Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 689 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner165

Kraków, Wtorek *21 Lipca 1908.

Rocznik LX1.

,,C Z A S" wyehedta * wyj%tkiem dni po niediieli ł świętach uroczystych dwa razy dziennie, a wiaaowiei*

o godzinie S raso i o godzinie 6 wieczorem.

Numer wieczorny 10 hal,, ranny 4 hal.}

PHENUMEBATA WYNOSI:

m m ,, u mmim mm.imim.rn

i na cały rok na kwartał nalmienąc

W K r a k o w i e w a i ą m i . ....................................................................

3»keren 7 tor. 50 h.] I tor. M UJ.

* _ ’m,j,.tmim . .0M e?l.em 8 0 d u m o .......................................I 36 koron 9 kor. -

I3kor. -

M W p a ń st w io A n e t r y a c k i e * ............................................................. I! 36 koron 9 kor . -

3kor. -

2 dwukrotną w y a y lk a p o c z t o w ą ..................................................

42 koron

10kor.50h, 3kor.50hal.

Foeetą w pan etw ie N i e m i o c k ie m .................................................

42 koron

10kor. 50h. 3kor. 50bal.

Do weuyelkich pańntw, należących dozwiązkupocztowego

| 48 koron

12 kor. -

4kor. -

Pctnum triłą przyjmuje eiętylko od 1do ostatniego dnia w miesiącu.

IT.e^ ł ^r!,d(iWe*:o"F*«« oa r.1908pum zagranicznych, mających debit w państwie rosyjskiem,

wynosi w wata państwie cena prenumeraty ,Czasu" wrae a przesyłką pocztową s rooznie 16 rb

30 k,; półroczni* 8 rb. 10 k.; za 3 miesiące 4 rb. 05 k.; za 2 miesiące 2 rb. Tb k.; miesięcznic 1 rb. 46 k

Abonament Czara przyjmują urzędy pocztowe w głównych miastach państwa rosyjskie

go, a mianowicie: w Petersburgu, Warszawie, Kijowie, Wilnie, Moskwie iOdesie.

Z utuyeh miast i wsi można prenumerować Czas, posyłając pocztą należytośś do urzedulpoeztoweg«

najbliższego z powyżej wymienionych większych miast.

(Wydanie wlectorne)

1*0 koiifereiK^iwPradze.

Wśród innego nastroju zamykał Dr Kramarz

w ostatnim dniu konferencyę słow iańską, niż ją

przed kilku dniami otwierał. W ostatnich jego

zdaniach i pożegnalnem ,,do widzenia" brzmiał

ton zadowolonego, który patrzył, jak mozolnie skle

jone dzieło, zaczęło nabierać wyrazistych kształ

tów i występować w bardziej zdecydowanej po

staci. Każdy z uczestników czuł, że to hasło

powtórnego ,,zobaczenia się", rzucone w dniu o

statnim, uie jest już frazesem, pocieszeniem, ułu

dą, z jaką się nieraz już uczestnicy zjazdów

słowiańskich do domów rozjeżdżali. Mieli oni po

za sobą pracy ,,pozytywnej" nie dużo, ale zaw

sze tyle, że na zjazd następny będą się mogli

po co zjechać.

Ostatni dzień zjazdu byl ukorouowaniem tych

wszystkich nastrojów isytuacyj, które się kolejno

w czasie zjazdu planowo lub też spontanicznie

wyłaniały. Byl jasnem wypowiedzeniem tego, co

dotąd nieśmiało lub hyperboliczuie ,,naświetla

no", lub podkreślano" ; wypowiedzeniem zbioro

wem, streszczającem indywidualne głosy, w pe

wną opinię, która przynajmniej teoretycznie i za

sadniczo będzie odtąd wszystkich zobowiązywać.

Spraw a polsko-rosyjska była najważniej

szym punktem programu obecnej konferencyi,

mimo, że jej w programie nie było. Jeżeli opu

blikowane zostaną kiedyś stenograficzne sprawo

zdania z minionej konferencyi, to napotkamy u

każdego mówcy wzmiankę o tej sprawie i pod

kreślenie, że to jest dla konferencyi sprawa naj

ważniejsza. Rosła ona i nabierała znaczenia

z każdym dniem konferencyi, aż wreszcie w o

statnim dniu przyszło do deklaracji del. Kra

sowskiego, stwierdzającej, że: ,,zbliżeuie ogól

no-slowiańskie może być osiągnięte jedynie

przez powszechne uznanie i zastosowanie zasad

równouprawnienia i swobodnego roz

woju każdego z narodów słowiańskich" .

Także stanowisko poszczególnych delegatów ro

syjskich nie było niespodzianką dla uczestników

zjazdu. Wypowiadali je kilkakrotnie pp. hr. Bo

briusk’j, Lwow, Makłakow na konferencyi, w to

astach i BSokole". Niespodzianką, powitaną z en

tuzyazmem przez całe zgromadzenie, było uzna

nie tych zasad przez całą delegacyę rosyjską.

Trzeba bowiem pamiętać o tem, że delegacya ro

syjska uie składała się z samych Makłakowów

i Lwowów. Byli tam i tacy ,,ostrożni" politycy,

jak przewodniczący delegacyi rosyjskiej i członek

petei burskiej Rady państwa p. Krasowskij, który

w drugim dniu konferencyi pozostawił wypowie

dzenie haseł równouprawnienia i wolności *miód

szym od siebie", a sam opiewał piękność stolicy

czeskiego królestwa. Byli tacy ludzie, jak prof.

warszawskiego uniwersytetu i rosyjski poseł

z Warszawy p. Filewicz, dalej redaktor Nom.

Wremii p. Wergun, Karablew i inui. Jeżeli i ta

cy ludzie bili oklaski, kiedy p. Krasowskij odczy

tywał swą deklaracyę - to wypadałoby uwierzyć

w możność niespodzianek naw et tam, skąd ich

dotąd najmniej oczekiwano.

Deklaracya del. Krasowskiego i odpowiedź pos

Dmowskiego były nkoronowaniem niepolitycznego

zjazdu politycznem zdarzeniem, które do

niosłością swoją przykryw a program pozytywny,

wysunięty na pierwszy plan ze zwykłej ostrożno

żności, dającej pewne gwarancye spokojnego prze

biegu zjazdu.

Odtąd fundamentem wszystkich zjazdów sło

wiańskich będą te zasady, które na wniosek del.

Krasowskiego, zgłoszony imieniem całej delega

cyi rosyjskiej, zjazd z entuzyazmem przyjął.

W ten sposób ustalono — oczywiście na razie

teoretycznie— sprawę najważniejszą: na jakich

warunkach narody słowiańskie m ają się scho

dzić na wspólne konferencye i na jakich podsta

wach opierać mają swe przyszłe działanie. Zna

czenia tego, że ustalenie tych warunków wyszło

odruchowo od delegacyi rosyjskiej, zdaje się pod

kreślać nie potrzeba.

Uczestnicy zjazdu, żeguani z taką serdecznością

przez reprezentantów wszystkich narodów, rozcho

dzili się pod wrażeniem, że kwestya wszechsło

wiauska wkroczyła na drogę normalną. Nie był

to optymizm ludzi zaślepionych pewną fatasma

oOfyĄi ale nadzieja ludzi doświadczonych, którzy

uie jeden kongres wszecbsłowiauski widzieli, a

zbytni optymizm przypłacili niejednym zawodem.

Opinie tych wszystkich _kongresowych fachow

ców" zbiegają się w tem, że kongres miniony był

inny, niż wszystkie poprzednie, nietylko pod wzglę

dem formalnym, ale także pod względem ideo

wym. Z jeduej strony bowiem postanowiono losy

przyszłego wszechsłowiańskiego porozumienia o

pleść około pewnych punktów realnych - z dru

giej zaś strony, ci, którzy pod hasłem słowiano

filstwa chcieli dotąd robić swoje własne interesy,

spuścili z tonu i sami rzucili hasło równoupraw

nienia wszystkich narodów słowiańskich. Jednem

słowem akcyę neo-słowiańską oparto na zasadach

trwalszych i racyonalniejszych, które przy dobrej

woli ze strony interesowanych, mogą mieć wa

runki powodzenia. Obecnie — nie spuszczając

z oka realnych punktów zaczepienia — należy

tylko bacznie śledzić, czy ta gotowość do ustępstw

była szczerą, czy też był to tylko odgłos świąte

cznego nastroju.

Ze strony polskiej akcya neosłowiańska — 0

ile z panującego nastroju wywnioskować można —

nie natrafi na trudności i gdyby w przyszłości

wypadło szukać winowajców — to ich w polskim

obozie szukać nie należy. Owszem cała delegacya

polska, nie wyłączając stronnictw postępowych -

dała tyle wyrazów dobrej woli i zaznaczyła tyle

gotowości do możliwych ustępstw, że z tej

strony 0 powodzenie tej akcyi można być zupeł

nie spokojnym.

Praga 18 lipca.

Gazeta narodowa ujmuje rezultaty zjazdu

w następujący sposób:

Z programu zjazdu praskiego była polityka zasa

dniczo wykluczona. Jednakowoż silą faktu stał się

on wypadkie m politycznym doniosłego z na c z e nia . —

Polityczna doniosłość zjazdu str esz cza się w rezolu*

cyi, uchwalonej na wniosek r osyjskich uczestników

zjazdu, która uznaje za niezbędne zastosowanie we

wzaje mnych sto sunka ch narodów sł owiańskich zasad

równoupr aw nie nia , swobodnego rozwoju przez każdy

na ród jego k ulturalnych, na rodowych, cdrębnych

właściwości. W stos unka ch polsko-r os yjskich oz na

cza ta zasada przyznanie ludności polskiej w zie

miach dawnej Rzeczypospolitej, pr zyłączonych do

impe ryum rosyjskiego, wolności w rozwijaniu j ej

kulturnych i narodowych dążeń, usunięcie wszelkich

ogr anicz eń dotychcz asowych i wyjątkowych ur ządzeń,

krę pujących swobodę polskiego życia narodowego

pod zabor em r osyjskim .

Przypus zc zać moż na , że stanowisko przychylne

z niesieniu pr awno-politycznych ogranic zeń Polaków

w Rosyi zajętem zostało prz ez delegacyę rosyjską

nie bez gorącej wymiany zdań w jego łonie. Osta

tecznie je dn ak zwyciężyli zwolennicy pojednania na

za sa dzie sprawiedliwości i przy końc u zjazdu wszy

scy bez wyjątku członkowie delegacji rosyjskiej

zgodnie i ni em al z entuzya zmem potrzebę pojedna

nia podkreślali.

Całe z aś zgromadz enie złożone z przedstawicieli

roz ma itych narodów sł owiańskich powitało z apowia

dające zgodę oświadcz enia Polaków i Krasowskiego

z zapałem. A to wskazuje, że cały świat słowiań

ski dos zedł do pr zekonania, iż cały ,,neoslawizm"

bez porozumie nia polsko ro syjskiego byłby pozba

wiony wszelkiego znac ze nia praktycznego.

Główne punkty, w których Dziennik polski

upatruje znaczenie konferencyi, są:

Co do nas samych, to z przebiegu obrad możemy

być zupełnie zadowoleni. P rz edewszystkiem dlatego,

że rozjaśniły się znacznie pojęcia naszych pobratym

ców na kwestyę polską wogóle. Dalszym skutkiem

jest szczera wymia na zdań między Polaka mi a Ro

sya nami, która bez e cha w opinii obu narodów nie

pozostanie — i to największa niewątpliwie korzyść

zjazdu. Wres zcie nie ul ega wątpliwości, że zjazd ten

otworzył oczy wszystkim na istotę walki r usko- pol

skiej, w której sta nowisko na sze określił bardzo

szczęśliwie repre z e nta nt ludowców Dr Grek. Zre sztą

same ma nifesty Ukraińców były w tej mierze bardzo

dobrym m ateryałem dla ludzi nie uprzedzonych. Tak

więc na ogół wiec słowiański udał się dobrze, a go

spodarze czescy, którzy tak serdecznie i po brater

sku przyjmowali członków sejmu słowiańskiego w mu

rach swej prast a re j, pięknej stolicy, mogą być du

mni z dzieła , które przejdzie do łiistoryi i zapisane

zostanie na j ednej z najpiękniejszych jej kart.

----

- . - oeragaOceiMt»*«.------

Przesilenie w socyalizmie francuskim.

iii.

Teorya ,,dezorganizowania rządu" istniejącego,

by tem łatwiej przeprowadzić _zamach stauu",

znalazła wyznawców nietylko w obozie socyali

stycznym. Przed kilku zaledwie tygodniami fran

cuski zachowawczy organ mouarchistyczny roz

wijał poglądy, których praktyczną stronę pra

wno-połityezną można znaleść i w prasie anar

chistycznej. Kult coup de m a in A) szerzył też i

Edward Drumont, a pamiętamy nawet artykuł

tak umiarkowanego z temperamentu pisarza, ja

kim był wielki dziennikarz John Lemoine, który,

zniecierpliwiony krzykaetwem bezpłodnem, do

magał się une petite barricade s. v. p.

To dzieje kraju od 1789 r. nauczyły robić

wielkie i małe barykady, nauczyły i coups de

m a in śmiałych fanatyków, oraz coups d ’etat

ze strony tych, którym naród już część władzy

był oddał w ręce. Wiarołomstwo wobec prawa i

konstytucyi popełniano zarówno w imię postępu,

jak i w imię porządku. Utrwalił się nawet ter

min _dnia" (jou rn ee), bo rewolucya zamieniła

się w epizod rewolucyjny, jako ,,dzień", jako

grom z nieba. I ta tradycya ,,dni" jest do dziś

dnia tak silną, że Francya stała się krajem 0

najsłabszej organizacyi obywatelskiej. Z wyjąt

kiem rolnika, który ostatnimi dopiero czasy utwo

rzył wcale pokaźue syndykaty rolnicze, wszyst

kie społeczne oraz polityczne organizacyę oby

watelskie we Francyi chromają. Związki naro

dowe, stowarzyszenia polityczne, ligi oświatowe,

wszystkie biadają na brak środków i ludzi. Ni

gdzie — mówimy 0 krajach ze swobodą polity

czną - obywatel nie czuje się tak bezbronnym

wobec władz lub stronnictwa rządzącego, jak we

Francyi. Doszło do tego, że organizatorami i

obrońcami sromotnego systemu donosów (fiches),

wprowadzonych do armii przez ministra wojny

Andre, byli ludzie wpływowi z ligi _praw czło

wieka i obywatela".

Pozostaje więc silny gest

protestu, jako obrona, i dlatego też Lemoine

rodakom swym, maltretowanym, mówił: ,,proszę 0

małą barykadę".

Ustalenie się trzeciej republiki może przynieść

pewne zmiany; przyniósłby je każdy ustalony a

na zasadzie wolnościowej oparty rząd. Republika

dzisiejsza posiada tę wyższość, że ma już za so

bą 37 lat bytu. Kto więc nie jest niewolnikiem

tradycyi zamachów stanu, zaczyna wierzyć w sta

łość rządu panującego. W ygląda to na aforyzm

dziwaczny, że we Francyi umysły nowatorskie i

fantastyczne są może jedyne, które w rozwój spo

łeczny bez wstrząśnień wierzą wytrwale.

Zresztą bywało to i dawniej, w czasie monar

chii Ludwika Filipa. St. Simoniści, Fourieryści a

*) Coup de m a in nazywa się zamach stanu wy

konany z ni e na cka przez mniejszość opozycyjną

w przeciwieńswie do tcoup d ’ęta, które jest zama

chem st anu stronnictwa władze dzierżącego.

i Proudhon, byli wrogami politycznych przewro

tów, do których wzdychali epigoni jakobinizmu

(tj. radykali), oraz epigoni Babeufa (tj. socyaliści re

wolucyoniści). Tu zachodziła różnica między Jakobi

nami a odłamkami różnymi babuwizmu, że ostatni

byli pochopni do czynu, podczas gdy pierwsi cze

kali, aż drudzy zrobią swój ,,dzionek". T ak samo

wszak było i w 1793, kiedy Jakobini z Konwen

tu czekali na ,,robotę" ludzi z Komuny.

I dziś teu nastrój mutatis mutandis powtarza

się. Radykaliści czekają, aż się socyaliści *poru

szą".

Poruszenia czekano dosłownie od 1871 do

1878 roku, t. j. do upadku Mac Mahona; od tej

chwili czeka się ,,poruszenia" symbolicznego. T a

kich poruszeń było już kilka za czasów trzeciej

republiki, z których jedno bliskiem było walki

ulicznej, miauowicie bulanżyzm. Potem mieliśmy

sprawę Dreyfusa, a wreszcie i blok p. Combes’a.

,,Poruszenia" te rozgrywały się przy urnach wy

borczych, przy których wytworzył się sojusz mię

dzy socyalistami a stronnictwem radykalnem, dziś

rządzącem.

Ale stronnictwo rządzące jest raczej aglomera

tem grup aniżeli partyą, gdyż składa się ono z 3

czy 4 odcieni radykalizmu. Istnieje więc rywali

zacya między grupami o głosy przy wyborach.

Stąd nieustająca w obozie radykalnym kwestya

o sojusz wyborczy z socyalistami. By ten sojusz

usprawiedliwić, należy mówić o niebezpieczeństwie,

grożącem republice.

,,Republika w niebezpieczeń

stwie" to krzyk bojowy, który pozwala na przy

mierze wyborcze nawet z antymilitarystami, wy

kpiwającymi dawne hasło: ,,ojczyzna w niebez

pieczeństwie".

Jeżeli ze strony radykalizmu niema przeszkód

do zawierania sojuszu z socyalistami, to ci osta

tni, o ile jako ,,niezależni" nie przeszli do takty

ki ewolucyjnej, w zasadzie sojusz wszelki z bur

żuazyą odrzucać muszą, Jako stronnictwo kla

sowe dąży ono do tego, by mieć wyłącznie dla

siebie przyszłość, a jako stronnictwo rewolucyjne

chce mieć swój własny ,,dzień".

Jakże więc

dzielić się z radykalistami przy urnie wybor

czej ?

To też na wszystkich kongresach socjalisty

cznych sojusz wyborczy z ,,burżuazyą radykalną"

jest stanowczo potępiony. W praktyce atoli wy

rzeczenie się sojuszu znaczy wyrzeczenie się efe

ktownego krzyku bojowego, że ,,republika jest

w niebezpieczeństwie". By utrzymać stan podnie

cenia politycznego, sojusze wyborcze zawierają

się pod najbardziej potwornymi pretekstami, za

pomocą szantażu politycznego kandydatów i przy

korrupcyi wyborców.

Każdy akt wyborczy ma swą etykę i to nie

tylko tę, którą prawo gwarantuje, chcąc mieć

nieskażony wyraz woli ogólnej, ale nadto i tę,

która się wyraża w subjektywnej u pojedynczego

obywatela harmonii aktu wybierania, z jego su

mieniem politycznem. Tymczasem wyborca fran

cuski zostaje zarzucony zarówno przez rząd, tj

stronnictwo radykalne, jak i przez opozycyę skraj

ną, siecią sofizmatów zupełnie zresztą przejrzy

stych. A gdy wyborca przetrze oczy po wszyst

kich Mklasowościach" z jednej, a zasadach po

rządku z drugiej strony, wykonywa on swój obo

wiązek obywatelski z cynizmem człowieka, który

odgaduje interesy iunych, a jednocześnie sam obli

cza, co z pieca w kuchni wyborczej dla siebie

wyciągnąć potrafi.

Ponieważ przestaje wierzyć w zasady życia

parlamentarnego, zastanawia się on nad środkami,

pozwalającymi mu wyzyskiwać zapasy partyjne

w kraju. Powoli przeciwstawia on swój chwilowy

interes osobisty interesowi rządu. 1 oto dlaczego

urzędnicy państwowi żądają swobody zrzeszania

się i zwalczania państwa; i oto dlaczego anarchi

styczne związki robotnicze propagują ,,walkę bez

pośrednią", polegającą na niesumiennem wykony

waniu roboty, niszczeniu materyałów surowych,

a nawet na terrorze ekonomicznym. Podczas straj

ku piekarzy paryskich robotnicy w ,,walce bez

pośredniej" z kapitałem doszli do tego, że do cia

sta wkładali nieczyste, a często trujące materyały !

Stronnictwo rządzące musi to wszystko tolero

wać, nie może przeciwdziałać bezmyślnemu w y

radzaniu się rnchn robotniczego, ho ma do uwzględ

nienia interesy wyborcze. I dlatego panowie Be

bel i Kautsky mieli słuszność, gdy mówili, że we

Francyi pozytywna polityka reform politycznych

nie robi żadnych postępów; i dlatego też niemie

ckie związki zawodowe, jakkolwiek socyalistyczne,

mają tylko słowa pogardy dla swych nmiędzyua

rodowych" towarzyszy z Francyi. Ale nietylko

stronnictwo socyalistyczne przechodzi we Francyi

przez kryzys; przesileniu ulega i stronnictwo ra

dykalne, dziś u sterów rządu będące. Bez zasad,

bez polityki określonej, miotane jest namiętnościa

mi nietylko swemi, ale i socyalistycznego swego

sojusznika.

,,Dwie słabości" -

określa p. Four

nićre stan stronnictwa socyalistycznego i stronni

ctwa radykalnego. Są to atoli nietylko słabości

partyjne, ale i słabości kraju, które im dłużej

trwają, tern bardziej wycieńczają organizm narodu

całego.

Wobec tego nie trzeba się dziwić, że tu i ów

dzie na ziemi francuskiej przebudza się myśl walk

ze socyalizmem, jak on dziś się wyraża w ustach

Jaurćsa. Rodzący się blok autysocyalistyczny nie

jest skierowany przeciw klasie pracującej, a tyl

ko przeciw polityce, która łudząc się myślą o bli

skiej rewolucyi, najżywotniejsze interesy kraju

na szwank wystawia, a organizacyę państwową

Francyi stale podminowuje.

(wn)

RozruchyrewolucyjnewTurcyi.

Środki zapobiegawcze, jakich zamierzył użyć

rząd turecki, aby zapobiedz wrzeniu w armii, nie

dały spodziewanego rezultatu. Przeciwnie, prze

wiezienie aresztowanych zbuntowanych oficerów

do Konstantynopola, gdzie — wedle ostatnich wia

domości — mają być stawieni przed sądem woj

skowym, wzmogło jeszcze niezadowolenie w armii,

które wczoraj, jak donoszą depesze pism londyń

skich, wybuchło otwartym płomieniem buntu. 7000

żołnierzy z trzeciego korpusu armii, stojącego za

łogą w Monastyrze, wypowiedziało posłuszeństwo

i pod wodzą również zbuntowanych oficerów za

groziło najostrzejszymi krokami rewolucyjnymi,

a w pierwszym rzędzie wymordowaniem jenera

łów, jeżeli oficerowie przewiezieni do Konstanty

nopola nie będą natychmiast wypuszczeni na wol

ność. Monastyr znajduje się niemal zupełnie w rę

ku zbuntowanych żołnierzy, a szeregi ich powię

kszają ciągle nowe sily z innych korpusów,

zwłaszcza z korpusu drugiego.

Rząd turecki znalazł się więc w sytuacyi bar

dzo trudnej, stanął wobec ewentualności albo zgnie

cenia bronią buntowników, albo udzielenia im

wszystkich koncesyj i zupełnego zaspokojenia ich

żądań. Ale akcya zbrojna mogłaby także natrafić

na nieprzewidziane trudności. Oddziały bałkańskie

zbyt długo pozostawały w kontakcie z agitacyą,

zbyt z bliska patrzyły na bunt i rewolucyjne przy

gotowania, aby można ich użyć z zupełnem zau

faniem, iż w ostatniej chwili nie powiększą zbun

towanych szeregów, zamiast zwrócić broń prze

ciwko nim. Pozostawałyby więc tylko korpusy

stacyonowane w Azyi mniejszej, którym jednak

także bezwzględnie ufać nie można, zwłaszcza, je

żeli prawdziwe są pogłoski, które z końcem ubie

głego roku krążyły w Konstantynopolu o licznych

wypadkach niesubordynacyi podczas ściągania po

podatków z mieszkańców Małej Azyi. Wprawdzie

rząd turecki zaprzeczył wówczas pogłoskom, ale

taksamo zaprzeczał i obecnie, aż do ostatniej

chwili tak, że stąd wniosków żadnych wyciągać

nie można.

Oficyalnym zapewnieniom o skrusze zbuntowa

nych żołnierzy zaprzeczyły znowu fakta, których

był szereg długi. Dowiodły one nadto, że dotych

czasowy, zawsze skuteczny środek obietnic, rzad

JOSEPH CONRAD (KONRAD KORZENIOWSKI).]

W służbie ambasady.

(fi)

(The secret agent).

—

-*ASr^-

(C’iąg dalszy).

—

Mniejsza o te wyjaśnienia — przerwał se

kretarz.

Gdybyś pan był legalnie marszałkiem

ł-rancyi i równocześnie członkiem parlamentu an

gielskiego, to wtedy może p rzydałbyś sie na coś

na sz ej ambasadzie .

1 en zwrot fantazyjny wywołał słaby uśmiech

na oblicze Verloca. Pan Władimirów jednak nie

przestawał mówić seryo:

—

Ale, jak powiedziałem, pan jesteś człowiek

leniwy; n.e um.esz korzystać z przysługujących

ci danych. Za czasów barona Stott-W artenheima

mieliśmy tu w ambasadzie wielu ludzi dobrodusz

nych i ludzi słabej ręki. Ci sprawili, że osobisto

ści pańskiego rodzaju wytworzyły w sobie fałszy

we pojęcie o przeznaczeniu tajnego funduszu

Mojem zadaniem jest sprostować to nieporozu

mienie i wytłómaczyć panu, czem tajna służba

"ie jest. To nie jest instytucya filantropijna. Ka

załem pana wezwać tu umyślnie, by panu to o

świadczyć .

Spostrzegłszy nagły wyraz przerażenia na twa

rzy Verloc’a, pan Władimirów uśmiechnął się sar

kastycznie :

—

Widzę, że mię pan doskonale rozumiesz.

Myślę, te ostatecznie masz tyle inteligencyi, ile

j«i do twego zawodu potrzeba. Ale my teraz po

trzebujemy działania działania!

Powtarzając to słowo, pan Władimirów długim,

białym, wskazującym swoim palcem stuknął kil

kakrotnie w biurko. Z głosu Verloc’a zniknęło

wszelkie stłumienie. Gruby kark jego poczerwie

niał nad aksamitnym kołnierzem paltota. Usta

zadrżały, zanim otworzyły się szeroko.

—

Jeżeli tylko będzie pan łaskaw przejrzeć mój

raport — huknął swoim wielkim, donośnym ora

torskim basem — zobaczy pan, że trzy miesiące

temu dałem ostrzeżenie z okazyi przyjazdu wiel

kiego księcia Romualda do Paryża, które to ostrze

żenie stąd zakomunikowano policyi francuskiej te

legraficz nie i...

—

No proszę, no proszę! — przerwał pan

Władimirów, marszcząc się i krzywiąc.

Fran

cuska policya nie potrzebuje pańskich ostrzeżeń.

Ale nie ryczże pan tak! Cóż to, u licha, ma zna

czyć?

Z akcentem głębokiej pokorv Mr. Verloc prze

prosił za to zapomnienie się. Zaznaczył, że głos

jego, sław-ny od lat na mityngach pod gołem nie

bem i na zgromadzeniach robotniczych w obszer

nych halach, przyczynił mu się do wyrobienia

sobie opinii dobrego i godnego zaufania towarzy

sza. Był przeto cząstką jego użytecznych przymio

tów. W zbudził zaufanie do jego zasad.

—

Mnie zawsze przywódcy wzywali do s!owa

w krytycznych m omentach — oświadczył z widocz

nem zadowolenien. —

Nie było, — dodał — takiego

gwaru i takiego hałasu, nad któryby się głos jego

nie wybił. I nagle zademonstrował dowód.

—

Niech mi pan pozwoli — rzekł. Z pochylo

nem czołem, nie oglądając się, szybko a ciężko

przeszedł przez pokój i podszedł do jednego z o

kieu. Uchylił je z lekka. Pan Władimirów, wy

skoczywszy, zdumiony, z głębin fotela, spojrzał

m u przez ramię; na dole, poza podwórzem am

basady i daleko za otwartą bramą, widać było

szerokie plecy policyanta, przyglądającego się spo

kojnie wspaniałemu wózkowi bogatego niemowlę

cia, przesuwanemu w poprzek skweru.

—

Konstabl! — wymówił Mr. Verloc nie na

tężając wcale głosu; mr. Władimirów rozśmiał

się, widząc, jak konstabl zawrócił, niby pod na

ciskiem sprężyuy. Mr. Verloc zamknął spokojnie

okno i wrócił na środek pokoju.

—

Mając taki organ — mówił teraz już swoim

zwykłym, przytłumionym głosem — zyskiwałem

naturalnie ogólne zaufanie. A zresztą wiedziałem

zawsze, co należy mówić.

Pan Władimirów, poprawiając krawat, przyglą

dał mu się w lustrze nad kominkiem.

—

Och, wierzę, że pan umiesz socyalno- rewo

lucyjny żargon na pamięć — rzekł pogardliwie. —

Vox et... Czy pan się może uczył łaciny ? powiedz

mi pan!

—

Nie — mruknął Mr. Verloc.

—

Tego się

pan chyba po mnie nie spodziewa? Ja przecież

należę do milionów. Któż umie po łacinie? T yl

ko kilka setek niedołęgów, którzy nie umieją na

siebie zapracować.

Jeszcze przez chwilę pan W ładimirów studyo

wał w zwierciedle mięsisty profil i toporną budo

wę stojącego za jego plecami człowieka. A rów

nocześnie miał przyjemność oglądać własne swoje

oblicze, okrągłe i wygolone, o różowych policz

kach i wąskich, nerwowych wargach, jakby umy

ślnie stworzonych do wygłaszania tych subtelnych

dowcipów, które czyniły go ulubieńcem najwyż

szych towarzystw. Wreszcie odwrócił się i prze

szedł przez pokój z taką stanowczością, że aż

końce oryginalnie zawiązanego krawatu wionęły,

jakgdybv jakąś niewypowiedzianą pogróżką. Ruch

ten był tak nagły a lak gwałtowny, ze aż Vcrloc,

rzucając spojrzenie z pod oka, zadrżał w głębi

ducha.

—

Aha! Śmiesz się pan rozzuchwalać! — za

czął pan Władimirów ze zdumiewającą jakąś gar

dłową intonacyą, tak dalece nie angielską, a na

wet nie-europejską, że przeraziła ona nawet Ver

loca, obznajomionego z rozmaitemi międzynaro

dowemi jaskiniami.

—

Ośmielasz się pan! To

dobrze, będę do pana gadał prosto i wyraźnie.

Głos — to fraszka. Nie potrzeba nam pańskiego

głosu. Nam potrzeba faktów — przerażających

faktów — wiedz to pan raz wreszcie, do dya

bła! — Ostatnie słowa wyrzucił z bliska, prosto

w twarz Verlocowi, dzikim jakimś szeptem.

—

Niech pan nie próbuje zastraszać mnie

swemi azyatyckiemi manierami — bronił się Ver

loc, nie odrywając ócz od dywanu. Na te słowa

sekretarz, uśmiechnąwszy się drwiąco, przerzucił

nagle rozmowę w język francuski.

—

Podajesz się pan za »agent provocateur«.

Właściwem zadaniem takiego »agent provocateur«

jest — prowokować. O ile mogę sądzić z utrzy

mywanych tu, dotyczących pana, zapisek, przez

ostatnie trzy lata nie zarobiłeś pan niczem na

pobierane pieniądze.

—

Niczem! — zawołał Verloc, nieruchomy

wciąż i ze spuszczonemu oczami, ale z nutą szcze

rego przekonania w głosie.

—

Jakto! Kilka razy

zapobiegłem temu, co mogło było...

—

Jest w tym kraju przysłowie, które mówi,

że zapobiegać lepiej jest, niż leczyć - przerwał

Władimirów, rzucając się na fotel. Ogólnie mó

wiąc, głupie to przysłowie. Nie ma nigdy końca

zapobieganiu. A le to jest charakterystyczne. Oni

w tym kraju nie lubią z niczem kończyć. Nie

bądź mi pan zbyt »angielskim*. A w tym szcze

gólnym wypadku ,nie badź pan niedorzecznym.

Zło już raz tu jest. W am zależy na zapobiega

niu — my mówimy: trzeba leczyć!

Przerwał, zwrócił się do biurka i przewracając

w leżących tam papierach, przemówił, nie patrząc

na Verloca, innym już zupełnie głosem, głosem

człowieka, zajętego swym interesem

—

Pan wiesz naturalnie o międzynarodowej

konferencyi, obradującej w Medyolanie?

Mr. Verloc oświadczył ochrypłym głosem, że

ma zwyczaj czytywać dzienniki. Na dalsze zapy

tanie odpowiedział, że rozumie to, co czyta. Na

to pan Władimirów, uśmiechając się blado do

dokumentów, które przeglądał, szepnął:

—

O ile to nie jest pisane po łacinie, prawda:

—

Albo po chińsku — dodał Verloc przekor

nie.

—

Hm... Niektóre z wynurzeń pańskich przy

jaciół rewolucyonistów pisane są gwarą równie

niezrozumiałą, jak sama chińszczyzna...

—

Pan

W ładimirów upuścił pogardliwie szary arkusz

zadrukowanego papieru.

—

Co znaczą te świstki

z nagłówkiem P. P.; z młotkiem, piórem i po

chodnią na krzyż? Co znaczy to P. P .?

—

Mr. Verloc przybliżył się do wspaniałego biurka.

—

»Przyszłość Proletaryatu«. Jest to Tow a

rzystwo — wyjaśniał — nie anarchistyczne w zasa

dzie, ale przystępne wszelkim odcieniom rewolu

cyjnych przekonań.

—

Pan należysz do tego Towarzystwa?

—

Jestem jednym z jego wiceprezydentów -

z powagą odpowiedział Verloc, a pierwszy sekre

tarz ambasady podniósł głowę, by mu się przy

patrzeć.

(Ciąg dalszy nastąpi).

»* » »»»-i

Prenum eratą przyjmują1AdouaistraeyaCzaraw Krzkowiei urzędy pocztowe. Miejsoowz pre

n u m e ra tą kłięg. S. A . Krzyżanowskiego, handle: St. Karlińskiego, H. Kretschmera, Biuro dzień. Hopcaoa

i Salomonowej, Qł. trafika. W( Lwawie ,,C m " jest d( «zbyci( w biurach dzień. A. 0lszewiklt|(, t . S(k(łiwsUe(«,

I . k ate st(b(, as itscysch kslejiwych w T(r(owlt, Rzeiziwle, Jaśle, Nowym Sączu a( per((l( w ksiąg(rml toto

jow(j, t i ś z l( ł u ł((ych ilów(iejizyck tUcyech ( pirtyerśw ktlejtwych.

Ceny ogłoszeń t od wiersza petitom za pierwszy raz 20 hal,, za każdy następny po 10 hal.; układ tabu

laryezzy, eyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz 40 hal,, następny po 10hal. N ad esłan e i N ekrologia

od arisfssa wiersza drukiem petitowym 60 halerzy za każdy raz. Głosy publiczności po 2kor.; w«m!—

kie pryw ato« komunikaty po kronice i po dziale ekonomioznym i t. p. po 1 kor. od miejsca wiersza.

Ogłoszenia i prenum eratą przyjmują: we Lwowie biura dzienników L. Plohna, A.Olszewskiego,

St.Sokołowskiego, K.Buchstaba; wJarosławiu Biuro dzieuników: w Podgórzu Poturalski; w Prze

myślu A. Juszyński księgarnia,D. Heszeles; w R zeszow ie M. Weintraub; w Stanisław ow ie Jasie!

ski iSp.; w Tarnowie M. Rockach, 0. Haut; w Tarnopolu Komaniewski: w Paryżu wyłączni«

p. W . Kaczkowski, 14 Citó de Trerize; w W iedniu Haaseustein A Vogier, R. Messe (takie we wazytt

kśafc filiaeh); H. Schalek, M. Dukes, E. Braun, J. Danneberg, H. Friedl (tylko prenumeratą H. Goto

sekmidtAComp.); w Frankfurcie u. M.G.L.Daube AComp., w Pradze czeskiej Fr. Hovork*

Listy z pieniądzmi i pr z e k a zy pieniężne na prenumeratę i ogłoszenia przyjmuje Admiai

tomeys Czara w Krakowie*. Rcklamacyc nicopieczętowane nie podlegają opłacie pocstowej. Listów ni*

(eśeeow uah sie przyjmuje się. Rękopisów nadsyłanych nie zwraca się.

0 T Z( uidą inliuą adresu dopłaca tlą 40 bal.

”M

ADRES REDAKCYI1 ul. św. Tomasza Nr S2.

Telefon Nr 10.

1 of 6 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction