Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 651 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 112

Kraków 15 Maja — Piątek.

Rok 1868.

Cb m wychodzi codziennie wieozór (wyjąwszy niedziele I dnie świąteczne).

Numer pojedynczy w Krakowie i we Lwowie kontuje 10 oenMw.

Prenumerata wynoil:

s w Krakowie. . . . rocznie złr. 20

kwartaln!e zft. 5 -

miesięcznie złr. 2

wę Lwowie ....

a^1

5c.25

3 ,’*wie Anstry a okióm

2o.25

) .Tl *»*

.*\****»

tal. 17 agr. 2

tal.4agr 8

tal. 1 ar. 16

*».»21.10

6.10

1.26

m fr»*». 10 8

» frank. 27

a frank. 10

3 jey_i, Włoch i Szwajearyi ,116

A»11 *

.»80

»»2C

idzmi przesyłane być winny franco do Adminisbacyi .Cbahd.* — l .i .ty reklamacyjne

igłowane, m e ulegają frankowaniu. — Ł tatA w mefrankowanyoh nie przyjmuje eig.

CZAS

Prenumeraty pny]mnjąt

W Krakowie: Bióro Adminiatracyi ,C zasu8 przy nlicy Róśanne] w domn pod L. 4M ,

tud zież w sz y stkie Drzgda p ocz tow e anstryackie.

U lt o * * m l s (Inseraty) wszelkiego rodzaju, przy]mnją sie u opłatą: od wiersza drobnego (petit) za

jednorazowe umieszczenie po 8 centów, za następne po 6 centów, oraz za opłatą naletytości st§plowćj

po 80 centów od każdorazowego ogłoszenia.

Fressnerstc 1i»*tm.enl« pr:,yjmnją: we Lwowie w ALnoyi »Czabu*p.Aleks.Piątkowski

przy placu Katedralnym pod L .SI.- W

Wiednin p. A . Oppelik, WcUzeile 2 2 . -

Na Francye i Anglię

w Paryżu W. pułkownik Wincenty Raczkowski, Rue du pont de Lodi Nr. 1. — Zaś tylko ogłoszenia

w Wiedniu, w Hamburgu i w Frankfurcie n. M. pp. E aasenstein A Vogler — w Berlinie p. A . Retemeyer

i p. R u d olf Mosse Friedriobsstrasse Nr. 60. -

w Frankfurcie nad Menem p. G . L . Daube !t Comp. "

w Lipsku p. Henryk Engler - w Wrocławiu p. Jenke, Bied * Freund.

H ę h o p b a s nadsyłane Redakcyi, nie zwracają się i niszczone będą.

Kraków 14 maja.

Od wymordowania janczarów ’przez Ma

hmuda, ojca przeszłego i dzisiejszego sułta

na, koran a raczej powiedzmy islamizm nie

odniósł mocniejszego ciosu, jak przez znie

- sienie dotychczasowego Szeik - ul - isla

ma. W teokracyi muzułmańskiej, postano

wionej przez Mahometa, iustytucya Szeik*

ul-islama ściśle była związaną z instytucyą

janczarów. Oni byli zbrojną ręką, rzec mo

żna, koranu, tak jak Szeik-ul-islam był jego

wykonawcą i stróżem. Bez janczarów sułtan,

lubo następca proroka, nie mógł wydawać

wojny; wydać ją musiał, gdy oni tego żą

dali. Bez fetwy Szeik-ul-islama, naczelnika

religijnego, sułtan nie mógł wydać żadnego

hattu; dekret sułtański nie był prawomocny,

dopóki nie uzyskał fetwy czyli podpisu a

raczej pieczęci będącej sankcyą koranu. Po

upadku janczarów, Szeik-ul-islam nie był

już kamieniem węgielnym islamizmn, ale

,był ostatnim kamieniem, na którym się ów

ustrój religijno- prawno - polityczny opierał.

B y ł on naturalnym pr^ywódzcą stacowier

cÓw, i dziwić się nie można że usunięcie

tego dygnitarza patryarcby niesłychane w

tem stronnictwie prawdziwych muzułmanów

sprawiło wrażenie, coś nakształt trzęsienia

ziemi, gdy się grunt pod nogami usuwać

poczyna. Ale bo też rzeczywiście nigdy mo

że głębiej nie sięgnęła w Turcyi reforma,

jak w tej chwili.

Powodemj do niej nie jest, jakby się na

pozór zdawać m ogło, ustanowienie Rady

państwa, bo ta mogła obok Szeik-ul-islama

funkcyouować, i Sułtan mógł ją zagaić cy

wilizacyjną mową, której treść telegram

podawał. To frazesy, na które Szeik-ul-islam

m ógł być obojętny. Lecz istotnym powo

dem są wakufy, czyli dobra kościelne tu

reckie, majątek meczetów i ulemów czyli

duchowieństwa. Nie będziemy tu powracać

do opisu wakufów, ich początku, znaczenia

i wpływu; uczyniliśmy to w nuazem piśmie

tylokrotnie i obszernie. Przypomnimy tylko,

że gdy jeszcze za panowania Abdul Me

dżyda, przed kilkunastą laty po raz pierwszy

o sprzedaży wakufów była mowa, utrzymy

waliśmy zawsze, że do tego nigdy stanowczo

nie przyjdzie, bo nigdy hatt sułtański w tym

przedmiocie fetwy Szeik-ul-islama nie otrzy

ma. Był to zbyt bogaty, silny i liczny pa

tronat—jaki się z posiadania wakufów wy

wiązał— a którym rozporządzało duchowień

stwo, aby się Ulemy za jakąkolwiek cenę

pozbyć go zechcieli. Skoro więc Abdul—

Azis chciał się wziąść na seryo do waku

fów, a nie obchodzić ich i szarpać po trochu,

jak to czynił poprzednik, trzeba było znieść

Szeik-ul-islama i obejść się bez jego fetwy,

To też uczynił, jak się zdaje: usunął na

bok głowę Ulemów i Imanów, i otworzył

Radę państwa mową liberalną, jakby chciał

powiedzieć stronnictwu starowierców: La

sciate ogni speranza....

I uie ma też już nadziei dla wakufów, i

związanej z tą instytucyą przeróżnemi wę

złami wielkiej części społeczeństwa turec

kiego. Snać potrzeba skarbu musiała być

nagląca, skoro zniewoliła Sułtana i rząd

jego do tak niebezpiecznego kroku, jak znie

sienie Szeik-ul-islama. A jest on niebezpie

czny, bo w danym razie ostatnią siłę da

wnej Turcyi, islamizm na wielki szwank,

bodaj nie na rozbicie narazić może. Ogłaszać

«wojny świętej”, jak jeszcze w r. 1854 toDy

wan uczynił, bez Szeik-ul-islama nie podo

bna. Ale darmo, wakufy sprzedać trzeba.

Rada państwa ma się zająć ich administra

cyą i sprzedażą. Turcya się widocznie cy

w ilizuje, i poczyna nie od zniesienia poli

gamii, ale od sprzedaży dóbr kościelnych.

Chory człowiek oczywiście!

Nie na tem atoli konieo owej cywiliza

cyi, jaką inauguruje mowa sułtańska w Ra

dzie państwa. Sułtan mógł sprzedawać wa

kufy i administrować samowolnie. Lecz po

dróż po Europie i na wystawę paryską nie

poszła w las. Nauczyła się znać Turcya,

że finauBe urządzają się najlepiej za pomo

cą parlamentów, że Rady państwa mniej

więcej konstytucyjne najlepszem są narzę

dziem fiuansowem. Zebrał więc Radę suł

tan i jej finanse powierza, prawda, że do

piero w rozpaczliwym stanie. Experientia

docet.

Czy sprzedaż wakufów wystarczy na wy

ratowanie Turcyi z finansowej toni — nie

wiemy; ale to więcej niż pewna, że owa

finansowa cywilizacya nie wyliczy ją ze sła

bości, której zaród nie w skarbie spoczywa.

Krzyż zawsze stoi na przeciw półksiężyca,

a ten coraz bardziej w Europie schodzi

horyzontu. Łatwo nadejść może chwila

dla Turcyi, że owa cywilizacya, którą dziś

wzywa i której używa, mieniąc się pań

stwem europejskiem, doprowadzi ją nad

brzeg Bosforu, i wskazując na brzegi Azyi

rzeknie do starowiercy: ,,Koran z sobą za

bierzcie".

«Nie ma go już — będzie mógł

odpowiedzieć wyznawca Mahometa — ostatni

Szeik-ul-islam wrzucił go do Bosforu"....

KORESPONDENCYA CZASD

Wie«l«»ń 12 maja.

— r . Oo dotąd o postanowieniach ministerstw»

państwa względem kw estyi obrony wojskowćj

mówiono, jest po większćj części przedwozesnem,

i właściwie jeden tylko pewnik postawiony J e s t

jako aksyomat, a wszystko zresztą do tćj chwili

jest chwiejne. Pewnik ten brzmi: «armia stojąca

tworzyć mnsi ciało jednolite" i nawet po tamtćj

stronie Litawy «w zasadzie" nie jest odrzncońy.

Tłómaczenie jego jest atoli bardzo zmieDne i two

rzyło dotąd prawie jedyny przedmiot układów

obronę wojskową, wobec czego znown w końcn

pojmowanie węgierskie mieć może przewagę. Scią

ga się ono jak się z pewnego i wtajemniczonego

źródła dowiaduję z Pesztn, do następujących punk

tów: l ) ogólna obrona wojskowa; 2) w skutku te

go krótka służba i czas rezerwowy w linii (armii

państwa); 3) usunięcie systemu wykupna i przy

jęcie systemu : «jednoletnich ochotników z wszeł

kiemi ich uwzględnieniami; 4) landwera (Hon

wedy) stojąca pod ministerstwem obrony krajowćj

i tworząca formalny system milicyi.

Petersburg’1 maja.

(K .) Główny naczelnik Litwy, Potapow, rozpo

rządzeniem wydanem do gubernatorów Mohylew

skiego, Mińskiego i Witebskiego, polecił zuieśó

stan wojenny w powiatach Orszańskim i Bychow

8kim Mohylewsaićj, Słnckim i Nowogrodzkim

Mińskićj gubernii z wyjątkiem miast powiatowych

nadto w powiatach Witebskim, Siewierskim, Le

pelskim i Połockim Witebskićj gubernii. Odpowie

dnie ogłoszenia’ dla mieszkańców tych powiatów,

nastąpiły 29 kwietnia, .jako w rocznicę szczęśli

wego dnia nrodzin cesarskich". Jakkolwiek roz

porządzenie to jest nader mało znaczące, właści

wie bowiem nie zmienia wniczem stosuukn Pola

rów do rządu, możemy je nazwać szczęśliwym

wypadkiem; ponieważ efaoć częściowo znosi je

dnę z przeszkód ekonomiozuego rozwoju prowiu

cyj, wyniszczonych wojną, grabieżą i dotkniętych

głodem.

Każdy znający chociaż trochę zabrane prowin

cye, wie dobrze jak tam wiele cerkwi. Za cza

sów Mikołaja, należało wkażdćj gminie postawić

jednę, a nie można bylo^ołrzymać pozwolenia na

bndowanie albo poprawę katolickiego kościoła,

zanim się nie zbndowa _oorkwi obszerniejszćj i

’ kniej łjćj niż aanfienouy kościół. Pomimo to

nak Moskwa aaowatyia, iż ilość cerkwi jest

niewystarczającą.

Jenerał gnbernator kijowskiego okręgn wydal

polecenie do swych podwładnych, aby zwrócili

nwagę na potrzebę pomnożenia cerkwi i przesłali

komisyi bndowniczćj w Kijowie informacye, w ja

kich gminach należy zwiększyć iłość tychże. Do

niesienia mają być opatrzone w projektu i plany

bodowy, oraz w cyfrę miejscowych funduszów ua

wykonanie budowy nżyó się idógącycb. Jaki bę

dzie skntek tego żądania, donieść wam nie u

mieszkam.

Jeżli do rozszerzenia prawosławia nważają Ro

syanie koniecsnem, zwiększenie ilości cerkwi, to

ważniejszą klęskę spodziewają się zadać polskie

mu żywiołowi, niszcząc godność szlachecką. Oto

fakt ważnego w tym względzie znaczenia. Pewien

obywatel, którego nazwiska nie podają rosyjskie

dzienniki, potrzebował do majątkowćj sprawy wy

pisów z dawnych akt. Pomiędzy 13 dokumentami

przedsUwionemi do podpisa naczelnikowi bióra

przez urzędnika P olaka, znajdowało się dwa sfał

szowane. Przyaresztowany w skntek tego urzędnik

miał zeznać, iż księgi ziemskie owruckie, pochodzą

ce z r. 1783, zawierają bardzo wiele dokumentów

fałszywych, podrabianych celem legitymacyi szla

chectwa. Po przeprowadzenia śledztwa, okazało się,

że 18 innych ksiąg ziemskich zawierało dukn

menta fałszowane. Ponieważ akta ziemskie są

zszyto w księgę i opatrzone pieczęcią powiatową,

śledztwo więc zwróciło nwagę na sposób w jaki

podrabianie dokumentów mogło się odbywać i do

szło do przekonania, że jłoknmenta albo były

wklejane w środek akt, albo że odrywano pie

częć powiatową, wsuwano podrobiony dokument

i zszywszy na nowo akta, przypieczętowywano ró

wnież podrobioną pieczęcią rządową. Podobne c

peracye miały się szczegóinićj często powtarzać

pomiędzy latami 1852 a 1866, miały być doko

uy’

p._

* a«,* V uó" P-i»bA«r i hvl« tak

lic.

de*

l ! 11**5.

za—

Jcr

ł),

*ci.-,w ,’ i

ł«4ę

*slachtą

. aswi*i» owych j. .dra

biaoyeu nepiei-ów,«!

zche

ctwawcMB«..,

«row-*

. ,ćj ca

łćj gmatwaninie najrozuuruumejsycb przypuszczeń,

widzieć co innego jak nową niesprawiedliwość

wymierzoną przeciw drobnój szlachcie i nrzędui

kom Polakom. Kto wie, z jakim trudem i kosztem

przychodzi legitymacya szlachectwa w Rosyi, ten

zrozumie, iż z owych 1000 rodzin, których szla

chectwo jest zakwestyonowane, nie wiele się znaj

dzie takich co będzie w stanie na nowo pozbierać

dowody. Może też podoba się rządowi w celach

fiskalnych, zażądać od wszystkich powtórnćj le

gitymacyi, w skntek czego ci wszyscy, którzyby

dziś nie byli w stanie j;onosić nieodłącznych ko

sztów, byliby obróceni na tak zwanych jed n od w o r -

ców, a potem zapewne poddani religijnemn prze

śladowaniu, jak to już nieraz miało miejsce.

Jeżeli polskość na Rusi tak jest prześladowaną,

ciekawą zapewne będzie dla Gałicyi rzeczą, co

też tu sądzą o Rusinach. Niedawno donosiły ro

syjskie dzienniki o założeniu w Wiednin dwóch

rnsińskich klubów, jeduego S wigto ju rcó w, drugie

go tak zwanych Ukraimfilów. Oba te kluby są

nazwane przez rosyjskie dzienniki ru s kiem i, a

wiadomości o nich, jak w ogóle wszystkie wiado

mości o Rusinach, są doniesieniami o działaniach

rnskićj lndności, zostająoćj pod berłem austrya

okiem. W wyrażenie tem spoczywa myśl utożsa

mienia wyraża ruski i rosyjskim, co nieraz dla

czytającego sprowadza wielkie zamięszanie pojęć.

Pierwszy z tych klubów, był od razn uznany

wiernym zwolennikiem Moskwy, o drogim zaś wy

rażały się tutejszo dzienniki, że jest przeciwny

Rosyi, «płatny od Czartoryskiego", jak mówiono.

Bo trzeba wam wiedzieć, że wedłng pojęć moskiew

skich, każdy wyznający się być Polakiem, jest

płatny od kogoś ze znakomitszych polskich oso

bistości; teraz wypadła kolćj na księcia Włady

sława przekupywać Polaków. Jest to sąd czysto

moskiewski; może wam służyć za dowód pojęć o

moralności publicznćj społeczeństwa rosyjskiego.

Wzmiankowany drugi klub t Ukrainofilów u no

szący nazwę nS ic z y u był do tej pory nienawidzony

przez moskiewskie organa, aż teraz niejaki paD

Wachuianin miał tam mieć mowę o przyszło

ści Rusi, i w niej przychylnie się o Moskwie wyrazić.

Odwołują więc pot warz Moskale i zapewneby się

więcej cieszyli, gdyby p. Waehnianin stanął na

BtanowiBkn moskiewskiem, a nie czysto rnskiem.

Mówca miał widzieć konieczność otworzenia s ca

łej Rusi oddzielnego państwa, opartego na ruskiej

narodowości; państwo to ma być połączone nniją

z Rosyą ale jako kraj samoistny, mający swego

namiestnika, swój rząd, swoje prawa, uniwersytet

z językiem wykładowym ruskiem, i. t d. Petersb.

W ied . podając treść tej mowy, robią swoje nwa

gi, b których ważniejsze podaję czytelnikom ,Cza

j« " , a może potrafią one przekonać naszych współ*

bratymców Rusinów, czego się mogą od MoBkwy

spodziewać i jaki kraj jest ich ojczyzną. Ponie

waż robię wypisy ważniejszych jedynie ostępów,

odsyłam więc ciekawych do Nr. 102 wspomnia

nego dziennika; nstępy przytoczone cytuję w do

słownćm tłumaczeniu :

«Nic podobnego do austryackich stosunków nie

istnieje w Rosyi. Między członkami rosyjskiego

plemienia są etnograficzne różnice, w wielu razach

dość wydatne; ale żadna część ruskiej (znaczy ro

syjskiej) ziemi nie ma samodzielnych historycznych

tradycyi (sic) któreby mogły, chociaż w części

służyć za podstawę oddzielnego społecznego ustro

ją. Wyjątek stanowią tylko takie okręgi jak «zie

mie Czarnomorskich i Dońskich kozaków", ale i

dla tych nawet zachowanie oddzielnego ustroju,

odpowiedniego ich poprzedniej historyi, byłoby

więcej szkodliwo niż korzystne. Małornskie plemię

w Rosyi, nigdzie stanowczo nie odróżnia się od

sąsiednich plemion. Kn północy zlewa się stopnio

wo z białoruskim i wielkornskim (?), na południe

w Noworosyi, chociaż stanowi większą część za

ludnienia, jest ztnięszane z Wielkorosyanami i in

nymi mieszkańcami. Taką rzeczą, trndnoby nazna

czyć stałe granice, dla małornskiego namiestni

ctwa żądanego przez Wachnianina. Dla ziem po

łudniowo-rnskich, jak i dia innych, wedłng zasad

obecnych praw, konieczną jest pewna doza samo

rządu miejscowego, ale to ogromna różnica od

namiestnictwa...

«Wymaganie (języka i nniwersyteta) pochodzi

Zr nieznajomości rzeczywistego bie*;n ppraw w R*

syi. Nauka i literatura są wyrażeniem życia. Co

uie istnieje w życin, to me może być w literata

rze. Oddawna w skntek wielu złożonych okoli

czności, życie oświeconych słojów ruskiego spolo

czeństwa, na wszystkich kończynach Rusi; straci

ło prawie zupełnie, miejscowy koloryt. Rnskie

(ma być rosyjskie) oświecone towarzystwo, przy

jęło na całej przestrzeni Rosyi, jednolity chara

kter. Odpowiednio, wyrobił się i jednakowy ję

zyk, tego oświeconego towarzystwa, narzędzie *’O

skiej (czytaj rosyjskiej) nanki, publicystyki i tej

części pięknej literatury, która stanowi życie o

świeconego spółeoseństwa. Gdyby Waehnianin i

jego towarzysze pobyli w Rosyi, i bliżej poznali

rnską (rosyjską) literaturę, przekonaliby się, że

żaden uczony Małorusin nie chciałby czytać w uni

wersytecie lekcyj po małoruskn, tak samo jak np.

Kostomarow nie napisał po małornskn swego Boh

dana Chmielnickiego. W żadnym razie pochód hi

storyi rosyjskiego społeczeństwa i oświaty nie

może żądać miejscowych podziałów dla rosyjskiej

nanki i ko!tary.

Dołączam parę mniej ważnych wiadomośei.

Cesarzowa mianowała żonę Potapowa opiekun

ką domów przytułku i nanki dzieci na Litwie.

26 Marca potwierdzona została ustawa kijow

skiego miejskiego towarzystwa wzajemnego kre

dytu.

Miejscowe gazety na Litwie donoszą o licznych

popełnianych tamże rozbojach, ponieważ rozbój

nicy są zaopatrzeni w hroń palną i nie dają się

odszukać, można przypuszczać, że mogą to być

przebrani żołnierze.

Pod koniec zeszłego rokn wyszedł w Wilnie

Tom 1 *Zbioru archeograficsnego dokumentów od

noszących się do historyi zachodniego kraju u wy

dany z inicyatywy Korniło w a kuratora Wileńskie

go naukowego okręgu. Dalsze 5 tomów tegoż

zbioru .są już w drukn. Również wyszły ,,Akta

brzeskiego tą d u u. Obie publikacye, jak mogę wno

sić z dość opszernych rozbiorów rosyjskich cza

sopism. zawierają wiele szacownych materyałów

do naszej hiBtoryi. Ważnemby jednak było, aby

nasi historycy starali się te zbiory ooenióze Bta

nuwiska historyczno* naukowego, ponieważ źródła

te mogą być pofałszowane, poprzekręcane albo

tendencyjnie nłożone i skracane, a tem samem

mogą posłużyć do rozszerzania historycznych

błędów.

! A r a k ó w 14 maja. Sędzia powiatowy Roman

Lewicki, na własne żądanie został przeniesiony

z Tnrka do Przemyśla.

C. k. krajowa dyrekcya skarbn mianowała:

I. Z powoda nowego organizmu przy wscho

dnich salinach galicyjskich:

a) Adjanktami I klasy: salinarnego adjnnk

ta Macieja Krabla, i oficyałów salinarnych Sigfiy

da Pfisterer i Manrycejo Postla.

b) Adjanktami 11 klasy: oficyała salinarne

go Maksymiliana Wolskiego, szychtmistrza z Wind

schacbt Karola Kaczwińskiego, adjnnkta salinar

nego Lubina Kogawskiego de Rogaszyn, asysten

ta kasy głównej Henryka Licbtensteina i oficya

łów salinarnych fidmnoda MUmlera i Michała Kelba.

c) Oficyałami I klasy: ekspektantów Bazy

lego Macielińskiego, Aleksandra Machowicza i Hen

ryka Zwirnera.

d) Oficyałami 11 klasy: ekspektantów: Wła

dysława Neussera, Karola Bals de Balzberk i An

toniego Scherntaner.

U. Przy zachodnich salinach galicyjskich:

e) Adjnnktem przy manipnlaeyi pieniężnej:

oficyała salinarnego Rndoifa Pechnika.

f ) Oficyałami: Ekspektantów: Karola Zin

nera, Macieja Kączkiewicsa, Franciszka Bedrnika,

Heliodora Dniestrzańskiego, Antoniego Kolassę i

Henryka Schrotta.

Rozporządzenie R ady szkolnej krajowej względem

utycia pieniędzy z kar za nieposylanie dzieci do

szkoły zebranych.

Wedłng przepisów obowiązujących mają być

pieniądze pochodzące z kar za nieposylanie dzie

ci do szkuły utyte na cele szkolne z zachowa

niem następujących prawideł:

1. Pieniądze z kar szkolnych w pewnej gminie

zebrane mogą być nżyte tylko na korzyć szkoły

w tejże gminie istniejącej.

2. Obracać je należy przedewszyslkiem na zao

patrzenie ubogich nczniów w papier pióra, tablice,

książki, a nawet w niezbędną odzież i obuwie.

3. Na bibliotekę szkolną, mapy, czasopisma

szkolne, i inne przybory nakowe. Gdyby zaś Bzko

ła jnż dostatecznie była w takie przybory nauko

we i bibliotekę zaopatrzoną, to dopiero mogą być

pieniądze te nżyte:

4. Na zakładanie miejscowych funduszów szkol

nych.

Zważywszy, że wedłng rozporządzenia z dnia

16go marca 1868 L 1057 szkoły Indowe jako za

kłady gminne stoją we względzie ekonomicznym

pod nadzorem rad powiatowych, niemniej: że ra

dy powiatowe najlepiej mogą zbadać potrzeby

każdej szkoły, i najstósowniąj rozporządzać pie

niądzmi z kar wzmiankowanych pochodzącemi,

postanawia Rada szkolna krajowa eo następuje:

1. C. k. urzędy powiatowe mają bezzwłocznie

przesłać radom powiatowym wszystkie w polity

cznym depozycie złożone pieniądze z kar za nie

posyłanie dzieci do szkoły, zebrane z konsygna

cyą w dwóch egzemplarzach wykazującą: nazwę

gminy, kwotę, którą mieli płacić zasądzeni, i tę,

z której się uiścili.

2. Każdy wyrok z powoda nieposyłania dzieci

do szkoły wydany ma byó.w odpisie udzielonym

wydziałowi powiatowemu, a pieniądze z kar ze

brane, z końcem rokn szkolnego przesłane w spo

sób powyż oznaczony radzie powiatowej.

Rada szkolna krajowa wzywa rady powiatowe,

aby zatwierdziwszy jednę z przesłanych jej od

v. k. nrzędn powiatowego konsygnacyj, zwróciły

Część literacko-artystycm.

ŻYWOT AWANTURNICZY.

opowiadanie

Alfreda. Assollant.

Przez pięć dni następnych nie wychodziłem kro

kiem z hotelu, chyba do pobliskiej niepokaźnej re

stauracji, gdyż obawiałem się spotkać z jakim taj

nym ajentem Maulćona. Nie wątpiłem bowiem, że

on mnie denuncyował jako spiskowca, i że policya

szuka mnie po całym Paryżu.

Wreszcie piątego dnia nad wieczorem odebrałem

bilecik od Bourgoina, w tych mniej więcąj sło

wach:

»Oto zaproszenie do Talleyranda. Przedstawię

pana jutro wieczór, ale sam zaraz wyjdę, gdyż za

prosiłem właśnie na jutro kilku przyjaciół do sie

bie, jako w rocznicę urodzin mojej żony. Pojmiesz

pan, że tego rodzaju uroczystości domowe są dła

mnie niejako świętością.

»Najżyczliwszy

rBourgoin.u

Do bileciku tego dołączona była karta zaprasza

jąca Talleyranda.

Nazajutrz stawiłem się punktualnie. Ubrany po

balowemu poszedłem do Bourgoina, który mnie po

prowadził wprost do ministerstwa spraw zagranicz

nych, gdzie, o ile mi się zdawało, musiał bywać

bardzo częstym gościem, gdyż służący wszyscy pa

trzyli na niego i witali go z miną pełną uszano

wania, ale zarazem poufałą.

Odźwierny zameldował:

Obywatel Bourgoin. Obywatel Robert;

gdyż w urzędowym języku mówiło się jeszcze

«obywatel8 choć w codziennych stosunkach wszyscy

mówili już sobie «panie".

Nie myślę opisywać przepychu, umeblowania,

kwiatów, oświetlenia i t. d., salonów ministerstwa.

Wszystkie ministerjalne bale są do siebie po

dobne.

Ale uderzyła mnie postać gospodarza. Obywatel

Karol Maurycy de Talleyrand-Perigord, były biskup

w Autnn, przyjaciel Mirabego, potem poseł fran

cuski do Anglii, potem wygnaniec do Stanów Zje

dnoczonych, potem handlarz bawełną, a obecnie

minister Rzpltej francuskiej, miał wyraz twarzy

najwynioślejszy, najpogardliwszy, najzuchwalszy, naj

nieznośniejszy, a kiedy się raczył uśmiechnąć, naj

uprzejmiejszy, jaki sobie tylko pomyśleć można.

W owym czasie, kiedy tyln ludzi musiało działać,

on sam jeden umiał utrzymać się na stanowisku

jednakiej ciągle powagi, a sądząc trafnie o każdym

na pierwszy rznt okaj, przyjmował swoich goś}ci

z grzecznością zastosowaną do ich przypuszczalnej

wartości.

Nie powiem, żeby to był człowiek miły, piękny,

obdarowany bogato o^-*ntnry, ale był to wielki

pan i człowiek rozumny. Umiał mówić i milczeć,—

a zwłaszcza milczeć; — umiał zapytywać, rozma

wiał a nie perorował; umiał słuchaćj; umiał prze

rywać i streszczać dyskusyą w jednem słowie; u

miał rozmawiać z kobietami; posiadał snbtelność

księżą a zarazem zręczność dworaka, który umie

się stosować do fantazyj pana, nie mając przytem

miny służalczej; nie giestykulował nigdy, a na

wpół przymknięte jego oczka śledziły bacznie mó

wiącego i przejmował strachem najodważniejszych.

Ujrzawszy się wobec niego uczułem, że Btoję

przed zwierzęciem rzadkiego rodzaju, a nawet pra

wie nieznanem. Widziałem już był niejednego sła

wnego człowieka; mówiłem dwa razy z jenerałem

Bonapartym, a nie uczułem nigdy żadnego wzru

szenia; a ten kulawy i ułomny szyderca, którego

wzrok przygasły i nieruchomy zdawał się rozbie

rać człowieka od stóp do głowy, wyznaję, sprawił

mi pewien niepokój. To też zaraz po przedstawię

niu chciałem się mn wymknąć i zginąć w tłumie;

ale pan minister mnie zatrzymał, a Bourgoin tym

czasem, kontent te Bię wywiązał z obietnicy, uciekł

czemprędzej z balu, nie chcąc być świadkiem ja

kiej katastrofy.

Jednakże rzuciwszy mi kilka zapytań o Wene

cyą, o Tryest, Wiedeń i Monachium uwolnił mnie

Ob. Talleyrand mówiąc:

—

Przyjdź pan do ministerstwa jutro około po

łudnia. P . Bourgoin mówiły mi wiele o pańskich

zdolnościach. . . . Chciałbym pana użyć w służbie

Rzeczypospolitej.

Skłoniłem się z uszanowaniem i udałem si§ do

drugiego salonu, gdzie już poczęły się odzywać

pierwsze tony muzyki.

W tej chwili zawołał odźwierny:

Obywatelka d’Albretl Obywatel Parthenay!

Obróciłem się szybko i poznałem Maulćona.

(Dalszy ciąg nastąpi).

’srraTA"jA m HA stoy

Towarzystwa Sztuk pięknych w Krakowie.

(Dalszy ciąg.)

P. Knreli Ludwika (z Monachium) widywaliśmy

na wystawie kilka obrazów zawsze prawie treści

religijućj; tćm razem obrał on rodzaj historyczny

za przedmiot swej kompozycyi. Wprawdzie nie

jest to historya polityczna lub wojenna, lecz zsw

sze postać, którą na scenę wprowadzić należy do

dziejów sztoki w najobszeraiejszóm tego słowa

znaczenin.

Jest to Michał Anioł, ów rzeźbiarz, malarz, ar

chitekt, inżynier, krótko mówiąc jeniusz wcielony

wieko odrodzenia. — Artysta pokazał go w sta

rości, pozbawionym światła oczu, czyli dotknięte

go największą męczarnią, jaka tylko może dotknąć

człowieka, a którego nad wszystkiemi zmysłami

góróje zmysł widzenia. Prowadzi go pacholę, n

czeń jego i stawia przed torsem, starożytnego dłu

ta Praksytela lob Lizya świeżo wydobytym z ja

kiegoś wykopaliska... a ciemny Mistrz maca dłonią,

powłóczy palcami, które dziś zastępują, mn oczy...

WszyBtko to powinno się mieścić w twarzy te

go starca, w jej rysach odgrywać Bię cały wew

nętrzny dramat. — Reszta akcesoryów— obojętna.

Nie dziwimy się, dła czego malarz wprowadził

nas do galeryi Antyków, dla czego dał to wym us

kane pacholę, i mnóstwo innych szczegółów: fan

tazja jeszcze młoda lubnje się w tćm bogactwie

barw i dodatków; atoli pewni jesteśmy, że kiedyś

może wróci do tego samego pumysła, i nieroz*

strteliwając go, skupi całą siłę twórczego natchnie

nia w głowie ociemniałego miBtrza, i w spojrze

nia pacholęcia, które ncznwając w sobie święty

ogień artystycznego powołania, śledzić będzie na

obliczn starca każdego wyrazn nst, każdego drgnię

cia nerwu, aby w Dich czytać sąd jego o tem

starożytnem arcydziele...

Tak jak jest, obraz ten mniej bndzi zajęcia. . .

Jest czynność, ale dramatu nie ma...

W każdym razie znać niepośledni postęp nie

tylke w swobodnym ruchn fignr, lecz i w harmo

nii ogólnej. Kompozycę tę zawsze zaliczyć może

my do rzędn poważniejszych, tak pod względem

myśli, jak wykonania,

§) digitalizacja: mbc.malopolska.pl

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction