo stary, bez

płodny, niepoprawny demokratyzm galicyjsko*

wiedeńsko-liberalny.

- 9«P*

Z Sejmu węgierskiego.

Wiedeń, 18 września.

Naród węgierski odznacza się wielkim tem

peramentem, wielką polityczną krewkością i od

wagą, w obronie praw narodowych. Świętoś

cią dla każdego Węgra je*t w szczególności je

go konstytucya, której — mniejsza o history

czną ścisłość — przypisuje 1000 letnią prze

szłość i której każdej litery zapalczywie broni,

Większa część sporów z Austryą na tem wszak

że tle się rozgrywała.

Dziś widzimy, jak sejm węgierski dzień po

dniu bywa areną dla zapasów z polieyą, widzi

my jak policyanci brutalną ręką wynoszą opor

nych posłów z sali, widzimy jak policya szarpie

a nawet bije ludzi mających stanowisko dla ka

żdego Węgra święte, ludzi, których przodkowie

złotemi głoskami zapisali się w historyi kraju

i jeszcze w ostatniej rewolucyi krew za wolność

ojczyzny przelewali.

A jednak kraj jest spokojny, a jednak nie

burzy się nawet stolica, a jednak pochwala a

przynajmniej znosi te zajścia większość sejmo

wa, wśród której znów znajdują się wielcy pa

tryoei węgierscy i spadkobiercy historycznych

nazwisk. Więc czegoś chyba w tym dramacie

nie rozumiemy. Przedstawmy sobie, coby się dzia

ło w kraju, gdyby podobne rzeczy rozgrywały

się w sejmie galicyjskim, chociaż ten sejm jako

prowincyonalny niema tego znaczenia, co sejm

w olny niezawisłego węgierskiego królestwa. W y

obraźmy sobie spadkobierców wielkich nazwisk

historycznych polskich w obronie swobód i to

swobód demokratycznych, gwałconych przez po

licyę i wyobraźmy sobie, coby się wtedy działo

w kraju.

Więc musi chyba poza kulisami tej walki dziać

się coś, co jej znaczenie obasża, coś co instynkt

narodowy odpycha.

I tak zdaje się być istotnie.

W pierwszym rzędzie uprzytomnijmy sobie

tak w pojęciu węgierskiem ważną formalną stro

nę sporu. Regulamin Izby został faktycznie zmie

niony i hr. Tisza nie robi kroku, któryby się

temu regulaminowi sprzeciwiał. To jest dla w ięk

szości rzeczą najważniejszą. Mniejszość twierdzi,

że zmiana jest nieważną, ale to jest rzeczą od

rębnego sporu. Izba regulamin uchwaliła, Izba

magnatów do uchw’ały się przyłączyła, król dał

jej sankcyę. Dla tych więc, którzy ważność u

chwaly uznają, sprawa jest z góry przesądzoną,

w ich oczach opozycya buntuje się przeciw pra

wu konstytucyjnemu, narusza świętość konstytu

cyi i nie zasługuje na żadne względy. Tak myśli

większość sejmu, ale tak myśli też większość

kraju. Spór toczyć się może jedynie o ważność

ustawy, nigdy zaś o sposób jej wykonania, bo

w obronie konstytucj’i każdy środek jest dla

Węgra dobrym.

Ważność ustawy w oczach

większości nie może zaś już być kwestyonowaną,

skoro król ją sankcyouow’ał.

Tak przedstawia się formalna strona kwestyi.

Co się znów tyczy programu opozycyi, to przy

pomnijmy sobie, że poza całą tą walką stoi spór

o pow’szechne głosowanie. W Austryi szalę na

korzyść powszechnego głosowania przeważyła

międzynarodowa socjalna demokracya, to zaś

stronnictwo ani nie jest na Węgrzech dość licz

nem, ani dość międzynarodowem. Większość sej

mowa, zw’alczając pow’szechne głosowanie, ma

za sobą wszystkie narodowe momenta, bo po

wszechne głosowanie byłoby tam początkiem

końca węgierskiej hegemonii w państwie. Naród

odczuwa to instynktem i dlatego wiele nawet

radykalnych grup cofa się przed powszechnem

głosowaniem. Tisza, zwalczając je, gra na stru

nie patryotycznej, liberalna zaś przeszłość chroni

go przed zarzutem reakcyjności. Tak było dotąd.

Ale opozycya zna swoje słabe strony i widzi,

że większości za sobą porwać nie może. Nie mo

gąc zwyciężyć na podstawie programu, opozycya

więc stara się ściągnąć, na siebie prześladowania,

dopr-owadzić do politycznego męczeństwa, w na

dziei, że kraj, który nie chciał zwrócić się prze

ciwko programowi rządu, zwróci się jednak prze

ciwko sposobowi jego przeprowadzenia. Dotąd

to się nie udaw’ało. Budapeszt pozostawał obo

jętnym na wszystkie sztuki opozycyi, a wczoraj

zniósł nawet spokojnie zniewagę, wyrządzoną

ongi najpopularniejszym mężom, pozostał nie

czułym na wezwania Appony’ich, Bathyany’ich i

Karoiy’ich.

Na dziś jednak zapowiadają burzę. Nie sądzę,

by mogła się stać niebezpieczną bo, jak dotąd,

zapowiadają ją tylko socyaliści, a więc najmniej

w łaściwi dla tej opozycyi sojusznicy; nadto sko

ro wybór delegacyi raz będzie dokonany, sejm

zbierze się ponownie dopiero wtedy, kiedy wy

wołane przez wczorajsze zajścia wzburzenie już

minie. W jednym tylko wypadku poważniejsze

zaburzenia uważałbym za możliwe, mianowicie

jeśli hr. Tisza ich pragnie. Jest to wypadek nie

prawdopodobny, jednak niem ożliwy, jak bywałojuż

wszakże, ale już sam wybór takiej jdrogipotwierdzał

by tylko dotychczas sprawdzone przypuszczenie, że

prawdziwi znawcy stosunków węgierskich ża

dnego wybucbu się nie boją, bo mają pewność,

że ogół narodu obojętnie przyjmie -wywołaną

przez wybuch reakcyę. A odnosi są to nietylko

do agitacyi wyborczej, ale i do agitacyi antydua

listycznej, którą prowadzi grupą bardziej krzy

kliwa jak liczna.

Około s*eformj.

O wczorajszej konferencyi prezesów donosi

N. R ef. jedyne następujące szczegóły:

O kwestyi zwołania Sejmu wczoraj nie wspo

minano. Będzie ona aktualną po ukończeniu na

rad prezesów klubów polskich i po wdrożeniu

dalszych rokowań ugodowych z Rusinami. Do

tąd jednak namiestnik nie przystąpił jeszcze do

tych rokowań. Ma to uczynić w najkrótszym

czasie. W każdym razie ogłaszany dawniej ter

min zwołania Sejmu nie wchodzi dziś w rachu

bę. Gdyby stosunki ułożyły się pomyślnie, Sejm

rozpocząłby obrady z początkiem października.

W kołach poselskich panuje przekonanie, że

gdyby zaszła potrzeba, rząd byłby skłonny prze

sunąć zwołanie Rady państwa na termin pó

źniejszy.

Dotychczasowy referent reformy wyborczej po

seł Starzyński nie brał udziału we wczorajszein

posiedzeniu prezesów klubów polskich i, jak sły

chać, wyjechał wczoraj do Constanzy ua czas

dłuższy dla poratowania zdrowia. Z tego wyni

ka, że zrzeka się on dobrowolnie swego refera

tu. Jako przyszłego referenta reformy wyborczej

wymieniają posła Rutowskiego.

Jeden wybitny polityk polski po wczorajszem

posiedzeniu prezesów klubów polskich oświad

czył w rozmowie z dziennikarzami, że sytuacya

obecna nie weszła wcale na gorszą drogę.

Wszystkie stronnictwa polityczne uznają potrze

bę załatwienia reformy wyborczej w jaknajkrót

szym czasie.

Ugodą polsko-ruską interesuje się też w w y

sokim stopniu rząd, co niezawodnie dla pew

nych stronnictw nie będzie rzeczą obojętną.

—

Trudności w doprowadzeniu ugody są wielkie,

ale jest nadzieja, że dadzą się usunąć.

Poseł Zarański ogłasza następujące pismo :

Z okazyi toczących się narad nad reformą w y

borczą, uważam za swój obowiązek ponownie

przypomnieć decydującym czynnikom politycz

nym fakt, że rząd postanowił już założenie Aka

demii górniczej w Krakowie, że zatem przyszłe

mu rektorowi (i prorektorowi) tego w yższego za

kładu naukowego przyznanym być powinien —

na równi z politechniką lwowską — wirylny

mandat sejmowy. W ten sposób uczynione zo

stanie zadość nietylko ustalonym życzeniom kół

zawodowych, ale nadto - co ważniejsze - stwo

rzone zostanie zastępstwo interesów potężnego

i stale rozwijającego się krajowego górnictwa,

przedewszystkiem w ęglowego i naftowego.

Eskadra iftorza Śródziemnego.

Z dniem 15 października zajdzie w układzie

flot europejskich znaczna przemiana. Eskadra

francuska trzecia, stacyonowana w Breście, o

puści to miasto i uda się na Morze Śródziemne,

aby tam na stała zająć stanowisko. Składa się

na nią sześć pancerników liniowych: ,,Saint

Lo uis",

»Charlemagne", »Gaulois",

,,M assena",

»Jaureguiber ry" i

»Bouvet".

Są to wszystko

statki nie najnowszego typu; powstały między

rokiem 1894 a 1898, nie m ogłyby już stawić

czoła później budowanym liniowcom obcym,

nie mówiąc o dreadnoughtach, z którymi nie

mogą wogóle wchodzić w rachubę.

Po połączeniu ich ze stacyonowauą już na

Morzu Śródziemnem flotą francuską, powstanie

eskadra złożona z 18 liniowców i z dwóch krą

żowników pancernych. Według dzisiejszej no

menklatury, która za typ bierze dreadnoughta,

znajdują się tam : 12 antidreadnoughtów i sześć

simili-dreadnoughtów. Francya bowiem nie po

siada wogóle na morzu żadnego jeszcze dre

adnoughta w pełnem uzbrojeniu. D wa właśnie

budowane, »Jean Bart" i »Courbet" będą goto

w e do boju dopiero z przyszłym rokiem. Nie

mniej flota, która znajdzie się na Morzu Śród

ziemnem będzie prawie równą eskadrze, która

odbyw’ała w Tulonie słynną paradę przed p.

Delcassem dnia 4 września roku ubiegłego; pa

radę, po której p. Delcasse wygłosił swe znane

pendant do mów Wilhelma II o »prochu su

chym", podnosząc gotowość do boju okrętów

francuskich i przeciwstawiając im »olbrzymy na

papierze" innych mocarstw, przy czem m yślał

głównie o Niemczech. Wprawdzie trudnoby nie

widzieć w tych jego słowach tendencyi do pa

nache’u retorycznego,

wprawdzie już w parę

dni później zdarzyła się fatalna katastrofa »Li

berte", lecz niemniej faktem pozostaje, że flota

ta reprezentuje znaczną siłę. Na północy kraju

pozostaną Francyi z większych jednostek bojo

wych tylko trzy krążowniki opancerzone trzeciej

eskadry: ,,Gloirć",

»M arseillaise" i

»Conde".

Reszta pancerników i krążowników pancernych,

poza okrętami stacyjnymi na dalekich wodach

Wschodu i poza statkami odbywającymi podróżą

instrukcyjne, zostanie u brzegu południowego

rzeczypospolitej, jako widoma oznaka jej aspi

racyj do władztwa nad Morzem Śródziemnem.

Władztwo to będzie oczywiste, skoro flota an

gielska usuwa się ciągle z tych wód i niewia

domo dotychczas, jakie siły tam pozostawi. Stat

ki angielskie wędrują na północ, ustawiając się

frontem przeciw Niemcom. Miejsca ich zajmują

okręty francuskie. Dodać trzeba, że dawniej cała

flota pancerna francuska z niewielkimi wyjątka

mi była stacj’onowaną na morzu Śródziemnem ,

oczywiście po roku 1904, tj. po definitywnym

zbliżeniu między Francyą a Anglią. M arynarka

francuska dzieliła się na dwie eskadry: eskadrę

Morza śródziem nego i na eskadrę północną. W r.

1909 oddział ten administracyjny został zniesio

ny, istnieją tylko trzy eskadry, oznaczone n um e

rami. Tak postanowił ówczesny minister m aiy

narki, admirał de Lapeyrere, aby zaznaczyć, że

statki wojenne nie są z góry przeznaczone do

walki na tych lub innych wodach, lecz że ma:ją

w danym razie zjednoczyć się tu lub tam i w a l

czyć wspólnie. W r. 1910 i 1911 wszystkie tr:zy

eskadry francuskie były połączone na m orzu

Śródziemnem, odbywając tam ćwiczenia. W tym

roku miano je skupić w kanale La M anche

w tym samym celu, oraz na Oceanie. Tymcz a

sem sytuacya zagraniczna, w szczególności zau ’i

kłania marokańskie, zm usiły Francyę do zatrzy

mania pierwszej i drugiej eskadry, jako pier:w

szej armii morskiej na morzu Śródziemnem i m a

newry oceanowe nie odbyły się zupełnie. Obe

cnie trzecia eskadra łączy się z dwiema innemi.

Myśl ta mogła urzeczywistnić się obecnie, nia

w najmniejszej części, dzięki poprawie stosun

ków w arsenale tulońskim i w Bisercie. Do ni:e

dawna port Tulonu nie mógł razem z Bisertą

wystarczyć na potrzeby eskadr połączonych. G -

becnie zostały przeprowadzone ulepszenia i ad

aptacj’e, które pozwalają skoncentrować eskadry

wszystkie na morzu Śródziemnem. Nia w tein

jednak leży przyczyna kroku,

jaki Francy a

przedsięwzięła. Wprawdzie źródła urzędowe us:i

łowały zrazu przedstawić rzecz w ten sposób,

dodając, że nie dzieje się nic nowego, i że re

publika wraca tylko do dawnej m etody rozkła.—

du flot, w szelako oświadczenia te rychło ustąp;i

ły miejsca innym, prawdopodobniejszym.

Dziennikarstwo poważne zostało do nich p o

niekąd zmuszone z powodu agitacyi, jaka pod

niosła się w Breście. Miasto to żyje po części

z floty wojennej; usunięcie jej zagraża wielu

interesom prywatnym, a nawet i publicznym .

Postanowiono opierać się najnowszemu zarządze

niu m inisterstwa marynarki, a za jeden z argu

mentów obrano budzenie obaw, że brzegi bre

tońskie i normandzkie zostały bez obrony.

Na to z jednej strony odpowiedziano w prasie,

że sześć liniowców starszego typu nie było wła

ściwie obroną w najpoważniejszem znaczeniu,

powtóre dano do zrozumienia, że od tej strony

Francya nie potrzebuje obawiać się żadnego a

taku. Statki, któreby chciały dotrzeć do tych

brzegów, natkną się wprzódy na flotę angiel*

WŁODZIMIERZ PERZYŃSKI.

Łut szczęścia.

(U)

^ ------

(Ciąg dalszy).

Przed kasynem ujrzał Knoxa. Stary profesor

*ry poznał go odrazu i powitał przyjaznym

uśmiechem. Wroński zbliżył się ku niemu, w y

ciągając na powitanie rękę.

—

Tam pan idzie...

odezwał się Knox,

wskazując na kasyno.

—

Tak...

—

A z moich rad nie ciekawby pan był sko

rzystać.

Wroński roześmiał się wesoło.

—

Ja wierzę tylko w szczęście.

Machinalnie wjrwało mu się to powiedzenie

z ust i w tej samej chwili zdjął go przesadny

lęk, aby nie urzec szczęścia. Było to przelotne

wrażenie, ale tak silne, że odbiło mu się na

twarzy. A Knox, jakby odgadując je intuicyjnie,

odezwał się z zagadkowym uśmieszkiem.

—

W idzi pan, szczęście to piękna rzecz, ale

tak łatwo je urzec...

Wroński wzruszył ramionami. Ten jeden mo

ment rozmowy zwarzył mu najzupełniej humor.

Darować sobie nie mógł, że się zbliżył do Kno

xa_

—

,,Jakiś oszust, który się przyczepił sam

do mnie w wagonie i dyabli mi kazali w roz

mowy się z nim wdawać"

—

wyrzucał sobie

gorzko w duszy. Ale stał, trzymany jakąś nie

określoną ciekawością, aby się jednak Knoxa o

jego system przepytać. I wahał się. Bo równo

cześnie dręczyła go nowa obawa, że i taka roz

mowa może urzec szczęście. Tworzyło się w ten

sposób jakieś błędne koło denerwujących uczuć,

z któremi nie umiał dać sobie rady. I samo to

zjawisko duchowe było dla niego czemś zgoła

nieoczekiwanem i niepojętem.

Wogóle nigdy

w życiu przesądnym nie był i raczej wyśmiewał

się zawsze z wszelkich przesądów.

—

Tak, panie — odezwał się Knox po chwili

milczenia.

—

Jest rzecz pewniejsza i piękniej

sza od szczęścia, to wiedza ludzka.

Wroński obrał ostatecznie pośrednią drogę,

aby i ciekawości i przesądom stało się zadość.

Zwrócił się do Knoxa z zapytaniem, ale w y

powiedział je z akcentem lekceważącej ironii

w głosie.

—

A pański system bardzo jest zawikłany.

—

Bardzo prosty — odparł z naciskiem

Knox.

—

A na czem polega?

Knox roześmiał się dobrodusznie.

—

Nie sądzi pan chyba, żebym go panu na

ulicy w ciągu dwóch minut opowiedział. Ja go

odkryłem po dziesięciu latach poważnej, mate

matycznej pracy, więc jeśli go panu w ciągu

trzech godzin w’yłożę, to i tak będzie prędko.

Ma pan mój°adres?

I wetknął Wrońskiemn nowy bilet wizytowy

w rękę.

—

System mój -

ciągnął Knox, ożywiająe

się nagle -

polega na matematycznej teoryi

prawdopodobieństwa. Trzeba panu wiedzieć, że

jestem matematjkiem z zawodu - wtrącił, przy

tykając laskę do brody -

na uniwersytecie

zdobyłem nawet parę odznaczeń... Nazwałem

moją teoryę »System 117", ponieważ liczba 117

jest kluczem do kombinacyi matematycznych.

To tylko mogę panu na razie powiedzieć.

—

A czemuż pan sam nie gra?

Stary profesor cofnął się o krok w tył i spoj

rzał na Wrońskiego z wyrazem takiego bezgra

nicznego zdumienia w oczach, że Wrońskiego aż

to zmieszało.

—

Jakiż pan naiwny - ’wybuchnął nagle, par

skając krótkim, szyderczym śmiechem. Czyż pan

myśli, że oniby mnie do kasyna wpuścili. Po

wiem panu...

Rozejrzał się szybko dookoła i ciągnął zniżo

nym, tajemniczym głosem.

—

Powiem panu, że oniby dużo za to dali,

żeby mnie tu wogóle nie było. Czy pan wie,

że ja tu parę razy miałem bardzo, bardzo dzi

w ne wypadki... Naprzykład, idę sobie na prze

chadzkę ścieżką nad morzem, a tu mi się skała

z pod nóg obsuwa... Albo niedawno, przed paru

miesiącami, w lecie, wybrałem się piechotą na

przechadzkę w góry, tu jest niedaleko miejsco

wość, która się nazywa Taybet, prześliczny, sta

ry klasztor... Lubię tam czasami w samotności

pomyśleć... Więc, jak panu mówię, wybrałem się

piechotą ; wieczorem wracam, pusto... zmierzch,

cisza, a tu naraz buch! ktoś gdzieś wypadkiem

strzelił. I muie wypadkiem kula świsnęła koło

uszu. I wiele tego rodzaju wypadków mógłbym

panu jeszcze przytoczyć...

—

Więc niby zabić pana chcą? — odezwał

się drwiąco Wroński, któremu cała ta opowieść

wydała się już zbyt romantyczną.

Knox obraził się za tę uwagę. Wyprostował

s ię i odparł ostro.

—

Opowiadam panu fakty. A jeśli mi pan nie

chce wierzyć, trudna rada. Przyzwoitsi ludzie mi

w ierzyli.

—

Comme vous — w ybuchnął Wroński, ale

na »śmie" zabrakło mu odpowiedniego francu

skiego wyrazu. I to powstrzymało jego wybuch.

Po polsku bj’łby ostro zwym yślał Knoxa za tę

niestosowną ocenę jego przyzwoitości, po fran

cusku jednak musiał mówić powoli, namyślając

się nad każdem zdaniem, co uniemożliwiało mu

prawie gwałtowniejsze dyskusye.

Ale jeśli słowa go zawiodły, ton był aż nadto

wyraźny, bo Knox odwrócił słę odrazu, przery

wając tem rozmowę, która się tak przyjaciel

sko zaczęła. Uszedłszy jednak parę kroków, o

bejrzał się raz jeszcze na Wrońskiego i krzyknął

ze zjadliwym uśmiechem.

—

Będziesz pan piechotą do siebie wracał!

—

Oszust! — odparł mu Wroński, któremu

na szczęście przypomniał się ten wyraz po fran

cusku.

Knox zatrzjmał się w wojowniczej pozycyi i

pogroził Wrońskiemu laską. Ta jego bezczelność

była tak nieoczekiwana, że W roński stracił naj

zupełniej fantazyę. Zdjął go wstyd przed skan

dalem w biały dzień na publicznym placu. Zbył

w ięc obelgę pogardliwem wzruszeniem ramion i

pospiesznie wbiegł do kasyna.

IV.

—

Ale też dureń ze mnie — wy’myślał sobie

z zapałem Wroński. W szedł do kasyna na go

dzinę i zasiedział się do czwartej. Byłaby to

słabość do darowania, gdyby był z parę tysięcy

franków wygrał, tego dnia jednak los kpił sobie

z niego najwyraźniej. Po sześciu godzinach gry

zm ęczony, zdenerwowany, głodny wstał od stołu

z taką samą identycznie sumą pieniędzy, z jaką

wszedł rano do kasyna. Zdarzały mu się w cią

gu dnia momenty, w których miewał już po pa

rę tysięcy franków przed sobą, ale nie mógł

pieniędzy utrzymać. Rozgorączkowany unosił się,

rzucał szalone stawki, ta sama jednak tajemni

cza siła, która nie pozwalała mu wygrać, czu

wała nad nim, gdy zaczynał przegrywać. I re

zultaty wciąż się równoważyły. Było to tak de

nerwujące, że wkońcu ogarnęła go głucha wście

kłość. Miał ochotę rozbić ruletę. Kulturalny in

stynkt obawy przed wyrzuceniem za drzwi po

skromił w nim te żywiołowe zapędy.

Automobil pędził skalistą drogą nad morzem.

Wroński wiedział, że była to jedna z najpię

kniejszych dróg na świecie, i czuł, że należało

mu wyglądać i zachwycać się zachodem słońca.

Ale odkładał to na kiedyindziej, gdyż na razie

nie był bynajmniej do zachwj’tów estetycznych

usposobiony. Zły był, że musiał kilkadziesiąt fran

ków za automobil zapłacić, i powtarzał sobie

z wyrzutem, że gdyby był o godzinę wcześniej

z kasyna wyszedł, jak miał zamiar zresztą, prze

jazd do Nizzy kosztowałby go tylko parę

franków.

—

Ale też się zasiedziałem — mruknął po

chwili z akcentem szczerego zdziwienia w głosie.

I przyszło mu na myśl, że musiał mieć chyba

w sobie gwałtowny popęd do gry. Było to naj

zupełniej niespodziewane odkrycie. W ogóle ni

gdy w życiu w nic nie grywał i był najświęciej

przekonany, że gra go nie pociągała bynajmniej.

Tak się zżył z tem przekonaniem, że trudno mu

je było odrazu w jednej chwili zmienić. Copraw*

da, nie zagłębiał się zbytnio w subtelne analizy

psychologiczne. Był tak zmęczony i głodny, że

o niczem m yśleć nie mógł. Zasiedziawszy się

w kasynie, a nie chcąc zbytnio się spóźniać na

umówione ze Służewskim spotkanie, nie zdąży!

już zjeść obiadu.

(C. d. n,).

»WI^l«Cfl «rłJCByHTjCJft HW1 flASby UłJ%liUS, *l SHAfUlCTOlwWK

o godzinie 6 n u i e godzinie 3 popołudniu.

Numer wieczorny 18 hal,, ranny 4 hal.}

PRENUMERATA WYNOSI:

na cały rok na kwartał 8na i miesiąc

W Krako wie w m i e j s c u ......................................................... j, 3J koron I 7 kor. 58 h. j|2 kor. 50 hal.

z odnoszeniemdo doma

......

36 koron

9kor. -

i3kor. -

Pocztą w p ań stw ie A u s t r y a ck i e m ................................................

36koron

9kor. -

13kor -

Z dwuk rot ną wy syłką p o c z t o w ą ..................................................

42koron 10 kor. 50 h. 3 kor. 50 haL

Pocztą w p ań st w ie N ie m i e c k i e m ................................................

42koron 10 kor. 50 n. a3 kor. 50 haL

Do wszystkich państw, należących do związku pocztowego 48 koron | 12kor. —

54kor.

W państwie rosyjskiem (abonament przez urzędy pocztowe) 16rb. 20k. 4 rb. 05k. 11 rb. 45 kop.

Według urzędowego wykazu pism zagranicznych, mających debit w państwie rosyjskiem

abonamentCza»« przyjmują urzędy pocztowe: w Petersburgu, Warszawie, Kijowie, Wilnie,

M osk w ie i O desie . Ź innych miast i wsi można prenumerować Czas, posyłając pocztą należytoćd

do urzędu pocztowego najbliższego z powyżej wymienionych większy ch miast.

Prenumeratę i ogłoszenia przyjmują: w W a r s z a w ie biuro ogłoszeń Ungra, L. i E. Metzl i Syn,

Międzynarodowe Biuro ogłoszeń -

w K ijo w ie księgarnia L. Idzikowskiego — w W ilnie biur*

dzienników K. Taubera.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку