Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 679 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 37i

L’ana KOkm:

Kraków, Wtorek 25 Lipca 1916.

Rocznik LXIX.

snawmm

iŁ

W}(innic wlcri()rne.

mmm

Olwarcie w?rsiawskiej Rady miejskiej.

Warszawa 24 lipca.

Pani!ęlny dzień pr/.eżyła dzisiaj Warszawa.

OLwarcie uniwe rsylelu w pa/.Jzierniku 1915 r.,

0belmd ;i-go mnja i pierwsze posiedzenie Rady

itiiejsiiiej, (o dalyr, które zajmą trwałe miejsca

w liisloryi stolicy Polski, lo trz.y etapy w roz

woju narodowym, io oznaki budzącego się nowe

go życia w c-hwili, gdy tyle istnień ginie i z a.nic

i ; i . Ka?ru z tyćli ti/,cch iiroczystofr-i miała na

t-obie w yc iśnię te pa-lu«« ii.ii.zycb nadziei i posln

labiw narodowycli, lecz z.a każdym razem Bila

w wypowiadanii( ic.li na zewnątrz nabierała stop

n iowo coraz w ięcej mocy i hurtu, Najwyraźniej

1 najdobitniej zamunitewtowała się ona w dniu d/i*

siejszyin. To już nie ieprez.ee tacy a zakładów lian-,

kow\ «di i nie komifel wybrany d!a obchodu naro

ilowej rocznicy, ale obywalc-le, obdarzeni manda

tami i zaufaniem wszystkich J;]as i odłamów spo*

l.-czensl wa, pi/.eniu wiali dziś publicznie. A w tym

luomeucie najwaźniej^/.em było to, źe wszystkie

polskie słronnictwa i grupy polityczne wystąpiły

z.godnie i szły ze sobą ręka w rękę i leni wła

śnie zaświadczyły, ?e po«l wz.plędem narodowym

nie.ma dziś wśróil nas m /łam ów i waśni, że całe

społeczeństwo przejęte jest jedną i tą samą my

:tą odbudowy państwa polaldego. N ikłe wyjątki,

jakie w tym momencie nie poddały się ogólnej

solidarności, potwierdziły tem hardziej trwałość i

siłę tej reguły.

Uroczyste posiedzenie odbyło aię vr ’w ielkiej sali

kolumnowej Ratusza. Nad stołem prezydyalnym,

Inż pod lo?ą prezydenta, zawierzono na ścianie

poi trety twórców koustytin-yi -"t-go maja: X, Hu

gona Kołłątaja, SI. Małachowskiego, Ig. Potockie

go i Jana Dekerla. Portrety te obramowano de

koracyjnie girlandami. Po stronie prawej oil prc

zydyuui ustawiono na wznie-sieniu mów nicę, obol;

z,aś siół i trz.y krzesła dla przedstawicieli władz

okupacyjnych (komisarz-y). Tuż przy mównicy

zrobiono miejsca d!a stenografów. Po stronie le

wej od prezydyum ustawiono stół dla prezydenta

miasla 1 jego zastępców, w nawie zaś szereg krze

set dla przedstawicieli zarządu miejskiego, Ohszer

ną estrado prezydyalną udekorowano po bokach

roślina uii 1 kwi.danu..

Środek sali, pocz.ynając cel pierwszych filarów,

z.ajmują stoliki dla radnych, ustawione wz,dłuż

w 3 rzędy. Lewą, nawę od strony prezydyum (pod

galeryą) odgrodzono stołami dla przedstawicieli

prasy; prawa strona naw y przez.naczona jcsl dla

/.istcpców i.adujadi. kluc zy «uwją prawo

dnać sobie karlę wstępn od prcz.fia Rady mn-j

skiej.

Rięki?ą salę Sztandarową przeznaczono na kan

c.daryę przyboczną prezesa Rady miejskiej, przy

legający zaś do sali tej pokój z balkonem od

placu Teatralnego — -/.ujmie prezes Rady, I!r

l!nid/.iaski.

W piękne, słonecz,ne południc zebrali się e/,lun

I;owie ’Rady mi p;nniętne posiedz.enie. (lalerye by

ty zapełnione, paniami z warszawskiego lowCrzy

stw a. R;ulni za,jęli miejsca, klóro poprzednio w y

brali. Stół ]irezydyalny oLacznl plnlon milityi.

W fotelach, pizez naczonych dla przctlsławicicli

władz okupacyjnych z.asiadają: Fr. hr. Kwilccki

or:iz. |ip : hunnislrz Snluu i Tumski.

Powitania Rady praaz Legiony.

Tuż przed olwłnciem posiedzenia z.giosił się

do prezesa Rady rektora Brudzińskiego podpuł

kownik Wł. Sikorski ze swoim adjut anten St. lir.

Rostworowskim, by w imieniu Legionów polskich

złożyć Radzie na jego ręce serdeczne życzenia.

,,W imieniu Legionow — przemówił krótko pułk.

Sikorski — jako zawiązku wojska polskiego przy

szliśmy, Magniliceneyo, lulaj, by powitać i uczcić

n ową wk ul/ę samorządu. Widzimy w niej nietylko

reprezentacyę Stolicy polskiej, lecz zarazem i sil

ną repiezentarye dążeń państwowych polskich.

Orzekujeuiy z. ufnością jej dz udali mści i pracy - *

iiewni lego, że Rada liisloryczne sw e zadarue sjieł

nie potrafi. W tum przekonaniu składa my Jej

gorące życzenia pomyślnego i chlubnego dzia

łania*.

Odpowiedź prezesa Rady )u/.m iała: 1’rzejęLy

serdecznym uczuciem czci dla bohaterskich legio

nowych bojowników o wolność, dziękuję (’i Puł

kowniku za przyniesione nam życzenia. Rad Lę

dę, gdy będę mógł

wconiewąlpię—na

czele utworzonej dziś Rady m,iejskiej powitać Le

giony, wkraczające jako wojsko polskie do wol

nej nasze( stolicy

Warszawy. Zechciejcie Pa

nowie na dzisiejszą uroczystość zająć miejsca w

mej loży prezesowskiej’

W kilim rei out później ro/poczęlo się pierwsze

uroczyste posiedzenie Rady miejskiej.

Z uderzeniem godziny 12 pojawił się na estra

dzie ks. Zdzisław Lubomirski, który przemówił

w tesłowa:

Mowa k*. 2(taiaław a Lwbumieakiags.

,,W sercu każdego Polaka przyapieszonem lę

tnem krąż.y krew ua widok ratuszowej cali stoł.

m. Warszawy w odświętnej szacie, obejmowanej

w dniu dzisiejszym w uprawnione posiadanie

przez wybrańców, powołanych zbiorową w olą ca

łej ludności do sprawowania rządów w zakresie

gospodarki miejskiej, do podżwignięcia z zastoju

w szelkich dziedzin życia społecznego, do otocze

nia upieką szerokich rzesz bez różnicy stanu i

wyznania, a nadewszystlto do ratowania od nę

dzy tak licznych niestety ofiar zaw’ieruchy w o

jennej.

Rok mija, gdy zrządzeniem wypadków, na

grom» ludzi dolnej woli, wspieranych licz.nym

zastępom ofiarnych pomocników , którym zaszczyt

miałem przewodniczyć, spadło ciężkie, odpowie

dzialne brzemię, nakazujące pełnie obowiązki o

pieknnów ludności i miasta w przejściowej gwał

townej ęhwili aż do powstania normalnego za

rządu. Mnie zostało przczn:iczonern być łącz ni

kiem między lymi, którzy ixlcbodzą, a wami,

;-.zariow ui panowie.

Utaję tutaj, jako mianowany gospodarz, Elu

zarazem i nie mianowany, z nieprzymuszonej

wolnej woli pierwszy sługa Warszawy, by w Wa

sze złożyć ręce dozór nad władzą wykonawczą,

ii światłe rady prosić i skuteczną, życ-zliwą po

raoc w spełnieniu nad wyraz Irndnego obo

wiązku.

Sfnć będziemy twardo na straży interesów i

ponosić wspólnie udprmed/iulBOŚć i żywą. witt%

głębokiem przeświadczeniem, *ż,e stworzymy

/.warte, łączne, harmonijne ciato. Przyświecać nam

będzie cel jeden, jedno dążenie, dobro powierzo

nej sprawy, ro/.wój i rozkwit stolicy, usilny za

miar f l worzcuia spiżowego ośrodka kultury naro

dowej, promieniejącego szeroko na bratnie miast;

i sioła, niosąeego im pomne, służącego za przy

kład i wzór.

W poczuciu powagi histerycznego momentu wi

łam panów z nielajoną radością iu progu eamo

rząduego życia, u w idomego znaku i da Bóg nie

zawodnej rękojmi dalszej odbudowy samodzielnej

ojczyzny, z życzeniem i niepłodną nadzieją, że

siejba wasza wyda obfito owoce, a niwa narodo

wa złoloplennenu kłosy wkrótce zablyszczy. W i

mieniu ludności i miasla oddaję nale żny pokłon

pierwszej po długotrwałej przerwie polskiej Ra

dzie miejskiej**.

przemówienie ks. Lubomirskiego sala przyjmuje

burzą oklasków .

Z kolei zajął miejsce za stołem prezydyalnym

prezes Rady miejskiej, rektor I)r Brudziński, i o

tworzył posiedzenie tcmi słowy ;

,Ogłaszam pierwsze posiedzenie Rady miejskiej

st. m. Warszawy za otwarte*.

Następnie powitał serdecznie prezydenta miasta,

ks. Lubomirskiego, i członków zarządu mie jskiego

tudzież, radnych, w z ywając wszystkich do wspól

nej pracy dla dobra stoi)c y i kraju, i wyrażając

w inię, żc znajdujemy sfy w przcdt-iluiu niepodle

głości Polaki.

Pu łym wstępu* w ygłosił prezes dłuższą innwę.

Mewa Prezes* Rady miajkkieji

Prawo zarządzani» włf?suiem żyeicin, zaspakaja

nia własnych potrzeb kulturalnych o zy gospodar

zyeh według własnego rozumienia jest prawem

przyrodzonem każdej społeczności, każdego naro

du jako całości i wszystkich jego części układo

wych, Zdawaćby eię mogło, że jeżeli naród jaki

ze względów politycznych nie posiada tego prawa

dla całości prawa dla cnłości kraju, jako jednoet

ki państwowej, lo mieć ]Ó- powinien przy’najmniej

w z,akresie samorządu wewnętrznego gmin miej

skich i wiejskich. Dzieje nasze świadczą o ezem

innem. Jak byliśmy pod tym względem upośle

dzeni i pokrzywdzeni, najlepiej uwydatni t o obra

zowe porównanie Radziszewskiego; ,Gdybyśmy

na mapie całej Europy wtzyBtkie te kiaje, w któ

rych miasta posiadają Samorząd miejski, pocią

gnęli barwą białą, a te miejscowości, które są sa

morzędu pozbawione, barwą czarną, okazałoby

się, że cała przestrzeń Królestwa Polskiego -

czarną. Tak *amo by loby, gdybyśmy postąpili a

nalogicznie z całym globusem ziemskim, oczyw i

ście omijając przestrzenie niekulturalne*.

A więc opiekuńcze rządy sprowadziły nas do

rzędu przestrzeni niekulturalnych globu ziem

nkiego, poza Europą; doprowadzono nas do te

ro, że miacto nasze BtołeczDe zwą miastem a

nalfabetów , że wydatki pa oświatę i dobroczyn

ność stanowiły w budżetach naszych miast 7 do

8 proc. średnio nip. w Warszawie 75 kop. na

głowę), gdy wydatki n;) utrzymanie policyi od

9 -33 proc. Kraków, L wów, Poznań dopłacały

do utrzymania policyi tylko około 1*5 proc,, za

to wydawałr na oświatę od 2 - 4 rb. na głowę.

Dlaczego, pomimo ustawicznych żądań społe

c zeństwa, po/.bawiono uąn dobroczynnego wp ły

w’u samorządu miejskiego, w ytłumac zył lo.jasno,

występując przeciw językowi polskiemu w samo

rządzie , członek Pumy państwowej RoByanin

: Warazawy: ,,.Samorząd, miejskie — mówił -

ą oiganizacyami pafistwowfemi, a jeżeli dziś wy

bijecie szczerbę w tej inątytń-’yi, to jutro będzie

cie zmuszeni iść po drodze ustępstw w innych

dziedzinach, a przeto będziecie zmuszeni da^a«

społeczeństwu polskiemu podstawy realne do «3

garnienia instytucyj społecznych, szkoły, ziemi,

aż do zdobycia autonomii**. Powiedział prawdę«

ąuąż,.łeb tosyjaki^ łm«yiil K..- w jodmmi

powiruen był powiedzieć: «aż do zdobycia nie

podległości**. Bo tylko ten naród rz ądzić się mo

że dobrze w swych miastach i instytpcyach sa

morządnych powiatowych, który ma w pływ na

politykę ekonomiczną ogólnokrajową, a tego wpły

wu mieć nie może. bez niepodległego bytu pań

Iwowego.

Świadczy o tein cała nasza hislorya porozbio*

rowa : razem z j)olepszeuiem s ię ogólnych w arun

ków politycznych kraju polepszały si«: warunki

gospodarki miast i naodwiót.

W dalszym ciągu prezes nakreślił krótką Iii

stery§ zarządu Warszawy od roku 1413 aż do

najnowszych czasów, podkreślając spustoszenia,

poczynione w życiu publicznein i ekonomicznem

stolicy przez rządy rosyjskie.

Mowę swoją zakończył Dr Brudziński następu

jącym zwrotem:

Zebraliśmy się dziś po raz pierwszy od lat

w ielu, ażeby w spólnie obradować nad gospodarką

i czuwać nad rozwojem naszej stolicy. Zadania,

jakie nas czekają, można skreślić w trzech zasa

dach : l ) Samorząd miejski musi uczynić zadość

w szystkim tym potrzebom publicznym, nad któ

rycb zaspokojeniem inicyatywa prywatna nie bę

dzie pracowała, gdyż nie dają one korzyści ma

Leryalnych; 2) samorząd może przejąć w e w łasuą

adr,iuu§traeyę le oddziały produkcyi, które, słu

żąc iiźyleoKuośrti public zn ej, są jednak jej źró

dłem doćhodow; 3) snifiorząd pow inien olaczae

szczególną opieką ludność uboższą w celo pod

niesienia jej nu wyższy alopień kultury i dobro

bytu. Zadania publiczne wielkiego miasta pole

gają na utworzeniu zdrowych warunków życia

fizycznego i moralnego ludności, oraz na ułatwie

niu procesu produkcyi i rozdziału. W tyc h zada

ulach opieka nad zdrowotnością publiczną obej

snuje najszerszy7 zakres działalności municypalnej.

0 tern wszystkimi radzić będziemy, wysuwając

pewne gpiaw y z inieyatywy własnej, inne przej

mując ru w niosek magistratu i władz. Kadzić bę

dziemy, wierzę mocno, w duchu twórczym, nie

tylbo krytycznym, bo chwila jeBt zbyt poważna,

aby nawet opozycya inogła się ograniczyć tylko

(lo jałowej krytyki.

Schodzić się będziemy In na naradę z uczu

ciem, o jakiern mówi nasz wieszcz: ,,A człowiek

poczciwy, idąc na radę narodową, pełne ma serce

miłości ojczyzny*.

_Nie przeszkodzą nam w obradach różnice par

tyjne , dożyliśmy bowiem chwili, gdy niema wśród

nas takich, którzy mówią: ,,Niech lepiej Polska

leży w niewoli, niż gdyby zbudzić się miała w e

dług arystokracji**, ani niema takich, którzy mó

w ią: «Niech leży, niż gdyby Bię miała zbudzić

według deinokracyi*. Dożyliśmy bowiem chwili,

gdyśmy zrozumieli, 2e «zasiewać trzeba miłość

ojczyzny i ducha poświęcenia, a wyrośnie Rzecz

pospolita wielka i potężna*.

Po ostatnich słowach, wjrpowiedzianych z sil

niejszym akcentem, rozlega się burza oklasków,

-łedui wstają ze swych miejsc. Rozlegają się

okrzyki: «Niech żyje Polska"!

Doklaracya.

Po otm inauguracyjnych przemówieniach, przy =

sz!a holej nu deklaracye grup radzieckich.

W przeddzień posiedzenia, odbyło sio kilka ze

brań w tej sprawie, poczem na wspóluem posie

dzeniu ułożono tekst wspólnej deklaraeyi, którą

podpisały następujące organizaeye :

Ze strony Koła międzypartyjnego: Stronnictwo

polityki reaiuej, Stronnictw o demokratyczno-naro*

dow e, Polska partya postępow a, Zjednoczenie po

stępow e, Stronnictwo narodowe.

Ze strony komitetu demokratycznego:

t) Centralny komitet narodow y: a) Radykali

narodowi; b) Polska partya socyalistyezua; c)

Związek patryotów; d) Stronnictwo ludowe; e)

(ryyt’źęk naród, robotniczy p f) Związek niepodle

głoście wy. 2) Grupa pracy narodowej i S) l.iga

państwowości polskiej.

Po za nawiasem pozostali socyal.-demokraci

1 żydow scy nacyonaliśei.

Na posiedzeniu Rady odczytał I)r Babiński, na

stępującą wspólną deklaracjo:

, W chwili olbrzymiego napięcia w ojny obecnej,

która zwaliła na naród polski brzemię klęsk ma

teiyalnych, ale jednoczcśuic otworzyła przed nim

widoki odbudowania w łasnego państw a, powoła

n y został do życia samorząd stołecznego miasta

Warszawy. Odczuwając powagę chwili history

eznej, tak wielkie w narodzie budzącej nadzieję,

my, pierwsza Rada miejska stolicy polskiej, utwo

rzona w przeważnej większości swojej w drodze

dobrowolnego patryotycznego porozumienia się

różnych kierunków politycznych polskich, skła

dan)y na pierw=)zem, uroczystein ze braniu naszem

następujące oświadczenie^

«Do gospodarczej i kulturalnej działalności po

wołani, siły i umiejętności nasze ku temu w ytę

żymy» aby gospodarstwo i kulturę Warszawy

w duc-hu narodowym i na podstawie równoupraw

nienia obywatelskiego podźwignąć, aby klęski I

ciężary, jakie wojna miastu przyniosła i jeszcze

przynieść może — złagodzić, przedewszystkiem

zaś, aby ludność pracującą, tak ciężko przez w oj

nę dotkniętą, materynlnic i moralnie ratować. T e

prace nasze pełnić będziemy w rozumieniu, ż e sa

morząd Warszawy jest pierwszym krokiem do

odbudowy’ państwa polskiego. Niepodległe pań

stwo polskie, wyposażone w organy i środki, nie

zależność jego wyrażające i zabezpiec.zające - .

oto cel najwyższy dawnych i obecnych wysiłków

u;uudu pohkiego. Olo i nasz święty cel, do któ

rego dążymy, W przekonaniu, ź,e wojna obecna

cel ton ziści, składamy hołd wierny synom oj

czyzny, którzy od półtora wieku przelewali I

przelewają krew za w olność i niepodległość

Polski* .

Podczas odczytywania deklaraeyi radni powstali

z miejsc. Deklaracya przerywana jest kilkakrotnie

oklaskami i okrzykami.

Po słowach:... *)kładamy hołd wiernym sy

nom ojczyzny, którzy od półtora wieku przelewali

i przelewają krew za wolność i niepodległość

Polski zerwały się burzliwe i długo trwające

oklaski. Radni miejscy i cała publiczność zw róci

ła się w stronę loży prezesowskiej, w której znaj

dowali się pulk. Sikorski wraz z adjutantem i

jedeu przypadkowo obecny w Warszawie Bell

niak i wśród okrzyków «Niech tyją Legiony*

urządzili głośną i wiele mówiącą manifastacyę.

Gdy wreszcie cisza zapanowała, rozpoczęły się

dal ize dodatkowe deklaracyę drobnych grup rad

ców, którzy nie zgodzili się na treść wspólnie

uchwalonego adresu. Prezes Rady poprosił przed

ich rozpoczęciem radnych, h y zechcieli spokojnie

tych deklaraeyi wysłuchać. Pomimo to jednak

w kilku drażliwszych momentach długo trwają

cych wywodow odzywały się z gałeryi przeciągłe

sykania dowodzące dobitnie, jak odosohnioneou

są te nieakonsolidowane partye.

Pierwszy wBtąpił na mównicę przedstawiciel

Bundu* i lewicy P. P . S,, radny Ciszewski. W

deklaraeyi sw ej streścił znany program soeyaii*

styczny. Odczytuje również dodatkową deklaracyę

od grupy robotników żydów , wyznających pro

gram socyalistyczny.

Deklaracya praedstawiciala socyalnej demokra

cyi, p. Kronberga, podkreślała program klasow y

tej partyi i żądania w zakresie gocpodarki ko

munalnej.

Po dehlaracyaeb socyalistycznyob prezes Rady

podkreśla, że interesów ludu pracującego bronić

będą nietylko przedstawiciele partyj socjalistycz

nych. lecz i wszyscy zgrupowani dziś pod jedną

deldaracyą. «Dążyć będziemy — mówi prezes —

do poprawy bytu ludności, z tą jedynie różnicą,

iz kierować nami będzie nie walka k)asowa, lecz

miłość bliźniego".

Przedstawiciel żydowskiej «grupy ludowej*.

S. Hirschhorn odczytał deklaracyę, wyrażającą,

między innemi, żądanie: mnnicypalizacyi w szel

kich instytucyj użytku publicznego, dopuszczeniu

żydów do robót publicznych na równi z nieży*

dami, przekazywania funduszów na potrzeby szkół

żydowskich z językiem wykładowym żydowskim,

do dyspozycji żydowskiej rady szkolnej, równo

uprawnienia żydów przy obsadzaniu urzędów miej

skich, dania żydom możności obchodzenia świąt

swoich bez konieczności świętow ania podwójnego.

W końcu deklaracya oświadcza się za solidarno

ścią polityczną z narodem polskim i żąda zagwa

rantowaniu dla żydów , jako dla mniejszości na

rodowej, pełnego równouprawnienia kulturalno

nnrod ow ego.

Po odczytaniu powyższej deklaraeyi, przewo

dniczący Dr. Brudziński zw raca uwagę że użyty

lam frazes .,jedyni o!)rani przedstawiciele** ludu

Juliusz hr. Esterhazy.

Wspomnienia pośmiartna.

— - i*t-» ---

Żołnierzem nic byk Poszedł u,( wojnę jako

ochotnik. Bił się na wielu polach przez cały rok

1915. W styezniu 191G r:umy, z kulą W głowie,

przewieziony do Pesztu do szpitala. Operacya,

kitla wydobyła: wyzdrowiał, poszedł znowu. 4-go

czerwca, gdzieś koło Czerniowiec, ranny w nogę,

w piersi, wgłowę, skończył 6-go. Piękny koniec ży

cia, piękna śmierć. Miał u nas w kraju znajomych,

miał nawet przyjaciół, którzy radzi będą znać szcze

góły jego wojskowej służby i jego śmierć, a ta

kim, którzy go nie znali, n ie będzie obojętną wia

domość o szlachclneni poświęceniu, o zgonie na

polu bitwy w obronii* ojczyzny. Byn hr. Stefana

Esterhazego i Gi/elJt z baronów Jeszenak (młod

szy brat Jana, ożenionego z lir. Elżbietą Tarnow

ską), miał w domu dość przykładów miłości ój

rzyzny i poświęcenia. (J dawniejszych nie mó

wiąc, jego Ojciec, wówczas t)ardzo młody, wszedł

do wojska węgierskiego w roku 1848, został ofi

cerem, został adjutantem Gngeya i jako jego

adjutanl wiózł do Paszkiewicza, nie wiedząc co

wiezie, akt kapitulącyi pod ViIIagos. Wzięły do

wojsk.i :instryaokiego, /.degradowany, s łuż ył kilka

lat jako prosty żołnierz. Posunięty w końcu na

oficera, wystąpił z wojska. l ’o roku 4866 przy

słał do polityki r)en];a. R ył nailżupanem komilatu

Presburskiegn* aż do czasu, kie.dy wiek i słabsze

zdrowie kazały inu złożyć urząd. Dziadek hr. Ju

liusza, po inałee baron Jeszenak, w ysoce ceniony

)Ha szlachetnego charakteru, hy1 powieszony przez

Uari:oi*a w roki) 1840.

Miody chłopiec, skończył nauki, jak w szyscy:

przed sol).ą wadziął zapewne przyszłość wiejskie

go gospodarza, kiedy zae/ęty się n]):iwy o jego

/ «rowie, t jężlca choroba zostawiła niepokojąc-e

s *u y w phi( ach. SI:(d konieczność zim ua połu

uiii» \v lu)t?}et*, nu Riwierze, w A fryce -.Ląd

przywiózł ciekawy zbiór broni różnych, bożków

jakichś murzyńskich, i trofea w’łasnego myślistwa.

Myśliwym był zapalonym: prze2 długie lata dzier

źawił polowanie i strzelał jelenie po węgierskiej

stronie Karpat. Obawy o zdrowie już nie było.

Zajmował się znowu majątkiem, posiadał znaczną

winnicę w okolicach T okaju; poniósł w niej duże

szkody przez phylIoxerę ale sobie radził, sadził na no

wo to co by’ło zuiszczone. Do polityki czynnie się

nie mieszał, o poselstwo się nie starał, w izbie

magnatów nic zasiadał. W opiuiach i sympatyach

bardziej był zbliżony do opozyeyi, do hrabiego

Apponyi liii) And ras/y, niż do rządu.

Przyszła wojna. 0 Węgry idzie! o ich bezpie

czeństwo, przyszłość, Tylu się bije, a ja miałby’m

się nie bić? Wstąpił do wojska jako prosty żoł

nierz-ochotnik w piechocie w trzy’nastym pułku

honwedów, i na własną prośbę przydzielony był

do oddziału w ywiadowczego majora Rujsa.

Służbę rozpoczął w Czernioweacb, po drugi raz

odebranych od Moskali, a zaraz nazajutrz oddział

jego w gw ałtow nych dwudniowy’ch mai’Ezaeh p«?—

sunął Bię pod Zaleszczyki. Tu po raz pierwszy

znalazł się ś, p, Juliusz w ogniu. Artylerya ro

syjska rzucała z Zaleszczyk grad szrapneli, Dn

nie mógł nachwiłlie się mę/.łw a ż.ołnierzy; o so

bie mówił tylko, że nie czuł żaduej oeboty ucie

kać. Farę , dni później, pod Zastawną, zniszczył

jego oddział dwie sotnie kozak:ów. Przełożeni i to

warzysze podziwiali wtedy celność strzałów tego

piechura. Dośw’iadczony rnyśjiwy nie strzelał ni

gdy w masę, wybierał sobie cel, mierzył do jeźdź

ców których sobie upatrzył, i rzadko któiego

chybił.

Kiedy on tak zaczynał sw oją służbę, umarła

w Preszburgu jego matka po chorobie lak krót

kiej, ź e prawie bez choroby. O jej śmierci do

wiedział się łak późno, że nie mógł już zdążyć

na pogrzeb: za krótkim urlopem przyjechał tyl

ko ua jej gróh.

(ldy wrócił, trafił i i . i bardzo zaszczylm*, ałc

hard/.o Irudne zadanie sw ego Oddziału. V* wie}j

kich górach, w* topniejących śdie^a(HiJ V pnsfó(d

s/riych marszach, szli rów nolegle do nieprzyja

ciciikiego frontu, U tak blisfc.o o«l niepo,

strzeliwani byli ciągle. Kiedy doszli do miejsca

przeznaczenia, przypadła im znow u trudna służ

ba wywiadowcza na wysokości dwóch ty ;ięcy

metrów. Zaskoczyli nieprzyjacielski batalion, przy

parli go do skały, i po godzinnej walce kto się

nie poddał, ten zginął. Esterhazy stał w tej wal

ce sam na osobnym odłamku skały i strzelał do

nieprzyjaciela aż do chwili, kiedy atak z flanku

zadał mu ostateczną klęskę. Fotem idą w stronę

Doliny, zasłaniając Brygadę Stawsera. Przemaga*

jące s iły nieprzy’jacielskie zagrażają tyłom tej

Brygady, ale zdołali nieprzyjaciela całymi dniami

trzymać tak, że nie mógł się posunąć, aż do cza

su, k iedy nadchodzące wojsko I,insingena zmusi

ło go do odwrotu.

«Były to nieporównane dni* — pisze major

Rujs, komeudant oddziału, w e wspomnieniu, k tó

re zmarłemu poświęca — «a Esterhazemu mieli

śmy przez te dni wiele do zawdzięczenia. Pomi

mo słabych płuc nietylko poddawał się obowiąz

kowym trudom, ale dodawał sobie do nich do

browolne. Naprzykład pomiędzy dwoma liniami

forpoczt chodził na podjazdy, strzelał jelenie i

w ten sposób dostarczał nam więcej żywności" .

Ten sam naoczny świadek Lak opisuje go da

lej : «Wielka dobroć serca, szlachetność, zimna

krew i waleczność w boju, a do tego dobroć dla

żołnierzy i troskliw’a pamięć o nich, zrobiły go

wkrótce nieledwie ich bożyszczem, a naszym

(oficerów) najmilszym towarzyszem broni i przy

jacielem. Bystry umysł i żywe zajęcie dla spraw

w ojskowych sprawiły, że w krótkim czasie stał

się doskonałym żołnierzem. W ciężkich przejściach

karpackich jego dobry bnmor, jego sprawność, i

jego uczucie obowiązku, ożywiały nas wszystkich

i dodawały nam ducha*.

W ciężkich przejściach zdarzały się i epizody

zabawne. Raz naprzyk!ad na patrolu, wysłanym

po żyw ność, Esterhazy odbił się jakoś od swo

ich, i został sam. Niespodzianie spostrzegł koza

ków tuż blisko siebie. Schował się w krzakach,

w wieikiflijtra«bo, ba JU”ŹB*być żkip^ u i I j«.:—

itwR* i iibaczy r, v*»M4łr»ki» iafŁ*ii był ljdh«. jeden

kozak. Wyskoczył z krzaków, schwycił kozaka za

kark. zepchnął «» z konia: nie zabił, ui«* Ute

IM, tylko zoatawil go na ziemi, a sam wsiadł na

jego konia, i w rócił do swoich.

Do końca czerwca 1915 roku pościg za ucho

chodzącym nieprzyjacielem. Esterhazy, już kapral,

później poiucznik, lubił nadewszystko trudną

służbę patrolową, i sam się o nią często dopra*

szał, a r/adlco kiedy wrócił z niej z próżnemi

rękoma. Raz, w okolicach Stanisław owa, miał

w swoim patrolu szesnastu ludzi, a przyprowa

dził trzydziestu jeńców. Nad Dniestrem stracił

oddział w tym pościgu, i trzymał się w rowach

strzeleckich. W tych rowach Esterhazy często

uczył nieprzyjacielskich żołnierzy, że niebezpie

cznie jest wychylać głowę ponad głębię rowu.

Zawsze jak na czatach, zawsze jak na podjeździe,

upatrywał, strzelał, a mierzył tak trafnie, że

wielu położył. Siedzieli tak w rowach do wrze

śnia i wtedy z wielką radością poszli znowu na

przód, jego oddział jako straż przedmą, i w usta

wicznych potyczkach w dzień i w nocy, doszli

nad Seret pod Monastyrek. Ale tu oddział s:pot

kał się z atakiem nieprzyjaciela. Od godziny trze

ciej w nocy do jedenastej w południe strzelało

do niego trzy’sta armat, należących do piątego i

szóstego sybirskiego pułku. Wstrzymali i odparli

wszystkie ataki: Rosyanie cofnęli się zd Seret,

zostawiając dwustu jeńców i wielu zabitych,

Esterhazy miał w tym pamiętnym dniu bronić

najważniejszej, najniebezpieczniejszej części sta

nowiska. Nie ustąpił ani na krok; najśmielsi z ata

kujących leż,eli o trzy kroki od niego, własną

ręką położył dziewięćdziesięciu ludzi, pół kom

panii. Ich było tr zynastu! i w tej małej liczbie

wstrzymali, odparli, powtarzane ataki całych kom

panii. — Jak to było możliwem? — pyla przy.

toczony’ wyżej jego komendant.

—

Tak, że jego

bohaterski duch podnosił i porywał za nobą jego

ludzi. A kiedy po ciężkich walkach następowały

krótkie przerwy wypoczynku, to jego tęgość

wesołość utrzymywały dobry humor i ducha

w oddziale.

.- *Wbitnio pod Rarańozą i Toporowcami miał oddział

bronić :samego centrum linii, na południe od Ra

ranezy. A le nieprzyjacielow i udało się. w ciągłych

nx«-b t" - 1 h,.’

l, I,I . .* ;’mii«

.11II,.1.i,"

ską z lewej strony tego oddziału i zająć ma tył.

Esterhazy zmienił front w jednej chwili, ustawi!

swoich w kilku rzędach, i teraz, w strasznym

ogniu działowym, zaczęło się i trzelanłe do prze

ciwnika, który też w krótkim czasie był zupełnie

zniesiony. Ale Esterhazy ciężko ranny. Z kulą

w głowie, przewiązał sobie ranę chustką jak mógł

i całą godzinę bronił jeszcze swojej pozycyi, aż

do ostatecznego zupełnego odparcia ataków rcayj

gkich. Kiwi stracił tyle, źe zdawał się prawie nie

żywym.

Było to w styczniu 1916 roku. Przewieziono

go do Pesztu: kula w głowie, Btan groźny: ope

racya. Ale udała się szczęśliwie. Kula wydobyta;

ranny tak prędko wracał do sił i zdrowia, i e już

w marcu mógł odwiedzić dom rodziców, żonę;

i dzieci brata. Odwiedził prawdziwie ,na poże

gnanie. Skoro się zdrowym czuł, w iec chciał, po

stanowił, zaraz wracać na w ojnę. Jakoż wrócił.

Z radością przyjęty przez oficerów i żołnierzy,

wziął się do służby z w/iększym niemal niż przed

tem zapałem. Jego oddział sta! w końcu maja

w okolicy Dobronoutz (na Bukowinie) i w cięż

kich’ walkach uczestniczył bez przerwy i z cłtws

łą. 4 -go czerwi-a, około trzeciej w nocy niezwy

kle gwałtowny ogień armatni zapowiadał now y

atak nieprzyjaciela.

Esterhazy uprosił so

bie stanowisko obserwacyjne; z oiegu donosił dii

komendy o przebiegu bitwy; ale po godzinie do

nieśli inni, ?o on ciężko ranny. Granat padł, przy

sypał go ziemią. Odgrzebano go z siedmioma ra

nami w nogach, w piersiach, w głowie, oko w y

strzelone. Przewieziony da Czerniowiec, skończył

tam, opatrzony Sakramentami, 6 go czerwca rano.

Przytoczony już naoczny świadek, jego ko

mendant, takiemi słowy kończy swoje wspomnie

n ie : «Biedny Przyjacielu, jak ty mężnie znosiłeś!

te boleści i jak szlachetna dusza była w tobie,

kiedy w tych strasznych chwilach myślałeś tyłka

o zwycięstwie naszej braci, o twoich towarzy

szach, o twoich podwładnych! W tw oją jeszcz«

drgającą rękę złożyliśmy przysięgę, że nieprzyja

ciel drogo nam zapłaci za tw oje życie; a tw oja

pamięć będźic nam zawsze świętą" .

i.’how . n y v. j*;«*7.bn«;ni, w groblę tętófć

iw»

jły

;

.----.i imiw

*CZAS*wyaftaMiw raiy!s!tul«, »aUuttai ««.UtU «aaaIa,odaUlat

Numtr «isaorny 10 haL ranny10 hal.UiSSffiŁKSa»

PKRIBABlAfA WYNOSH

W Krakawla w h ! i ]m i ........................ .... ; ; s -

«?S,"* *iW?"**

taatą wAurtro-Wę^?1***! ****, \ *9 *» * g fijj litaMk. Jk"**»

kocita i śwnłTiih* Vm)v.

* * * ................... * 3 koron

18kor,10h, Ikor.04

» *i«»hC«\n22Sr «.* **«»*»».», IMkoro*

l,kor._ k tfcm tą

»-m,,,t ,.« « « ....................: : :::::;;: St^:: gfc fc1*

W. IWMrfi "cmT« 1°UH-’: « » T 7 *»..

w. Trtftkt, Bracia Illldowł, ul. Kom,lrak«.

h»l«l«w«h w Tjm,wla ?iiniLa" i !a «

*. Stktławikiift, M. aitztwikriigt, K. latkauki. n i l i ą i . 1

,L ! *f *"**w*» nHHftwii, !af(t, lf«W|n l i ( i i tt ttrtnlt w kiltiartl c*UKiw«l nrfri%i u

jfłwni«|»r|rt itrryick s porfytrsw kalajswfch, tc ip r nli Paihiliśika ^ ó m ih kiltiarala C ln łil t n i ^

BłAwsi «. k. (fa!lka Lublin, Sł(ana a, L trafiki Ridtw, t g u ą i iiitanlMw ! a n i Klttaftcły Klaka,

ktltursU J. MaiłmkUh R ittB t.

Cany B g łiiU ili ot wiara» ,at)Ura a, ,(«rraay ras k0hak, sa katdyustapny pa lik»J.: «kła§ tak*»

taytaąy. ojtsowy,aWoraplik«wa*y, *larwa«* ras40hal aa,tęp,,y po ikl,,i Nadeatana i Nekrologi«

**^

p*m *°*1*1**

» * Ołoay publiczności po2 kor.;ka«aaikaiy lunduW.

pak m !» i ,a dala!* «kaatiiBi«»*aa,tadialkatyprywat,a,ilui y,iarfoayiiyitp.pa 1kor. «4 miaja» wiara«.

0gło*x«nfa I prwnuuaratą prryjmojąi wi Lwowie Mura óaianaikiw 8t. SokoławaUaM, A.

fekławairj*,*, 1L BuehaUint; w laroaiawiu Biuro dsiaaalkow; w Podgórzu Poturalaki; « W

fenyiiu A. JaaayŁakikaiy^anua l K. Bil!*t; w Hł.aiowi* U, Watotraub; wStanisławowi* Jaai«l

»« l6p;w Tamowi« H.Roabatk, O, Mant: w Tarnopolu Komaniawaki; w Paryżu wylataai«

L W. KaarirowakL H CiWda Traylaa; w W i.d nh . Haa.an.tsm 0 Vo,lor, M. Hoooo (takt. w . V«j*a

khlUiaah): lL SahaląL *L t)Kiaa, f . B raw a, J DanaabarK, Bock A H anfald, H. Friadl (tyU a pr»

hoioaraty H.Ooldachn»odtAComp.),M.P«rlaa; w Prankfurcł« a. M. U. L. Dauba A C« m , w Pradsu

H a (l(li) Ft. H otarka. Ł!aty s piaaiądual i przainayypiaci%tao na preuicnxioraty 1 arlaiatnia pisy)»

woja AduiUtlaUt«ya C um w k»h«wi*. Kskluumi/o

oia padla(a]ąapTaaio paanasra%

IIM * *Implaoongoh ki* ptayjwa]a aś§ *fłopltim aaót,luyak alt m i « alg

PC* la kałś( talaa« alrais Itiłasa ti| 41 lali *PU

ADHESREDAKCYIi«Łiw. TaaiuiN,Mi - YalalaaR,Mh

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu