Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 630 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Wydanie wieczorne.

Opinia publiczna nie jest jcseczc 5?«

kładnle zcryenłowara «o do raccr,ywicteg«

eharsktaru rewelueyi resTjikicj, a ląd e

niej -w prasie niemieckie} jest, »lbe bardzo

watrzemifiliwy, alb* zaprawiony snscyalną ten

dencyą. Tylkro w orcanaclo socysliatyeznych za

czyna aię jn* rewizya dotyekezaaowego stosunku

do Raayi i pojawiły oio jnż pierwsi* próby is -

zoaoeenia *ssadniezęj różnicy pomięB::y republi*

fcaftafcą Rosyą a d?:waą ostoją ahsolutyzma.

—

Fras* ,nr.iaBseaa»skaa res waia gtównia pytanie,

0 ile wy bach rewolucyi i *hjąeie rządów przez

żywioły radykalne wpłynie na dalszy przebieg

wojny - ale brak lcisłyoh 1 antentycznyeh in

forwaoyj nie poawala *a naletyte wyiwietlenie

tej kwesty!. Ogół rozumie jut dobrze, żo nie

ck eśd t przemijające przesilenie rządn, ani aa

wet e zwianą dynastyi, ale o esłkewite przeo

brażenie podstaw dotychczasowege us^rej* w Ro

syi. Z początku łudzono s?ę nadzieją szybkiej

kontrrawo!ueyi, ktćrsby przywróeiła dawny po

rządek rze%zy i oddała ponownie władzę w ręce

biurokracyi; dziż jednak trzeba już uznać pe

wną konsolidację rewołueyi i polityka (b5ędzyua

roiowa musi Jieayć się s tym faktem, żo o we]

nie i pokeju decydowsć mogą w Rosyi nie koła

dwerskie i zwiąana z niemi biinrokraeya, ale t*

żywioły, które spowcdowsły i przsprowśdziły prze

wrót petertburakl.

Wie wiadome ooaywiźcie, czy nowe rządy po

trwają do chyrili, gdy kwestya pekoj« stanie się

wyraźnie aktaalaą; nie jest jedaak bynajmnitj

wykluozoM ewo;dualaoió, że nastąpi to jai

w najbliższej przyszłości, nic więc dziwuege, że

już ttrsz pcx staje pytanie, jakie stanowisko

zajmą csymiiM rosreluoyjsa podozas akł%dów

p* kej owych ?

Dstyehezasowry rosyjski program wojaniziy jast

aż nad!,e znrzy. ObtjmowAł o* pn?edewczystkiern

cpanowanie ci«śnin, a następnie t, zw. oswobe»

dzeoie S}owia)», austryackicb, czyli oderwanie od

Austryi wszystkich jej prowineyj, zaludnionyeh

przez Słowian. Był !o program wybitnie *ahorczy

1 oparty nu zludnam przyp!iszezeuiu *tano«srcz»go

zwycięstwa *nłmł*.

% r .y był zupełnie szesery,

Bis wieaiy; nasuwają się jednak pod tym wzglę.

dera pewa* wątpliwośei. D]* biurokracyi, która

stała dotychszaa u sUru, słowisnołilizm był tyl

ko pekrywką grubego naeyonaliziriTi i służył do

odwrócenia uwagi rosyjskiego społeczeństwa o i

spraw wewnętrzayeh. Wis dom o zressłą, że i « -

peryalizun i izis zawsza w parze z absolutyzmem.

Rewolucya nia może objąć tego spadku i muri

zupełnie inaczej zeryealewać aagraniozaą peii

łykę Rosyi.

W praw ide powołanie Milinkewa na stasowi*

ske mijsistra apraw zewnętrznych jest poniekąd

gwarancyą trwałości roeyjskiego wojennego pro

gramu ; nia należy jednak wszystkich dekiaracyj

Miliukows, *łożonych w charakterze opozycyjne

go Bcowcy uważać za obowiązujące tal z e obecuie.

Dla bloku postępowe*« poikraś!anie koniecsneści

prowadzenia wojny do ,zryrięgkieg« końca* by,

łe manewrem taktyczny m, skierowanym prze ?iw

Rwagi s pew.ji* osiatsich ralerin Rady szkolnej

fcraj’m e j ,

Gjtstuiereforwy Rady szkolnej krajowej, wpro

wadzając racycmalRą i zdrową zasadę ,n o * » u l

ta, sed m ultaa*. świadszą cblubuie o snter?ah,

którsy pragną prze* to pndnieść Hnays)owy po

ziom wykształcenia wśród młedzieśy; a jakkol

wiek mają charakter wstępny, iy ty ksją one

epróez eałege sseregn spraw aatnry dydak!;yc*

nej o znasaeuiu pierwszo?zęd*«», takie kwestyę

charakter«. Tej te sprawie wyłąeanie *asaie

rzam poświęcić nlnlejsBe uwagi, gdyż uia ulega

chyba wątpliwośsi, że ksstał««»i* charakter« w

naszych zwłasseza warsukach, siłą fsfetu na

pierwaay plan wysunąć s-ę *u »i. Charakter be

w ie« te «*ynaik e iecydująeem znacr,eaiu nie

tylk e w życl» jeA«estlii, lecz także i naroia,

gdyż wedłftg te,j miary eeeaia się wartość i*dy.

widaaluą i zbiorową.

Brak ludzi « siłaych ehsrikterach *pewedewał,

żeśmy purp«rę i koroaę smiewi!i aa łstcha:s* i

jarzmo niewoli. I dziś, gdybyśmy mieli eil*e cha

raktery nie bylibyśmy t.*m - - ezeui jesteśmy.

W okresie utraty samodzielnego bytu aie tylke

żeśmy w tej dziedzinie nie postąpili naprsód,

!eez raczej cofnęliśmy się znacznie Dowodów

na te chyba ni* potrzeb*, gdyż tylekretiiie s «be

lowaniem *twierd*allśo*y, ża eeły ssereg ludzi

mera* » a wysekiah *tanowisł?ash społeeznycb,

byaajraniej cnotami nie świecił. Kształcenie

wiec charakter« wiano być zns«

dniazym postulatem całej społecznoiei,

a szkoła w pierwszym rzędzie, oprócz wyfcstfał

cen!a inł^lektuolr:ege, do tege celu zfeierzac po

winna. Wychewanie człowieka, o silnym

ko biurekrseyi, którą nie be* słuszności pode]

rzywaoo o skłonności pokejows; skoro zaś laba

roapsezfłn walkę z dworem, zn:;ne sympatye nie

mieckie rodziny panującej były wybornym ar

gumentem dla *depopulrryzowania dynaatyi. Był

więc blok «pozycyjny i wojowniczy i autynie

mieeki, uie tyle z głębokiego przekecania co ze

względów oportun:Btycznycb; Miliuków jeden

z głównych przywódców stronnictwa konstyta*

eyjnc-demekratyeznego, które wraz z Paźd*ierni

kewcemi stanowiło ośtodek dumskiaj opozycyi,

musiał działaś zgodnie z taktyką, przyjętą przez

większość Izby, t o mu zresztą tem łatwiej przy

szło, że należał do t. zw. nzap*ćnikewa tj. po

lityków, sisgnącyeh ku zachodniej francusko-an

gielskiej kulturze i polityce, w przaei wstawieniu

de wschodniego nnarodniezsstwaa i panslawizms.

Dlatege to dyplomacya angielsko-francusku liczy

ła n% niego i niewątpliwie dopomogła mu do

osiągnięcia eeln jogo marzeń t. j, teki spraw za

granicznych.

UiM,e te Milinkew nie będzie mógł est,aó aię

ze swoim detychciasowym programem jeżeli nie

zeekce się narasić na groźny konflikt z innymi

sprawcami przewrotu, który go wyniósł na ob»

ene stanowiske. 9 ile nawet Milinkew wytrwał

w swym wojowniczym nastroju natknąć się mi!—

si w *abineeie na pseyfistyc’.ns skłounośni rsdy

kalnyeh dektrynerów, którzy w nim mają prze

wagę energii i poaiekąd i»taligen*yi jeżali nie

liczebną. Ponieważ ich główne oparsie leży w

rzeszach robotnie*yeh, które nie są *wolsunika

cni wojny, rząd jest *muszeny li szyć się a tem

usposobi»«ie», a państwa sprzymierzeń« nia mo

gą również ignorować zmiaay stosunków wywo

łanej przez rswelusyę, Dopiere dalsze wyj«śni«

efe sytuacyi stwerzy możaośó kompromisu, któ

ryby dawne sojusze utrwalił - N i e wynika stąd

jednak wcale, aby zwycięstwo rewoinsyi p*«ią

guęłe »« s*hą układy pehojowe. tylko rosyjski

ęiograut celów wojeanyeh ulegnie znaeznej m*

dyftkaeyi.

Republika rosyjska nie moża być *abor«ą, ni«

m «is hrad na swoją odpcwiedziainof4 niebezpiecz

ny eh aspir«oyj dawnego system«, i identyfikować

się z imperyaliznsens biurokratyczne-ssmodzierław—

Myna. Zwłaa:eza dążenie t 1» *dobycia Stnmbolu nło

będzie nigdy *Mlazyaznsować żywiołów, które

zdetronizowały Mikołaja II Natemiast możua

przypusz«zać, że hasło *oswobodzenie Słowian",

k!óre tak dokładnie i dyskre!nio przy *łani a ten

deueye naeyońalistyezne, zostani« przyjęte pi;Eez

kieiewników ednewieuej Rosyi, *dpowiada be

wiem ieh teoratyazneaiu humemtsryzmowi, tem

bardziej, że prasa rosyjska szerzy syztsmatycz

nie na]przewretuicjzze fałsze e położeniu *lewi?«

austry?ebiob. W każdy aa rnzi« aie a ak ży eszs

kiwcć szybkiej zraisay rosyjsiriej peli tyki, w sto

sunku do Austryi i Niemiee. a nawet gdyby pa

eyfism soeyaiistyczny wybujał silniej w łonie

komitet« wykonawczego postulaty Bsłewiaż»kie"

zsaieaią pię w jego pokojowym programie.

lane jednak niebezpieczeńatwo grozi sprawcom

rew elacji, o ile zdołają utrzymać się na czele

paislwa. Buirokracya przygniatała swoim ciężkim

obc,ebem wszystkie kwesty« nar«dowcściowe, w

które Rosya obfituje; republiua oni teoretycznie,

ani fnktyczie nie może stosować tej metody, !e?s

w imię ideałów, którym hcłdnje, musi uznać ró

wne prawa do bytu wszystkich narodów, zamie

**kują?,yck państwo rosyjakie. Wszystkie te pa

rcdowościowe kwesty« — oprócz polskiej, która

oaa przedewszystkk?u polityczne zH;iczenie — de

rnagsć si§ będą cbocme cds)Owiedni*go uregulo

wania, skąd usoie wyniknąć chsos rriebeipieszuy

dla eałośei Rosyi Nie mówią« e drobnych ple

mionach, storę nie posiadają warunków saaicist

uego rozwoju, kwestya muzułmańska i kaukazk»

wymsgttć będą ssybkiego rczwiązsni?. Objawią

si§ na_ychtniaBt odruchowe dątseś si Startów, Ta

tnrów, (Sruziaów, prawdopodobnie tik że Ormian,

gdyż jest rzcezą bardzo wątpiwą. « ryte narady

tadewoinią się ustępstwami jęsjkowemi. A prze

pisi kwestya tatarska obejmuje dorsecee dolnej

Wcłgi, a rosyjski Turkiestan z Bucharą, te naj

bogatsze posiadłości rosyjskie w As?i środkowej,

łatwo msgą zerwać narsncoay im zwiąssk, któ

?emu zawsze niechętnie ulegały.

Powstaje sstłru odraza « iły szereg truduyck

wewnętrznych prcbletnatów, które przysporzą

niemało kłepotów rsądowi rowoinoyjnomB, wal

czącemu i ttfe a orgaoizaeyjaemi «miłościami, a

jednak od roztropnego i aezaiwegc ich załatwie

nia zależeć rcotc ceła przyszłość Rosyi. Jak wi

dz”my, zadsuia newej ery są niełatwe, a kom

plikują się jeszeze przez niepewność wojennej

ayiuneyi.

«.**

-o .*«.i* .v»-»’H***1*9*!ioś»%-.H"śjF"

wte"W «**%f.—

Inw alidzi.

Olbrzymie masy walczących na wszystkich fron

tach dają, rzecz naturalna, dużą też ilość ran

nych, którzy po dłuż"Z?m lub krótszera leczeń!«

w szpitalach vry*h ;dzą bądź to zupełnie ulecze

ni, bądź też z mniejszym lub większym brakiem

fizycznym, UB«cauplającym zdolność zarobkową

jednostki. Fakt powstawania eoraz większych za

stępów inwalidów wojenny eh spowodował po

siczeęólne państwa do złjęc’a się tą sprawą, aby

s jednej strony ulżyć do!i tych nieszczęśliwych,

z dragiej zaś strony odd*ć z powrotem społe

czeństwu, j ’-knaj większą iieśe sdoloych do pracy

byłych wojowników. We vrs*yetkieh więc pań

»t?rach wejującyek przystąpiono już w począt

kach wojny do organizacji »*kół i kursów, ma

jących ?a zadania ludziom, któisy wskutek bra

ków fisycsnych, odniesionych w walkach, nie ?ą

w stania wykonywać w zupeła ści, lub częśc-io

wo poprzedniego swego zawodu, dać możność

wyuczenia się zawodu, który neilep’ej odpowia

dał zarówno snm!ejszonej zdolności fizycsnej in

walidy, jak jego cgólnsj inteligencji. W Austryi

z początkiem 1915 r. powstaje również cały sze

reg szkół inwalidów. Do skayi tej rząd zaanga

żował instytueye, które w okresie przedwojen

nym były w związku ze szkolnictwem przemy*

słowem, łub wogóle s przemysłem. Ogólnikiem

z dn. 2 lipea 1915 zwróciło się też ministerstwo

robót publicznych do wszystkich muzeów prze

mysłowych i instytutów popierania przemysłu i

rękodzieł, oraz państw, szkół przemysłowych

w sprawie współdziałania tyeh instytucji *a po

la orgamzacyi i wprowadzenia szkół dla inwali

dów. Dziś we wszystkich większych miastaeh

Austryi istnieją na mniejszą lub większą skalę

urządzone tego rodzaju sskoły.

W braja naszym, ze względu na wypadki wo

!jenne w roku 1915, szkolnictwo dia inwalidów

zostało zorganizowane stosunkowo później, ni*

w innych krajach menaretni. W sierpniu 1915

powstaje pTtedswszystkiem szkoła w Krakowie,

następnie, depiere z początkiem 1916 roku we

Lwowie i w Przemyślu. Nie wschodząc w szcze

góły org?nizacyi krakowskiej szkoły inwalidów,

należy nadmienić, że zasadniczo podzielić można

tutejszą szkolę na trzy osobne działy: l) Oddział

przemysłowy, mieszczący się w miejskie-n Mu

zeum techniczno-przessysłowem przy ulicy Smo

leńsk; 2 ) dwa oddzi::ły rolnicze, jeden w Mydl*

nikoeh, dragi w Rakowicach, or:z 3) ss:ereg po

szczególnych kursów za?rodowych ególno-kształ

oąeycb, urządzanych bądź to przy t.utejszej pań

stwowej szkol« przemysłowej, bądź przy Ak?de

mii handlowej, bądź w szkohch zawodewych,

zresztą dowolnie organizowanych.

Zadaniem wszystkich tych oddziałów szkoły

jak również poszczególnych kursów jest wyko

rzystanie, o ile się da, poprzednich zawodowych

wiadomości danego kandydata, aby w jak naj

krótszym czasie uczynić go zdolnym do wypeł

niania nowych funkcyj, nowego rzemiosła, lub

przyzwyczaić go do wykonywania rzemiosła da

wnego w zmienionych dla niego warunkach we

beo jego braków fizycznych. Zsehodzi więc py

tanie, o il* i w jakim stopniu, ze względu na

mniejszo ozy większe swoje braki fizyc?ue, mo

gą być inwalidzi użyci do różnych gałęzi prze

mysłu i to — uwzględniają* przytam odrębny

charakter naszego przemysłu — do przemysłu

rękodzielniczego — drobnego. O ileż bowiem ła

twiejs?em jest użycie inwalidy do pomocnioiyeh

funkcyj w przemyś’e wielkim przy maszynie,

w po.ównaniu z trudnością, jaką s;ę rasotyks,

jeżeli idzie o przygotowanie zawodowe inwalidy

do przemysłu rękodzielniczego, gdzie «życie b *

zyny jest bądź zupełnie wykluczone, bądź jej

rola znacznie zmniejszona. Jost to zadanie sta

nowczo znacznie trudniejsze; dlatego też tem

wałniejszem jest przydzielanie inwalidów do po

szczególnych właściwych gałęzi pracy zawodowej

Zasadą jest utrzymani« inwsltfy przy dawnya

jego zawodzie; w danym razie szkoła wa »*. za

danie dać mu mętność pcd kontrolą technika i

lekarza drstonować s ’ę obecnie samemu do zmie

nionego spo?obn pracy lub dostosować ntre.ędria

pracy do braków fizycznych np. przystosowanie

»ię de orsey lewą ręką. -zamiast jak normalni«

prawą ; wykonywanie danych funkcyj w pozy cyi

na pół siedzącej, zamiast jak w warunkach ner

ma!nyeb stojącej itp Wreszcie praieująe w szkole

orsy dawnym swoim zawodzie, niojdnokrotnie

inwalida łączy s t«m leczenie się pr?:ez Lenieć-, ncdć

wykonywania różnych ruchów oknteczonywi

crłonkamt, aby w te» sposób przyjść, o ile to

możliwe, do dawnej władzy ręitą lub noga, Na

tem pe?n praea warsztatowa inwalidów daj« de

bro wyniki; nieraz to, -czego *i* dał* się «ny*

kać drogą ćwiczeń na gpeeyslr.yeh przyrządach

ortopedycznych, zyskują prasą zwyczaj»« w war

sztacie. Traęba przytcm silnej wol?’i większej

desy dobrych ohęoi %* slroay ucznia, !cez wyn;ki

są bardzo widoczne. O ile dany i*walida z po

wodu braków fizyczayeh nie jest w stanie po

zostać przy dawnym zawodzie, a przytem stan

jego umożliwia isu wykonywanie nowego rodza

ju praey, praydn ela s ę normalnie inwalidę do za

woa« pokrewnego; np. msszynisla dnjkarssi z

amputowaną nt gą nie jest w stania w dalszym

ciągu pozostać przy sw«i?n aawodzi* z« względu

na wymaganą sprawność i sprężystość, jednako

woż jako zacer może pracować * powodzenie* ;

blacharz budowlany bez nogi a tem brrd?iej bez

obydwu nóg ni* może nawet w przybliżeniu wy

konywać swego dawnege sawodu, p siadają* je

dnak ręce: może, jeżeli jego inteiigrneya cgóina

na to pezwala, poświęcić się innemu z«?vei*wi

metalowemu, może np pracować jak* śluaatz,

teka? z, eyseler itd. Jeżeli wreszcie braki fizyezne

uniemcżliwiają w zupełneśoi r?życie inwalidy ani

w dawnym j*ge *ai?edaie, ani też w zawodzie

pokrewnym, należy przydzielić go do takie-go ro

dzaju zajęsia, ktereby najłatwiej mógł wykony

wać, zarabiając w ten sjiosób na włfsae ntrzy

masie, 8 ą to wypadki najtrudniejsze do rozwią

zani», a zarazem niestety u nas najazęstsze.

Wie!ka ilość zarodników reloyeh, jakich kraj

nasz posiada, daje o^ om y procent inwalidów,

którzy przy większych brakach fizycznych (am

putaeyi rek- lub ncgi), nie megą zarohkowae tak,

jak zarcbkowali poprzednio. Z» względu bowiem

na charakter pracy fizycznej przy rolnictwie,

nie poziadającem tego rodzaju specya!izaeyi, ja

ką w ;d?iaiy w p-zemyśle, a w szczegół rości w

przemyśle wielkim inwalida b*z ręki, tembar*

i:siej bez obydwu rąk, lab nóg. ezy ocie?nmały,

nie znajduje dla siebie zajęcia, gdy natomiast

rzemieślnik zarebnik fabryczny, sr;ewe, krawiec,

metalewiee także przy zmniejezoncj zdolności

zarobkowej, wykonywać jednak może dany swej

zowed. Zarodnik rolny, nie pozisdająey własnego

grantu bądź małorolny, opuszczający szpital,

jako inwalida o większych brakach fizycnnych,

orzedstswia najtrudniej«ze zadanie do rozwiąza

nia. tnmbardsiej, jeżeli uwzględnimy mżzzy p«

zom oświaty naszego ludu wiejskiego i duży

procent analfabetów. Uratować go meże cd dołi

żebraka o ile? nie posiadają rodziny, ehcąeej ge

wziąć na utrzymanie jedynie srk»ła, dająca mu

możność B(inwni« się w stosunkewe krótkim

czasie pewnego rzemiosła lub przygotownjąea ge

do innych z?wr-dów stfsownie do jego zdelncś;i,

npodobania i intetigeneyi.

KrakewBka szkoła inwalidów wykazuje ogól»

nie o t ołe 80 pre. rolników, oddział zaś przemy

słowy w cyfra b etatyntyczoyob, zeefawinnych

za czas od powstania szkoły do końca roku 191S;

daje 900 uczci 150 ?.rży dawnym zawodzie

16 prc.), 60 przy :?awodsie pokrewnym (7 prc.),

90 zawód wi)"ó!e (10 pro.). 400 rolników (41 prc.),

200 niezawodowych (22 prę.)

—

a więe 45 p?c.

uczni, to są la/li ztj?obnicy rolni lub małorolni,

którzy * konieczności musieli poświęc.ić się rze

miosłu, ni?: mogąc jut wrócić do dawnego s w e

go zajęcia.

’L dawnego zarobntka rolnego, na

ogół o tiższej inteligencyi, ma być w p?i;-ssło»

ści rzem -ś u?k; zadanie sskoły wdzięczne, łees

-też i trudu*; należy bowiem wybrać mu odpo

wiedni zawód, niejednokrotni« po próbach w ró

żnych warańatach oddziału, należy przełamać

jego niechęć, spowodowaną niewiarą we własne

siły i zdolnóśd, aby stopniowo wlać w niego

i zamiłowanie do nowego zajęcia. Z pomocą

jel*ą przychódv w.ędzona zdolność naszego

indu wiejskiej/o do różnego rodzaju rzemiosł.

Nasz cliłoo niej’ed!iekrof.uie wykasuje niezwykłe

idoii!ości nietylko do ze;ęć grubszych pomocni

czycb, l«ec i do bardzo szlachetnych, wymaga»

jąoyck wrodzonej iatst?gencyi a nieraz i gdolao

ści rysunkowych. Nie sakży więc mniemać, że

inw»lid«-rxcmieślaik, poebodgąoy t e sfer najmniej

może oświeconych, nie może być w przyszłosei

dobrym rzemieślnikiem; trzeba nim tylko dobrze

pokis?rewi-d, dać mu p zytem przynajmniej naj

skromniejszą doz§ wykształcenia ogólnego - co

pr?y równoczesnej pracy zawodowej stale odby

w’a się przy każdym oddziale szkoły — a może

dorównać rzemieślnikowi, który od kilkunsst*

li t przedtem w charakterze ucznia odbywa!

praktykę sawodcwą, a s?aslępnie jnż jako w * ,

!adnik pracował w d*n»m rzemiośle.

Łatwiejsze bezsprzecznie zadan;e mają szkoły

inwalidów w innych krajach, gdzie wysoko roz

winięty przemysł fabryczny daje możność zużyt

kowania ludzi niejednokrotnie o wielkich bra

kach fizycznych, jaco sił pon?ecaiezycb przy ma

;*c:ynie; zmienia on s ę bowiem wtedy w najgor

szym wypadku z zarobniks rolnego na zarobni«

k* fabrycznege; należy go tylko do tej funkcji

char aktorze winno być pierwszymi

zasadniczym s s y m n naszej szkoły

i nan«zycie1stwa, na eo nałożypołożyć

nawet silniejszy naeisk, *iż a» wykształcenie

umysł»we.

W dziedzinie wyehow*»ia żądanie to nie jest

ezcmś nowem. I’? szkołach zagranicznyeh, a w

Kzoaególnośei jzwejparskich, has!a ta już dawno

wprowadzone w czyn. Za przodownika tego kie

runku należy uważać Pesta!ozzisgo, który głosił,

że zadaniem szkoły nie jost przedswszystkiem

udzielanie wiadorasści, leez kształcenie s złe wie

ka. BOale ».nnczariie młodzieży — mówi - win

no więcej kształcić siły młodzieży,

niż bogacić wiedzę i tak powinno być

«dsielane, iżby nawet w świsdoaacśei nesnia

kształcenie ehftrakteru stanewiło c e l najszczy

tniejszy i najważniejszy".

Ty« samyss

torem szli Ty«dal, Parker, Spencer, a w czasach

ostatnich Foerstar, którzy zgadzają się w tem, żs

ni* tyle wiedza uaaysłowa, i!,e raezoj kształcenie

charakter« jest najważniejsza* zagadnieniem wy

chowania. Nieswyklo jssn* i dobitnie myśl tę

ujął Parker, głosząc, ż* ,nauczyciel, który ds

pemaga tylko do nabywania wiedzy - jrst rz*

mieśinikiei», a nauczyciel, który kształei cfcarck*

ł(»r — jsst artystą". Ostatnim niejako wykładni*

kiei* t*go hasl», są obrady Synodu szkolneg»

w Z aryciu (sierpień 1902 r), w czasie których

powisdsia*«, , ż e obowiązkiem szkoły jest nic

tylko dostarczenie wiadomośei, lecz także

współpraca kształcenia charakteru,

bzz którego umiejętności umysłowe

nie sianowią błe ges 1awień stwa dla

jednestki i społ*czneści*.

Słowa t:? umieściłbym no orcie każdej reformy

wychowania, na murach k ażd ej sskoły, j ak o głó

wne i zasadnicze wskazania wychowania narodo

wego, bo ,jeśli o prawdę chodzi, mało Bię « nas

o to treBknno. Smutne też tego zbieramy owoce.

Zastanówmy się teraz, jakie warunki są ko«ie

tjwia potrzebne, by zauicrzeny cel osięguąć.

Pi.erwszym i »ieodzewRym warunkiem jsst

unarodowianie szkoły, c* w obasn y» fee

gu wypadków j*st bllEkiEsj zrealizswa,nia. Sa

«iftdzielne nrsądzenie szkoły w myśl najistotniej

szych naszych potrzeb, odpowiadająsysh »a*ze

ain ehnrakterowi i wymagaain?s, « sanie siłą fa

ktu csiy ssereg Baormalayeh objawów (np. nie

należyte detyehezas traktowania dziejów Polski)

i *tworzy silną podstawę do zdrowego i pomj śl

nege rszwejn rodaiaego szkolnictwa w całem

tego słowa »cacr.enia. Obcy dach obecnego szkol,

nietwa, siłą faktu trsysta ua uwięzi zaufanie

społeczeństwa do szkoły, i to w większej mierze,

niśby sobie one *a to zasługiwały, a fakt ten

ułatwiał różnym elementem niepowołanym i aie.

odpowiedzialnym wywierać wpływ z zewnątrz, któ

ry w różnej formie, najczęściej o charakterze polity

cznym wkrada się de młodzieży i z największą

jej szkodą edrywa młode umysły od nauki, za

palając je pr?edweześaie sprawami, do których

jesacze nie doresły. Jest ta zjawisko d!a obezna

nych ze stosnnkami wgrói młodzieży dość po

wzzcchne, które Jta klątwę szkolnictwa uważać

należy, gdyż w wielu wypadkach utrednia pracę

nauczyciela w kiernoku dachowego cddziaływR*

*ia. Domagając się unarodowieni« szkoły, *twier

dzić należy, ż* nawet najlepsze wzory obca, nie

dostosowane do naszej konstrukcji psychicznej,

aie mogą żadną miarą de upragnionego celu

doprowadzić. Pełną ręką msżea natomiast czer

pać z planów komisyi edukacyjnej, które mimo

odległego czasu tchną świeżością i rodzimą s a

modzielnością na polu szkolnictwa. Czas też nsj

wyżsBy, by w tym Kierunku poczynić przygoto

wania, by wypadki nie zastały nas nieprzygoto

w’anymi.

Drugim wprost koniecznym warunkiem osiąg-,

nięeia oclu jest odpowiedni« i należyte przygoto* -

wanie nanczyaietetwa na uniwersytecie, czego

zbyt dotkliwy brak, a i ondto jest widocznym.

Dorywcze w tym kierunku wysiłki pojedynczych

naueiyeioli tą uia wystarczając*, gdyt tylko ca

!owo i umiejętne wyszkoleaie nsucz?eielstwa

złenm zaradzić może Zdajemy sobie dokładni» i

sprawę, że dotyobezasowe wykształceniej

pedagogiczne nauczyci*lstwa jest zupełnie

niewystarczające.

Jasno i dobitnie wypowiedział si§ w tej ma- 1

teryi cytowany wyżej synod szkelny w 7ury- ]

chu, twierdzą«, że w kwestyi wychowania eha-f

raktern *nia należy pozostawiać inspiraayi i:—

przypadkowemu uzdolnieniu pejedynczego *au -|

czyciela, lecz należy jo uczynić w uni w ersy-!

teeie i seminaryach przedmiotem

gruntownego przygotowania pedago

gicznego, co musi być osobnym przedmiotem

kształcenia*. A jak jest n nas?

Dotychczasowe zabiegi uniwersytetów nie ze

stały ku zupełnemu zadowoleniu ptzez władze

centralne załatwione. Stworzono docentury pe

dagogji w rama.ch takich, które z góry na bez

płodność skazane zostały i ani s!uchaosy, aai

społeczeństwa żadną miarą zadowolić nie megą.

Katedra pedagegii winna uzyskać na uniwersy

tetach naszych pełne prawo obywatelstwa, musi

być traktowaną jako nauka, badająca stany i

przejawy rozwoju psychicznego u dziecka, ce do

piero może się stać podstawą do szukania i

tworzenia najodpowiedniejszych norm wycho

wa wezyeh, przystosowanych do pewnych, czę

stokroć bardzo różnych przejawów psychiki

młodzieńczej. Jeśliby niedoświadczony słuchacz

medycyny perwał za lencet, by dokonać opera

c ji, podziwiali byśmy jego zuchwałość, a lito

walibyśmy się nad pacyentem, zaś czyn sam

uważalibyśmy za szaleństwo.

—

Czyby kto

kolwiek z nas oddał siebie, lub kogoś ze Bwe

ich najbliższych jako eksperyment w ręce takie

go niedoświadczonego operatora?

Rzecz smutna, te w dziedzinie wychowania

analogiczne wypadki są zjawiskiem codziennem,

a następstwa tego odczuwamy sami wtedy, kie

dy bezpośrednio jesteśmy interesowanymi, kiedy

w ręce młodego, a nie z własnej winy nicdo

ś »iede?;onego pedggcg-? eddaje?sy te, ce m a m y

najdroższego, , bo naszą młodzież, by przeizła

egrjiową próbę d świadczeń nieraz bardzo twar

dych. N:e drogą długoletnich obserwacyj, *lo Jnż

na uniwersytecie powinien młody wy chowa we*

się dow:t;dziei, że n?jzdolniej?ze jednostki

w okresie lat młodzieńczych, zapowiadające rze

komo wielkie nadzieje, końcowy rezultat pracy

w tyciu późaiejszem zamykają zwykle zerem,

podezss gdy naprawdę potężne umysły i silne

charaktery w okresie swej młodości zazwyczaj

*iozem się od reszty ctoszenia nie odróżniają.

Tmdnemby byłe kusić się o to, by już szkoła

mogła wykształcić s l«y charakter, gdyż u?zyntć

te może życie i walka życiowa, która swem dłu

tem wykuwa w żywym marmurze duszy ludzkiej

te zjawiska s ł y woli, które nazywamy charakte

rem, ale szkoła jako taka, musi *tworzyć i po

wołać do iyeia, ta dyspozyeye psychiczno, ktćre

de dalszego rozwoju tyeh objawów woli są nie

zbędnie petrzebna. Przecież szkoła — jak to

trafnie określił Spencer — ma przygotować czło

wieka do wszechstronnie doskonałego żyesa.

II.

Z kelai pragnę zwrócić uwagę na rzeez, rnająeą

zwłaszcza w wychowaniu rolę wybitną, a jest nią

sztuka wymowy. Piękny sposób wysłowienia się

jest «*«tylko potrzebny dla adwokatów by poto

kiem słów wzruszyć sędziów przysięgłych i o

bronić zbrodniarza przed zasłużoną karą, nie t?i!re

dia politjka do wygłoszenia swoich programów

z trybuny, leez w szczególności dla wychowaw

cy ns uczy cielą. Wiemy z doświadczenia, że po

tęga żywego słowa, zwłaszcza na rr.łode dusze

wywiera nieraz wpływ bardzo silny. Dobrane a

umiejętnie zastosowane przemówienie do otoeze

óa może wydobyć z ukrycia dczainiącej duszy

młodzieńczej niejedną piękną myśl lab *zlacha

tae postanowienie. Poważną rolę megą t» ode

grać lektoraty wym owy na uniwersytetach, a lam

gdaie ich dotychczas niema, »«wiano się je po

JZ2LAMB wjrahwbż ów » m sy sw}fltmśfc, s nSam%siietMt » gedatedn ft se»* i e ypisSMSb %spMsątetóeiSł

h!i!S!tr nriecrensy 19 bat, rasoj 18 t *i**« }

t* haL.

hsy,

iKSMumim wv«o*if

I m *aJg «** kji kwseiał km 1 Mggps%

U h»r*a

Itor. -

I Itee. -

42 jua-es

10fccr.39 3kas. Wt

42 tłrew

M)ksrt, 50 k, 3 kat. 89

4* iłMKO« 19Im. -

h. 4ZOS.- )Mk

48 k**M? 12 ker,«»

4km. -

katm

11 tam, -

8 kas. «»

Prenam nrstę przyjmująt AdainlaimeyaCieeićw Kra!kowie i Kmędy pi»«K»»wi», Mtojacewą s r o

ętumeratę k»ięg. 8 . A. Krsyżanowekiege. handle: St. KarUJusklsg«, traftka w ftsklewnieftch. Htnre ń a lttf’

liopciwo i fWoMonowej, Hapctye ?ilic* Jafielie?izka, G ł . T r s j ih * Bracia Hfidewi« n i fcas,ciiaeltek«

?f* Lw?wte »S’-m" Jnał 4« sibycliw bl»rieb dzte« 8 . S*k»łiw?kl»ę«, A. IttrMMbiR«*. K, Sstkstiiba, m *tot,fmM

|Mltl*«ycb w Tirsłwit, RhmmwI(, łaśls, Rewy« h m m mms** w haięi?arwl ««tslswej, »cśiiirt u teeyiis

*f4w»łej«r«5 itacjseb s ęortysrśw bettlswyeh, isl?;jsrsła h*śb«l***bs ZskHzae, ki^irft« Skeśekswrtł«4

iwćoBiers, Mśwsa «. t trstika Lsb!la, Słćwsa e k. trefika Rtoen, ««mc)« ć»iM«ltżw tżaryl KJatamy t M s e ,

fewajarali A Hsnłwrafctaś Siasba»,

c«a»y »B?ooaaSi od tri**«« pctl-r«» w ęi«rw«sy t%aM h«L M tu,*sfo «**etniy ,w tB haL: aktMl wks*

,WTcwsy, «ytrowy ekemplikowe«ł, tdarwsey n a 40 haL. następny jw 15 hat Nadesłane ł Nskre!emfil

M m i*i»» wi«*sadrvrki«w r?m SJ ta?i m kawty razOtosYpuh»czn«śd»»3 b.7r tesnmt:atTha*«cw*

%a t oh «t u w Mmwmm:fmr»WMOsip»rywmnm,*b fl?j,(w?iwM raf

! k m . «c mśt)tnnwtemna.

fddeeaent* i jpr«5?Mmer*tę przyfkjntą. w« L wowie aisur» *Wcsnikdw » . Sokt-ruw?k!*»* a.

»aeiroideeo, Ł bwchatabią w js res ław lu Biur« dzisnB!lrC?r w Podgórzu Potura!std; v W z» .

W f * h i A Jaazjtudń któęaaraia i h. BiUet; w Rzeszowie M. YetaUaub, w Stanistawotfle jMlel.

ńti _Bp,; w Tarnowie (ń.

O, Raut: w Tarnopolu ke?Ranie^jkij; w Paryżu -wyłącznie

% W, Kaczkow»kl 1* C1tri de Trsmsc; w Wiedniu Haa*«ułt*u A V«f)er, 5L i i m e e (taki« w« t a n k

§lek fClach): R. Sehaiek, M. Dukse, SŁ, Btsu», i Oanaebera. B.ick st Hersfeid H. Frtedl (tytka pr*

:saaoretę ŁLGoidachn!iffldt A Cowp.),M. Perle», w Frankfurcie v . M. G. L. Daube A Comp., w Pradfce

«seekin) Fr Hororka. l i s t y * jdeaiądzmi i przekazy»iwaiężnr u* preaumentę i oyto**enia prtyk

:frąg*Admia-fiatraaya C ta m w KjraJrswi», R ekla ssa cya mttepUczętouiMmt «ia inuń_up?)ą«płnsia

M?Mm

roś «te

sto, t%ka/U mftt nadsyłanyeh ci« ww ss dę.

’K»

laST As taS*| S9bs«| * t m * toftott stę 48 hsA -=ekfe

*mim mmMoth«aśw,tmum**ira-yiu!mv»

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction