Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 625 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner 15.

Kraków, Środa 20 Stycznia 1892.

Rocznik XLVi

Prenumerk«ę przyjmują:

Administraoya ,CZASU11 w K rakow ie i u rzędy pocztowe, miejscową prenumeratę księ

garni a S. A. Krzyżanowskiego, handel Smidowioza w S ukienni cach , biuro dzienników i ogłoszeń

Ignaceg o Herza przy placu Maryackim 1. 9 , handel Baje ra przy ulicy G rodzkiej, g!ówna trafik a ró g

*tynku i uli cy św. Jana.

—

O ftło n z e nlt* (inseraty) przyjmuje się za opłata od miejsoa wierszu

drobnym drukiem (petit,) za pierwszy raz 10 ct., za każdy następny po 5 ct. -

Madeitnne (na 3 stronie)

od miejsca wiersza drukiem drobnym po 30 ct. za k ażdy raz. -

ńgłoaieiila 1 prenumeratę przyj

mują: w e Lwow ie Biuro dzienników ulica Karola Ludwika 1. 9; w l»aryśu wyłącznie p. Adam,

105 bis B ouleyard Rasp ail, (prenumeratę p. W. Raczkowski, Courbevoi pod Paryżem , ru e du Chemin

de fer 44); w W iedniu pp. H aasenstein 4 Vogle r (także w Hamburgu, Frankfu rcie n. M,, Berlinie,

Lipsk u, Bazylei i Wrocławiu), A. Oppelik, R. Mosso (także w Berlinie, Hamburgu, Monachium i No

rymberdze), H. Schalek, M. D ukes, J. Danneborg, H. F riedl, (tylko prenumeratę pp. H. Gold

schmidt 4 C.), w Frankfurcie ra. H. G. L. Daube 4 Co. łłT W am aw le przyjmują ogło

szenia pp. Reiohmar i Freudle r, biuro ogło szeń przy ul. S enatorskiej.

lirakó w 19 stycznia.

Zamieszc.zona niedawno w naszem p;śmio

korespondencya lwowska, o organizacyi szkół

ludowych w Galicyi, zawiera daty i wnioski,

które wywrzeć muszfi niewątpliwie głębsze

wrażenie i pobudzić do sumiennego obmyśle

nia środków zaradczych. Kraj n asz, który

w żywym rozwoju oświaty publicz nej wogóle,

a w rozszerzeniu jej na szerize warstwy spo

łeczeństwa w szczf gólności. upatruje słusznie

zadatek lepszej przyszłości i wzmocnienie sił,

przygotowanych należycie do pracy skutecznej

i twórczej na rozmaitych polach dz’ałalności

obywatelskiej, dowie się z żalem i smutkiem,

żo naczelna władza edukacyjua w najświ ż

szem sprawozdaniu, wypracowałem dla S ajmu

widzi się zmuszoną wystąoić z oświadczeniem,

iż wstrzymuje organizację nowych szkół, a to

dla brakn nauczycieli.

Rada szkolna, która tak konsekwentnie i

z tak uznania godną energią przeprowadzała

w myśl ustawy z r. 1885 organizacyę szkół,

tylko na podstawie gruntownego i wszech

stronnego zbadania rzeczy mogła się zdecy

dować na wstrzymanie się z organizaeyą no

wych szkół, a na skupienie głównej akcyi oko

ło zapewnienia i przysposobienia zaaezniej

szfgo przyrostu sił nauczycielskich. Daty

przedłożone przez Radę szkolną, usprawiedli

wiają w zupełności jej stanowisko w tej sprawie.

Zakładanie szkół ludowych wobec niemożno

ści obsadzenia ich ukwalifikowanymi nauczy

cielami, staje się tylko źródłem skarg i uprze

dzeń ze strony gmin, które, mimo poniesio

nych czasami przymusowych ofiar, mimo wy

stawienia budynku szkolnego, ostatecznie o

twarcia szkoły doczekać się nie mogą wł?śiie

dla braku nauczycieli.

Dotąd około stu nowych szkół zakładano

corocznie w gminach, które ich nie posia

dały. Z prawdziwą radością dowiadujemy się

ze sprawozdania Rady szkolnej, iż pot,rzeba

oświaty przeniknęła do warstw najszerszych,

że inicjatywa i żądanie zakładania szkół wy

chodzi bardzo często z dołu. Liczba dzieci

garnących się do szkoły gwałtownie się zwię

ksza i to nie wskutek przymusu szkolnego,

który n nas dotychczas więcej niż oględnie

się wykonywa, ale wskntek miru, jaki szkoła

z dobrym nauczycielem sobie zdobywa. W wie

la gminach wskutek znacznego przyrostu żą

dano drugiego, a nieraz i trzeciego nauczy

ciel». Słuszaie wyjaśnia Rada szkolna, iż

odmówić nauczyciela gminie, która świeżo

ciężkim trudem wybudowała szkołę i przy

jęła na siebie prestacye, znaczyło tyle, co

zawieść ją dotkliwie i poczucie potrzeby o

światy w niej osłabić. O!mówić drugiego na

uczyciela gminie, która ze względu na liczbę

dzieci posyłanych do szkoły (nieraz z górą

dwieście) tego żądała, która na tego drugiego

ńaUezyciela nieraz nowe uchwalała prestacye,

znaczyło tyle, co tamować oświatę tam, gdzie

ona jnż zapuściła korzenie, a szkołę skazy

wać na bezskuteczność i zaufanie do niej

osłabiać. Wobec tego, nie mając dostatecznej

liczby ukwalifikowanych nauczycieli, zaczęła

Rada szkolna przyjmować nauczycieli nie

kwalifikowanych. W ubiegłym roku szkolnym

było ich już 653, a pomimo to potrzeb nie

zaspokojono. Właśnie w ubiegłym roku szkol

nym szkół zorganizowanych a bezczynnych

dla braku nauczycieli było 256, zaś oprócz

tego pojedynczych klas systemizowanych i

nadetatowjch bezczynnych 224, a więc po

mimo przyjmowania niekwalifikowanych nau

czycieli brakło jeszcze 480 nauczycieli.

Te smutne cyfry statystyczne wskazały

Radzie szkolaej nieodzowną potrzebę powstrzy

mania na razie dalszej organizacyi nowych

szkół ludowych, a natomiast wytężenia wszy

stkich swoich starań ku temu, ażeby w naj

bliższej przyszłości szkołom na szym zapewnić

większy zastęp kwalifikowanych nauczycieli.

W tej mierze potrzebuje Rada szkolna chę

tnego i życzliwego poparcia zarówno ze strony

rządu centralnego, jak i ze strony reprozen*

tacvi kraju i szerszych kół obywatelskich.

Pierwszym środkiem, mogącym zapewnić

większy przyrost sił nauczycielskich, jest po

mnożenie seminaryów nauczycielskich, których

jest dotąd 9. Zakładając nowe seminarya,

można mieć uzasadnioną nadzieję pociąguię

cia do zawodu nauczycielskiego nowych za

stępów młodzieży. Dlatego też Rad a szkolna

udałi się do ministra oś wiaty z wnioskiem

o założenie trzech nowych seminaryów m ę

skich, a uzyskawszy zasadniczą aprobatę tego

wniosku, zajęła się wskazaniem odpowiednich

miejscowości. Dotychczas obrano dwie miej

scowości : Sambor i Krosno, których gminy

okazały wielką na ten cel ofiarność, dostar

czając odpowiedniego budynku.

Lecz niedość jest pomnażać seminarya.

Trzeba także równocześnie postarać się o to,

aby młodzież w ciągu nauki seminaryów nie

opuszczała, aby tej młodzieży, rekrutującej

się z warstw najuboższych, zabezpieczyć naj

niezbędniejsze środki i potrzeby do życia,

aby ułatwiać i popierać zakładanie interna

tów dla seminarzystów, wogóle aby tej mło

dzieży umożliwić choćby w najskrom niejszych

warunkach ukończenie nauki w seminaryum.

Jak już z pomienionej korespondencyi wia

domo, Rada szkolna zwróciła się do Wydziału

krajowego z wnioskiem o znaczne podwyższe

nie kwoty, przeznaczonej na stypendya nau

czycielskie. Fundusz krajowy dawał dotąd na

ten cel 30.000 złr.,

Rada szkolna żąda po

większenia tej sumy do 90.000 złr. Suma ta

w połączeniu z kwotą 17.000 złr.,

wyzna

czoną na ten cel z funduszów państwowych,

mogłaby umożliwić rozdawanie stypendyów

pojedynczych przynajmniej po 100 złr. ro

cznie, co przy małej pomocy z innych stron

mogłoby wystarczyć na szczupłe utrzymanie

ucznia podczas studyów w seminaryum. W y

dział krajowy wnosi podwyższenie dotychcza

sowej na ten cel dotacji do 60.000 złr. De

cyzya w tej mierze zależeć będzie od Sejmu,

który niewątpliwie sumiennie rozważy rnoty*

wa Rady szkolnej, oraz ten fakt, doświadcze

niem stwierdzony, że mniejsza stypendya celu

zupełnie chybiają.

Lecz nie koniec na tem. W nieodzownem

następstwie powyżej skreślonych stosunków

będzie musiała reprezentaeya kraju przystą

pić do rozwiązania dalszej kwestyi, a miano

wicie do polepszenia materyalnego bytu nau

czycieli ludowych, aby oni w swoim żmudnym,

a dla społeczeństwa naszego tak doniosłym

zawodzie nie potrzebowali walczyć z niedo

statkiem , a niekiedy nawet wprost z nędzą.

Jest to rzecz naturalna, że jeżeli służba nau

czycielska otworzy naszej młodzieży na p rzy

szłość lepsze widoki materyalne, natenczas

wzmocni się zastęp kandydatów stanu nau

czycielskiego, a tem samem kraj nie będzie

odczuwał tak dotkliwie braku sił nauczyciel

skich. Dziś zaś faktem je st, że uposażenie

nauczycieli Indowych o wiele gorszem jest

od uposażenia innych gałęzi służby publicz

nej, wymagających zbliżonej, a często nawet

znaczn e mniejszej kwalifikaeyi, i że to jest

także jednym z główniejszych powodów, iż

nawet po ukończeniu seminaryum wielu po

rzuca zawód nauczycielski, «. garnie się do

urzędów podatkowych, straży skarbowej, do

kolei lub do wojska, gdzie się im wdzięcz

niejsza uśmiecha przyszłość. Faktem jest ró

wnież, że na posady młodszych nauczycieli

z płacą 200 lub 240 złr. zupełny jest brak

kompetentów.

Z tymi stosunkami musi się liczyć repre

zentacja kraju. Wiemy dobrze, a ogłoszony

preliminarz budżetu na rok bieżący stwier

dził to najdobitniej, że położenie naszego

skarbu krajowego świetuem nie jest, ale z dru

giej strony zapominać niepodobna, że wy

datki na oświatę publiczną, na szkoły, na

nauczycieli, naltżą do inwestycyj, które się

krajowi w przyszłości sowicie opłacić mogą

01 dobrych szkół i dobrych nauczycieli za

leży los całych pokoleń. Jeżeli nie chcemy

w kraju nagle powstrzymać szerzenia oświaty

ludowej, jeżeli nie chcemy wywołać nieszczę

snego zastoju na polu szkolnictwa, jeżeli

szczerze pragniemy, aby ostatecznie organi*

zacya szkół ludowych w całym kraju i dla

wszystkich jego gmin była wykończoną, to

musimy z całym naciskiem żądać polepsze

nia bytu materyalnego nauczycieli ludowych,

którzy lepiej uposażeni, z tym większym za

pałem i ze spotęgowaną gorliwością, będą

mogli poświęcić się swemu zaszczytnemu, ale

tak mozolnemu zawodowi, a tem samem

w dziedzinie wychowania publicznego rozwiną

jeszcze wydatniejszą i skuteczniejszą pracę.

Przegląd polityczny*

Pod tytnłem Die Wahrheit Uber Bulgarien —

ein Blick hinter die Coulissen, zamieściła Koln.

Ztg szereg artykułów o najświeższej bistoryi i

dzisiejszym stanie tego księstwa. Autor artyknłów

zna dokładnie stosunki bułgarskie, zna osobiście

ks. Aleksandra Battenberskiego i dzisiejszego wład

cę w Zofii; kompetentnein więc, bardzo bezstron

nem (może nawet dla wad narodowych bułgarskich

zbyt mało pobłażliwem) piórem kreśli przyczyny

jaw ne i mniej jawne, które złożyły się na dzisiej

szy stan rzeczy w państwie ks. Ferdynanda.

Nienawiść cara do ks. Battenberga ma źródło

swoje — zdaniem bezimiennego antora — w nie

porozumieniu, natury bardzo typowo rosyjskiej.

W r. 1889 opowiadał mu br. Hartenau następu

jącą historyę, o której sam dowiedział się dopiero

po swojem ustąpieniu z Bułgaryi: ,,Żądano coro

cznie bardzo znacznych sum od cara, po kilka

milionów rubli, jako subwencyi dla mnie; car asy

gnował, a kasa rządowa rosyjska wypłacała je

punktualnie. J a ani o tem nie wiedziałem, ani też

nigdy nie z tych pieniędzy nie dostałem. Wycho

dząc z mylnego założenia, że ja to żądałem i otrzy

mywałem te sumy, upatrywał car w oporze, który

stawiałem jego reprezentantom w Zofii, nieuczciwość,

i to go rozgoryczało przeciw mnie. Dokąd te su

my wpływały, nie wiem, ale domyślam się potro

szę. Ci panowie, którzy reprezentują Jego cesar

ską Mość w Zofii, muszą mieć o tem dokładną

wiadomość." Dosyć to wyraźne.

Ustąpienie ks. Aleksandra uważa antor za grnby

błąd polityczny i objaw słabości, który wzmocnił

chwilowo znaczenie Rosyi w księstwie. Nawet

Stambułów podjął próby zbliżenia się do Canko

wistów, gdy wtem Koloman Tisza wygłosił swój

wielki ,program wschodni", który podziałał ożyw

czo na Bnłgaryę. Zerwano rokowania z rusofilami,

rozpoczęto energiczne tłumienie buntów, — co

w kierunku paeyfikacyi kraju sprawiło cuda.

Księcia Ferdynanda ceni antor wysoko i nważa

go za właściwszego od jego poprzednika władcę

Bułgaryi.

—

Rozpostarcie większej, zewnętrznej

pompy, odpowiadające wschodnim pojęciem, a

z drugiej strony ostre i konsekwentne postępo

wanie na zewnątrz i wewnątrz, zaimponowały lu

dowi bułgarskiemu Po popełnieniu kilku błę

dów z początkiem rządów (sprawa odznaczenia

Popowa i następny jego upadek), książę trafił

szybko na właściwą drogę. Wobec armii, przy

zwyczajonej do czynnego udziału w polityce,

książę rozwinął wielką energię i snrowość, co

było konieczne i zbawienne.

,,W towarzystwie

kilkn nienprzedzonych obcokrajowców — opo

wiada autor — odezwał się w lecie 1889 r. pe

wien bułgarski patryota: ,,Dzisiejszy dzień pod

kreślę czerwono w k alendarzu; słyszałem wlaśoie

w gronie oficerów, że w wojsku boją się księ

cia."

I ten człowiek miał słuszność. Stracenie

Panicy było w tym względzie bardzo otrzeźwia

jące dla fachowych fabrykantów rewolncyj woj

skowych w Bułgaryi.

Antor z tą surowością księcia zestawia wielką

jego wyrozumiałość i uznanie obcego zdania, t a

lentu i doświadczenia. Ciężkie w tem przechodzić

mnsiał próby, zwłaszcza we współdziałania ze

Strańskym i Mutkurowem, których nie lubiał, ale

przezwyciężył się i dobre z tego zbiera owoce.

Książę jest dziś zarówno niezbędnym dla Stambn

łowa, jak ten ostatni dla niego. ,,Książę oddawał

na usługi krajn swą znajomość Europy, Stambu

łów nzupełniał to znajomością własnego krajn i

jego środków."

Zwolna wyrównały się różnice i

dziś Stambułów jest dyplomatą pierwszorzędnym

ks. Ferdynand jest a u courant najdrobniejszej

kwestyi wewnętrznej. nStambułow stoi i upadnie

z księciem." Ale nie upadnie!

Zdaniem antora nawet ta ostatnia ewentualność

nie byłaby wcale zwycięstwem rosyjskiej polityki,

bo przeciw Stambulistom występuje jedyna po

ważna partya Radosławowa, która interwencyi ro

syjskiej wcale a wcale nie pragnie. Byłaby to

tylko zmiana systemn wewnętrznego.

Wogóle partyi rosyjskiej silnej i zorganizowanej

niema wcale. Są tylko indywidua wybitniejsze,

spodziewające się od Rosyi karyery, i garść wy

rzutków SDołeczeństwa, która dla każdego jest do

najęcia. W ludzie bułgarskim nie wygasł jeszcze

znpełnie urok Rosyi, jej potęgi — i nie wygaśnie,

póki nie wyrośnie pokolenie urodzone po 1885

w armii tradycye rosyjskie są żywe, wojskowa

literatura rosyjska jest lekturą oficerów, rosyjskie

przysłowia krążą między żołnierzami. Ale za to

cały naród bułgarski fanatycznie przywiązany

jest do swej niepodległości i narzędziem Rosyi

być nie cbce. Zresztą wpływ Rosyi słabnie na

wszystkich polach. ,,Nieobecność Rosyi w Bułga

ryi, mizerny rezultat wszystkich rnsofilskich i prze

ciw rządowi skierowanych usiłowań , bezpłodność

rosyjskich protestów i not o nihilistach itp. , wre

szcie okoliczność, że od r. 1885 oficerowie bułgar

scy nie kształcą się w Rosyi" — wszystko to przy

spiesza tylko zwrot.

Armia rozwija się dalej samoistnie i świetnie :

Sawów jest wybitnym taktykiem , ks. Ferdynand

zajmuje się gorąco wojskiem.

Na kwestyę nznania księcia przez Enropę za

patrują się Bułgarzy chłodno i spokojnie. Stam

bułów powiedział niedawno: nNie wierzę w uzna

nie, ale gdyby chciano nam je dać — no! nie

mamy nic przeciw temu."

Stąd stosunki z Euro

pą (z wyjątkiem Rosyi), a zwłaszcza z Portą wy

borne i wybornie wyzyskiwane np. w kwestyi bi

skupów bułgarskich w Macedonii. Zresztą mini

ster spraw zagranicznych Greków jest człowiekiem

bardzo rozumnym, a harmonia między nim a księ

ciem znpełna.

Rozwój i rozkwit ekonomiczny, handlowy, rol

niczy, przemysłowy, skarbowy, dopełniają pocie

szającego obrazu, a wszystko uzyskane własną

siłą i pracą.

,,Mocarstwa europejskie nie zrobiły

dla Bnłgaryi nic więcej nad to, że ją ochroniły

przed zdeptaniem. Dosyć to , ale może przecie

bez wywoływania wojny możnaby skuteczniej po

przeć Bułgaryę," choćby okaznjąc jej żywą sym

patyę i nznanie, na które w znpełności zasługuje!

!lad» państwa.

Z członków Koła polskiego w dyskusyi nad

traktatami handlowemi bra!i ndział pp. Kozłowski,

Szczepanowski i Rosenstock, a wczoraj wystąpił

jako czwarty mówca poseł Adam Jędrzejowicz,

który szczególnie ze stanowiska rolniczego oma

wiał traktaty, a przytem bardzo zręczną i sku

teczną polemikę przeprowadził z wywodami mło

doczeskicb mówców. Z zadania swego wywiązali

się posłowie pclssy w najpoważniejszy sposób.

I stwierdza się ponownie prawda, że parlamen

taryzm jest wyborną szkołą dla poważnych wia

domości fachowych i rzeczywistych zdolności, je

żeli się ich nie marnuje zamiłowaniem w pustych

tylko deklamacyach opozycyjnych, na które wy

starczają komunały i silne płuca. Że w Kole pol

skiem wyrabiają się nieustannie wyborne siły

parlamentarne, to jest jednym z licznych i pocie

szających dowodów organicznego postępu i wszech

stronnego rozwoju społeczeństwa naszego. Jedno

tylko życzenie: oby te nowe siły i nowi Indzie

w działalności parlamentarnej szli zawsze za wzo

rem naszych dawnych wytrawnych przywódców

i bojowników parlamentarnych , którzy Koln pol

skiemu zapewnili należne stanowisko i uznanie.

Przemawiali już w Izbie reprezentanci wszy

stkich stronnictw i frakcyj. Opozycya zasadnicza

przeciw traktatom objawiła się w dwóch kierun

kach : czysto politycznym ze strony Młodoczechów,

a ekonomicznym i poniekąd politycznym ze stro

ny przedstawicieli krajów połndniowych i autise

mitów. Przytem podnieść należy, iż nie spraw

dziły się wieści, zapowiadające oddawna wywo

łanie scen skandalicznych ze strony antisemitów,

którzy wogóle w tej dyskusyi pozbyli się namię

tnej gwałtowności i przemawiali w tonie wzglę

dnie wcale przyzwoitym. P. Pattai zwrócił się

wczoraj nawet z uprzejmemi komplementami do

ministra h*ndlu.

Dziś przemawiają mówcy jeneralni: Kaizl i Rnss,

następnie przyjdą do głosn referenci: Hallwicb i

Klaicz, poczem Izba przystąpi do głosowania.

W Izbie poselskiej toczyła się wczoraj w dal

szym ciągu dyskusya nad traktatami handlowymi.

Dep. Tansche ze stanowiska rolniczego oma

wiał traktaty i przyszedł do wniosku , iż niewła

ściwe są hymny pochwalne, jak i jeremiady.

Wogóle jednak dla rolnictwa te momenta, jak:

stałość stosunków przez lat 12, związanie niektó

rych pozycyj na ten cały okres, wreszcie wyró

wnanie taryf kolejowych, są ważnym postępem po

dłngiej walce. Mówca żąda większej opieki nad

rolnictwem i hodowlą bydła. Jeśli ministerstwo

rolnictwa dołoży wszelkich starań, aby rolnictwo

podnieść we wszystkich kierunkach, natenczas do

piero w całej pełni wystąpią zbawienne skntki

traktatów.

Dep. Pattai podnosi, jako główny motyw prze

ciw traktatom, iż tym razem przemysł padł ofiarą

rolnictwa. Przez poparcie wywozu zboża obawiać

się można podrożenia środków żywności w mia

stach. Cena mięsa, najważniejszego artyknłn spo

żywczego, w ostatnich dziesięciu lutach podniosła

się dwukrotnie. Mówca w yraża nadzieję, iż Niem

cy przy uregulowaniu ekonomicznych stosunków

z Rosyą, postępować będą w porozumienia z Austro*

Węgrami i pragnie ekonomicznego zbliżenia się

NAJMŁODSI.

(IB)

POWIEŚĆ

przez Adama Krechotcieckiego.

Część pierwsza.

(Ciąg dalszy).

Pani Zenobia ramionami wzruszyła. Słowa męża

drażniły j ą i nie trafiały wcale do jej przekona

nia. Wychowano ją przecież starannie, ale nikt

nigdy nie mówił jej o tego rodzaju obowiązkach.

Szczęśliwe lnb nieszczęśliwe małżeństwa były w jej

przekonaniu spraw ą przypadku. Niedobrane cha

raktery, albo najczęściej wina męża, to przyczy

ny, nad któremi bliżej zastanawiać się nie było

warto. O tem z aś, aby kobieta miała obowiązek

i mogła sy8tematycznem działaniem cośkolwiek

w tem zmienić, nie śniło jej się nawet. Ona na

życie nawykła patrzyć znpełnie inaczej. S!owa Ro

mana tylko ją zrazić mogły. Takie ciągłe zwra

canie uwagi na każdy najdrobniejszy krok w ży

ciu , na każdy najmniejszy szczegół w domu, to

byłaby nie do zniesienia męczarnia. I do niczegoby

nie doprowadziła, a w tym razie nie miałaby celn.

Roman ją przecież koch ał, czuła to; był człowie

kiem prawym i zacnym, ona również nie byłaby

zdolną wykroczyć przeciw obowiązkowi. Cóż mo

gła uczynić więcej i czego się lękać? Życie jej

szło łatw o, wygodnie, spokojnie; czyż warto było

psuć je sobie takiem drobiazgowem zastanawia

niem się nad szczegółami ? Poznała ona wprawdzie

dobrze usposobienie męża i czuła doskonale, do

czego zmierzał, mówiąc jej to wszystko. Uznając

zalety cbaraktern Romana, Zenobia uważała go

trochę za samolnba i dziwaka, któremn oto cho

dziło, aby się nim zajmowano w domu, aby p a

miętano o jego potrzebach, przyjemnościach, za

miłowaniach. Pani Zenobia pragnęła mn w praw

dzie dogodzić, ale tem przecież sama zajmować

się nie mogła. Zresztą miała nieszczęśliwą pamięć,

zapominała! Wydawszy dyspozycye służbie, miała

rzecz za skończoną — czy rozporządzenia wyko

nane były i w jaki sposób, o to jnż się nikt nie

troszczył.

Przyjście na świat syna złagodziło na chwilę

ten stan rzeczy. Roman z podziwem patrzył z po

czątku, z jaką troskliwością Zenobia zajmowała

się dzieckiem. Mówiła wprawdzie zbyt może dużo

o trndach, jakich doznawała, ale bądź co bądź

pod wpływem macierzyńskiej miłości zmieniła się

do niepoznania, otrząsała się ze swej gnuśnej a

paty i, zapominała tym razem o sobie. Widział to

Roman i uznawał, a byłby pierwszy uznał to gło

śno, gdyby nie zwyczaj pani Zenobii, która sa

ma, przy każdej sposobności, unosiła się nad

swem poświęceniem, dziwiąc się, że to wszystko

przetrwać i wytrzymać mogła.

W miarę wszakże jak Zygmuś dorastał i uspo

sobienie pani Zenobii do dawnego stanu wracać

zaczęło. Nieumiarkowana w pieszczotach i zewnę

trznych objawach swej miłości, pani Zenobia za

pominała już swoim zwyczajem o zwiększających

się potrzebach syna, a staranie o to zdała ostate

cznie znpełnie na łaskę służby.

W tym czasie zaszły też wypadki, które sytua

eyę jeszcze pogorszyły. Dotychczas stosunki Ro

mana z rodziną żony były obojętne, ale znośne.

Samo oddalenie, utrudniając bezpośrednie stosunki,

przyczyniało się do utrzymania harmonii. Ale

w Ośniałowie nie tajono już wcale swoich rozcza

rowań co do ,,stepowego magnata".

Łudzono się

zraza nadzieją, że pan Roman da się nakłonić do

kupna Ośniałowa, że tam wraz z żoną osiądzie i

kapitałami swenfi ułatwi byt całej rodzinie. W tym

celu wybrano się raz nawet gromadnie do Ju r

pola. Roman był rad gościom, ale na propozycyę

odpowiedział stanowczą odmową, która do żywe

go dotknęła Szarzyckicb, a niemniej była przykrą

Zenobii. Państwo Szarzyccy wyjechali oburzeni,

a Zenobia w coraz częstszych listach do matki

opisywała jaskraw o ,,dzicz" stepową i swoje mi

zerne życie w porównaniu z dawną świetnością.

Pani Szarzycka, trąc gwałtownie lewy policzek i

czoło, wzdychała i zalewała się łzami.

—

Faunre chhre enfant... guel sort! mon Dieu,

ąuel sort!

Hrabia Witold, który na powolność i wspania

łomyślność szwagra bardzo wiele liczył, zawiódł

szy się, głośno i bez dyplomatycznych obsłonek

opowiadał każdemu, kto go tylko słuchać chciał,

że Czarnoszyński to nędzny samolub, który ich

po prostu popycha do miny i że jeżeli interesa

ośniałowskie coraz gorzej idą, to tylko wina Ro

mana.

—

Wziął od nas wszystko, co się tylko dało

wyciągnąć — powtarzał — więcej nawet, niż się

należało, a teraz o niczem słyszeć nie cbce.

Oczywiście dowodów na poparcie słów tych nie

miał żadnych, ale też wiedział, że jeśli Indzie nie

wierzą w zacność bez dowodów, to w złe uwie

rzyć zawsze na słowo gotowi.

Echa tych plotek, pomimo odległości, dochodziły

jednak do Romana i nie mogły przyczynić się

do wprowadzenia harmonii w pożycie małżonków,

coraz bardziej owszem oddalających się od siebie.

Odtąd też Szarzyccy bardzo rzadko odwiedzali cór

kę, która za to od czasu do czasu wyjeżdżała do

Ośniałowa.

Zygmuś, chociaż oczywiście nie mógł zdać so

bie sprawy z całej sytuacyi, wszakże instynktem,

właściwym dzieciom, chwytał jej główne rysy i

przeczuwał, że między ojcem a rodziną matki nie

było zgody; mimowolnie też cznł rozstrój między

rodzicami.

Raz, na usilne prośby Zenobii, zezwolił Roman,

aby Zygmuś, wówczas dziesięcioletni, pojechał

z matką do Ośniałowa. Bawił tam on dość długo,

wrócił rozkapryszony i pieszczotami popsnty, ale

pytany przez marszałka, jak mu się tam podo

bało, spoglądał chwilę to na ojca, to na dziadka,

a potem, wiedząc z góry, j ak a odpowiedź będzie

im miłą, odparł śmiało:

—

Wolę Jnrpol! dziadzio tamten nie taki ko

chany, jak ,,mój" dziadzio!

To ,,mój" wymówił z naciskiem, patrząc figlar

nie w oczy m arszałka, który nie odpowiedział

wprawdzie nic, ale mimowoli tą dziecinną dyplo

macyą wnnka czuł się ujęty.

Po każdej takiej wizycie w Ośniałowie pani

Zenobia wracała smutna, wzdychająca, przebąku

jąc półsłówkami o fatalnym stanie interesów r o

dziców, czemu należałoby zaradzić.

Roman, nie chcąc wszczynać dyskusyi, ndawał,

ie nie rozumie przymówek i milczał, a pani Ze

nobii oczy się iskrzyły tłumionym gniewem.

Samolub! — myślała — mógłby dopomódz,

a nie chce!

W takiem nsposobienin zapominała jnż zupełnie

o obowiązkach gospodyni domn.

Roman próbował jeszcze przedstaw ień, upomi

nał się już nie o siebie, lecz o Zygmusia. Po

przestrogach i teoryach, wygłaszanych łagodnie,

przyszedł czas na przykłady praktyczne, a potem

na wyrzuty mniej lub więcej ostre.

Teoryj pani Zenobia nie słuchała w końeu wcale;

znudziły ją. Na przykłady praktyczne odpowia

dała zwykle jakąś pierwszą lepszą wymówką,

najczęściej zwalaniem winy na niedbalstwo służby.

Na wyrzuty była bardzo tkliwą. Przyjmowała je

zrazu z ironicznym na ustach uśmiechem, zamy

kała się w pełnem rezygnacyi milczeniu, jak przy

stało na niesprawiedliwie prześladowaną istotę.

Wiedziała wszakże dobrze, że to najfatalniej od

działywa na Romana i że jedno z jej strony ła

godne słowo mogło najłatwiej uśmierzyć jego roz

żalenie. Wiedziała, że milczenie drażni go niewy

powiedzianie, że byłby wolał spór najbardziej

zacięty. Wobec milczenia Roman unosił się często

nad miarę; wypowiadał słowa, które byłby zaraz

chętnie cofnął i które go potem gnębiły we wspo

mnienia.

Po chwili niewzruszenie milcząca Zenobia w pa

dała w stan, który Romana z początku śmiertel

nie przerażał. Bladła, sztywniała i rozpaczliwemi

gestami okazywała, że sie dławi. Ze ściśniętej

krtani wychodziły nieludzkie dźwięki; oczy pa

trzały sztywnie, niernchomo. Roman zapominał

wówczas o wszystkiem, trzeźwił, błagał o uspo

kojenie się, o zapanowanie nad sobą, przepraszał

za uniesienie i wreszcie po uśmierzeniu gwałto

wnie wzburzonych serwów pani Zenobii opuszczał

ją w smutuem przeświadczeniu, że przegrał sprawę.

(Ciąg dalszy nastąpi).

,,Cm»»** wy chodzi cod zien nie wie czór, w yjąwszy ni edziele i dni świąteczne.

Oddzielne Nra Czasu, o ila zapas starczy, w Krakowie po 10 c., we Lwowie lub z przesyłka pocztowa 12 o.

We Lwowie po JO «. do nabycia w Biurze dzienników, ul. Karola Ludwika 1.9.

Prenumerata wyncii:

na cały rok na kwartał na 1 miesiąc

f miejscu

.........................................................

20złr.

5 złr.

1 złr. 80 ct.

r o e a ą w państwie a u s t r y a c k i e m ...............................................

24złr.

6 złr.

2 złr. 50 ct.

oie mieckiem

28złr. 7 złr.

3 złr.

B do Włoch, b rancyi, A ngin, B elgu Szwajcaryi, Tnroyi

i innych państw, należących do związku pocztowego . .

32 złr

8 złr.

3 złr.

Prenum eratę przyjmuje się tylko od 1-go do ostatniego dnia w miesiącu,

f,lsty z piemądzim i przekazy pieniężne na prenumeratę i ogłoszenia uprasza się nadsyłać franco

do Administracja Czasu w Krakowie.

Listy reklamacyjne nieopieczętowane nie podlegają opłacie

pocztowej. Listów niefrankowanych nie przyjmuje się. Ręhoplnuńw nadsyłanych nie zwraca się.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu