Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 628 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner 230.

Kraków, Piątek 9 Października 1891.

Rocznik XLIV.

CZAS

!trdfe.ó ’W 8 października.

Dziś rozpoczęła Izba deputowanych austrya

ckiej Rady państwa sesy§ jesienna, druga

sesję od chwili, kiedy wynik wyborów cze

skich tak radykalnie zmienił fizyognomię par

lamentu, rozbił dawn§, większość autonomi

czno-konserwatywng, nowej w jej miejsce, ści

śle zorganizowanej większości nie dajac. Nie

wytworzyła jej też wiosenna sesya Izby, któ

rej sygnaturę, była powszechna polityka wol

nej ręki wszystkich klubów i stronnictw.

Musielibyśmy powtarzać rzeczy, które na tem

miejscu podnosiliśmy jnż niejednokrotnie, gdy

byśmy ch cieli powracać raz jeszcze do bada

nia warunków, jakie wytworzyła owa wiosenna

ekspozycya w łaściw ego dramatu parlamentar

nego, a względnie zastanawiać się nad sytua

cy§.,

wobec której dzisiaj st )i parlament

austryacki. Wystarczy przypomnieć, że ta

pierwsza sesya, o ile niewątpliwie była za

znaczeniem stanowiska i stosunku partyj i

klubów do rzędu, o ile w tym względzie —

zwłaszcza w zachowaniu się lewicy liberał -

nej — wykazała zmianę zasadniczę i stanow

c ę, o tyle sprawy wyjaśnienia stosunku mię

dzy poszczególnemi wielkiem i stronnictwami

parlamentarnemi, a więc kwestyi wytworze

nia stałej większości, naprzód wcale nie po

sunęła. N ie trzeba zapominać, że w tej mie

rze najlepszę wskazówkę były dwa zasadni

cze głosowania w sesyi ubiegłej nad bndż)

tem i adresem. Pierwsze z nich właśnie ch a

rakteryzuje stosunek, jaki na razie czy stale,

zajęły pojedyncze kluby i stronnictwa wobec

rzędu. Było to — jak wiemy — stanowisko

dodatnie. Natomiast w głosowaniu — komisyj

nem tylko — nad adresem, szukać musimy jnż

innych zgoła czynników. T u chodziło nietylko

o zaznacz3nie stanowiska wobec gabinetu br.

Taaffego, tn chodziło przedewszystkiem o pró

bę, czy w łonie parlamentu istnieje większość,

stojęca, w ogólnych przynajmniej zarysach,

na jednej linii politycznej, czy n r żliwę jest

wspólna enuncyacya, w którejby pomieścić

zdołano i pomieścić zgodnie wyrazy życzeń,

zasad i aspiracyj większości klubów. Ta pró

ba — wiadomo to znów każdemu — wypadła

ujemnie.

Polityka wolnej ręki, której się trzyma

każde z wielkich stronnictw, mogęcych być

podstawę większości parlamentarnej, j est więc

wynikiem i objawem zupełnej tab ula ra sa

w formalnem skojarzeniu się klubów; mówimy

w formalnem, bo dawne węzły sympatyi i so

lidarności interesów między Polakami a klu

bem Hobenwarta istnieję i nadal nienaru

szone i — mamy nadzieję — nienaruszalne.

Ws zelkie próby podjęte w tym kierunku

przez lewicę, rozbiły się o opór Kolt pol

skiego, któremu dał wyraz p. Jaworski w zna

nych konferencyach wiedeńskich. Nienaru

szony ten stosunek między Polakami a re

sztę konserwatywnych i autonomicznych ży

wiołów w Radzie pań ?twa jest też i będzie

punktem wyjścia wszelkich dalszych kombi

nacyj parlamentarnych.

T e n właśnie dalszy rozwój stosunków mię

dzy poszczególnemi klubami — oto zadanie

s e s yi, dzisiaj otwartej. Pod tym względem

zgoda jest prawie powszechna, zgoda przy

najmniej wśród trzech wielkich frakcyj Izby,

iż przedewszystkiem pracować należy nad

stworzeniem trwałych warunków większości

parlamentarnej, a w konsekwencyi nad stwo

rzeniem samejże większości. Dziwną ironię

los u , najbardziej stanowczo, najgłośniej do

magają się silnego ujęcia zdolnych do rzą

dzenia czynników w karby stałej, organicznej

większości, przedstawiciele tego stronnictwa,

które nie miało nigdy dosyć słów niechęci i

nieprzyjaźni dla ,,żelaznego pierścienia" byłej

większości parlamentarnej, które w karnej i

mocnej organizacyi owej większości widziało

źródło wszystkich, na szczęście w wyobraźni

politycznej tylko istniejących, nieszczęść Au

stryi , dla którego parlamentarna komisya

większości była zawsze luogo d i trajico, gdzie

frymarczono dobrem państwa i społeczeństwa.

Dziś okazuje s ię, że była to opozycya nie

zasadnicza, ale stronnicza, bo i ona uznaje

dziś konieczność trwałego unormowania sto

sunku między czynnikami, stanowiącemi wię

kszość Izby.

Nie idzie nam tu jednak o rekryminacye

za przeszłość, ale o sytu ację na teraz, o widoki

na przyszłość. Jeśli z jednej strony nie brak

zasadniczego uznania potrzeby stałej większo

ści, jeśli objawia się tn i ówdzie bardzo go

rąca chęć przyspieszenia procesu jej wytwo

rzenia, jeśli nawet w:dać w tym kierunku

podjęte usiłowania— to jednak z drugiej stro

ny nawet już z uważnego spojrzenia na ubie

głą, tak zresztą pojednawczą, idylliczną pra

wie sesyę parlamentu , przekonać się można,

że proces ani łatwym nie będzie, ani przy

spieszanym sztucznie być nie powinien.

Rzecz naturalna, że chodzi tu po prostu

o stosunek lewicy liberalnej do reszty pozo

stałych z dawnej większości żywiołów. N ie

da się zaprzeczyć, że w stosunku tym zaszła

pewna zmiana w tonie, ra razie jednak, na

szem zdaniem, w tonie tylko, zmiana wido

czna w pierwszej linii odnośnie do Polaków,

ale poniekąd nawet do klubu Hohenwarta.

Ta ostatnia zmiana tonu zabrzmiała trochę

wyraźniej w iczyńskiem przemówieniu p. Chlu

meckyego, w jego uznaniu dla ,,umiarkowa

nia" autonomicznych konserwatystów. Czy tej

nucie odpowiada nastrój wewnętrzny całego

stronnictwa? Dziś jeszcze trzeba o tem po

wątpiewać. Trzeba sobie przecie przypomnieć,

że sprawa wspólnego adresu, a w ięc sprawa,

będąca — jak podnieśliśmy — kryteryum

stosunku między trzema stronnictwami, roz

biła się właśnie o opór liberalnej lewicy.

A był to dotychczas jedyny praktyczny

objaw jej stanowiska wobec autonomistów i

konserwatystów w Radzie państwa, teore

tycznie niby zmienionego.

I tu właśnie dochodzimy do jądra kwestyi.

Stanowisko praktyczne, jakie dotychczasowa

centralistyczna opozycya liberalna w najbliż

szej przyszłości zajmie wobec zasad ogólnych,

które przez lat dwanaście były przewodnią,

wspólną ideą większości, które nią u stron

nictw z większości pozostałych być nie prze

stały i zawsze będą — stanowisko to zde

cyduje o dalszym przebiegu i rozwoju pro

cesu wytworzenia przyszłej większości. Stron

nictwa te zobowiązały się unikać poruszania

kwestyi drażliwych — ale w grubym byłaby

błędzie lewica liberalna, gdyby sądziła, że

dla tych stronnictw autonomia jest ,,kwesty§,

drażliwą" w tem znaczeniu tego wyrazn. Po

ruszaną ona być nie potrzebuje: wychodzi

ona i zjawia się w każdej donioślejszej spra

wie ustawodawczej, w kaidem ważniej szem

zarządzeniu administracyjnem aż do nomina

cyi urzędników. W ięc bez jej umyślnego, nie

dyskretnego poruszenia zjawi się ona n iechy

bnie i szybko i zmusi lewicę do zaznaczenia

swego do niej stosunku praktycznego. Aby

zaś uniknąć z góry wszelkiego nieporozumie

nia, dodajemy tu zaraz, że nie chodzi tu o

szerszą lub ciaśniejszą autonomię tego lnb

owego kraju koronnego, w tej lnb owej spra

wie, ale chodzi o podstawę całej wewnętrznej

polityki państwowej. Nie wolno m yśleć, ja

koby wynik wyborów czeskich wykreślił po

prostu dwanaście ostatnich lat z dziejów po

litycznych Austryi, jakoby sytuacya była dziś

ta sama, jak z upadkiem gabinetu ks. Au

ersperga. Z tem musi się lewica liczyć, i

w tem , choć nie przesądzamy niczego, wi

dzimy największą trudność położenia. Przed

wyjaśnieniem czy usunięciem tej trudności

nie może być mowy o ostatecznem zorgani

zowaniu większości w Radzie państwa; bo

choć wszyscy potrzebę jej uznajemy, to je

dnak niejasność w tym zasadniczym punkcie

wykluczyłaby stanowczo trwałość stosunku.

Trudność jest jednak podwójna. Grdyby Au

strya na drodze równouprawnienia i autono

mii była już przeszła przez punkt krytyczny,

była już stanęła na miejscu, w którem zasa

dom, wyznawanym przez rząd i większość, ża

dne już grozić nie może niebezpieczeństwo,

wówczas nikt nie wahałby się powitać z ra

dością w szeregach współpracowników w par

lamencie przedstawicieli stronnictwa, niegdyś

wrogiego, ale reprezentującego wielki i po

tężny odłam ludności anstryackiej, rozporzą

dzającego wielką siłą materyalną i intelek

tualną. Ale t ak , niestety, nie jest. Rozwój

wewnętrznej polityki w tym kierunku został

nagle przerwany w pół drogi. Nietylko o u

trzymaDie tego, co się ciężką zdobyło pracą,

ale o dalszy postęp na tej drodze starać się

musimy usilnie. Żądać .lnb spodziewać się

w tej pracy pomocy od dotychczas nieauto

nomicznych żywiołów, dziś jeszcze trudno.

I dlatego to wiązać się jnż dziś, dziś już

zamykać sobie drogę do innych kombinacyj

parlamentarnych, byłoby w każdym razie

przedwczesnem. Będziemy jeszcze mieli nie

jednokrotnie sposobność dotknąć bliżej i wy

kazać szczegółowiej te punkta polityki we

wnętrznej, co do których wyjaśnieaie wszech

stronne i zupełne jest koniecznem przed

wszelkiem stałem związaniem się w organi

czną większość parlamentarną.

Przegląd polityczny.

Według doniesienia węgierskiego dziennika Ma

g ya r H irlap , wspólne ministeryum wojny wydało

następujące rozporządzenie do wszystkich wojsk

monarchii: nZ powodu zaszłych ostatniemi czasy

wypadków, czuję się spowodowany przypomnieć

§ 46 cz. I. regulaminu służbowego z tą uwagą,

że w sprawach o charakterze politycznym pożą

dany jest takt jaknajwiększy, i że wraz z szer

szym zakresem działania wyższych rang wzrasta

także równomiernie ich odpowiedzialność. Jest o

bowiązkiem wyższych rangą komendantów, a

w szczególności komendantów załogi, żeby się

informowali o istniejących miejscowych polity

cznych i narodowych stosunkach, żeby starali

się o zawiązanie stosunków z w!adiami po!ity*

cznemi i żeby przezornie poczynili wszystkie od

powiednie zarządzenia, któreby żołnierzy trzy

mały zdała od wszelkich ruchów politycznych i

strzegły ich od mięszania się w polityczne de

monstracye i manifestacye. Oficerów i urzędników

wojskowych, jakiegokolwiek byliby stopnia, obo

wiązuję ponownie do powstrzymywania się od

rozmowy o politycznych sprawach na miejscach

publicznych i do zachowywania pod tym wzglę

dem jak największej przezorności i wstrzemięźli

wości. Nakoniec przypominam w celu ścisłego

przestrzegania rozporządzenie regulujące używanie

orkiestr wojskowych na miejscach publicznych.

Jenerał broni: Bauer, minister wojny."

Pierwszy lord skarbu William Henry Smith, o

którego śmierci doniosła wczorajsza depesza, był

synem księgarza. Po śmierci ojca, objąwszy księ

garnię, długi czas ją prowadził i późno bardzo

dopiero poświęcił się karyerze politycznej; miał

lat 43, kiedy wybrano go w Westminster jako

kandydata konserwatywnego przeciwko John Stu

artowi Millowi. Kiedy Disraeli w r. 1874 objął

rządy, powołał Smitha na sekretarza Bkarbu, a

w trzy lata potem na pierwszego lorda admirali

cyi. W r. 1880 ustąpił razem ze swoim szefem.

Przy tworzenia się gabinetu Salisburego w roku

1885 objął Smith ministeryum wojny, a od roku

1886 był pierwszym lordem skarbu i oficyalnym

przywódcą (leader) partyi rządowej w parlamen

cie. Chwalono bardzo jego charakter i jego zna

jomość spraw politycznych, a jakkolwiek wcale

nie należał do wielkich mówców i do geniuszu

nie miał pretensyi, popularny był bardzo nietyl

ko w parlamencie, ale i w całej Anglii jako ,,czło

wiek, który się sam wybił," jako nself made

mań."

Liberalne D aily News oddają mu takie

świadectwo: ,,Smith nie był ,,kopalnianym" tory

sem; przyznawał, że każda generacya przynosi

z sobą nowe idee i chętnie był gotów stosować

je w prawodawstwie. Nie miał ani jednego wro

ga , a za to nawet w przeciwnem stronnictwie

wielu przyjaciół; wszystkich mu jednał niewypo

wiedziany takt i pojednawcze usposobienie, pełne

prostoty i szczerości."

Bułgarski minister Greków miał niedawno, jak

zapewnia jeden z dzienników wiedeńskich, au

dyencyę n sułtana, której przebieg stanowi jeden

więcej dowód życzliwości padyszacha dla bułgar

skiego księstwa i dla jego młodego władcy. Ab

dul Hamid, który jest aż do bojaźliwości ostro

żny, wahał się z początku , czy ma przyjąć mini

stra; dzięki jed nak gorliwej interwencyi pewnej

wysokiej i wpływowej w Yldiz-Kiosku osobistości,

która już kilkakrotnie wielkie oddawała usługi

rządowi księcia Ferdynanda, udało się rozproszyć

skrupuły sułtana. Greków dziękował mu naprzód

za dopuszczenie do audyencyi, poczem złożył z a

pewnienie, że Bułgarowie nigdy nie zapomną o

tych dowodach życzliwości, jakie im zawsze oka

zywał padyszach i poczuwają się do wiecznej

wdzięczności. Sułtan w odpowiedzi polecił mini

strowi, żeby oświadczył księciu przyjazne pozdro

wienie i dodał, że rządy jego posiadają pełne u

znanie sułtana. Powiedziawszy to, chciał Abdul—

Hamid rozmowę na inne skierować przedmioty;

Greków jednak korzystając ze sposobności, pra

gnął na sułtanie wymódz coś więcej, podniósł

więc zasługi i przymioty księcia, dając do zrozu

mienia, jak pożądane byłoby dla Bułgaryi urzę

dowe uznanie dzisiejszego stanu rzeczy ze strony

Porty. Sułtan powtórnie zapew nił, że względem

księcia Ferdynanda żywi jak najgłębsze sympa

tye i uznaje w zupełności jego wielkie dla kraju

zasługi; do tego samego przekonania — dodał

Abdul-Hamid — dojdą zapewne z czasem wszyst

kie inne zainteresowane w tej sprawie mocarstwa

Słowa te, jakkolwiek nie były tem, czego Gre

ków prag nął, zadowolniły go zarówno treścią jak

i tonem, w jakim były wypowiedziane.

W poniedziałek na wyborczym mityngu w Ber

linie miał przywódzca partyi socyalno - demokraty

cznej p. Bebel mowę, która nas interesuje o tyle,

że przy sposobności ostrego ataku na Rosyę mów

ca zastanawiał się nad ewentualnością odbudowa

nia Polski. P. Bebel sądzi, że egzystencya pań

stwowa Polski leży poniekąd w interesie mocarstw

zachodnich, którym grozi inwazya rosyjska i dla

tego oświadczył, że w zasadzie niema nic prze

ciwko Polsce, jako państwu, byleby ono zjedno

czone było z Niemcami pod względem politycznym

i ekonomicznym. Co do Rosyi samej, nważa p. Be

bel, że jest obowiązkiem partyi socyalistycznej

połączyć się chociażby nawet z przeciwnikami po

etycznymi, byleby tylko za jakąkolwiekbądż cenę

zgnieść barbarzyńców i odeprzeć ich gdzieś dale

io na wschód. Przedewszystkiem zaś — zdaniem

łebla — trzeba dążyć do tego, żeby wywołać

w Rosyi rewolncyę, zarówno za pomocą agitacyi

wewnętrznej, jak zewnętrznych usiłowań. Jedna

Rosya w Europie wywołaje straszne widziadło woj

ny i zmusza lady zachodnie do wytężeń materyal*

nych, podkopujących ich dobrobyt.

—

Mowa Bebla

przyjęta była podobno z eutuzyazmem; nie trzeba

zapominać, że była wypowiedziana w Berlinie.

Korespondencya ,,Czasu!*

W iedeń 7 października.

(?) Stara Presse przytacza dziś uwagę wycho

dzącego w Bukareszcie Lloyda , który się obawia,

że topograficzne studya ,,czynnego pułkownika ro

syjskiej armii," Konstantego Górskiego w R u

munii, w teraźniejszych okolicznościach mogłyby

nie być tak niewinnemi i przeto zaleca ministro

wi wojny śledzić bacznie tego ,,podejrzanego go

ścia."

W danym razie może wyjątkowo obawy

dziennika rumuńskiego są całkiem bezzasadne.

P. Konstanty Górski ze znanej u nas, powszechnie

szanowanej rodziny nie jest ,,czynnym pułkow

nikiem" w armii rosyjskiej, natomiast wsławił się

ogłaszanemu od kilku lat w Bibliotece W a rsza w

skiej bardzo poważnemi studyami nad sławnemi

naszemi bitwami. Jeżeli zatem obecnie bawi w R u

munii, to Lloyd może być całkiem spokojny, bo

studya topograficzne pułkownika Górskiego naj

niewątpliwiej odnoszą się do przeszłości, a nie

przyszłości.

Zakomunikowany Izbie poselskiej sejmu węgier

skiego przez p. Weckerlego budżet n a rok przy

szły wykazuje przewyżkę 12,995 złr. Jako nad

zwyczajne w ydatki na cele wojskowe wstawiono

do budżetu kwotę 1,082.740 złr. Ogółem zatem

nadzwyczajne wydatki na te cele wynosić będą

3,850.000 zlr., z których na Austryę przypadnie

2,767.260 złr. N a pozór są to cyfry całkiem au

tentyczne, ą jednak prawie niepodobna uwierzyć,

aby jen. Bauer istotnie miał się zadowolnić tak

drobną kwotą, skoro, jak zapewniano ze źródeł

najpoważniejszych, domagał się zrazu 16 milio

nów, a wedłag innej wersyi nawet 20 milionów

złr. Jest też rzeczą niezwykłą, aby minister sk ar

bu w preliminarzu na rok przyszły wykazywał

już dokładną cyfrę nadzwyczajnycb wydatków,

których jeszcze delegacye nie uchwaliły. Dotąd

przynajmniej zawsze działo się odwrotnie. Może

mam jutro p. Steinbach wyjaśni tę zagadkę. Bądź

jak bądź, z zadowoleniem trzeba zaznaczyć, że

budżet węgierski już po raz drugi wykazuje prze

wyżkę, chociaż pomiędzy wydatkami znajdują

się grube miliony, wyznaczone na cele produkcyjne.

Okólnik ministra wojny, przypominający ofice

rom, aby zaniechali wszelkiego politykowania na

miejscach publicznych, niezawodnie spowodowa

nym został znaną spraw ą kapitana Uzelacza i u

wieńczeniem grobu Jelaczyca. Rząd węgierski,

powołując się na rozporządzenia ministra wojny,

tem łatwiej zdoła odeprzeć ewentualne nowe usi

łowania skrajnej lewicy, zamierzające wywołać

dalsze ,,zatargi wojskowe.a Swoją drogą rozpo

rządzenie jen. Bauera zasługuje uą wszelkie

pochwały. W państwie, z’ożonem z tylu rywalizu

jących, a po części walczących z sobą narodowo

ści, wspólna armia nie powinna żadną miarą stać

się areną dyskusyj i demonstracyj politycznych

lub narodowościowych. Żołnierz do tego znajdzie aż

nadto sposobności, opuściwszy szeregi; oficer zaś,

poświęcający się stale temu zaszczytnemu zawo—

Listy z podróży

przez H enryka Sienkiewicza.

VIII.

(Ci§g dalszy).

Lady Evan Smith jestto osoba n ader muzykal*

, więc po obiedzie mieliśmy i muzykę. Sły—

Jem Beethovena, granego bardzo dobrze, i Szo

ia , wcale nieźle, uwzględniając zwłaszcza to,

wykonywała go cudzoziemka. Nokturn lub cu

y prelud szopenowski, rozlegający się wśród

ihej nocy zwrotnikowej — cóż n a to powiesz,

etyczna czytelniczko? Co do mnie miałem wra

nie, że odgrywają się przedemną w rzeczywi

)ści fantastyczne sceny z nHewy" lub ,,Wojny

Nizam" Mórego — że jestem romantycznym

llona-Brodzińskim" — brakło tylko jakiego skro

lego tuzina tygrysów, zaglądających podczas

seru przez okna i dwóch lub trzech tuzinów

sicieli-Thaugów, w ydobywających się n a zakon

enie uczty zpod podłogi.

Natomiast nie brakło hrabiny Oktawu. Ale co

lwię! Osoba, która odgryw ała jej rolę w tym zan

)arskim poemacie, jest wiele więcej zajm ującą

bohaterki Merego. B yła nią pani Jameson, wdo

i po owym p. Jamesonie, którego Stanley oskar

ł o to, że po rozłączeniu się z majorem Berthe

;em w Yambuya, zakupił młodą dziewczynę i

ł ją do zjedzenia ludożercom M anyema, nale

cym do sławnego Tipu-Tiba. Opi_nia w Europie,

zwłaszcza w A nglii, oburzyła się niezmiernie

tym faktem; stanowisko pani Jameson stało się

w towarzystwie angielskiem bardzo trud ne, lecz

młoda kobieta nie dała za wygraną. Przekonana,

że mąż jej nie byłby zdolny do podobnego po

stępku, postanowiła pojechać do Zanzibaru, spro

wadzić Tipu-Tiba, odnaleźć zanzibarytów, którzy

byli z p. Jamesonem na wyprawie — i świade

ctwami ich dowieść oskarżycielowi, że rzucił po

twarz n a nieboszczyka.

Naturalnie, że dzienniki otoczyły natychmiast

panią Jameson poetyczną legendą. Widziano ją

we wnętrzn tajemniczego Czarnego lądn, na czele

mnrzyńskiej karaw any, z karabinem na plecach,

wśród lwów, nosorożców, słoni i ludożerców. Lwy

łapały dla niej gazele; słonie znosiły jej codzień

śnieżne kwiaty lotosu, składając j e okrągłym ru

chem trąby u jej stóp; nosorożce przewracały dla

jej rozrywki koziełki; zebry urządzały steeplechase,

a ludożercy, z Tipu-Tibem na czele, wołali na jej

widok, gładząc się po żołądkach: nyam! nyam!

na znak, że nie widzieli w życiu nic równie sma

kowitego. T ak było w dziennikach i rozmaitych

, telegramach własnych."

W rzeczywistości pa

ni Jameson posiada zapewne dość wdzięku, by

utrzymać pod trzonkiem wachlarza wszystkich

władzców afrykańskich; ale mogąc znaleść w Zan

zibarze wszelkie świadectwa, o jakie jej chodziło,

nie potrzebowała udawać się osobiście do wnę

trza Afryki. Była jedynie w Bagamoyc, n a obie

dzie u misyonarzy, który miałem zaszczyt spoży

wać w jej towarzystwie.

Wszystko to dowodzi tylk o, że chciała szukać

dowodów, nie zaś przygód, a nie zmniejsza ani

jej odwagi, ani poświęcenia. Kobieta, która je

dzie z Anglii do Zanzibaru, naraża się bowiem

po pierwsze, na dwudziesto-kilko-dniową podróż

statkiem; powtóre, na chorobę morską, po trze

cie na utopienie się w czasie burzy, a co gorsza,

na opalenie się od wiatrów morskich; po czwarte,

na bajeczny up ał; po piąte na równie bajeczną

transpiracyę; po szóste na moskity, a po siódme,

ostatnie i najgorsze: na J a bourbouilleu, t. j . ro

dzaj wyrzutów, których wskutek transpiracyi do

stają wszyscy, a które pieką, jakby kto kłuł skórę

rozpałonemi szpilkami.

W czasie swego pobytu w Zanzibarze w ypra

wiła jednak pani Jameson karawanę do wnętrza

Afryki, celem odnalezienia Tipu-Tiba. Na czele

tej wyprawy stanął brat nieboszczyka, o ile je

dnak słyszałem, nie zdołał dotrzeć aż do komy

szy Tipu Tiba. Wyprawił tylko do niego posłań

ców z zaprosinami do Zanzibaru, na co Tipu—

Tib, posiadający długi u hindusów w Zanzibarze,

odpowiedział, jak już wspomniałem: ,,niema głu

pich !"

Jak ostatecznie skończyła się ta sprawa - nie

w iem, podobno znaleziono w samym Zanzibarze

czarnych żołnierzy Jamesona, którzy zaświadczyli,

że kupno dziewczyny i oddanie jej ludożercom

nigdy nie miało miejsca. Tegoż zdania są wszy

scy Europejczycy w Zanzibarze, począwszy od

nrzędników angielskich, aż do katolickich m!syo

narzy francuskich, którzy ze wszystkich ludzi na

świecie wiedzą najlepiej, co się w głębi Afryki

dzieje.

Pani Jamesson jest to młoda osoba, wielce

do Sary Bernard podobna, lubo daleko od niej

drobniejsza. Nosi ona swą żałobę niewątpliwie

bardzo szczerze, ale zarazem z pewną troskliwo

ścią, by jej byla do twarzy. Należy też pani Jame

son do wyższych finansowych sfer angielskie

go towarzystwa, i jeżeli dystynkcya jej nie do

chodzi aż do zupełnej doskonałości, która jest

zarazem zupełną prostotą, przypisać to raczej

należy pewnej ogólno-angielskiej sztywności.

Uprzejmy p. Ewan Smith zawiózł mnie w kilka

dni po mojem przybyciu do misyi angielskiej,

głównie w tym celu, bym po drodze mógł zoba

czyć w spaniałą roślinność wyspy. Zwiedzaliśmy

również w mniejszej lnb większej kompani statki

wojenne angielskie, stojące w porcie zanzibarskim:

nMarathon" i ,Redbreast." Pierwszy zwłaszcza za

ciekawił mnie, jako zbiór wszystkich najnowszych

ulepszeń, pomysłów i wynalazków wojennych. Jest

to straszliwa maszyna, posiadająca wszelkiego ro

dzaju armaty, począwszy od najcięższych, z któ

rycbby niemal skały kruszyć można, aż do pisto

letowych i torpedowych. Statek dzieli się na trzyna

ście kompartymentów i jest prawie nie do zato

pienia — chcąc go bowiem pogrążyć, trzeba roz

bić wszystkie kompartymenty. Jeśli choć jeden o

caleje, statek trzyma się na powierzchni morza.

Co do ,,Redbreasta," ofiarowano nam go na prze

jazd do Bagamoyo. Była to wielka grzeczność,

inaczej bowiem musielibyśmy jechać tam żaglową

feluką arabską, w ciągu dwudziestu czterech go

dzin wśród robactwa, w niesłychanym brudzie i

zaduchu, podczas gdy nRedbreast" zrobił tę dro

gę w niespełna czterech godzinach.

Dnia 20 lutego konsul zaprosił mnie na uroczy

stą audyencyę do sułtana. O dziewiątej rano p rzy

szedłem wraz z towarzyszem moim do konsulatu,

gdzie znalazłem i samego sir Ew an Smitha i jego

sekretarzy, przybranych w paradne mundury.

Dwóch kapitanów z nMarathonu" i ,,Redbreasta"

przyłączyło się do nas i w chwilę później ruszy

liśmy p arami, poprzedzani przez sześciu sług kon

sularnych, przybranych czerwono. Po drodze gro

mady czarnych gapiły się na świetne mundury

angielskie. Na płaca zastaliśmy tłnmy, lecz mo

gliśmy postępować swobodnie szerokim szpalerem,

utworzonym przez zbrojnych murzynów, stojących

w dwa szeregi z każdej strony. Idący ze mną kon

sul objaśnił mnie, że to jest wojsko nieregularne

sułtana — i rzeczywiście, nic podobnie nieregu

larnego nie widziałem nigdy w życiu. Stało tam

około tysiąca drapichrustów, przypominających,

z różnicą skóry, piechotę Falstafa, zatem małych

i wielkich, starych i młodych, krzywych i pro

stych, ubranych i pół n agich; żadnych hełmów,

kapeluszy lub czapek: jedni mieli łby wygolone,

drudzy strzechy czarnych wełnistych lub spalo

nych na czerwono od w apna włosów. Jedni dźwi

gali zardzewiałe karabiny skałkowe, drudzy sza

ble, trzeci łuki i tarcze, inni maczugi, inni znów

długie strzelby arabskie, niektórzy stare pistolety

bez kurków. Byli między nimi suahili, somąlisy,

sudańczycy, zulusi, usaramo.

—

P o i względem

ubiorów, polichromia nie do opisania. Gdzieniegdzie

błyszczą białe perkale, tam znów widać tkaniny

jasno-czerwone, purpurowe i znów białe , dalej

żółte, błękitne, pasiaste, wszystko nietylko jasne

od słońca, ale niemal gorejące. N ad tą orgią ko

lorów twarze jakby z ciemnych metali powyku

wane, głowy nieruchome, podniesione do góry,

jak na żołnierzy przystało - tylko w miarę, jak

się posuwamy, oczy zwracają się, zezując, ku nam

lub za nami.

(Ciąg dalszy nastąpi.)

Oddzielne Nra Czasu, 0 He zapas°starćziTw j7W^ZÓr: wyj%wszy niedziele i dni świąteczne.

WeLwowiepo10m.donabyciawBim^*h

W6Lwowielub zPosyłkę pocztowę12o.

I»

Binr*e dzien ników , ul. Karola Ludwika 1. ».

Prenumerata

wynosi:

Pooztę w państwie austryackiem ....

na caty rok na kwartał na 1 miesiąc

Tin *

niemieckiem .

.........................................

24 złr.

6 złr.

2złr. 50 ct.

B do Włoch, Francyi,Anglii, Belgii’ sżwaieśmH -f,

’

28 złr.

7złr.

3złr.

, innychp.n.,w,n ^C

, *ho’

32 C,

8z.,

3C,

Prenum eratę przyjmuje R in *mrii

o2 zlr

8 złr.

|3złr.

L is ty z pieniędzmi i przekazu nienipżw« .J,

*"S°. do ostatniego dnia w miesiącu,

do Administraeyi Czasu w Krakowie -

r . . Pren.umeratę * ogłoszenia uprasza sie nadsyłać franco

pocztowej. Listów niefrankowanych nie

^ a^ n.e nif°Pieczętowane nie podlegaj ę opłacie

________

p IJUJUlesię. Hękopismńw nadsyłanych nie zwraca się.

Prenumeratę przyjmują:

Administraoya _CZASU " w Krakowie, i urzędy pocztowe, miejscową prennmeratę księ

garnia S. A . Krzyżanowskiego, handel Smidowicza w Sukiennicach, biuro dzienników i ogłoszeń

Ignacego Herza przy placu Maryackim 1. 9 , handel Bajera przy ulicy Grodzkiej, główna trafika róg

Rynku i ulicy św. Jana,

—

Ogłoszenia (inseraty) przyjmuje się za opłatę od miejsoa wierszu

drobnym drukiem (petit.) za pierwszy raz 10 ct., za kaidy następny po 5 ct.

—

Nadesłane (na 3 stronie)

od miejsca wiersza drukiem drobnym po 30 ct. za każdy raz.

—

Ogłoszenia I prennmeratę p r z y j

muję: we Lwowie Biuro dzienników ulica Karola Ludwika 1. 9; w Paryżu wyłęcznie p. Adam,

105 bis Boulevard Raspail, (prenumeratę p. W . Raczkowski, Courbevoi pod Paryżem, rue du Chemin

de fer 44); w Wiedniu pp. Haasenstein A Vogler (także w Hamburgu, Frankfurcie n. M,, Berlinie,

Lipsku, Bazylei i Wrocławiu), A. Oppelik, R. Mosse (także w Berlinie, Hamburgu, Monachium i No

rymberdze), H. Schalek, M. Dukes, J. Danneberg, H. Friedl, (tylko prenumeratę pp. H. Gold

schmidt A C.), w Frankfurcie n. m. G. L . Daube A Co. IV Warszawie przyjmuję ogło

szenia pp. Re:obmac i Frendler, biuro ogłoszeń przy ul. Senatorskiej.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction