Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 653 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

r so.

Kraków 3 Marca — Czwartek.

Rok 1870.

C *a s wychodzi c o d z ie n n i e wieczór (wyjąwszy niedziele i dnie świąteczne.)

Numer pojedynczy w Krakowie i we Lwowie kosztuje 10 centów.

Prenumerata wynosi:

;jscowa w Krakowie: . . . . rocznie złr. 20 - kwartalnie złr. 5

miesięcznie z ł r . 2

i u c z ta w państwie Austryackiem

2C25

B "do Prus i Rzeszy niemieck.

tal. 16 sgr. 20

tal. 4 sgr. 5

tal. 1 sgr. 15

» RrfnCywlW

» fran’ 108

fran. 27

fran 10

B Belgu Włoch i Szwajcaryi B , 80

B»

L is ty ! z pieniędzmi przesyłane być winny fra nco do Administracyi ,,Czasi;" -

l.is ty reklamacyjne

niezapieczętowane me ulegają fra nkowaniu. - L i s l ó n niefrankowanych Die przyjmuje się.

R ę k o p i s m a nadsyłane Redakcyi, nie zwracają się i niszczone będą.

CZAS

Prenumeratą przyjmują:

W Krakowie Bióro Administracyi .C z a s u 1* p rzy ulicy Różannej wdomu pod L.423; Księgarnie pp.J . Czecha

w Rynku, J uliu s z a W ilda przy ulicy Grodzkiej; tudzież wszystkie Urzęda pocztowe austryackie.

Ogłoszenia (inseraty) w szelkieg o rodzaju, przyjmują się za opłatą: za miejsce wiersza drobnego (petit)

za jednorazowe umieszczenie po 8 centów, za następne po 5 centów, oraz za opłatą należytości stęplowej

po 30 centów od każdorazowego ogłoszenia. W ypłata w Krakowie.

Prenumeratę i Ogłoszenia przyjmują: we Lw ow ie w Ajencyi ,,Czasu* p. Aleks. Piątkowski

przy placu Katedralnym pod L. 31. - W Wiedniu p. A . Oppelik Wollzeile 22. - Na Franeyę i Anglię

w Paryżu Wny pułkownik Wincenty Raczkowski, Rue du Pout de Lodi Nr 1. - Zaś tylko ogłosze

n ia w Wiedniu ,Neumarkt Nr 11«, w Hamburgu, w Frankfurcie n. M., w Berlinie, w Lipsku, Bazylei

(Szwajcarya) i Wrocławiu pp. Haasenstein i Vogler, w Wiedniu J. Rosenzweig II. Körnergasse N.2’i R.

Mosse - w Berlinie Hamburgu, Monachium i Norymberdze p. R ud olf Mosse,—

w Frankfurcie nad Menem

p. O . L . Daube et Comp. — w Lipsku p. Henryk Engler — w Wrocławiu pp. Sachse et Comp.

Kraków 2 marca.

Nie należeliśmy do tych , co położenie o

becnej delegacyi galicyjskiej w Radzie pań

stwa uważali za korzystniejsze od położenia,

w jakiem się znalazła delegacya nasza w roku

przeszłym. Przedstawiały się wprawdzie pe

wne ułatwienia, zwłaszcza pod względem

wprowadzenia wniosków rezolucyjnych, nie

było nacisku i delegacya czuła się niejako u

poważnioną do pominięcia stawianych sobie

w przeszłym roku regulaminowych trudności,

do wniesienia rezolucyi w swojem imieniu,

co też od razu uczyniła — ale wiadomo, że

nie na tem koniec, że co innego wnieść a

przeprowadzić, a nie dopiero otrzymać. Lecz

nie podzielaliśmy wcale zdania, aby chwila w

której delegacya rozpoczynała swoje w Radzie

państwa działanie, aby przesilenie ministe

ryalne w pośród którego otwierała się obecna

sesy a, ułatwiały zajęcie należytego stanowiska.

Bo chwiejność rządu, wahanie się między

dwoma przeciwnemi kierunkami, z których je

den, zdaniem naszem szkodliwy, że nie powie

my zgubny, opierał się na silnie zorganizo

wanem w rządzie i w Izbie stronnictwie, i był

stanowczą większością reprezentowany, a dru

gi, według nas jedynie dla dobra monarchii

korzystny, wcale można powiedzieć, nie miał

w rządzie przedstawicieli, w Izbie zaś był na

der małoznaczącą mniejszością,— nie mogły

być pomocne w rozwinięciu czynności delega

c yi, obowiązanej i własnem przekonaniem i

wolą kraju postępować w tym ostatnim kie

runku.

Siłą tego kierunku, a tem samem i podsta

wą ddegacyi była ta anormalna a niezaprze

czona ,okoliczność, że mniejszość w rządzie i

w Izbie była rzeczywistą większością w Przed

litawii. Fakt ten anormalny osłabiał nieza

wodnie tak rząd, jak popierającą go większość

w Izbie, ale nie ułatwiał stanowiska delega

cyi , jakkolwiek moralnie siłę jej powiększał.

Udawało się, że w takim stanie rzeczy wszy

stkie przynajmniej części składające ową mniej

szość, zwiążą się pewną solidarnością, że de

legacya nasza znajdzie sprzymierzeńców przy

najmniej co do chwilowego stanowiska w obec

większości; lecz i to okazało się mylnem, a

wystąpienie z Rady państwa deputowanych ty

rolskich okazało słabość a nawet brak wszel

kiej spójni we wspólnem działaniu.

Nikt też mniej od nas nie wskazywał dro

gi, jaką iść miała nasza delegacya, bo wska

zywać ją w pośród tak zmiennych i niepe

wnych stosunków, jakie od początku roku pa

nują w Wiedniu, było nie podobieństwem.

Owa chwiejność, która nie ustała wcale z u

tworzeniem obecnego gabinetu, i jest popro

stu s łab ością, ale zawsze choć pozornie mię

dzy owemi dwoma kierunkami wahającą się,

jak tego aż nadto dowodzą rozprawy w wy

dziale rezolucyjnym, prawdziwe czy udane za

chętki układu z Czechami, owa słabość utru

dnia ciągle postępowanie naszej delegacyi.

Droga jej nie jest wypadkami wytkniętą; wy

padki wyrzucają ją z kolei naprzód zakreślo

nej, jak np. wniosek barona Petrino; stawiają

ją nie już na czele, ale czynią z niej stanow

czo przedstawicielkę opozycyi przedlitawskiej,

opozycyi ma się rozumieć na gruncie konsty

tucyjnym będącej. Na niej ciąży teraz cała

odpowiedzialność za sk utki, jakieby mogła

sprowadzić na państwo całe i na pojedyncze

kraje, gdyby ta opozycya zn iknęła, to jest

przemieniła się w opozycyę po za konstytu

cyjną na wzór czeskiej. Wpływać to musi na

postawę delegacyi w rozprawach o rezolucyę,

i wpływać nawet pomimo jej woli, bo słabość

gabinetu i chwiejność, która mu niedozwala

nic w tym względzie stanowczego orzec, coby

skazówką dla większości w komisyi być mo

g ło , zmusza również delegacyę naszą do po

wstrzymania się z ostatniem słowem w tłoma

czeniach, jakich od niej żądają i jakie ona da

je. Nie możemy powiedzieć, aby nas zadawal

niał sposób, w jaki rezolucyą w wydziale by

wa przedstawianą i bronioną, ale bierzmy tu

w rachubę trudność położenia, a zwłaszcza

owo błędne koło w jakie rząd wprowadza

delegacyę, nieobjawiając stanowczo swego za

patrywania się, a żądając stanowczych od niej

objaśnień, któreby mu w wielu rzeczach do

dalszych jego widoków posłużyć mogły.

Nie wiemy, jak dalece powstrzymać się wy

pada naszej delegacyi od stanowczego wystą

pienia, chociaż zdawałoby się, że przyczynić

by się ono mogło do zmuszenia gabinetu, aby

odsłonił raz swoje przekonania, które zakry

wa w tej chwili dorywczemi chęciami zadzierz

gnięcia negocyacyj, któreby tylko do odroczenia

stanowczego kroku posłużyć mogły. Znana

to polityka zyskać na czasie, którą podobno

prowadzi obecnie gabinet. Przedwczesnem a,—

toli zdawałoby nam się sądzić, czy postępo

wanie delegacyi naszej jest odpowiednie, a

tem bardziej wskazywać, jakiem być po

winno.

Rzadko mówimy o soborze. Milczenia tego nikt

nam pewnie za obojętność nie poczytuje, zachowu

jemy je nietylko ze względu, że niechcemy tajemni

cy jaką osłonione prace książąt kościoła, przebijać

własnym domysłem, lecz że te prace dotyczą spraw

przechodzących zakres codziennego rozbioru.

W iek nasz, sprowadzający wszystko do tenden

cyj politycznych, jakkolwiek utracił wiele z głębsze

go zmysłu krytycznego, lubi wszystko, że tak po

wiemy wygadać, rozebrać, atomizować, z wszyst

kiego uinieć sobie zrobić narzędzie i broń w wal

ce -stronnictw, często nawet osobist śei, i z tego

maluczkiego stanowiska zrywa się na największe ta

jemnice wiary, wszystko mierzy tą drobiazgową pię

dzią przeczących namiętności i negacyjnych in

stynktów. Im wrzaskliwiej objawia się ten duch

przeczucia, tem prędzej przebrzmią te głosy; a zwy

cięstwo prawdy wstrzymane może na chwilę, ale

tem bardziej nieuniknione, bo ono leży nietylko

w naturze nadprzyrodzonej tej prawdy, lecz nadto

w przedwiecznej myśli panującej w historyi.

Lecz po za szeregiem tajnych lub jawnych nie

przyjaciół kościoła odbywa się w samemże łonie

kościoła walka, jaka się zawsze odbywała w epo

kach tak stanowczych, walka nie o samą prawdę,

ale jedynie o formę jej postawienia, walka często

gorąca, bolesna, bo wyzyskiwana przez nieprzyja

ciół kościoła i powiększona do rozmiarów zupełnie

fałszywych. W obec tej walki stanowisko katolickie

jest bardzo prostem, a sumienie katolika nie wy

stawione na próbę; stanowisko to da się określić

jednem słowem: zupełna ufność, powiedzielibyśmy

neutralność duchowa, bo katolik wątpić nie może:

że to co ostatecznie zwycięży, co zostanie posta

nowionem będzie prawdą.

I znów to stanowisko neutralności duchowej o

bowiązuje do milczenia.

Ubolewać jedynie należy, że wielu z zasłużo

nych i znakomitych pisarzy katolickich, należących

do obozu mniejszości tak zwanej liberalnej, w spo

sobie prowadzenia tej walki używa środków zapo

życzonych od tego wieku doraźnej krytyki, że pi

sarze jak biskup Dupanloup, ks. Gratry, ks. Doel

linger wytoczyli proces, który w łonie kościoła

odbyć się powinien, przed sąd opinii wieku, pewni

jej poparcia, poparcia mogącego się stać dla nich

samych niebezpiecznem.

Lecz nie o tem chcieliśmy mówić, chcieliśmy tyl

co dotknąć fałszywych sądów szerzonych w naszym

sraju z dodatkiem zawsze pewnego zapasu obelg

osobistych i wycieczek prywatnych na stanowisko

naszego duchowieństwa i pasterzy w Rzymie.

Polemizować nie warto, ale naznaczyć dla prze

strogi należy. Mimo sromotnej przegranćj w kam

)%nii przeciw zgromadzeniu 00 . Zmartwychwstań

ców w sprawie wymyślonćj wizyty u W. księcia,

nie ustaje dalej kampania przeciw temu zgro

madzeniu, choć do jćj prowadzenia nie ma innych

danych, jak tylko ,,nowa sutanna" sprawiona przez

przełożonego zgromadzenia, lub z°brania u kilku

dam polskich. Nienawiść do Zmartwychwstańców

spotyka się z nienawiścią do arcyCiskupa poznań

skiego, któremu przyznany na nowo został tytuł

prymasa Polski i który miał podjąć* myśl utworze

nia kółka biskupów polskich.

Nie wiemy o ile myśl ta nieznalazła powodze

nia, ale pojmujemy, że grupowanie się biskupów

według narodowości nie daje się przeprowadzać

tam gdzie o ogólne, katolickie prawdy i interesa

chodzi. Toteż grona te tworzą się na podstawie

pewnych ogólnych kierunków a nie narodowości.

Wszelako dziwić musi, że niepowodzenie myśli

zjednoczenia reprezentantów episkopatu polskiego

wywołuje radość i poklaski a nawet ściąga niespo

dziewane pochwały ze strony tych, którzy zwykli

narodowość po nad wszystko stawiać.

Nie całkiem słusznie uważa wielu sprawę ogło

szenia dogmatu nieomylności Papieża, za dalszy

ciąg walki odbytej na soborach X III i XIV wieku

0 zasadę, czy wyższym jest Papież niż sobór, czy

sobór nad Papieża, za ostatni wyraz zwycięstwa

idei hierarchicznej kościoła.

Walka nie na tem przeważnie toczy się polu, tru

dno dziś dostrzedz najmniejszego sporu między so

borem a Papieżem, nie strona kościelna ale świe

cka i polityczna wznieca spór cały.

Uważalibyśmy ten spór raczej, jako odnowioną

walkę władców świeckich przeciw władzy duchownej,

która w wiekach średnich spotykając się z hierar

chią monarchiczną zazdrosną władzy Papieżów przy

biera kształt sporu Gwelfów z Gibelinami, lub też

sporu o inwestyturę. Ze zmianą wieków przeobra

żone do gruntu stosunki i układ społeczno-poli

tyczny; dziś też nie z samym monarchizmem lub

cesarstwem ale z ideą władzy świeckiej, z ideą

państwową w ogóle i w jakiejkolwiek formie spo

tyka się władza duchowna Papieży, stawiając swoje

non possumus. Nic dziwnego, że tak zwani infalli

biliści napotykają opozycyę nietylko u tak zwanych

katolików liberalnych, ale także u józefinistów i gal

likanów. Jedni i drudzy kierowani są jedną pobud

ką, pobudką obrony zakresu władzy świeckiej, idei

państwowej, aby potęga bardzićj skodcefctrowana

kościoła nienaruszyła go i nie ścieśniała, stawiając

swoje warunki pod względem władzy duchownej

1 moralnych podstaw.

Liberalni katolicy obawiają się tego wpływu,

aby on nie ograniczył zakresu konstytucyjnych

rządów; józefiniści i gallikanie, aby on nieodjął

prerogatyw rządowych, nie osłabił związku jaki się

wywiązał w Austryi np. między episkopatem a pań

stwem, na rzecz większego zespolenia kościoła pod

przewodem Papieża.

Mylą się przeto ci, którzy przypisują samemu

liberalizmowi wszelką opozycyę przeciw dogmaty

cznej nieomylności papieskiej, są tam i inne tra

dycye wcale o liberalizm nie poszlakowane, trady*

cye józefińskie i gallikańskie.

stem a bürgerministrami. Z dniem jutrzejszym,

jak mnie zapewniają, ustaje wpływ hr. Beusta na

tutejsze dzienniki urzędowe.

Jutro albo po jutrze Gazeta Wiedeńska ogłosi

nominaoyę radcy sekcyjnego w m inisterstwie spraw

wewnętrznych p. Ferdynanda E r ba na radcę mi

nisteryalnego i naczelnika bióra prasowego. P . Erb

dziś już otrzymał nominacyę swoją. Jest to jeden

z najzdolniejszych i najsumienniejszych urzędników.

P. Erb włada prawie wszystkiemi językami ludów

pod berłem austryackiem zostających.

KORESPOHDEHCYA CZASU.

14ie«l«a 28 lutego.

(H ) Dzisiejsza Abendpost sili się na zaprzecze

czenie wiadomościom o ciągłej walce między kan

clerzem hr. Beustem a ministerstwem przedlita

wskiem. Zaprzecza nadto wieściom o zakupnie No

ivej Pressy przez kanclerza. Ostatniemu zaprze

czeniu chętnie wierzymy, jak nie wątpimy, że wal

ka między hr. Beustem a bürgerministrami chwi

lowo rzeczywiście ustała. Lecz fakt rozdziału bio

rą prasowego na przedlitawskie i państwowe i

przejścia Gazety wiedeńskiej wraz z W. Abendpost

pod zarząd przedlitawskiego bióra prasowego, sta

nowią niezbity dowód zatargów między hr. Beu—

Hiedeń 1 marca.

(H.) Po zupełnem spełznięciu usiłowań poje

dnawczych względem Czechów, nastała znowu w iel

ka cisza w tutejszym świecie politycznym. Dzien

niki dzisiejsze nietykając innego przedmiotu zasta

nawiają się nad odmowną odpowiedzią Czechów na

zaproszenie p. Giskry. Organa ministerstwa radują

się w sposób nadzwyczajny, że rząd teraz ma zu

pełnie wolne ręce i może szorstko wystąpić prze

ciw Czechom, skoro ci odepchnęli podaną sobie

rękę do zgody. Czy ministerstwo tak tryumfuje, jak

organa jego, to wielkie pytanie. P . Giskra czyniąc

krok, który się sprzeciwia przekonaniu jego, wie

dząc nadto, że niemoże się spodziewać świetnego

rezultatu po układach z Czechami, zrobił to tylko

z konieczności, gdyż jedynie w razie ustalenia zgo

dy wewnętrznej może się utrzymać wraz z kolega

mi swymi przy sterze rządu. Odmowna więc od

powiedź wcale mu nie jest na rękę, bo w sferach

najwyższych nie przestaną rządowi przypominać

kwestyi czeskiej.

Czesi — z swego punktu widzenia — zajęli zu

pełnie poprawne stanowisko. Opierają się na de

klaracyi i na przymierzu z Słowianami w Morawie.

Przeszłość ministrów obecnych, a zwłaszcza me

moryał ich, nie jest tego rodzaju, aby Czesi mogli

się łudzić co do miary koncesyj, jakich się spo

dziewać mogą od ministeryum p. Hasner. Prosimy

tylko zważyć ogrom przepaści między deklaracyą

czeską a memoryałem większości. Nadto p. Giskra

ząprosił samych tylko Czechów, którzy działają w

porozumieniu z Morawianami. PP . Rieger i

Sladkowski w liście swym do p. Giskry wyra

źnie wyłuszczyli powody nieprzybycia swego.

Z grzecznego tonu, jaki się przebija w całym li

ście, zwolennicy ugody z Czechami chcą wnosić,

że przywódzcy stronnictwa narodowego pod innemi

warunkami gotowiby byli do układów. Według in

formacyj, jakie dziś odebrałem, rząd w rzeczy sa

mej tak się zapatruje na tę sprawę i nie traci je

szcze nadziei,

Tak sobie tłomaczyć należy pewne polecenia,

jakie p. P 1e n e r, wyjeżdżając onegdaj do Pesztu,

otrzymał od kolegów swoich w gabinecie. P . Plener

ma misyę przedstawić N. Panu położenie obecne

w skutek odmowy Czechów i zapytać się Cesarza,

co dalej uczynić wypada. W ten sposób ministro

wie w oczach N. Pana warują sobie m ir ludzi po

jednawczych i posłusznych woli korony, o której

rady proszą w tak trudnej sprawie, jak czeska.

Lecz jakąż Cesarz im może dać radę, oprócz tej,

której im dać nie może, tj. aby się usunąć z u

rzędu ?

Prezesa ministrów p. Hasnera smutne dotknęło

nieszczęście. Żona jego dostała jak mówią pomie

szania zmysłów.

IAle«ien 1 marca.

L(: Wielkie panuje w ministerstwie^ przerażenie

wskutek odpowiedzi odmownej Czechów. Tegośmy

się niespodziewali! zawołał p. Giskra otrzymawszy

pierwszy raport namiestnika Kollera; jestto wy

krzyk, który sobie wytłumaczyć można niepolity*

cznem postępowaniem tego ministra. Jakiś czas

wierzyłem sam pewnym i stanowczym wiadomo

ściom dzienników urzędowych o przybyciu Czechów

i dałem się w błąd wprowadzić. Przypomnicie

sobie jednak, że zaraz już przy pierwszej pogłosce

wyraziłem z naciskiem moje powątpiewanie. Czesi

więc nie przybędą, a N. fr . Presse ciska się w

gniewie i doradza ministerstwu energię u la Alba.

N. fr. Presse dowiedziała się, że Dr Giskra w pier

wszem napadzie gniewu uderzył pięścią w stól i dla

tego sądziła, żejest uprawnioną do tak uprzejmej rady.

Oburzenie ministeryalne jednak już się uspokoiło,

przynajmniej o tyle, że ministrowie są obecnie bez

radni i oświadczają się raz za przykładnym odwetem

raz za ponownemi układami. Tymczasem m inister

Plener wyjechał w zastępstwie p. Hasnera do Pe

sztu i wręczył Cesarzowi odpowiedź Czechów. M i

nistrowie chcą wpierw poznać usposobienie monar

chy, dopiero potem zaczną działać. Ministerstwo jest

nie samodzielne i wyczekuje bodźca albo z góry,

albo ze strony parlamentu. Jeźli jednak dobrze

znamy usposobienie ,,z góry11, to ministerstwo prę

dzej będzie zachęconem do nowych układów, niż do

zaprowadzenia stanu oblężenia.

Kraków 2 marca. N .Pan ndzielił zastępcy

registratora przy galicyjskim urzędzie hipotecznym

Andrzejowi Sachackiemu z powodu prośby jego

o przeniesienie w stan spoczynku, zloty krzyż za

sługi z koroną, w uznaniu jego długoletnićj i wier

nćj służby.

Wiedeń 1 marca. Wczoraj odbyła się rada

ministrów, na której rozbierano bieżące kwestye,

o których minister handlu p. Plener ma zdać spra

wozdanie N. Panu i w tym celu wyjechał już na

wet do Pesztu. Jak doniósł wczorajszy telegram,

kwestyą kierownictwa prasy przedlitawskiej jest

już wreszcie ukończoną, urzędowa bowiem Wiener

Ztg podaje, iż N . Pan postanowieniem swem z 27

lutego mianował radcę sekcyjnego w ministerstwie

spraw wewnętrznych Ferdynanda E r ba radcą mi

steryalnym w prezydyum rady ministrów i kiero

wnikiem prasy. P . Erb złożył już przysięgę w rę

ce prezesa ministrów.

—

W ministerstwie wojny zajmowano się wła

śnie ułożeniem budżetu wojskowego, gdy się ro

zeszła uzasadniona pogłoska, że delegacya zbierze

się dopiero prawdopodobnie w sierpniu. W strzy

mano więc chwilowo wypracowanie dotyczących wy

kazów. P. Knlin jak utrzymują, tak dobrze gospo

darował uchwaloną na ten rok sumą, że tym ra

zem nie będzie żąda! kredytu dodatkowego. W y

sokość wydatków nadzwyczajnych, które przewa

żnie pociągnęła za sobą sprawa Dalmacka ma nie

przechodzić czterech milionów.

—

Fmp. Rodich powołany jak wiadomo z Dal

macyi do Wieduia celem złożenia sprawozdania,

ma podobno już nie wrócić, na swoje stanowisko.

Według wiadomości dawniej podanych ma być w

tych dniach przedłożony Radzie państwa projekt

ustawy o przeznaczeniu 30,000 złr. n a wsparcie

tych osób, które podczas powstania w Dalmacyi

szkody poniosły. Fmp. Rodich miał podobno żądać

na ten cel omal że nie dziesięć razy większej kwo

ty, dokonane zaś zmniejszenie jest rezultatem po

siedzenia rady ministrów w zeszłym tygodniu.

—

W Pradze wybranym został burmistrzem Fran

ciszek Dittrich 62 głosami na 86. Wybrany nie

jest deklarantem; przyjął on ofiarowaną sobie go

dność i przemówił do zgromadzenia w języku cze

skim i niemieckim przyrzekając, że zawsze tylko

dobro gminy będzie miał na oku.

—

Urzędowa Wiener Ztg ogłasza konwencyę za

wartą między monarchią austryacko-węgierską a

Wielką Brytanią co do przewozu towarów.

—

Ministerstwo obrony krajowej udzieliło wszy

stkim namiestnictwom odpisu okólnika, jaki wysto

sował minister spraw zewnętrznych do wszystkich

poselstw i konsulatów: Zwraca się uwagę c.k . po

selstwa, że według przepisów instrukcyi do prze

prowadzenia ustawy wojskowej ustanowienie kom i

syj asenterunkowych za granicą nie jest nadal do

zwolonem, uchwałom przeto takich komisyj nie mo

że być przyznaną moc prawna. Stale za granicą za

mieszkali popisowi mogą tylko wtedy być uwolnio

nymi od osobistego stawienia się przed komisyą

asenterunkową, jeżeli zgodnie z przepisami udowo

dnią, iż znajdują się w takim stanie zdrowia, wsku

tek którego winni być z listy popisowych wykre

ślonymi, albo jeźli wniosą w swoim czasie rekla*

macyę wymogom prawnym zadość czyniącą. Nako

niec wspomnieć jeszcze należy, że w takich wypad

kach c. i k . poselstwo winno nie tylko świadectwo

lekarskie stan zdrowia popisowego stwierdzające,

legalizować, lecz także prawdziwość przytoczonych

tam faktów wyraźnie potwierdzić.

—

TagUatt podaje, żep. Julian Klaczko mia

nowany radcą stanu w m inisterstwie austryacko*

Gz§;ść literacko - artystyczna.

IRENA

czyli

CHRZEŚCIANIE ZA DOMICYANA.

Po w ieść oryginalna

przez IW. fm.

RODZIAL II.

Jedna wiadomość różnie przyjętą bywa.

Zwolna i w smutnej zadumie wracał Agrykola

ku Awentynowi, a obszedłszy dłuższą drogą, wszedł

do domu nie tak jak zwykle przez atrium, ale od

tyłu, ogrodem. Zaledwie jednak pochodził był czas

niejaki wśród klombów laurowych, zatrzymały go

dźwięki dalekie a dziwnie urocze, dolatujące od

skrzydła, które zajmowała jego żona z swym ko

biecym dworem.

Przystanął i słuchał.

Przez jakiś czas dwie osoby razem zdawały się

śpiewać, potem tylko jedna, i tak słodko, że mar

sową twarz konsula uśmiech rozweselił.

To moja Wirginia, poznaję jej głos! ale tej

pieśni nigdy nie słyszałem.

Ciepły wietrzyk w te}-chwili zawili, i doniósł do

Jego uszów najwyraźniej następujące słowa:

—

Błogosławcie narodowie Boga naszego, a daj

cie słyszeć głos chwały Jego.

Inny zaś głos, może mniej łagodny, lecz silniej

szy odpowiedział:

—

Który położył do zbawienia duszę moją, a nie

dał na zachwianie nóg moich.

—

Dziwne — pomyślał sobie Agrykola, i zacie

kawiony zbliżał się do domu, ale wiatr zmienił kie

runek tak, że go już słowa wyraźcie nie docho

dziły, i dopiero gdy już był tuż pod tarasem za

brzmiało znowu: ,,Wnijdę do domu twego z cało

paleniem — oddam ci śluby moje, które wyraziły

wargi moje.1*

Pieśń ucichła: suać była skończona. Jednocze

śnie, przez wielkie, Cyryceńskie okno, sięgające aż

do ziemi, wszedł Agrykola do pracowni kobiecej,

zwanej textrina, gdzie niewolnice zwykły się były

schadzać na ręczną robotę; — ta w domu konsula

Juliusza wykonywaną była jeszeze, jak za dawnych

czasów, pod okiem samejże pani. Teraz jednak

pustką stały wrzeciona, i tkackie warsztaty — po

środku tylko, na katedrze matronalnej, młoda nie

wiasta siedziała nad harfą’i; szata jej skromna, błę

kitnej barwy, nie miała innej ozdoby prócz nie

zbędnej instita, czyli falbany u dołu. Jasne włosy,

środkiem głowy przedzielone, nie piętrzyły się sztu

cznem utrefieniem, ale gładko na dół były scze

sane, a potem w węzeł upięte nad czołem — w

twarzy zaś, bardziej świeżością i wdziękiem niż

kształtem rysów uderzającej, malowała się gołębia

słodycz.

Była to Wirginia Decidiana, znakomitego rodu

i znakomitszych jeszcze cnót żona konsula. U stóp

jej dziewczyna ciemno-włosa i blada zajęta była

jakąś bogatą tkaniną, lecz za nadejściem Juliusza

wstała natychmiast i oddaliła się cicho.

Wirginia wyciągnęła rękę do męża, cokolwiek

zmięszana:

Jakżeś nas znienacka zszedł, mój drogi! ni

gdy nie przychodzisz tędy, ani o tym czasie.

Prawda: ale mi podwójnie dziś było pilno

do ciebie. Tak potrzebuję wytchnienia, pociechy

a gdzież jej mam szukać, jeśli nie w domowem

szczęściu, gdy wszelkie inne przedemną zamknięte.

O nie mów tak najdroższy! nigdy nie w ątp

nigdy nie rozpaczaj — bo to rozmiękcza hart du

cha, a im gorzej w koło ciebie, tem ci go więcej

potrzeba.

Masz słuszność: walka ze złem w świecie

stokroć cięższa, i stokroć dzielniejszej odwagi wy

maga, niż w alka z barbarzyńcami — wobec tych

nigdy miecz mi z rąk nie wypadł — wobec po

dłych dworzan i nikczemnego Cesarza - wyznaję,

wypada.

Byłżeś dziś na Palatyme? i cóż tam mówio

no?" spytała Wirginia z zajęciem.

Zmiłuj się, nie przypominaj mi już o tem,

jeśli chcesz, żeby mój umysł chociaż chwilowo wy

począł! Cóż można mówić u tyrana, i z tyranem?

Doprawdy, Wirginio, gdyby nie przysięga wierno

ści, którą mu jako legionista złożyłem, gdy na

tron wstępował, i której za mc nie złamię, jużbym

po dziś dzień był gdzieś daleko w pustyni, i zbie

ra ł tam młodzież, by ojczyznę wyswobodzić z pod

jarzma tego potworu! «— a z pewnościąbym nie

dźwigał niewolnićznego urzędu co mnie zmusza

pokazywać się u dworu, i zespalać niejako z ludź

mi, którymbym nigdy inaczej ręki nie podawał.

Ten Aurelian naprzykład, mój kolega w konsu

lacie .. .

—

O! to nie dobry człowiek! to nie towarzysz

dla ciebie!" przerwała żywo Wirginia -

,,nie wpro

wadzaj go w dom nasz Juliuszu.

—

Nie tadbym, ale kto wie czy konieczność

nie znagli mnie kiedy do tego".

W sprawie publicznej, gdy idzie o wstrzymanie

złego, o rozszerzenie zdrowych zasad, i o" dobro

kraju, trzeba się czasem zbliżać i do nikczemni

ków, choćby dla tego samego, żeby im szkodzić,

przeszkadzać. Ale nie bój się, W irginio — przyjaźni

między nami do zgonu nie będzie. On mnie już

dziś nienawidzi, tak jak i pan jego.

—

Jakto? sądzisz, że Domicyan (ma do ciebie

niechęć? Mnieby się to nie zdawało, boć przecie

ciągłe daje ci dowody łaski — i teraz niedawno

potwierdził wybór ludowy— zamianował cię kon

sulem.

—

Bo musiał — bo naród nadto mnie kocha,

aby mu było bezpieczno w tej chwili mnie drażnić.

Ale nie zapomni mi on nigdy mego zaboru B ry

ta n ii— Zazdrość ma bystre oczy na dostrzeżenie

wyższości współzawodnika, i silne też dłonie do

zemsty.

Poczekajmy tylko a ta zemsta przyj

dzie— miecz Dainoklesa nademną wisi.

—

I ty się go nie boisz, mój najmilszy? spy

tała żona’ w pół z trwogą, w pół z uwielbieniem.

—

Nie boję się, bo się bać nie mam czego -

stokroć szczęśliwiej poledz w obronie sprawiedli

wości, niż zwyciężyć nad nią. Ale mówmy o czem

innem: (i przetarł z wysileniem czoło) powiedz

mi naprzykład, moja droga, coś to śpiewała kie

dym tu przychodził

bardzo mnie to jakoś u

derzyło.

—

To... to pieśń ze wschodu, której mnie nau

czyła Bita, rzekła Wirginia zarumieniona.

—

Tak... melodya bardzo piękna, ale słowa

zbyt szczególne.

—

Czyś dosłyszał wszystko?

—

Nie — tylko początek i koniec. Gdyby był

czas po temu, prosiłbym cię, żebyś roi je powtó

rzyła--ale mi się przypomina, źe ci jeszcze mu

szę przedtem coś dość ważnego oznajmić.

Cóż takiego? słucham.

Odebrałem gońca z rana, że Irena przyjeż

dża w same kalendy przyszłego miesiąca, albo

nazajutrz.

—

Już? to bardzo wcześnie.

—

Tak. Dnie to nawet feralne, w których się

podróż nie szczęści; ale czyż ona uważa na zwy

czaj? przeciwnie: depce go zawsze.

lu zwyczaj zabobonem, mój Juliuszu, ośmie

liła się bąknąć W irginia — poczem coprędzej od

wracając tok rozmowy, dodała:

nWiesz? że sama nie wiem dlaczego, już na«

irzód jakiś dziwny pociąg czuję do Ireny— to

)ewno w skutek opowiadań twoich, i tych, którzy

ją tutaj dzieckiem pamiętają. Tyle się nasłucha

łam o ślicznej dzieweczce, o jej dwcipie i rzadkich

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction