Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 657 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 78

CCeM li» h.)

Kraków, Piątek 16 Luteg* 1917.

Rocznik LXX.

Sprawa cieśnin i pokój

Zasada, wygłoszona przez Wilsona, że k ażdy

,gód powinien posiadać wyjście do morza, m a

g}aniespodziewane zastosowanie w sprawie przy

j!ego panowania nad Dardanelami. Francuska

rasa twierdzi, że w myśl tej zasady Konstan*

ęnopol powinien przypaść Rosyi, która potrze

buje wyjścia nad morze, niezamarzające w zimie,

«,e przypuszczał zapewne prezydent Stanów Zje

(joczonych, że jego humanitarne teorye w ten

ib będą interpretowane, prawdopodobnie je

i we Francyi nie bardzo wierzą w auten

fcsncść tego tłomaczenia, ale politykom fran

jjskim chodzi o oddziałanie n a opinię publiczną,

,tóra jest kwes tyą dardanelską cokolwiek zanie

pokojona.

Jak wiadomo, rząd francuski, porozumiawszy

ię z angielskim, przyznał Rosyi Konstantynopol

(gzeze na wiosnę 1915 r. Był to wprawdzie po

arunek skó ry żywego niedźwiedzia, ale wobec

liezłomnego przeświadczenia o niechybnem zwy

;ięgtwie »nlml*, które wówczas panowało w Pa

ltu, układ ów m iał znaczenie pozytywne. Ogół

tdnak nie wiedział o nim, i dopiero w półtora

oku potem wystąpił Trepów z8 znaną swoją da

!daracyą, która tajemnicę układu, zawartego

Francyą, odsłoniła pubtjcznie. Pierw’sze wraże*

lietej niedyskreeyi było w P aryżu bardzo niemiłe,

to nie tylko wśród szerszego ogółu, ale także

wielu polityków i parlamentarzystów. W tych

Idach, które skrycie lub jawnie pragną pokoju,

jiadotność o przyrzeczeniu, danem Rosyi, p oczy

tano jako zapowiedź przedłużenia wojny i p rzy .

ęto ją z nietajonem niezadowoleniem. Nikt je

nie miał odwagi wystąpić z głośnym pro

estem, zwłaszcza, że większość Izby zawsze je

icza widzi w przymierzu z, Rosyą niewzruszony

egmat francuskiej zagranicznej polityki.

Dopiero p o seł Brizoa, należący do pacyficznej

iniejszości socjalistyczuego stronnictwa, wniósł

iterpelacyę i wygłosił przy tej spo-obności gwał

iwną mowę przeciwko rządowi. ,,Dlaczego — rnó

ił — mamy ponosić nowe ciężkie ofiary w ludziach

)ieaiądzach, kiedyśmy ich tyle już ponieśli? Ponie*

’s ż zeszłego r oku rząd bez wiadomości parla*

eulu zawarł taj ny układ, mocą, którego Bosfor,

onstaulybopol i Dardaneie zostały przyrzeczone

osyi. Wdzięczni jesteśmy rosyjskiemu prezeso

i gabinetu za jego rew elaeye; teraz przynaj*

j^iej nasi żołnierze w rowach strzeleckich do-i

f.^dzą sę , o co mają walczyć! Ten podarunek;

«stał niezawodnie zrobiony »m ałej8 Rosyi w

ui? prawa i zasady narodowościowej. W Kon

antynopolu mieszkają Rosyanie ! Wielkim, może

idnym celetn w ojny jest kwestyą, ezy kolej do

agdadu pójdzie z Berlina czy z M skwy do

unstantynopola. O to będziemy walczyć !*

Wprawdzie Brian należy do opozycyi nieprzeje

inanej, mimo to jednak jego mowa wywołała silne

*rażenie, a na ta]nem posiedzeniu Izby Bnaod

ostał gwałtownie zaatakowany z powodu tajnego

ikladu. Nie przyszło jednak d r przesilenia, gdyż

fiększcść parlamentu aprobuje treść traktatu i

tesygnowaał z wszelkich pretensyj do Konstan—

Joopola.

W Paryżu rozumują: Jeżeli Anglia, która do

ycbczas tak uporczywie wzbraniała Rosyanom

ostępu do cieśnin, teraz zmieniła zasadniczo

woje zapatrywania i godz.i się na oddanie Stara

nia Rosyi, Franeya, znacznie mniej zaintereso

hna w tej sprawie, niem a powodu do opozycyi.

)ia Francyi usadowienie s :ę Niemiec w Kon3tan

fnopolu jes t znacznie niebezpieczniejsze, gdyż

rtwczas jej stanowisko w Syryi i wogóle na

Mehodzie, byłoby poważate zagrożone ; a Turcya,

Wzmocniona przez przymierze z Niemcami, zechce

prędzej ezy późaiej *lęgnąć po półnoeao-afryksć

*kie posiadłości Francyi.

Z resztą według rozpowszechnionej we Francyi

opjriii, Rosya, jak zaznacza paryski korespondent

N. Znrchar Zlg, dąży przedewszystkiem do eko

nomicznego rozwoju i upatruje jego zabezpiecze

nie w posiadaniu Kongresówki, Galicyi i Konstanty

nopola; jednakże wobec ustępstw, które car był zmu

*zony porobić Polakom i wobec *ilnie zaznaczo

nych aspiracyj polskich do niezawisłości, interes

Rosyi redukuje s ę tylko do lego, aby na polskim tro

nie nie zasiadł niemiecki książę. Posiadanie wscho

dniej Galicyi sprawiłoby Rosyi wiele kłopotu

z powodu różnic religii i kultury. To też w ro

syjskich kołach rządowych podnosi się coraz sil

niejsza opozycya przeciwko aneksyi Galicyi Za

tem Rosyi pozostaje jedynie Konstantynopol, jako

rezultat w ojny, od którego odstąpić ni« może;

to też mocarstwom zachodhim nie pozostaje nic

innego, jak ty!k» to rosyjskie żądanie poprzeć,

gdyż inaczej ofiary, ponoszone dotychczas przez

Rosyan, byłyby zupełnie bezowocne.

Wolny przejazd przez cieśniny jest zresztą

dia R syi eonditto sine qua non ekonomicznej eg

zystencji. Wprawdzie w czasach normaluych

rosyjskim statkom przysfugiwało prawo przejazdu

pr e z cieśniny, aie k ażdy wojenny zatarg Turc-. i

robi tea przywilej ilu ryezoym. Wiele razy

T urcya rozpoczynała wojnę, czy to z Włochami,

czy z Grecyą lub Bułgaryą, zamykała natych

miast Dardaneie, i zewnętrzny handel rosyjski

był przez czas wojny sparaliżowany. Tego Rog a

dłużej cierpieć nie może i dlatego m u4 domagać

się, iżby Konstantynopol pa wojnie pozostał w

jej rękach. Rząd rosyjski chętnie zrezygnuje z

wszelkich innjch zdobyczy jeżeli tylko bezspor

ne posiadanie Konstantynopola będzie Rosyi za

gwarantowane.

T ak eceniają we _ Francyi sprawę cieśnin, ca

dowodzi w każdym razie, że enlm te zwolna re

dukuje swoje cele wojenne. W powyższych wy

wodach przebija się między innymi resygnacya

Rosyi z jej uroszczeń do Polski, a podkreślci}!e

jej Konstantynopolitańskich aspiracyj jest także

wskazówką, w jaką stronę mają się zwracać

propozycye kompromisowe. Trudno oczywiście

przypuszczać, aby A ustrya i Niemcy opuściły

swego spizymierzeńca i okupiły pokój za cen*

jego stolicy. Ale znaleźć się może droga pośred

nia, która szanując prawa zwierzcbnicze Turcyi

otworzy cieśniny stale dla międzynarodowego

handlu. Jeden z szwajcarskich dzienników do

niósł niedawno, że pokojowe propozycye Niemiec

zawierają także bardzo liberalne rozwiązanie

sprawy cieśnin; być zatem może, ie właśnie z

tej sprawy otworzy się perspektywa przyśpieszę,

nia pokoju. Jak donoszą połurzędowme układy

pomiędzy Niemcami i Ameryką nie zostały zer

wane można zatem oczekiwać, że ten konflikt

zakończy się jakimś kompromisem, a wówczas

nie będzie już żainego słusznego powodu do

przedłużeuia wojny,—o ile sprawa cieśnin zosta

nie pomyślnie rozwiązana.

Hułd Akademii Diiej(lnie1.

Dzisiaj o godz. 12 w południe odbyło się osobne

żałobne posiedzenie Akademii Umiejętności, po

święcone uczczeniu pamięci cesarza Franciszka

Józefa, jako założyciela tej najwyższej polskiej

instytucji naukowej. Na posiedzenie przybyli bar

dzo licznie członkowie ki akowscy, nadto z Wie

dnia szef sekcyi Dr Ludwik Ćwikliński, ze Lwo

wa JE. Dr Leon Piniński, rektor Abraham i, prof.

Dr Bołoz Antoniewicz.

Prezes JE Stanisław hr. Tarnowski wypo

wiedział następujące przemówienie, którego ze

brani, stojąc, wysłuchali:

W itamy się smutno, w ’ żalu. Straciliśmy nasze

go założyciela, stracił kraj nasz swojego wiel

kiego dobroczyńcę, monarc-hia władcę wielkiej

powagi i cnoty, dynastya jedną z najgodniejszych,

najcnotliwszych głow swoich przez wszystkie

wieki. P csłać Franciszka Józefa przejdzie do hi.

storyi, pamięć jego przetrwa wieki, otoczona tym

blaskiem czci, której wdzięczne hołdy składa na

jego grobie nasza teraźniejszość Głowy się schy

lają z uszanowaniem prz?d tym żywotem pełnym

zasług: serca się ściskają na wspomnienie, że ten

żywot pełen zasług, był i pełen cierpień. Ile bo

leści i jakie i padały jak gromy na tę korono

waną głowę! A jaka musiała być moc duszy,

jaka siła woli, żeby je wszystkie znieść, wytrzy

mać, a nigdy, do sędziwej starości, do śmierci,

nie spocząć, Die wytchnąć, nie złamać się, nie

zniechęcić, nie zaniedbać, nie folgować sobie na

chw)ilę, ale wie!kiem sercem obejmować wszy

stkie sprawy swego państwa, i na swoim cesar

skim tronie służyć prawdziwie, jak wyiobnik.

Skąd ta siła? Jaki jej pierwiastek główny?

Wi izi się w zmarłym cesarzu cnót wiele, ale kto

je rozpamiętywa i liczy, ten dochodzi do wnio

sku. że wszystkie te cnoty jednoczyło, skupiało,

nadawało im kierunek uczucie obowiązku. W tem

Franciszek Józef może być wzorem dla każdego

ze swoich poddanych, dla każdego z ludzi, jakie

kolwiek jego stanowisko i powołanie. On czuł,

on myślał, on sobie mOwił: ,Jestem władcą, je

stem wzniesiony nad mdiony ludzi, i odp iwia

ózia!ny za icb lepsze lub gorsze 1 sy, bo beżem

nie, bez mojej woli i zgody, nic w tem państwie

stać się nie może. A więc cokolwiek dzieje się

we mnie, jakie boleści szarpią me serce, jakie

wątpliwości chwieją się w moim umyśle, ja m u

szę trwać muszę być, mus?ę o wszystkiem my

śleć i wiedz eć, muszę zawsze robić, czynić —

żeby zdać rachunek przed Bogiem, przed moimi

poddanymi, przed historyą. Ciężkie brzemię zło

żył na mnie Bóg z tą kcrouą, święć się Imię

Jego, bądź w.da Jego i ja się poddaję, i służę

ze wszystkich sił, do ostatniego tchu mego życia*.

Cesarz nie czytał Irydiona, ale do niego przy

pada, bo je spełniał, to przykazanie: »liiiczyń

czyń zawsze i bez wytchnienia*. Niepowodzeń

miał wi»le, mógł się czasem i mylić, ale mało

b ło królów i ce*arzy, którzyby nosili koronę

tak godnie, jak on.

Dia naszego kraju był wielkim dobroczyńcą.

Sam mówił, że ten kraj to iego zdobycz. To

prawda. On zdobył serca tego kraju. On je przy

wiązał. Kraj zabrany, przesz wiek b!izko nieprzy

jazny państwu, do którego należał i jego rzą

dom, krzywdzony w’ielorako, a nieraz bardzo

ciężko, przez F ran iszka Józefa po raz pierwszy

pozbył się tej nieprzyjaini, zmienił to usposo

bienie, stał się życzliwym i pomocnym temu pań

stwu, poczuł się do wspólności swoich i jego

spraw i interesów, Wspólność spraw i interesów,

wspólność niebezpieczeństw i nieprzyjaciół była

zawsze, ais tkwiła głęboko, przywalona wzaje*

mnemi niechęriami, rozumiana po obu stronach

przez bardzo nielicznych tylko, nia mogąca s ę

objawić i wyrazić. Franciszek Józef, kiedy doszedł

do lat męzkieh, do pełnego używania swoich sił

i swojej woli, zmienił dawny ustrój państwa na

nowy, a wtedy zmienił także wzajemny stosunek

tego kraju i jego władcy. Uznał, że ten kraj ma

p.awo do swego narodowego bytu i charakteru,

przyznał mu warunki tego bytu i rozwoju, Ję

zvk, szkołi’, sądy, własny zarząd w znacznej

mierze, urzędy od najniższych do najwyższych

ziożono w ręce Polasów zamiast dawniejszych

nieprzyjaciół k raju na jego urzędach, oto, co on

sprawił w przeciągu lat kilku: on sprawił nie

bez zgody rządów, uchwał parlamentów, ale te

rządy i te uchwały były kierowane jego natchnie

niem, jego wolą. Zdarzyło się nieraz, że w sto

s unku do tego kraju, w wymiarze i wykonaniu

Ceny ogłos zeń! od wi«r»i* petitom u pierwszy ra* 20 hal, m każdy aastepny po 15 haL: nklad Ube*

iaryczny, cyirowy. *komplikowany, pierwszy raz 40 haL następny po 15 haL N adesłan e 1 Nekrologi«

od miejsca wiersza drukiem petit. 80 haL za kaidy raz. Głosy publiczności po 2 kor. kacuftlkity handlów*

po kronice! po dziale ekonomiczi;ym;fcłKsnlkityprywatne, śluby, zaręczyny itp. po Ikwr. od

wierw*

Ogłoszenia I prenumeratą przyjmują: we Lwowie biura dzienników St. Sokołowskiego, A.

Olszewskiego, k. Buchstaba; w Jarosławiu Biuro dzienników; w Podgórzu Poturalski, w Prze

myślu A Juszyński księgarnia j E. Biiiet; w Rzeszowie M. Weintraub: w Stanisławowie Js*iłt

eki j Sp.; w Tarnowie M. Rockach, O. Hau(; w Tarnopolu Komanit^aki; w Paryżu wyłączała

Ł W. Raczkowski, H Citó do Tre-zise; w W ied niu Haasenstein * Yogler, R. Monte (także wa w*ayst

ch filiach): H. Schaiek. M

Duke;,, E, Braun, J. Danneberg. Bock A Herzfaid, H. Fm,dl (tylko pre

numeratę ,H. Gold*chmiedt d Coiap,),M. Per!es; w Frankfurcie a. M. G. L. Dauhe A Comp., w Pradze

czes kiej Fr. Hovorka. Listy * pieniądzmi i p r zek azy pieniężne na prenumeratę i ogłoszenia przy},

»uje AdminisŁracya Cztmu w Krakowi«. R ekUmjcue n:topiecz(towans nia podlegają op)acia peeztewe;.

Listów nioof.ls eonyeh ule przyjmuje aię. Rękopisów nadsyłanych uig zwraca aię

g?SF* Za każdą sz!ir* adresu dipłaca się 40 kat.

"Wąs

ADRES REDAKCYI: uL św. T om asza Nr 32.

Telefon Nr 50.

jego praw, ten lub ów rządzący gabinet myślał

i chciał inaczej, jak cesarz, a cesarz w *wojem

pojęciu, w swojem postanowieniu trwał i wpro

wadził je w życie.

Był nie tylko władcą i królem tego kraju, był

nieraz jego obrońcą przeciw wewnętrznym uk ry

tym nieprzyjaciołom. Bvł sprawiedliwy i miłości

wy dla wszystkich ludów berłu swojemu podleg

łych : ale względem tego kraju i narodu polskie

go miał jakiś rs obny odcień miłościwej dobroci.

On nietylko uznawał i szanował jego prawa, ale

on — ile z czynów jego wnosić można, bo słów

takich nie wypowiedział — on wnikał w uczu

cia tego narodu, te uznawi:ł i te szanował. Czy

sobie zdawał sprawę z krzywd dawniejszych, i

chciał je naprawić, to on jeden tylko wiedział

i mógłby powiedzieć: ale pięćdziesiąt lat jego

panowania dow dzi, że ten kraj niegdyś zabrany

chciał teraz zdobyć i że go zdobył.

A skutek? Ssutek, to stan tego kraju aż do

chwili dzisiejszej wojny, tak nierównie lepszy

pod wszystsiini względami, niż był przed pół

wiekiem, to jego rozwój i postęp we wszystkich

kiętunkach ekonomicznych, politycznych, epołecz

nysh, administracyi, oświaty : to zarazem te usłu

gi bardzo rzeczywiste, bardzo znaczne, iakie kraj

len pizez swoją reprezentacyę w Radzie państwa

przez cały ten czas wiernie oddawał i po dziś

d?ień oddaje Skutek dalej, to ta wspólność spraw

i interesów austryackich i polskich, która prze

stała być utajoną, nieświadomą, a wyszła na jaw

i stanęła jako ć wiadoma, szczera, przyjęta, wier

nie dochowana polityka: dziś, w tej strasznej

wojuie, dochodząca do stanowczych wyrazów, do

znacznych i świetnych crynów.

To jest, w wielkiej mierze dzieło Franciszka

Józefa, to jego zdobycz. J ak Bóg dalej losami

noszemi pokieruje, tego nie w’ierny : ale to wie

my, i przed całym światem obowiązani jesteśmy

wvznać, i e między monarchami tych państw, co

Polskę rozebrały, żaden nie był dla nas ta k do

brym, tak stale, niezmiennie do końca życia do

brym, a między współczesnymi sobie on jeden

był dla nas dobrym. Tanich zdobywców, jak on,

błogosławią zdobyci, a pamięć i cześć Franciszka

Józefr przechowają wdzięcznie na wieki.

Jeat w tym kr. ju ihstytucya, która ma osobne

powody i obowiązki wdzięczności dla zmarłego

cesarza; jest nią Akademia Umiejętności. On ją

założył, opatrzył, uposażył, on od początku do

końca otaczał ją swoją życzliwą opieką. Ledwo

powstała myśi zamiany«Towarz. stwa Naukowego

na Akadem ę, zaraz cesarz myśl tę przyjął łaska

wie i poparł. Jego wielokrotnie stanowczo w y

rażona dobra wota, działała na podległe mu wła

dze i czy;tniki. Nie była to zaś ze strony cesa

rza zwykła tylko uprzejmość czy łaskawość, by

ło zrozumienie, chęć, zamiar, żeby przez ustano

wienie Akademii podnieść znaczenie nauki pol

skiej w oczach świata, a ją tem podn:e3ieniem w

godności zobowiązać do gorliwszej, skuteczniej

szej, świetn ejszej pracy. Akademia może sobie

bez zarozumiałości świadczyć, że nie zawiodła

zaufania i żądań cesarza : ale ma też obowiązek

zaświadczyć, że jego łaski, jego opieki, dozna

wała niezmiennie przez cały czas swego istnienia.

Wspomnieć należy, a zapomnieć s ę nie godzi,

że cesarza zawsze do ostatka, obchodziły żywó

jej sprawy’ i jej prace. Proteacyę nad nią po

wierzył naprzód nieodżałowanemu bratu, później

jego synowi, arcyks. Franciszkowi Ferdynandowi,

ale sam chciał zawsze wiedz eć, co się w niej

dań je. Którykolwiek z jej członków był przy

puszczony do rozmowy, mógł i musiał zauważyć,

jati żywo cesarz się zajmował, jak dokładnie

chc ał być uwiadomionym o sprawach Akademii

Nie były to zwykłe ogólnikowe pytania, poprze

stające na ogólnikowej odpowiedzi, Cesarz weho

dził w szczegóły, wypytywał, jakie są najświcż

sze i najważniejsze wydawnictwa w różnych

Wydsinłacb, jskie stosunki z i*nemi Akademiami,

alb* z naszemi stacyami, paryską i rzymską:

którzy z członków Akademii służą jej najezyn*

niej, najskuteczniej. Dla mnie osobiści« m iłe»

jest wspomnienie, a d!a Akademii pośradnio takż«

miłem będzie, że kjedy cst«tni ras miałem z*»

szczyt mówić z Jego Cesarską Mością, musiałem

odpowiadać na pomienion« pytania dokładni«, a

stosunkowo nawet długo.

Temu założycielowi, tem u dobrodziejowi swe

mu Akademia zachowa wdzięczność i cześć, jak

długo sama będzie na świeeie. Ta pamięć, ta

cześć, niech jaśnieje nad Jego państwem, nad

krajami, któiymi rządził, »iecb w panujących

i poddanych budzi i utrzymuje naśladowanie

wzniosłego przykładu. Świat skład» hołd czci ua

grobie Franciszka Józefa: za nami dzisiejszymi

powtórzy ten hołd historya. Ale w tym hołdzie

powszechnym szczególnie wdzięcznym, szczegól

nie rzewnym, jest hołd tego kraju, i hołd naro

du polskiego. Z nim łączy swój hołd Akademia

Umiejętności, a jak wieniec na grobi« składa

wyraz swojej niezmiernej i nigdy, niewygasłej

wdzięczności.

Po przemówieniu, posiedzeuie zamku ęto.

tfSumiy bajońskie44*

W Rwy. warszawskim zamieszcza znany «kona*

mista, p. St tn. Skarżyński następujące uw»gi:

W przysłowie weszło pojęcie , su m bajońskich*

jako coś bajecznego, niemożliwego de osiągnięcia.

A jednakże w istocie rzeczy sprawa ma aię «stł-i

kiem inaczej. Sądzę, że warto z.’poznaó z nią

szerszy ogół a naw et zwróeić na nią uwagę af*r,

które może w przyszłości podjąeby ją mogły. Ka

temu celowi niech służy notatka, wyjaśuiająoa, «

co właś iwie chodzi.

Po bit wici pod Jeną i utworzeniu Księstwa War

szawskiego w lipcu 1807 r. pozostał w granicach

tegoż Księstwa korpus francmki marszałka Da

vouta, liczący około 30 tysięcy ludzi. Wydatki,

jakie utrzymanie tego wojska powodowały, prsa*

wyŻ3Z»ły bardzo ograniczone środki Księstwa Wo

bec wyczerpania zasobow pieniężnych zarząd kra

ju delegował na wiosnę 1808 r. trzech u j o wa

śnionych swoich (Stanisława Potockiego, Działyś

skiego i Bielińskiego) do Paryża celem szukania

pomocy finansiwej Cesarz Napoleon, który wtedy

rozpoczynał wojnę z Hiszpanią, polecił delegowa

nym , aby je.chali w jego »wkóe-4 przyjął icb do

piero w Bajounie, gd ie też 10 marca liOS f.

stanął słynny układ, dający nszwę nieszczęsnym

sumom (Recueil des Traitea.

—

Martens. Tom Ł,

str. 7O).

Uregulowano przedewszystkiem sprawę kosslów

utrzymania wojska francuskiego nad Wisłą Ra

pośrednictwem ministra spraw zagranicznych Cha» -

pagnego Napoleon zrzekł się pewnych dochodów,

jakie sobie w Księstwie Warazawskiem dla siehie

zastrzegł, mianowicie dochodu ze stempla skarbo

w’ego i kart do gry (4.352.170 frnk ), skwitował

z należnościami 344.150 fr.,

zaliczonych na u

mundurowanie wojska polskiego i miliona fran

ków, dostarczonych w gotowiźnie. Natomiast skarb

Księstwa zobowiązał się dostarczyć nie później,

jak 1 lipca 1808 r. cztery miliony franków na

wydatki korpusu Davouta. x

W ten sposób zdawało się, iż rnisya delegat.ów

jest skońc.zona. Tymczasem, już po zawarciu tej

umowy, Napoleon oświadczył nagle, że pragnie

wyświadczyć skarbowi polskiemu dobrodziejstwo

znaczne, które postawi go poza wsielkiemi tr u

dnościami finansowej natury. Mianowicie zaś, u

ważając, że mocą pokoju, zawartego w Dr* źnie

22 lipca 1807 r., wszedł w prawa zwyciężonych

Prus, zdeklarował chęć oddan;a skarbowi Księ

stwa Warszawskiego sum bipoŁcmycb, jakie pa

MOCKE.

MORZEM i PUSTYNIĄ.

|«4|

(Ciąg daUsy).

Przybycie pilota wywarło silne w’rażenie na

jsŁyniau* który pospieszył ku nam pełną siłą

P«y. Nie wiedząc, czego cbca od nas, kazałem

Pa wszelki wypadek w’ywiesić flapę wojenną,

8 gdy przejeżdżał mimo nas, przesłałem mu po

nowienie, jak to jest przyjęte między w’ojen

femi statksmi. Załoga nasza zgromadziła się na

pokładzie, stojąc w milczeniu, a tyiko oficero

wie salutowali. Holenderski statek odpowiedział

Łkiemże pozdrowieniem.

j Na krótko przed wejściem do portu sygnalizo*

pałetn ,Lynxowi*, że wyś’ę do niego łódź, po

!e«m przywdziałem z pośpiechem galowy mój

;uoiform, to jest brunatny m undur khaki *który

!ciałem na sobie w czasie wyprawy na, Keeling

blati(j i wBiadłem sam do łodzi, k tórą popłyną*

l9it j° j,Lynxa*.

a*pitaa przyjął mnie uprzejmie i zaprosił do

Malni. Rozpoczęłem rozmowę, ośw’iadczając mu,

)ak bardzo pochlebia nam nie zw yk łe zaintereso*

T*n’e» jakiem obdarzał nas od tylu dni jego sta

polem objaśniłem go. że jesteśmy członkami

ał°gi ,Emdena* i że udajemy się na pokładzie

»Ąjeszy* do Padang, gdzie zamierzamy naprawić

?leco na*z s tatek i zaopatrzyć się w’ żywność.

aPyt6lem go też nawiasowo, czy nic nie stoi

Przeszkodzie naszemu w’jazdowi do portu.

Kapitan odpow’iedział mi wtedy, że eskortow’ał

!s 1 wyższego rozkazu. Co się tyczy naszego

Mazdu do portu, nikt nem tego nie wzbrania,

P’« nie będzie nam wolno go opuśc,ić.

drsck)emf i e jako okręt wojenny, mamy pcł

8 pr»wo edpłjuąć, bindy i jak zeebc«my i z*

nie będziemy zdawać rachunku z naszego postę

powania nikomu, prócz własnych naszych w;ładz.

Na co kapitan odpowiedział mi wym jająco.

Stojąc na pokładzie »L ynxau, widziałem po

raz pierwszy zdaleka na?zą »Ajeszę* na morzu i

przekonałem, sięże wygląda bardzo ładnie ze swy

mi rozpiętymi żaglami i robi całkiem estetyezn»

wrażenie,

Powróciwszy na jej pokład, musiałem jeszcze

stoczyć zacięty spór z zarządcą portowym, który

przypłynął do nas i chciał koniecznie wyznaczyć

Ajeszy* miejsce do zarzucenia kotwicy jak naj

dalej od brzegu. Sprzeciwiłem się temu energi

cznie i postawiłem na swojem, w czem pomogła

n,i sama »Ajesza*, której żagle nie chciały się

zwinąć, skutkiem czego ruszyła z miejsca i po

płynęła szybko w głąb portu.

Postępek »Ajeszy* był mi b?rdzo na rękę,

gdy spostrzegłem już był zdaleka kilka niemie

ckich parowców, z którymi s ę chciałem porozu

mieć. Skoro statek nasz zatrzymał się wreszcie,

wysłałem na ląd porucznika, polecając mu, by

zameldował oficjalnie holenderskim władzom na

sze przybycie i zawiadomił również o niem nie

mieckiego konsula.

Zaledwie mój poseł odjechał, otoczyły nas ło

dzie, wysłane przez niemieckie parowce, których

trzy stało tu na kotwicy, jako też jeden au

stryacki. Podług praw m iędzynarodowych, nie

wolno mi było przyjąć nikogo na pokład, dopó

ki władze holenderskie nie potwierdzą nam pra

wa pobytu w porc e; ale za to marynarze nie

mieccy przybyli w łodziach, wrzucali nam na po

kład różne przedmioty, jako t o : papierosy, cy

gara, zegarki, odzież, książki, lń ty i gazety nie

mieckie. Te ostatnie zwłaszcza uciesz» ły nas m o

cno, bo eheciaż były przedawnioua, zawierały

wszakże wiele now’ych wiadomości dla nas, k tó

rzyś my byli ograniczeni tak dlugojjdo angielskich

tylko gazet i karmieni tanimi tytułami jak : ,Ro

ryanie pod Berlinem*, ,Cesarz niemiecki ranny*,

,,Epidemia ssaa«bój3tw wśród ni*« isekich jene

rałów*, ,Rewolueya w Niemczech*, ,OsUtni

koń*it.p.

Holenderskie władze w Padaug nie chciały z ra

zu uznać nas za okręt wo.jenny i miały wielką

ochi ię zająć ,Ajeszę* jako sw’oją ,prise* czyli

zdobycz... Sprzeciłcm się temu oczywiście, a i kon

sul nasz interweniował, Największe trudnośc-i s ta

wiał nam zarządca po;towy, podrzędny urzędnik,

rodem Belgijczyk. W gruncie władze miały wiel

ką ochotę internow’ać nas. ja zaś opierając się

*;a międzynarod iwera prawie, zażądałem przy

słania mi n a pokład różDych niezbędnych przed

mitów i oświadczyłem, że po upływie 24-ch go

dzin ,Ajesza* odpłynie z portu.

Przysłano nam pod wieczór część żądanych

rzeczy, ale neutralny oficer, który je przywiózł,

nakłaniał nas i teraz jeszcze, byśmy się dali in

ternować, utrzymując, że i tak nie unikniemy

niewoli, gdyż wpadniemy niezawodnie w moc

jednego z japońskich lub angielskich krążowni

ków, k ?órych bardzo wielo kursuje tu w pobliżu.

Puściłem mimo U"ZU te przedstawienia i przy

jąłem przyi-łane nam prowianty. Wielki przytem

kłopot sprawiało nam 10 żywych, świń któreśmy

przyjęli na statek, gdyż gromadziły się uparcie

obok łańcucha kotwicowego, eo utrudniał« mc*

cn« proc«s zdjęcia kotwicy.

XI.

Spotkanie.

Zwolna odpłynęła »Ajesza* od wysp holender

skich, a około 3-ciej godziny z rana byliśmy już

poza obrębem ’ holenderskich wed. Spałem już

smacznie, gdy zbudził mnie porucznik Schmit,

m ający służbę, ustrzymując, że dogania nas ja

kaś łódź. Uważałem to za niemożliw’e wobec tego,

żeśmy byli już na pełnem morzu i prosiłem

S;;hmita, żeby mi dał spokój i nie zakłócał mi

spoczynku swemi przywidzeniami. Trwał jednak

uparcie przy swojem, a przytem usłyszałem isto

tnie jakiś plusk i przyeiszone wołania.

Otóż i »na 1 To ona. Skerosa wyszedł na pe

ns st ujrz łem rzeczywiście przy statku naszym

ma!utkę łódź sterową, z której dwa ręczne ku

ferjri wrzucone zostały na nasz pokład, a za ni

mi wskoczyli dwaj ich właściciele, któizy przed

stawili się nam, jako oficer rezerwowy i rezerwo

wy wachmistrz nienaieeki i ofiarowali mi *woje

U3ługi.

Było troci ę kłopotu z p«mieszereniem ich; je

den zdecydował się sypiać w naszej jadalni pod

stołem.

Płynęliśmy dość szybko, mając za sobą wiatr

pomyślny, t a k vże następnego wieczora staliśmy

u wrót znanego nam już Plower Cana!, gdzie je

dnak spłoszył nas nieco widok wielkiego parow

ca, który płynął naprzeciw nas, a miał wygląd

wojennego statku. Uznałem za stosowne zejść mu

z drogi i kazałem szybko zmienić kurs, rozpu

ściw’szy wszystkie żagle aż do ostatniego strzępka

Dosięgliśmy wkrótce granicy holenderskich wód

i zatrzymaliśmy się w pobliżu jednej z koralo

wych wysepek, gdzie na nieszczęście nie mogli

śmy zarzucić kotw’icy, gdyż wysepki t e mają brze

gi fpadziste ostre, prawie że prostopadle wysta

jęce z wody. Śledziliśmy z naszego stanowiska

nieznany parowiec i zauważyliśmy, że wymienia

on sygnały świetlne z drugim jakimś statkiem,

prawdopodobnie wojennym, który był dla nas

niewidzialny. T en drugi odpłynął po chwili na

południe, pierwszy zaś spacerować począł po wo

dach Plower Canai, płynąc w jedną to w drugą

stronę.

Chciałem już dotrzeć do którejś wysepki zwi

nąć żagle i zdjąć maszty i przywiązawszy ,Aje

szę* do pierwszej lepszej palmy, ukryć się

w ten sposób przed nieznanym statkiem , ale

wschodzące słońce udaratnmło moje zamiary.

Poznaliśmy okręt przy świetle dziennem, że

był holenderski i nie pragnął od nas nic prócz

tego, byśmy opuśeili holenderskie wody, gdyż

skorośmy tylko wypłynęli po za i*h granice -

znikł z horyzontu i nie ścigał nas dalej.

,Ajesza* popłynęła «a zachód i tułsła się ja

kie trzy tygodnie po oeeaaie ze zmienną pogo

dą, która dawała się zwłaszcza we znaki naszym

dziesięciu świniom. By umożliwić tym zwierzę

tom życie na s tatku przy zuacznieiszem rozko

łysaniu morza, żołnierze poprzybijali listwy na

p kładzie, gdyż inaczej biedne świnki tarzały

się jak piłki od krawędzi do krawędzi, nia

u:mejąc utrzym ać równowagi.

W czasie tułaczki naszej podtrzymywała nas

s kryta nadzieja, że prędzej czy później napotka

m y jakiś statek niemiecki, który ułatwi nam dal

szą żeglugę. Przez d!ugi czas nadzieja ta zawo

dziła bo spotykaliśmy tylko japońskie łub angiel

skie statki.

Aż wreszc e 14-go grudnia 1914 r. w szary,

mglisty dzień obaezyliśmy z daleka duży paro

wiee z dwoma masztami i jednym kominem, w

którym rozpoznaliśmy Biemiecki statek ,Chei

siDg*.

Lękaliśmy się, że nie dojrzy nas we mgle,

poczęliśmy więc palie białe i czerwone sygnały,

które są widoczne nawet w dzień. Wreszcie pa

rowiec dostrzegł nas i zaczął eię zbliżać U rado

wani, wywiesiliśmy wszystkie nasze flagi i b an

dery, a obie załogi witały się okrzykiem hurra !

Nadmienić musze, że dla oszczędności cała n a

sza zalega chodziła najczęściej bez ódzieży. To

też oficerowie z »Choismga* opowiadał* nam po

tem, jak dziwne wrażenie wywarła na nich

,Ajesza* za swymi poszarpanymi żaglami i gro

madą nagich ludzi, stojących na -pokładzie.

Płynęliśmy jakiś czas obok siebie, ale niepo

dobieństwem było przesiąść się ze s va tk u na sta

tek z powodu gwałtownie rozkołysanych fal.

Odłożyliśmy więc to na później i rozstaliśmy się,

gdyż parowiec płynąć miał inuą drogą niż m y;

ale wyznaczyliśmy sobie miejsce spotkania w in

nym punucie.

(C. d.- n,)

C lAS" wychodzi Owa raey dziennie, * mknowic i: o goazlaie 0 rew» i 9 godzinie 8 popchidr.to.

Numerwieczorny10hal., ranny10hal.U «L .7SHK;5w

PRENUMERATA WYNOSI:

jna cały rok na kwartał rut i miealąu

Krekow i* w miejsęn

38 koro*

Skór. _

3 kor.

* oduosaeniera do deana

42 koron i10 kor. 50

3 kor. 50

u cztą w A n s t r o - W ę g r z e c h .............................................................................42 k o r o n

lOkor.SOh . 3 stor. 50

ucztą z dwukrotna w y s y ł k ą ......................

48 koron

12kor.- k 4kor. - k*L

w państwie N i e m i e c k i « « .................................................................48 koron | 1 2 k o r . -

4kor. - haL

j’ janycń państwach................................................................

co koron 115 kor. —

5 kor.

—

prenumerat% przyjm ują. AdminUtrscya Cząsn w K rakowie l urzędy pocztowe. Miejscową pra»

jiunieratQ księg. ł . A. K rzyżanow skiego, handle: St. Ksrlińrkiego, trafika w Sukiennicach. Biuro dzień,

jjopcflso i Salomonowej. Hupczyc ulica Jagiellońska, Gł. T rafika , Bracia Hildowle ul. Krarmelicka.

yi Lwowie ,,Czas** jest de nabycia» b!erach dzień. 8 . Sokoław skle3 9, A. Oiazewzk!oga, 8 . Buchstaba, *a *tacyscb

|jl«|cwycb w Tarnowie, Rieszowle, j aśfa , flowyta Sącze na peronie » księgarni kolejowej, tudzież na innych

,iawnlejszyeh atacyach e portyerOw kolejowych, kziąjarnls P edhalahtkt Zakopane, księgarnia Ckedakowskick

}domierz, SłOwna c. k. tratika lubiła, Głowna a. k. trafika Aida», Agaccya diieesiUw Barył fcciiabazy U słw ,

ktltgarnla J. Raełiwskicb Riecbuw.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu