Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 691 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 324

Kraków, Środa 20 Lipca 1910,

Rocznik ŁXIII.

(Numer poranny).

Prenumeratę przyjmują: Administracja Czasu w Krakowie i urzęd.y pocztowe. Miejscową

prenum eratę księg. S. A. Krzyżanowskiego, handle: St. Kai lińskiego, H. Kretschmera, Biuro dzień,

iiop ca s a i S alo m on ow ej, (ił. Trafika. We Lwowie ,,Czas" jest do nabycia w b:urach dzień. A. Olszewskiego,

* Sokołowskiego, K. Buchstaba, na stacyach kolejowych w Tarnowie, Rzeszowie, Jaśle, Nowym Sączu na peronie

w księgarni kolejowej, tudzież na innych główniejszych stacyach u porłyerów kolejowych.

Ceny ogłoszeń: od wiersza petitem za pierwszy raz 20 hak, za każdy następny po 10hal.: układ tabe

laryczny, cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz 40hak, następny po 10hal. N adesłane i N ekrologia

odmiejsca wiersza drukiem petitowym 60halerzy za każdy raz. G łosy publicznościpo 2 kor.; wszel

kie prywatne komunikaty po kronice i po dziale ekonomicznym i t. p. po 1 kor. odmiejsca wiersza.

Ogłoszenia i prenum eralę przyjmują: we Lwowie biura dzienników L. Plohna, A. Olszewskiego,

St. Sokołowskiego, K.Buchstaba; w Jarosławiu Biurodzienników; w Podgórzu Poturalski; w Prze

myślu A. Juszyńskiksięgarnia, D.Heszeles; w Rzeszowie M.Weintraub: w Stanisławowie Jasie]

ski i Sp.; w Tarnowie M. Rockach, O. !Tant; w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłącznie

p. W . Raczkowski, 14 Citć de Trevise; w W iedniu llaasenstein ć; Vogler, R. Mosse (takż.e we wszyst

kich filiach): H. Schalek, M. Dukes, E. Braun, J. Danneberg, H. Friedl (tylko prenumeratę H. Gold

schmidt «S Comp.); w Frankfurcie n. M. G. i,. Daube ćć Comp., w Pradze czeskiej Fr. Ilovorka.

Listy z pieniądzmi i p rzek a zy pieniężne na prenumeratę i ogłoszenia przyjmuje Administracya

Czasu w Krakowie. Reklamacye nicopieczętowane nie podlegają opłacie pocztowej. Listów nieopła

conych nie przyjm uje się. Rękopisów nadsyłanych nie zwraca się.

Za każdą zmianę adresu dopłaca się 40 hal.

"38(1

ADRES REDAKCYI: ul, św. Tomasza Nr 32.

Telefon Nr 50.

W Karlsbadzie ordynuj*’ |ak?ilawniej

DrMichałŚliwiński

MuhlbrunnstraVse ,K enig" v . PreussenL

(1677-32 -35)

Krajowa reforma wyborcza.

Lwow. (Tel. pryw.) Komisya reformy wybor

czej miała odbyć wczoraj o godzinie 5 po po

łudniu dalszy ciąg obrad, ponieważ jednak

nie doszło do porozumienia klubów,

posiedzenie odroczono do dzisiaj godziny 11

rano.

Natomiast zebrało się wspólne posiedzenie

wszystkich klubów polskich, na którem ODrado*

wano do godziny 8 wieczór. Obrady uznano za

ściśle poufne; brali w nich udział także marsza

łek i namiestnik.

tafcie rokowali lifcl Mikaoeio a

Rzyiu. (Tel. pryw.) W kołach watykańskich

zapewniają, że Stolica Apostolska jest zde

cydowaną zaprzestać rokowań z rządem

hiszpańskim.

Madryt. (Tel. pryw.) Prezydent gabinetu C a

nalejas wezwał przeorów klasztor

nych, aby wnieśli podania o pozwo

lenie na osiedlenie się najpóźniej do

1 sierpnia.

Strajk kolejowy w Anglii.

Newcastle on Tyne. (B. kor.) Cały perso

nal dworca towarowego wstrzymał pracę. Tak

że w innych miąstach personal kole

jo w y ogłosi strajk.

Sejm bośniacki.

SerajeWO. (B. kor.) Sejm prowadził w dal

szym ciągu dyskusyę jeneralną nad budżetem.

Adlatus cywilny bar. Benko oświadczył, że je

go onegdajsze wywody widocznie źle zrozumia

no i jeszcze raz wyraźnie podniósł, że rząd

w sejmie nie wygłosił ogólnego eocpose dlatego,

że zasady programu rozwiniętego przez bar.

Burjana w delegacyach nie zmieniły się. Pro

gram ten, którego zasadami są: rozwój admini*

stracyi w duchu liberalnym, jej zmodernizowa

nie i ustawodawstwo w kierunku autonomicz

nym, będzie i nadal przyświecał rządowi.

Poseł Dżamonia z partyi Mandicza oświad

cza się przeciw budżetowi.

Pos. Dr Król (Serb) nie dziwi się, że rząd

krajowy nie dał exspose, bo to może uczynić tylko

rząd parlamentarny. Byłoby jednak pożądane,

aby cele polityki austro-węgierskiej były nam

bliżej znane. Dualizm skierowany jest przeciw

Słowianom w m onarchii; uciska się ich ciągle.

Chorwatów wydano Madziarom; z tego Serbo

wie widzą, czego się mają spodziewać. Oma

wiając budżet, żalił się na stosunki gospodarcze

u chłopów. W końcu oświadczył, że głosować

będzie za budżetem .

Serajewo. (B. kor.) Na wczorajszem posie

dzeniu sejmu rozdano przedłożenie rządowe

w sprawie udzielania pożyczek na do

browolne wywłaszczę nie kmieci. Pro

jekt wywodzi że przymusowe wywłaszczenie spro*

wadzłoby zbyt silne wstrząśnienie gospodarcze,

tak, że dobrowolne wywłaszczenie jest stosow

niejsze.

Rosyi.

Aresztowania.

3ioskwa. (Pet. Aj. tel.) Urzędnicy wydziału

«ochrany" razem z innymi przestępcami are

sztowali fabrykanta bomb, rewo!u

cyonistę Śłizkiego i agitatora socya

listycznego Pomiłowa.

Tyflis. (Pet. Aj. tel.) Aresztowano tu

bandę terorystów. Jeden z członków ban

dy zdradził władzom miejsce składu bomb, gdzie

znaleziono gotowe już bomby.

Afera Ungern-Sternberga,

Peter.sburg. (Tel. pryw .) Wszystkie osoby,

aresztowane z powodu sprawy Ungern-Sternber

ga, wypuszczono na wolną stopę.

Epidemia cholery.

Petersburg. (Pet. Aj. tel.) Biuletyny o prze

biegu cholery stwierdzają wzmaganie się

zarazy w Aleksandrowsku z powiatem, wKar

sie, w powiatach: priłuckim i piriatyńskim,

w gubernii połtawskiej, w Stawropolu, w po

wiecie syzrańskim,

Czernihowie i guber

nii czernihowskiej (zachorowało tam osób 623,

ztnarło 253, wyzdrowiało 123). W okręgu ku

bańskim, gdzie cholera szerzy się skutkiem za

rażenia wód rzeki Urupy, przedsięwzięto nad

zwyczajne środki przeciw szerzeniu się zarazy

w Tyflisie i gubernii orłowskiej.

odgrywał także pewien oficer nazwiskiem Mu

stafa N atek, który za byłego sułtana Abdul

Hamida był jenerałem brygady, a teraz został

spensyonowany.

Agitacya strajkowa w armii francuskiej.

Paryż. (Tel. pryw.) Teraz dopiero rozchodzi

się wiadomość, że wśród wojsk, które w u

biegły czwartek odbywały tu rewię, rozrzu

cono rewolucyjne odezwy, wzywające

żołnierzy, aby w razie wybuchu jene

ralnego strajku kolejowego, nie sta

wali do służby.

KHOWIKĄ.

Kraków, środa, dn. 20 lipca.

Dziś:

Kalendarzyk kościelny: Czesława i Hieronima w.

Kalendarzyk astronomiczny: Wschód słońca o go

dzinie 3-55, zachód o godzinie 7-38, długość dnia go

dzin 1543.

Teatr miejski: «Walc miłości*.

Teatr Indowy: «Ułani księcia Józefa*.

AV,,Sokole11posiedzenie komisyi kwaterunkowej o go

dzinie 8 wieczorem.

Wycieczka «Ogniska* nauczycielskiego w Tatry.

Zwiedzanie wystawy starożytności z epoki Jagiełły

w Pałacu Sztuki przy placu Szczepańskim.

Spisek w Konstantynopolu.

Konstantynopol. (B. kor.) Tanin ogłasza re

welacye o wynikach śledztwa w spra

wie wykrytego tajnego komitetu prze

ciw obecnemu rządowi konstytucyjnemu. Głów

nym sprawcą ma być niejaki Kcmal

który często podróżował do Paryża i tam poro

zumicwał się z członkami spisku. Wielką rolę

Ignacy Paderewski w Wieliczce. Wczo

raj po południu Ignacy Paderewski w towarzystwie

swego najbliższego otoczenia zwiedził kopalnie wie

lickie. Wiadomość o przybyciu Paderewskiego roz

niosła się szybko po Wieliczce i sprowadziła liczną

publiczność na dworzec kolejowy. Imieniem miasta

powitał Paderewskiego burmistrz p. Aywas. Kopalnie

oświetlono rzęsiście, a na dworcu Gołuchowskiego

podano podwieczorek. Panie wielickie zgotowały Pa

derewskiemu po zwiedzeniu kopalń przyjemną nie

spodziankę, przystroiwszy tymczasem powóz bardzo

pięknie kwiatam i.

Posiedzenie Rady m. Krakowa odbędzie

się we czwartek dnia 21 b. m. o godz. 5 po połu

dniu.

Na szkoły kresowe złożył em. profesor p.

Wojciech Rypel tysiąc koron na ręce skarbnika Koła

Uniwersyteckiego T. S . L.

Strajk robotników malarskich i pokost

niczych w Krakowie trwa dalej, ponieważ delegaci

robotników na konferencyi dnia 8 b. m. wszelkie

warunki dalszej pracy, postawione przez pracodaw

ców, odrzucili i rozpoczęty strajk z uporem dalej

prowadzą. Wobec tego pracodawcy robotników ma

larskich i pokostniczych uchwalili na walnem zgro

madzeniu dnia 18 b. m. wszelkie roboty, w zakres

malarstwa i pokostnictwa wchodzące, wykonywać

robotnikami zamiejscowymi. Pracodawcy, którzy po

ogłoszeniu przez robotników strajku przyjęli warunki

przez robotników postawione, oświadczyli, że cofają

zawartą z robotnikami umowę i dalej wraz z resztą

pracodawców strajkujących robotników

zatrudniać

nie będą.

Niebezpieczna zabawa. Wczoraj około go

dziny 6 wieczorem przyprowadzono na stacyę ratunko

13-letnią dziewczynkę Anielę G.,

która w czasie za

bawy doznała ciężkiego poranienia na obydwu rękach.

W rękach dziewczynki, zabawiającej się z dziećmi,

eksplodowała gilza karabinowa. Dziewczynka doznała

oberwania dwóch palców u prawej i trzech u lewej

ręki. Pogotowie udzieliło poranionej doraźnej pomo

cy, poczem oddano ją pod opiekę domową.

Mianowanie, z Wiednia telefonują: Wiener

Zt(j ogłasza: Minister sprawiedliwości zamianował

prowadzącego księgi gruntowe Michała Filipowskiego

w Stryju dyrektorem ksiąg gruntowych z pozosta

wieniem na dotychczasowem miejscu służbowem.

Ułaskawienie mordercy. Ze Lwowa te

lefonują : Morderca Stoffów Dawydiak został ułaska

wiony na dożywotnie więzienie.

Znaczny zapis. Zmarły w tych dniach w Wilnie

znany działacz społeczny, Henryk Łopaciński, m ają

tek swój wynoszący przeszło 100.000 rubli zapisał

na cele dobroczynne i uniwersytety: warszawski i

petersburski.

Podróż Z beczką. Przed niedawnym cza

sem wszystkie dzienniki obiegała wiadomość o ory

ginalnym pomyśle dwóch Włochów, którzy odbywają

podróż naoko świata w beczce tak skonstruowanej,

że stanowi ona rodzaj mieszkania. Włosi ci przybyli

obecnie do W arszawy, a pobyt ich opisuje poranny

Kurjer Warszawski w następujący sposób:

Na wiadomość, że dwaj ekscentryczni Włosi Attiłio

Zanardi i Eugeniusz Vianello z W enecyi po ostatnim

przed W arszawą noclegu wyruszyli ku miastu, spra

wozdawca nasz podążył na ich spotkanie. Po drodze

dowiedział się, iż z rozporządzenia policyi dla unik

nięcia zbiegowiska Włochom

wzbroniono podróży

z beczką przez miasto i będą oni zmuszeni od gra

nic Woli zabrać swój wehikuł beczkowy na wóz

Wobec tego Włosi, posadziwszy do środka beczki

dwa prowadzone ze sobą pieski, potoczyli ją szosą

do odległej o dwie wiorsty cegielni, poczem powró

cili do miasta piechotą i udali się ze stacyi koleją

do Warszawy. Beczka, którą pozostawili u dozorcy

cegielni, jest właściwie cylindrem, zbitym z mocnych

klepek, pozbawionym z obu stron dna, a zaopatrzo

nym w’ dwie szyny żelazne, po których popchnięty

toczy się gładko.

W środku na osi jest rodzaj

krzesła ł kilka skrzynek z szufladami tak umieszczo

nych, że przy toczeniu pozostają zawsze w jednej

pozycyi. Zwykle dwa psy, towarzyszące Włochom,

odbywają w beczce tej podróż, obaj zaś Włosi zwy

czajnie popychają beczkę i tylko czasem dla efektu

przy wjazdach do miasta jeden z nich siada do

środka na krzasełko, a drugi go toczy. Żywią się

pomysłowi piechurzy datkami za pocztówki z goto’

wym tekstem objaśniającym w kilku językach.

W ten sposób przez rok, od wyruszenia z We

nccyi, potrafili oni już przebyć - jak twierdzą - około

8.000 kilometrów z Włoch przez Szwajcaryę, Francyę,

Anglię, Belgię, Holandyę i Niemcy do Polski. Włosi

podjęli się dokonania całej podróży naokoło świata

w ciągu lat dwunastu.

Beczkę wolno im przewozić

tylko przez morza, natomiast wyłączone są rzeki

i jeziora.

Wielkie bankructwo, z Wiednia tele

fonują: Tutejsza giełdowa firma komisyonerska Gold

berger i Pollak, której właścicielami obecnie są

Zygfryd Lemberger i Robert Reuter, popadła w nie

wypłacalność. Passywa wynoszą 1;800.000 kor.,

akty

wa 200.000 kor.

Wojenna flota powietrzna Prus. Dzien

niki berlińskie donoszą: Przy udziale czynnym za

rządu armii niemieckiej założone zostało nowe «To

warzystwo budowy wojennych sterowych statków

powietrznych*. Towarzystwo buduje już nowy wielki

motorowy balon sterowy, złożony z trzech złączonych

razem balonów poszczególnych, które każdej chwili

w powietrzu mogą się podzielić na trzy czynne sa

moistne statki powietrzne. Balon służyć ma do rzu

cania pocisków wybuchających ł uzbrojony będzie

w odpowiednie działa. Wiadomość o tem stanowi

przedmiot żywych rozpraw w sferach wojskowych

i politycznych.

Nowe prochownie pod Krakowem.

Otrzymujemy następujące pismo :

Mieszkańcy Krakowa i Podgórza pamiętają jeszcze

straszne nieszczęście, spowodowane wybuchem pro

chowni w Woli Duchackiej, które setki ludzi naraziło

na materyalne straty, dotychczas jeszcze nie wyna

grodzone.

Zdawałoby się, że tego rodzaju katastrofa

powinna pouczająco wpłynąć na decydujące czynniki,

że nie należy bezpotrzebnie igrać z życiem i mie

niem setek, a może tysięcy mieszkańców.

Tymczasem, jak się dowiaduję, administracya woj

skowa zamierza wybudować nowe dwie prochownie,

jedną w Bronowicach Małych, drugą w Krzesławi

cach. Jedna i druga prochownia są oddalone zale

dwie o kilkadziesiąt metrów od gościńca, względnie

toru kolejowego, a kilkaset metrów od gęsto zabu

dowanej wsi. Nadto nowe prochownie nie będą za

pewne wałami ochronnymi otoczone, jak nie są oto

czone dotychczas istniejące. Zadziwia nieposzanowa

nie ustaw o magazynowaniu środków wybuchowych,

które przecież równo muszą obowiązywać władze

wojskowe, jak i cywilnych przemysłowców. Przecież

ustawy są nie dla szykanowania właściciela maga

zynu, lecz dla ochrony ludności, a proch wojskowy

nie posiada mniejszej siły od materyałów wybucho

wych cywilnych.

Koniecznem jest, aby nasza reprezentaeya gminna

odniosła się ponownie do prezydyum Koła polskiego

i do kompetentnych czynników z energicznym pro

testem przeciw lekceważeniu ustawy i nieposzano

waniu mienia i życia okolicznych mieszkańców.

I)oc. Dr Seńkowski.

Praca ręczna w szkole ludowej.

Grecki filozof Plato pierwszy powiedział, a

za nim powtórzyli to Francuz Rollin i Niemiec

Kant, że sprawa wychowania należy do naj

ważniejszych zagadnień ludzkości. Kto chce w y

chowanie reformować, szkoły przekształcać, mu

si przedewszystkiem wypowiedzieć się, co uwa

ża za cel wychowania. Słusznie bowiem twier

dził już Arystoteles, że środki wychowawcze za

leżą od ułożonego celu. A cóż należy uważać

za cel wychowania i nauczania? Według zdania

najwybitniejszych pedagogów, harmonijne kształ

cenie człowieka. Wychowanie i nauka mają da

wać społeczeństwu ludzi harmonijnych co do

duszy i ciała, ducha i serca, rozsądku i uczu

cia, pożądań i uczynków, siły i łagodności, ro

zumu i miłości, sprawiedliwości i sumienności.

Wychowanie harmonijne uwzględnia naturę du

chową, fizyczną, moralną i społeczną człowieka,

czyli daje społeczeństwu członków duchowo sa

modzielnych, moralnie dobrych, cieleśnie zdro

wych i społecznie użytecznych.

Czy nasze instytucye szkolne, począwszy od

szkół ludowych, a skończywszy na uniwersyte

tach, odpowiadają temu celowi? Powszechnem

jest zdanie, że za wiele panuje w nich teoryi,

za mało praktyki, za wiele się mówi, za mało

działa, a nie uwzględnia równomiernie kształce

nia serca. Stosunkowo najlepiej jeszcze spełnia

swe zadanie co do harmonijnego kształcenia

szkoła ludowa, ale i tutaj są liczne braki.

U dziecka uwydatnia się przedewszystkiem na

tura fizyczna, chce ono i działa wiele, a mało

myśli. Odczuwa żywo potrzebę ruchu, szkoła

zmusza je do siedzenia; posiada silny popęd do

zajęcia, szkoła nagina do bezczynnego nieraz

przysłuchiwania się teoretycznym pouczeniom i

objaśnieniom. Uwaga wymuszona sztucznymi

środkami — szczególnie nadużywaną bywa tu

metoda czynienia nauki interesującą — sprowa

dza rychło przedrażnienie umysłowe i znużenie.

Dziecko staje się nerwowem, lub obojętnem,

szkoła je nudzi, nauczyciele rozgoryczają się

nie widząc pracy wychowawczej, rodzice są też

niezadowoleni, czują do szkoły żal, wywołany

zawodem. Mógłby ktoś zarzucić, że szkoła po

sługująca się nowożytneini zdobyczami metodyki

musi dochodzić do lepszych wyników. Przecież

przy należytem uzmysłowieniu nauki przez po

gląd dziecko samo rzeczy pozna, ich własności

odkryje, wnioski wyciągnie, słowem znajdzie

prawdę. Czy tak w istocie? Czy wziąwszy ka

wał drzewa do ręki poznam je zupełnie przez

sam pogląd, dowiem się, czy jest twarde, lub

miękkie, kruche, giętkie, łupliwe?

Aby poznać własności drzewa, ważne dla ży

cia praktycznego, muszę je pociąć, zgiąć, złamać,

zheblować, prześwidrować, wytoczyć, słowem

obrobić. Tylko przez pracę zbadam istotę, cha

rakter drzewa. To samo można odnieść do me

tali, zicin, kamieni, naturalnych wytworów świa

ta roślinnego i zwierzęcego, do wełny i baweł

ny, konopi i jedwabiu. Przez samo przyjrzenie

się żelazu, miedzi, nie poznam ich topliwości,

rozciągliwości; z przypatrzenia się glinie, wo

skowi, marmurowi i kości słoniowej nie wy

wnioskuję, o ile nadają się do modelowania.

Cały świat pozostałby zagadką, gdybyśmy po

sługiwali się tylko poglądem.

Goethe wyraził się, że wychowanie dziecka

musi kroczyć drogą, którą kroczyła ludzkość

w swym cywilizacyjnym rozwoju. Dzieje kultu

ry pouczają zaś, że obok i wespół z pracą du

chową posuwała ludzi na coraz wyższy stopień

cywilizacyi praca techniczna przy pomocy na

rzędzi. Przez pracę techniczną poznał człowiek

głębiej przyrodę, uszlachetnił ją i stworzył sztu

k§» jego znowu uszlachetniającą. Dlatego wyso

kość kultury jakiegoś narodu mierzymy nie tyl

ko wedle pomników zawartych w pismach, lecz

i według pomników kutych w kamieniu, krusz

cu i rzeźbionych w drzewie. Techniczna praca

wywierała wpływ wychowawczy przez użycie

narzędzia, jakiem człowiek rozporządza, tj. przez

rękę. Ona jako dobrze obliczony mechanizm

daje duchowi siłę do uchwycenia świata zewnętrz

nego, do zaczarowania myśli w materyę, ślepe

mu zastępuje oko, niememu język, dla wszyst

kich jest narzędziem uwewnętrznienia wrażeń

zewnętrznych i odwrotnie. Z czynności ręki po

wstało narzędzie, jako jej przedłużenie i wzmoc

nienie. Za pomocą ręki wytwarzającej i używa

jącej narzędzi mógł człowiek udoskonalić narzą

dy ruchu i czucia różnymi aparatami; narzędzie

wycisnęło na pracy indywidualne piętno, pod

niosło jej duchową i moralną wartość. W wiel

kim pochodzie rozwoju ludzkości była przeto

praca pierwszorzędnym warunkiem wychowaw

czym. Według zasad biogenetycznych należy za

tem w niej szukać ważnego środka wychowaw

czego w wychowaniu dziecka. Patrząc bliżej na

rozwój dzieci musimy utwierdzić się w tem

mniemaniu. Kiedy toczą kule, rzucają piłkę, bu

dują zamki z piasku, lepią glinę, robią okręty,

latawce z papieru, drzewa, nawet w późniejszym

stopniu rozwoju usiłują w ten sposób zadowolić

jedynie popęd do zajęcia. Co prawda, popęd ten

ustaje w wieku szkolnym, ale winę ponosi szko

ła, która go tłumi, zmuszając do siedzenia ca

łemi godzinami.

W początkowej pracy twórczej dziecka mu

simy zauważyć obok ruchów regularnych nie

prawidłowe, nad którymi ono nie panuje. Tę

pracę niszczą lub powstrzym ują i dopiero przez

ćwiczenie opanowuje je wola. Ruchy mimowol

ne zamieniają się na dowolne, doskonalą, zmie

rzają ku jednemu celowi; wytwarza się zręcz

ność. Przy ćwiczeniu współdziałają mięśnie,

zmysły dotyku, przez przezwyciężanie trudności

wzmacnia się siła woli, a tem samem postępuje

kształcenie charakteru. Aby zapewnić podobnym

ćwiczeniom powodzenie, musimy je przedsiębrać

celowo, z planem, wychowanie musi systema

tycznie prząść dalej nić, rozpoczętą przez natu

ralny rozwój dziecka. Państwo i gminy muszą

więc wypełnić swój obowiązek wprowadzając

do planu pracę ręczną, a tem samem usuwając

zło płynące z jednostronnej, teoretycznej nauki.

Aby zapobiedz złemu, wprowadzono w szkołach

naukę gimnastyki. Jest to połowiczne załatwie

nie sprawy. Dobrze prowadzona nauka pracy

ręcznej może uczynić niepotrzebną gimnastykę,

ale nigdy odwrotnie.

Praca ręczna jest też doskonałym środkiem

do kształcenia umysłu, jako ważne źródło obok

poglądu poznania i świadomości. Według fizyo

logicznej psychologiii Wundta, bierze cały du

chowy rozwój początek w popędach, a wszyst

kie popędy łączą się z ruchem. Im więcej zmy

słów, sił wprawia w ruch nauka, tem bardziej

kształci ducha, a nikt chyba nie zaprzeczy, że

właśnie praca ręczna jest wydatnym motorem

ruchu. Przy niej nie może wychowanek zacho

wać się biernie; musi duchowo widzieć i sły

szeć, samodzielnie myśleć i działać. Doświad

czenie poucza również, iż w wychowaniu dzieci

upośledzonych praca ręczna oddaje wielkie usłu

gi jako czynnik wychowawczy. Wkraczając ze

szkoły w życie widzimy, jak mało znaczy sama

teoretyczna wiedza; dopiero jej praktyczne sto

sowanie ożywia ją i czyni owocodajną. Po co

uczyć dziecko o własnościach koła i kwadratu,

gdy nie pozna ich praktycznego zastosowania,

po co dawać zadania o narzędziach, drzewie,

żelazie, gdy nie służą mu do praktycznych ce

lów, jakżeż obudzić zainteresowanie gliną, wo

skiem, gipsem, kiedy nie umie niemi nawet po

służyć się? Jeśli natomiast dziecię przez pracę

ręczną samo sporządzi pudełka z płaszczyzn

okrągłych i kwadratowych, wnet zgłębi tajemni

ce koła i kwadratu, wstrętne dotąd prawdy ma

tematyczne nabiorą życia, bo je poprze własne

doświadczenie.

Uczymy nie dla szkoły, lecz dla życia, powia

da maksyma łacińska. Stanie się to wówczas,

gdy rozwiniemy siły fizyczne uczniów, wykształ

cimy ogólno-społeczne, zawodowe uzdolnienia

przez wyszkolenie ręki. Skarżymy się na brak

zmysłu estetycznego i zamiłowań artystycznych

w naszym narodzie. Brak dałby się łatwo usu

nąć, gdyby szkoła istotnie wspierała instynkt do

twórczego tworzenia u dzieci przez przymusowe

wprowadzenie pracy ręcznej. Mówi się dzisiaj

i pisze wiele o «nauce zręczności" .

Istoty rze

czy wyrażenie powyższe nie określa, bo w ta

kim razie mowę trzeba nazwać zręcznością ję

zyka, naukę śpiewu zręcznością strun głosowych.

Praca ręczna nie może być zręcznością, lecz co

najwyżej zdolnością ręki, wymaganą w każdym

społecznym zawodzie. Na zaniedbanie tej zdat

ności u młodzieży skarżyli się już nieraz sławni

profesorowie nauk lekarskich, twierdząc, że słu

chacze medycyny nie umieją obchodzić się z no

żem, igłą i nożyczkami. Pisanie, rachowanie, na

wet gramatyka nie ukształca ręki w narzędzie

tem mniej rysunki, które dzisiaj uważa się wie

lekrotnie za środek uniwersalny. Jesteśmy z ca

łym szacunkiem dla nauki rysunków, ale jeśli

chodzi o zasadę naturalności w wychowaniu,

musi tworzenie rzeczy wyprzedzić ich rysowa

nie. Ludzkość najpierw przedmioty wytwarzała,

a potem je rysowała. Rysować można wszystko,

ale wykonać tylko niektóre rzeczy. Praca we

dług rysunku stwierdza nieraz, że sam rysunek

był fałszywy, jest dla niego probierzem; przy

rysowaniu ma uczeń do czynienia z dwoma wy

miarami, przy pracy ręcznej z trzema.

Praca ręczna przygotowuje też w sposób naj

doskonalszy do wyboru zawodu, gdyż bez niej

niema sposobu do okazania i rozwinięcia przy

rodzonych zdolności. Wychowanek nie zna sa

mego siebie, nie znają go wychowawcy ani ro

dzice.

Musimy jeszcze zastanowić się, czy praca ręcz -

na jest skutecznym środkiem w etycznem w y

chowaniu. Zadowalając popęd do zajęcia, kieru

je go zarazem praca ku temu, co piękne i wznio

słe. (Próżniactwo jest początkiem wszelkich wy

stępków). A przez pielęgnowanie stron dobrych

u dziecka zabijamy tem samem złe. Nauka pra

cy ręcznej rodzi ochotę do pracy wogóle, zako

rzenia idealizm , cenny dla społeczeństwa i toruje

drogę do ideałów moralnie najwyższych. Praca

zmusza ucznia do uwagi, skupienia sił, ułatwia

więc znakomicie utrzymanie karności, zmusza do

myślenia, ukazuje woli godny jej cel. Praca pro

wadzi do moralności, bo przez czyny kształci

się i ujawnia dobry charakter. Kto unika złego,

a nie tworzy nie dobrego, temu wyznacza Dante

miejsce w przedsionku piekła. Do należytej oce

ny rzeczy i ludzi dochodzimy tylko przez wła

sną pracę twórczą. Jakże wielką wartość użyt

kową przedstawia nóż np. w lesie dziewiczym,

zdała od cywilizacyi. A przecież można go ku

pie za bagatelną sumę. Stąd też może pochodzi

zupełnie fałszywa ocena moralna. Gdyby każdy

z nas musiał nóż sam zrobić, ceniłby go jak

mieszkaniec lasów w Norwegii, dla którego czło

wiek bez noża nie wchodzi wogóle w rachubę.

Dla naszego społeczeństwa ma szacunek dla

pracy szczególne znaczenie. Jak bowiem słusznie

Prus w jednej ze swych kronik powiada: «W na

szym narodzie istnieje wstręt i pogarda dla pra

cy fizycznej. Nawet synowie kupców, przemy

słowców i t. p. wolą kołatać o posady biurowe,

niż brać się do samodzielnych zajęć. Z objawa

mi lekceważenia pracy spotykamy się nie tylko

w górnych warstwach społeczeństwa, ale i w je

go fundamentach".

Wiktor Doleżan.

Telegramy

,,Czasu."

Sejm węgierski.

Budapeszt. (Węg. B . kor.) Sejm węgierski

prowadził wczoraj dalej dyskusyę adresową.

Echa pobytu Tryesteńczyków w Rzymie. *

Wiedeń. (Tel. pryw.) Oficyalnie donoszą, że

pogłoska, jakoby austro - węgierski ambasador

w Rzymie Merey z powodu rzekomych irreden

tystycznych demonstracyj podczas przyjęcia Trye

steńczyków w Rzymie wdrożył kroki dyploma

tyczne, jest nieprawdziwą, gdyż takich demon

straeyj nie było.

Trzęsienie ziemi.

Temeszwar. (B. kor.) Wczoraj rano odczuto

tu trzy silne wstrząśnienia ziemi, któ

re wywołaływie1ką panikę, lecz nie wyrzą

dziły żadnej szkody.

Przyjechali do Krakowa:

HOTEL POLLERA: Jadwiga Trzcińska z Poznania,

Włodzimierz Sulikowski z Kunina (Król. Polsk.), X. An

toni Gniazdowski z Łodzi, Zygmunt Zabłocki z Inowro

cławia, Tekla Dębska z Warszawy, Dr Stanisław Roż

nowski z Berlina, W ładysław Tatarkiewicz z W arsza

wy, Aleksander Wojakiewicz ze Skomielny Czarnoj,

Filip Grad z Berlina, Julian Wojciechowski ze Lwowa,

Dr Michał I.odyżyński z Sanoka, Michał Petrów z Sie

rosławie, Marya Wolska z Marszałkowa (Król. Polsk ).

HOTEL pod RÓŻĄ: (Pokoje pojedyncze od 1 kor.

60 hal. na dobę. Łazienka, salka na I p. na wieczorki,

wesela i t. p. za 20 kor. Pokoje pojedyncze w czasie

zimowym wynajmuje się miesięcznie: większe 40°/0,

mniejsze 30°/o opustu.

—

Jan Augustynowicz z Koło

myi! Zygmunt Sobolewski z W arszawy, Stanisławowie

Modzelewscy z Dąbrowy Górniczej, Włodzimierz Bar

baszewski ze Śniatyna, Edmund Rudnicki z Rozwado

wa (pow. Żydaczów), Stanisław Tliiebauth-Uścieński

z Mikołajowa (nad Dniestrem), Janowie Szadurscy

z Warszawy, Stanisława i Zofia Sałaga z Olkusza, Kle

mentyna Tyszecka z Zahutyna (ad Sanok), Walerya

Truczka z Przemyśla, Seweryn Grabianka z Peters

burga, Emilia Zawidzka i Leokadya Młodzianowska

z Dąbrowy górniczej, Abraham Freundlich z Rabki,

Stefan Jaracz z Łodzi, Zenon Choroszczo z Warszawy,

Antoni Trojanowski ze Śniatyna, Antoni Kamiński

z Czerniowiec, Michał Traczewski z Warszawy, X. Jó

zef Kwiatko-wski kanonik z Miechowa, Zygmunt Kie

lawa z córką Ireną z Buffalo (Ameryka), Henrykowie

Kijasowie z Leżajska, Beata i Janina Jacobson z Ząb

kowic (Król. Polsk.), Dr Konrad Uhl z W arszawy, Fe

liks Jordan z Poznania, Antoni W agner z Wiednia, Jan

Cyrkowicz z Gorlic, Stefan i Czesław Dobrowolscy

z Miechowa, Franciszek Żyłko z Niwki (Król. Polsk,),

Aleksander Fedorowicz z Hamburga.

HOTEL VlCTOKlA: (Ulm* Zwierzyniecka, tuż prsv

plantacyach, przystanek kolei elektrycznej przed hole

lem, świeżo podług nowoczesnych wymagań odrestau

rowanym, pokoje z komfortem urządzone od 1-20 kor,

wzwyż za dobę;.

—

Jan Janoszek z Brzeska, Jan No

wakowski z Warszawy, Kazimierz Stępień z Łańcuta,

Kazimierz Dziakiewicz ze Lwowa, Fiiip Zdanikowski

z Łodzi, Józef Woderski z Kouina (Król. Polsk.), Sta

nisław Szydłowski z Będzina, Bolesław Pawłowski

z Pabianic, Józef Holich z Łodzi, Stanisław Kaepfer

z Łodzi, Marceli Szydłowski z Proszowic (Król. Polsk.),

Stanisław Jankowski z Bobijanic (Król. Polsk.), Edwar

dowie Puszowie z Pragi, Ignacy Sarnowski z W arsza

wy, Anna Nowicka z Zakopanego, W ilhelm Sitzer i Gu

staw Sperling z Wiednia, Eugeniusz Działyński z Piotr

kowa, Melania Dzik z Tarnopola.

,, CZAS« wychodzi z wyjątkiem dni po niedzieli i świętach uroczystych dwa razy dziennie, a mianowicie:

o godzinie 6 rano i o godzinie 6 wieczorem.

Numer wieczorny 10 hal., ranny 4 hal. 1 «

Z przesyłką pocztową:

r,DCMHMCD Ai

’ Wieczorny 12 hal., ranny 6hal.

PRENUMERATA WYNOSI:

n, rr

1na caty rok na kwartał na 1 miesiąc

W Krakowie w miejscu .

.....................................

30 koron

7 kor. 50 h. 2kor. 50 hal.

z odnoszeniem do d o m u ..............................

36 .koron

9kor -

3kor -

P ocz tą w p ańs tw ie A u s tr y a c k ie m .....................................................

36 koron

9kor -

3kor’ -

/ d w u k r o t n ą w y s y łk ą p o c z t o w ą .....................................................

42 koron10kor 50h. I3kor’

50hal

Pocztą w państwie Niemieckiem

....................................

42 koron

10kor.50n 3kor’50hal’

Do wszystkich państw, należących do związku pocztowego

i48 koron

2kor -

4kor’ -

’

W państwie rosyjskiem (abonament przez urzędy pocztowe)

|16rb.20k. 4rb. 05k. 1rb 45kop

Według urzędowego wykazu pism zagranicznych, mających debit w państwie rosviskiem

abonament Czasu przyjmują urzędy pocztowe: w Petersburgu, W arszawie, Kijowie Wilnie’

Moskwie 1Odesie. Ż innych miast 1wsi można prenumerować Czas, posyłając poczta należvtość

do urzędu pocztowego najbliższego z powyżej wymienionych większych miast

Prenumeratę i ogłoszenia przyjmują: w W arszawie biuro ogłoszeń Ungra, L. i E Metzl i Svn

Międzynarodowe Biuro ogłoszeń

w Kijowie księgarnia L. Idzikowskiego — w Wilnie biuro’

dzienników K. Taubera.

wnnie rnuro

1 of 2 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction