Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 630 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N"273

Kraków,

Sobota 28 Listopada 1903.

Rocznik LV1.

(Wydanie wieczorne).

polityki zagranicznej.

Jedna jeat tylko sprawa na porządkn

dj^snnym europejskim: macedońska. Stresz

cza ją na razie program reform z Miirzsteg

w dziewięciu punktach, zahaczyła się z»ś

o ociąganie się sułtana z przyjęciem tego

programn. Depesza z Konstantynopola z 25

b. m. doniosła, że po miesiącu rtamysłn

Porta zawiadomiła ambasadorów Calice i

Sinowjewa, iż w zasadzie zgadza s ę na

reformy. Odpowiedź ta daną została w sku

tku oświadczenia dwóch ambasadorów, iż

wymienione w nocie Austo-Węgier i Rosyi

reformy muszą być przeprowadzone; w prze

ciwuym zaś razie, użyte zostaną dalsze

środki. Jednocześnie ambasador angielski

O’Counor zawiadomił Portę, iż jego rząd po

czytuje austryacko-rosyjskie reformy za nie

dostateczne, jeżeli więc one nie zostaną do

konane, wniesie iune, nierównie dla Turcyi

dotkliwsze. Pomimo tego zgoda Porty jest

tylko zasadniczą, co znaczy, iż są między

dziewięcioma punktami takie, które wzbra

nia się jeszcze przyjąć.

To zastrzeżenie odejmuje nieco wartości

ostatniemu pojednawczemu krokow i Turcyi,

albowiem nie zamyka kontrowersyi o pro

gram z Miirzsteg. Jest ono wyrazem oso

bistego zapatrywania sułtana, który chce

wykluczyć wszystko, co wkracza w we

wuętrzny zarząd państwa tureckiego i jest

wmieszaniem się do niego obcych, a za

chować pragnie tylko żądania, dotyczące a

żytecznych instytucyi. Opór sułtana odnosi

się głównie do pierwszego punktu progra

mu, który mówi o powołaniu do boku je

neralnego inspektora Macedonii przedsta

w icieli Austro-Węgier i Rosyi, dlatego, że

uwłacza to jego władzy i że bez tego już

mahometańska ludność bardzo wzburzoną

jest wtrącaniem się Austro-Węgier i Rosyi

we wewnętrzue sprawy Turcyi. Wzburzę

nie to objawiło się w plakatach, przylepio

nych na murach meczet;ów w Konstantyno

polu, i w listach z groźbami, przesłanych

ambasadorom dwóch mocarstw. Sułtan za

tem obawia Bię, że icb przedstawiciele przy

jeneralnym gubernatorze mogliby paść ofia

rą mahometańskiej zagorzałości, tak samo

jak rosyjscy konsulowie w Mitrowicy i

Monastyrze; poczytuje zaś ich powołanie

tem więcej za zbyteczne, że dwa mocarstwa

mają w Macedonii konsulów, którzy mogą

nadzorować przeprowadzenie reform.

Zresztą w świecie muzułmańskim posą

dzają dwa mocarstwa o zupełnie inne cele,

niż zabezpieczenie losu chrześcian, a mia

nowicie, że AuBtro-Węgry zamierzają uczy

nić z Macedonii nową Bośnię; Rosya zno

wu — mówią - obok urzędowej polityki

ma zawsze inną, niby na ochotnika, która

nie oszczędza rubla w sprawie macedoń

skiej. Ona to dostarcza bomb dynamitowych,

które rosyjskie »Towarzystwo parostatków"

przewozi. D o tych przypuszczeń dodają, że

»Związek panslawistyczny" w Moskwie

przesłać miał dowódzcom powstania dwa

miliony rubli. Powstanie zaś na razie —

twierdzi rząd turecki — zupełnie jest po

konane: część oddziałów schroniła się do

Bułgaryi, a inne poddały się i złożyły broń.

Można zatem powiedzieć, źe wojna z ru

chawką zakończona — ale długo jeszcze

trwać będzie w alka z zewuętrzuem podże

ganiem.

Wobec tego na razie stanu jedynie ak

tualnej kwestyi, rozprawy w Izbie francu

skiej o polityce zagranicznej dostarczyły

niejakich na przyszłuść oznak. Rozpoczął

je świetną mową b. prezes Izby Deschauel;

zakończył ją, poruszywszy porozumień;e

Austro-Węgier z Rosyą w sprawie wscho

dniej doniosłemi słow y: »każde osłabienie

Austro-Węgier znaczyłoby osłabienie Fran

eyi". Ten w wielkim stylu pogląd stwier

dził prawdę stulecia, iż przyszłość Europy

zależy od bytu Austro-W"ęgier, albowiem

ich upadek sprowadziłby taką przewagę

jednego narodu i jednego państwa, iż wszyst

kie inne ujrzałyby się od niego zawisłemi.

Jedynexu zatem istotnem zadaniem p rzyszło

ści w stosunkach międzynarodowych będzie

austryacko-węgierskie. Słowa p. Descha*

nela nie znalazły zbytniego w Izbie od

głosu, jak wszystko dziś, co nie stoi bez

pośrednio na porządku dziennym.

Poruszono zatem na czasie przedmioty:

stosunek do Watykanu. I tu znowu wielka

większość cofnęła sie przed zerwaniem, a

pomimo przeciwnych wniosków uchwaliła

fundusz na ambasadę przy Ojcn. św. Je

dnccześuie odrzuciła Izba wniosek Deje

nnta, zmierzający do obcięcia subwemyj

dla zakładów misyjuych ua Wschodzie i

w Azyi, a dwoma temi głosowaniami do

wiodła, że wewnętrzna polityka rządu sprze

czną jeBt z wielkimi interesami i cywili*

zacyjnemi zadaniami Franeyi.

Poruszono dalej raecz o przymierzach

o polubownych sądach, o rozbrojeniu, przy

czem z kilku stron odezwał się dawny pa

tryolyzm, nie chcący abdykacyi, podcZAt

gdy socyałiśei żądali jej namiętnie; wre

szcie mówiouo o Panamie i Marokku.

Minister spraw zewnętrznych ze zwykłą

miarą i spokojem odpowiedział na pytania,

kreśląc znaue linie polityki Franeyi. Dwa t«

oświadczsnia nie były bez znaczenia. P.

Delcassć zapewnił, iż dziś świat cały przy

znaje, że w Marokko należy się Franeyi

ostatnie słow o; dodał, że wojska marnk

kańskie, mające czuwać nad plemionami

marokkańskiemi, dowodzone będą przez

fraacuskuh oficerów — co zapowiadać się

zdaje francuski protektorat. Odpowiadając

ześ na żądanie, aby Francya nawiązała u

kłady o rozbrojenie, minister rzekł, iż nie

potrzebuje ona do innych narodów przema

wiać, albowiem przemówiła czynem: od

kilku lat budżety maryiy,rki i wojny nieco

się zmniejszyły. Pp ra* pierwszy urzędo*

wnie przyznano zatem, jeżeli me koniec

zbrojnego, to uzbrajającego się pokoju, co

ist-tnie od pewnego czasu można stwier

dzić.

Rozprawa w Izbie francuskiej nabrała

znaczenia w skutku nowego, dotąd nie zna

cznego ukształtowania się stosunków mię

dzy mocarstwami. Długo jeszcze pozostanie

przy trój* i dwu przymierzu: fikcya prte

trwa rzeczywistość. Tymczasem wypadki

wsthodnie, w Marokko, w innych »tronach

Afryki i w azyatyckim Wschodzie zniewo

liły już zachodaie mocarstw» do nadani«

ich polityce insego kierunku. Włochy naj

skwapliwiej nad tem pracowały; Francya,

Anglia i Włocby umowami w taki zespo

lity się sposób, iż wspólne icb postępowa

nie większego nabiera znaczeni», niż przy

mierzą które urzędowo zawarły. Między

innemi donoszą z Rzymu, iż Włochy za

warły dwa rozjemcze traktaty: jeden z Frsn

cyą, drugi z AngMą. które dopełnią pod

pisany między Francyą i Anglią Głównym

echem zachoduiego związkn jest zażegna

nie nieporozumień między trzeuu mocar

stwami; dalszym, uporządkowanie wszyst

kich spraw afrykański -h, mianowicie Tri

polis, Marokko, Egiptu, kraju Somalów.

Wreszcie uowy związek zaważy przy ro (,—

wiązaniu zadimia wschodniego.

Trój przymierze było n szczytu swojej

potę?i, kiedy zesps’ ł? go obawy Austr.:)—

Węgier wobec Ro»yi, ora* niewdzięczność

Włoch dla Franeyi

a Aiedy jediiooze

śnie sprzyjała mu Anglia. Piękne dnie trój

przym;orzy są niepowrotne!

—

%*rv-te-- - (

1*0 proce*te.

W ied eń 27 listopada.

Pod tytnłem: Dar antipolniiche P ro stu, ogłasza

Z e i t artykuł bawiącego chwilowo w Wiednin po

]ila do parlamentu niemieckiego, p. Gerlacha Po

’ daję ten artyknł w przekładzie polskim czytelni

kora do wiadomości.

Artykuł p. Gerlacha opiewa:

»Kiedy hrabina Kwilecka i jej raniej zajęcia

budzący WBpó)oskarżeui opuścili po uwolnieniu

pałae sprawiedliwości, publiczność nader burzli

wie icb ahlamowala. Lud ratyfikował wyrok sądn

ludowego. Polska klerykalna brabiua, żona ordy

nata, panuj,ąca nnd niewolniczo uległą służbą, ty

powa reprezentantka polnitcne Wirthschaft —

Ioto« sona demonstrującą na jej cześć ludnością,

złożoną z antypolskich, antyklerykalnycb i anty

feudaluycb mas berlińskich! Nie wiem, czy kie

dykolwiek przedtem Ber!ińczycy wybrali sobie bo

hatera tak bardzo sprzecznego z calem icb czu

ciem. Potęga poczucia prawa przełamała granice

antypaty i. Siła protestu tłómaczy się tem, że ma

się nczncie, iż istniał zamiar wprowadzenia ten

dencyi na polu, gdzie najmniej może być tolero

waną: na polu sądownictwa.

»Trzy wielkie państwa, które mają polskich

poddanych, prowadziły politykę polską bardzo

rozmaitą. Rosyanic konsekwentnie Polaków mal

tretowali, Auatryacy konsekwetnie (?) ich roz

pieszczali, Prusacy traktowali ich to żle, to dobrze.

Bynajmniej nie traktowali icb dobrze, kiedy byli

grzecznymi, a tle, kiedy zachowywali się nie

sfornie; metoda obchodzenia Bię z nimi zależną

była jedynie nd opinii chwilowo rozstrzygają

cych kierowników państwa. Jeśli ci byli zwoleu

nikami tolityki głaskania, działo Btę Polakom do

brze, jeśli przysięgali na wszechmoc bicza, Polacy

służyli im za objekt do eksperymentów. Jak się

zdarzyło!

»Po ciężkich kajdanach Bismarcka przyszły ró

żauue łańcuszki Capririego. »Nowy kurs" przyrze

kał Pniakom pclne równouprawnienie. Rozdarte

uici, łączące pruski dwór z polską szlachtą, które

jako tako nawiązywała jeszcze tylko rodzina Radzi

wiłłów, równie bobeazollernska, jak polska, na no

we zostały spojone. P. Kościelski ze swą piękuą

i roztropną małżonką, z domn Blocbówną, wnet

wciągnięty został do najściślejszego grona, otacza

jącego cesarza. Polityczne skutki wystąpiły na

jaw niemal w oka mgoienin. Twardzi opozycyo*

uiści z polskiej frakcyi, zmienili się w miękki

wosfe w ręku pruskiego rządu. Oni, którzy dotąd

tworzyli lewe skrzydło centrum, nagle w uległo

ści wobec spraw wojskowych pozostawili centrum

daleko w tyle i stali się bezpieczuą frakcyą w rzą

dowej większości. To też p. Kościelskiego nazy

wano już tylko pauem Admirał skim. Ale zwolua

ruszyła Bię i opozycyą, a przeciw partyi dworskiej,

wystąpiła partya ludowa Lud polski ujrzał się

nagle r zdzielonym na dwa stronnictwa, wzajem

me się oskarżające. W rzeczywistości nie uczy

niono Polakom prawie żadnych ustępstw, tylko,

że traktowano icb tak samo, jak iunycb pruskich

obywateli. To już wystarczyło, ażeby rozdwoić

polskie szeregi, a naturalnie także i u Polaków

istniejące sprzeczne iutercsa rozdmuchać do naj

skrajniejszego antagonizmu. Diride et impera *

»Nagle polityka polska się zmieniła. Bismackow

ski bicz wb edł znów w swoje prawa. Chytry

Miquel, który zawsze wiedział, skąd wiatr wieje,

stał się filarem antypolskiej polityki. Pp. Koście!

scy znikli z berlińskiego dworu. Ostmarkenoerein,

protegowany początkowo tylko przez dąsającego

tię na wygnaniu Bismarcka, zaszczycony został

urzędową łaską. Setki a setki milionów marek

dla komisyi kolonizacyjnej żądano i uchwalano.

W szkołach f rBowano wprowadzenie nanki reli

gii w języku niemieckim. Przeciwko gimnazyali

słoni, którzy po kryjomn npajali Bię bohaterskimi

czynami przodków, wdrożono procesa o tajne

związki. Posada polskiego redaktora stała się

wuet bardziej jeszcze ciernistą jak posada dzień

nikarza socyalistycznego. Wszelkimi sposobami

popychano nrzędników niemieckich do walki prze

ciw Polakom. Przeciw imionom polskim osób i

miast, przeciw polskim napisom i pieśniom, je

dnem słowem przeciwko każdemu publicznemu

używaniu języka polskiego, rozpoczęto walkę na

noże.

»Skąd wziął Bię ten zwrot? żaden w e wnętrz

ny powód za nim nie przemawiał. Owoce poli

tyki pojednawczej, acz krótkiej, były nader obfite.

Polacy stanęli do walki przeciw Polakom. To

skończyło się, skoro zmienił *ię kierunek. P. Ko

ścielski nie trudnił się jut zbieraniem dla rządn

braknjących dia przedłoteń wojskowych głoBów;

udał się natomiast do Galicyi dla wygłaszania

mów wszechpolskich, a jego pałace w Poznańskiem

stały się punktem centralnym dla polskich robót

organizacyjnych i agitacyjnych. Polacy stali aię

znów zwartą masą, zjednoczoną zasadniczą wal

ką przeciw germanizmowi, a różuą wewnątrz tyl

ko co do stopnia radykalizmu. Ostatnie wybory

do sejrau rzeszy niemieckiej wycisnęły pieczęć

na baukractwie najnowszej antypolskiej polityki.

Głosy polskie wzrosły z 100.000 na 400.000, rnch

polski po raz pierwszy zdobył zwycięstwo na

Górnym Śląsku, reprezentanci najradykalniejszego

kierunku święcili największe tryumfy. Czy uie

były to może powody zewnętrzne, lub zgoła po

wody natury osobistej, które sprowadziły tę zmia

nę ? W obiegu są pogłoski natury bardzo awan

turnii zej, a!e nic wolno wypowiedzieć, czego nie mo

żuaudowoduić. Jedno jednak jest pewnem: nd szere

gu lat w miarodajnem miejs n (an mastgtbender

Ste(le) w Prnsiecb objawia się wola ku zwaleza

uin polskości a ostrością bezprzykładną, na grun

cie niemieckim. Dowodem tego postępowanie

rządu, dewodem publiczne mowy cesarza; kiedy

]ego prywatue ennnryacye mąją o wicie jeszczs

być ostrzejsze. O nieb jednakże nie wolno mówić.

Ale dowodem przedewszystkiem jest także proces

Kwileckich.

»Kto dokladuis śledził bieg procesu, nie może

dość nadziwić się sposobowi prowadzenia śledz

twa, a bardziej jeszcze dziwi się temu, te odwa

żono się na podstawie tak marnego materyału

dopuścić do rozprawy glówuej. Najbardziej jedoak

dziwnym jest sposób, w jaki przez kilka tygodui

tę ro =prawę prowadzono. Trudno było pozbyć się

uczucia, że obok nrzędowego oskarżyciela, obok

prokuratora, istniał jeszcze szereg oskarżycieli

pólurzęd twycb, pomiędzy tymi zaś ludzie, którzy

z mory za mywanego stanowiska najbardziej byli

do neutralności zobowiązani. Ale ssoro nawet le

karze-rze «.ozuawcy nakłonić się dają do tego, by

z przekroczeniem swej kompeteucyi stać Bię po

mocnikami prokuratora, a przewodniczący to to

leruje — ten sam przewodniczący, który bez na

mysłu gani prałata X. Jażdżewskiego za wypo

wiedzenie własnej opinii - to rzecz staje się

napraw dę cokolwiek podejrzaną. A dopiero zaś

zachowanie się prokuratoryi I Rzadko jeszcze ja

kaś władza tak się skompromitowała, jak proku

ratorya w sprawie Kwileckich. Żaden nie praski

prawnik uie zrozumie, jak prawnik mógł w tym

wypadku przemawiać za winą oskarżonych.

W najostrzejszy sposób zaprotestować musi opinia

publiczna przeciw temu, że nietylko wnoazono u

znanie oskarżonych winnymi, a!e nawet wywie

rano na przysięgłych pre§yę moralną A gdyby

laki prokurator tłómaczyć się chciał tem, Ce wy

konywał tylko rozkaz przełożonych, to jednak

trafia go zarzut, że dal się nadużyć do czegoś, do

czego nie zobowiązuje go nawet największa za

leżność. Co prawda, o wiele większy zarzut trafia

owo »wyższe miejsce", które ponosi za jego wy

wody odpowiedzialność. Z wywodów proknratora

Mullera słychać było, te stara się z a każdą

cenę o wyrok potępiający. Nie azlo jnż o to,

czy dziecko zostało podsunięte lab nie, ale o to,

zy ma się wyrokiem sądowym napiętnować p o l -

nische Wirthtch aft, lub nie. Polskość otrzymać

miała »cios w samo serce". Jak w Zoli La veriti

walka o winę lub niewinność nauczyciela Simona

przedstawia rodzaj walki, rozstrzygającej pomię—

Z Wiednia.

Kancelarya teatralna. Salon po_czekalny. _Ka

napa, portrety imponujących, mniej lub więcej

zmarłych osobistości, kilka krzeseł, stare roczniki

Flieg end e BlćiUer, zapach starego pluszu. No ka

uapie dwie eks piękności (pachną i wyglądają

jak dwa przedwczorajsze bukiety) _ przeszłość

Na krzesłach komik z przedmieścia i naiwua z Bur

gu - teraźniejszość. Pod oknem mlodzieuier

w przeźroczystej anglezie i z wstydliwie nkrytym

manuskryptem — przyszłość.

Eks-piękności na kanapie szepczą: W e ,s U d u ,

damals, ais sich der G raf, zu fiiriw-n Ftiesen t,

*chiessen w ollte.

...

Zdjęcie z przed dziesięcin łaty. ZreBztą dzisiaj

w tym samym Balonie ten Bam nastrój_.

Aza

dwadzieścia, za trzydzieści, za pięćdziesiąt lat ..

Zawsze ten Bam nastrój. Tylko inna obsrda ról.

Naprzykład »sympatyczna para" na krzesłach

»obejmie wdzięczną rolę" przeszłości n_a kanapie.

Nie jest także wykluczone, i e młodzieniec pod

oknem odda komu innemu nadzieję, a obejmie

op. rezygnacyę. Zatrzyma chyba tylko teu sam,

może bardziej zżółkły mauuskrypt,_

W teatrze zmieniają się z biegiem czasu pe

wne drobnostki. Między innemi obsada ról.

Rolę »ulubieńca publiczności" Dra Tyrolta, który

przed kilkoma miesiącami zakończył nagle i »przed

wcześnie" Bwą dramatyczną karyerę, obejmie z pe

wnością inny członek tutejszego yołkst_eatru. Rze

czywiście niema obawy, że go nikt nie z_astąpi.

Ale ta zmiana obsady mimo to przykra, nietylko

dla Tyrolta. Najbardziej bądż co bądż dla mego.

t kartek jego kBiążki — ostatnia nowość wie

deńska — wieje pewna melancholia. PiB_ze natu

minie o sobie Aktorowie piszą najczęściej o so

jeśli wogóle piszą. Spędzają jak kobiety po

*°ffę swego barwnego życia przed rastrem.

* czasem - przychodzą zmarszczki i inne mile

rzeczy - lustro przestaje ich cieszyć, i wtedy

rozpoczyna się flirt z przeszłością. Tyrolt wziął

się do zbierania wspomnień. I ogłosił je nieda

wno drnkiem w jednym dość grubym tomie, z kil

koma (naturalnie własnemi) fotografiami.

Przyzuaję, że się długo cieszyłem tą książką.

Mniej ^ ięcej

d!ago, dopóki nie zacząłem jej

c-zytać. Doświadczyłem tylko starej prawdy, te

książki ciekawych lndzi nie tańszą być koniecz

nie ciekawe. JeBt »am trochę szczegółów o d*

wnym Stadtaatrze i o Laubern. A zresztą...

Zresztą Tyrolt pisze o sobie i o ewojej sztnce

tonem matki, która, mówiąc o swej własnej córce

z teatru, podnosi zawsze tylko takie szczegółv,

jak np. il ść kwiatów otrzymanych w Filadelfii

albo oklaski w Madrycie, albo nieporozumienia

z koleżanką w Berlinie Albo przypomina się tou,

ja!»im mówi szef wielkiej firmy w pięćdziesięcio

letnią rocznicę założenia domn.

Szef wielkiej firmy zapewnia zawsze jako ju

bilat, le przyszedł do Londynu czy Wiednia z kil

koma frankami w kieszeni. A potem opowiada

jak z tycb kilkn franków zrobiło się kilkadzie

siąt milionów, Z początku, kiedy mowa o kilku

frankach, widzi się melancholijno*pobłażliwy u

śmiech jubilata. Ot, byłem wtedy laki mały, nę

dzny, glnpi... Mówi o tem ,wtedy" z pewną mz

koszą, przesadza o ile możności swą ówczesną

małość, nędzę i głupotę.. Dla artystycznego efektn

Potem przechodzi w ton historyczuy, czasem na

miętuy i gorzki, kiedy mowa o walkach i ra

nach które się do dziś nie zabliźniły. A kiedy

przychodzi szczytny moment owych milionów, ma

się wrażenie jakoby czcigodny jubilat rozwinął

nagle olbrzymią chorągiew. Czuje się »gę°ią

skórę," Błyszy się zwycięskie fanfary, ma się

ochotę krzyczeć, niech tyją miliony, czy wielkie

firmy, czy coś podobnego... Nastrój deserowy po

wielkim bankiecie. Czerwone twarze, wzrnszone

’ oczy wdowa Cliąuot. Po interesach i walkach

życiowych mówca przechodzi do takich rodzyn

ków, jak szczęście rodzinue, »wierna i droga to

Iwarz) Bzka tycia" (towarzyszka nśmiecba się,

szczęśliwa jak madame Loubet, kiedy jechała

w jednym powozie z królową Heleną) kilkuna

stu »najlepszych przyjaciół," których nazwiska,

urzędy i tytoly wymienia z największą dokła

dnością i t. d.

Na drugi dzień jubilat ma Katzenjammer. Ty

rolt ma go z pewnością także. Mnsi mu być przy

kro, ie się tak nagle i lekkomyślnie rozstał z tea

trem. Skończył zaledwie pięćdziesiątkę, a patrząc

na tę barczystą, ciężką, trocbę chłopską postać,

nie chce się wierzyć, t e to człowiek, który czuje

potrzebę ,stałego spoczynku.’1 Powodem jego wy

8tąpieiiia z teatru aą rzekome nerwy, co jest tem

dziwniejsze, że tych nerwów nie cznjt się ani

w jego autobiografii, ani nie czuło ich się wtedy,

kiedy jeszcze grał na scenie Voiksteatrn To była

przedewszystkiem sztuka zdrowia i mięśni. Na

wet wtedy, kiedy grał w dramatach swojskich

lub obcych naturalistów typy wewnątrz »zgniłe,1*

typy chore lub podnpadle moralnie. Rodzaj jego

hnraorn i charakterystyki był czysto niemie-ki.

Jasna głowa, trochę »carrć " Działał bardzo s l

uie przez kontrast między powierzchownością do

svć pospolitą, a inteligencją, wcale niezwykłą.

Dlatego robił nieraz wrażeuie bardzo subtelnego

art’. sty, pomimo że brakowało mu w jego stylu

przejść i cieniowań. (Stawiał swoje typy zawsze

bardzo jasno, ale ta jasność tłumaczy się włsśnie

tera, że widział je najczęściej tylko z jednej

strmy, że nie widział żadnych półbarw i pół

świateł.

Wszystko, co w roli sprzeciwiało się jtgo »zdro

wej" loice, poprostu odrzucał. A co zrozumiał, tu

wypowiadał zawsze, wypowiadał tak głośno i »bez

ceremonii", jak nieraz enfa nts terribles, albo inne

naiwne istoty mówią w przyćmionym dyskretnie

salonie. Imponował jako artystyczny charakter,

tpm silniejszy, że nie złożony, ale pewny jestem,

iż niejeden autor powierzał mn z niejaką obawą

swą poetycką tajemnicę.

Tyrolt »awansował"

w życiu i jako artysta bardzo ładnie. Zaczął, jak

s.ę należy, gdzieś w Piizuie czy Bernie, a sknń

czył w Wiednin. Był wogole człowiek »jak się

należy" i wiedział o tem. Zdał wszystkie egza

tuina potrzebne i niepotrzebne w życin, zapraco

wał sobie na willę w Gutenstein, a teraz w niej

żyje spokojnie i szczęśliwie wraz z .towarzyszką

życia".

| O ile się widzi z książki, cierpiał w życiu tył

ko na jednę cięższą chorobę, t. j . na — Burg

theater. To zresztą ogólna, zawodowa choroba tu

, tejszych ludzi z teatru. Tak, jak ogólnetn cierpte

j niem francuskich literatów jest Akademia. Jak

cierpi się na Burgtbeater? W dwojaki sposób: Albo

się tam nie było; wtedy cborn:e się z tęsknoty

Albo tam się było; wówczas cbornje się z powu

du diiznanego tam npokorzenia. Kto wie, czy teu

pierwszy rodzaj choroby nie jest przyjemniejszy

Biedny Tyrolt cierpiał na drogi. Był w Burgu

bo to przecież wstyd, żeby taki, jak on, »porzą

duy człowiek *, tam się nie dostał Cała aktorska

arystokracya tam jest; kto się szanuje, tam bj ć

musi. Przytem trafiają się takie fatalne pomyłki

i nieporozumienia, jak n. p z Tyroltem. Można

być najlepszym aktorem w Volks- czy Raimuud

teatrze, a być niemożliwym w Burgu. Bo Baro

nie jest wyłącznie rezerwoarem pierwszorzędnych

m! teatralnych, ale zarazem tworzy coś w rodzaju

pięknie i jednolicie nastrojonego bnkietu, estety

czną całość, harmouię, która powstała sauia z bie

giern wielu lat, ale którą można zepsuć w jednej

chwili. Tyrolt nie był odpowiednim do tego ba

kietu; był za jaskrawy, za głośny, może za pro

sty, za zdrowy i za świeży. Czuli to państwo

w Burgn i dali to odczuć jemn. Delikatnie, ale

może tem dotkliwiej; jak zwykle - wielkie pań

stwo.

A .pewien wytworny" krytyk, Ludwik

Speide, stróż tradycyi Burgowej, obszedł się z nim

wprost po grubiańskn; jak zwykle — stróż u

wielkich państwa. Tyrolt nie zapomniał tego ani

im, ani jemu. To jedna z tycb rau, do dziś nie

zabliźnionych.

Zresztą któż nie skarży się i nie wygaduje na

»pierwszą scenę niemiecką"? Zarzuca się jej

muiej więcej to samo, co rozmaitym »pierwszym"

osobist ściom lub instytncyom. Między innemi

n p to, co zarznca Bię Napoleonom i Wagnerom -

niewdzięczność. Tyrolt woła z oburzeniem: Burg

nie był na pogrzebie tego Henryka Laubego, bez

którego nie byłby Bnrgiem... Ma słuszność, że to

brzydko Nietakt wie)ki ówczesnego dyrektor«,

którym zaszkodził jedynie sobie, a zaszkodzić nis

może pamięci wielkiego Lanbego. A jeżeli już

ma aię mówić konieeznie o niewdzięczności Bur

gu. to, oprócs Laubego, doznało jej jeszeze

wielu innych, od niego większych lndzi. N. p.

Fryderyk Ilebbel, o którym niedawno tak zajmu

jąco i rozumnie mówił bar. Alfred Berger, dyrektor

»Teatru Niemieckiego" w Hambnrgn.

Alfred Berger mówi zawsze bardzo zajmująco

i rozumnie, bo należy do teoretycznie przygoto

wanych, wykształconych praktyków teatralnych,

których tak potrzeba, a których tak jest i ie

wielu. Jest profesorem estetyki literackiej i recen

zentem teatralnym, wielkim panem a dobrym

smakiem i dyrektorem tea*rn. Takich dżentelme

nów teatru niema zresztą w Niemczech i jeżeli

Berger kng. ś przypomina, to tylko pewne typy

p lskie. Sposób jego przedstawiania rzeczy podo

ba się dlatego tak słuchaczom, że interesują ich

te dwa kąty widzenia: t po za kulis i — z katedry.

Berger mówił o Hebblu z Deutsche Literatur

geschichtt, a zarazem o Hebblu z Deutsche Theu

terpraxis. Fr. Hebbel stał sie dla szerszej publi

czności niemieckiej dopiero od niedawna wielkim

dramaturgiem; mówi się: Bi dopiero teraz nastał

jego csas. Takie »odkrycia" po kilku dziesiątkach

lat zdarzają się w świecie literatury i - mody

krawieckiej bardzo często. Niedawo’ odkryliśmy

te naszym kobietom jest bardzo »do twarzy" em

pire. Tak samo literaccy modniarze niemiecey

zwąchali, że indywidualizm Hebbla to »artyknł*,

który dzisiaj powinien się niesłychauie podo

bać A więc robi się wielkie »tam-tam" i »bum

bnm", powstaje eine reicht Hebbel Littcratur

tw. rzą się specyalne towarzystwa - w Niem

czech bez »yereinów" niema, jak wiadomo ani

zabawy, ani nauki, ani patryotyzmu - które

zajmują się wyłącznie reklamowaniem jego ge

nialni ści; miesięczniki literackie i felietony dzienni

ków iLóv%ią o nim z tym samym bezkrytycznym

entnzyazmem, co anonsy o Odoln, który, powsze

chnie znany jeBt jako das beste fu r die Zdhnt.

(S***44 wychodź z wyjątkiemdn. po niedzieli i iZ ilZ T

...............

1«W^S ^BSBSm

,.l«m ,,Cm"M«,*śffiSiZ»»l°Ł

r?g,j"

«,«.mm

togs?zćz%%s;

ssmŁŁsr,- -

rre,1*er»t» wjao.i:

(V Krakowie w miejsca ....

na cały rok na kwartał na 1 mumią

Pocztą W państwie Anstryackiem. . .

’

4 0 koron

IR koron

* kor. 60 hal.

Niemieckiem . .

?b koron

12 koron 5 kor. -

*°

Francyi, Anglii

sźwaloilrvi Tnń»ul

kyroB

6 kor. 60 hal

*»k

*k«»-*

smsu?suł

^ - ’-=scflss?a

adminiatraoyi Czas u w Krakowie.

P e k l a m ^ Z ,f,-.jl ° (mwsraty) npraoza się nadsyłać /ranco do

’^

;grr^?A%",żg

’

Prenumeratę przyjmują:Administracya Cm« w Krakowie i urzędypocztowe.

H leJ(to w § p r c n u n e r a ty księgarnia 8. A . Krzyżanowskiego, handle: St. Karlińskiego w Sukiennicach,

B. Kretochmera, Ry nek 10, Biuro dzienników Hopcasa i Salomonowej, Głów na tr afika w Rynk a głównym,

łłlła n z e n l n przyjmuje iię u opłatą od wiersza petitem za pierwszy ras 80 Lal,, *a k r ’(’y następny

fo 10 haL; układ tabelaryczny, cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz po 40 haL, następny po 10 bal.

N a d e s ła n e (na trzeciej stronie) od miejsca wiersza drukiem petitowym 60 halerzy za każdy ra t.

Otłoszenla 1 prennmeratę przyjmują: we Lwowie biura dzienników L.Plohna, A. Olszew*

Aiego, SŁ Sokołowskiego, K. Buchstaba; * Jarosław :a Bimrodzienników: w Podgórzu Poturalski,

«L?. ’ y PrzemiyMln A. Juazyńskl księgarnia koleją D. Heszeles; w R zeszo w ie M, Weintranb,

ttStanisławowie Jasielski i Sp.; w Tarnowie MLKockach; w Tarnopoln C. Haliczer,

J * * * ’F * 11 wytycznie p. Adam rue de Varenne StL (prenumeratę p. W. Raczkowski, Conrbeyoi po a

Parysem rue de Cbemln de fer 44); w W ied n iu H.%aaenstein A Yoglar (takie w Hamburga, Frank

furcie n.M-, Berlinie. Lipsko, Bazylei i YTrooławiu), A. :°ppeLk, R, Mowe (tskźe w Berlinie,Hamburgu,

aonaehinm i l;orymfcord-,e). 1L Sclialsk, tL D ok « , J. Dwu.eoerg. g . Friedl (tylko prenumerata B.

Gcldictisudt A Ccmp,); w PranfcTorełe ł . S . (i. L. itaubz i Conp.

j§ęr 2-a każdą smtan. adrt.sn dopłaca się 40 bal. ’° M l

Ad»fc« Bc ! *kc j i: oLżw. Tomasz* Słi jffi. -

Tsleton Hr SO.

1 of 8 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку