Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 678 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ni*.

27.

HaltóilołS %aezlw* Bjlaeoa« ryczałt«^

h6UX" wythoiri nidaula o godzinla il-e] w n**i,

HUBEK POJEDYNCZY; 20 CFGSST,

PRENUMERATA MIESIĘCZNIE WYNOSI:

m Krakowie bez odnoszenia do tto m u ............................

E;, *go

W Krakowie z odnoszeniem do d o m q ................................................. 5.40

Na prowincję z przesyłk* pocstow§ . ,

...........................

5.40

Zagranicę z przesyłkę pocztowę 1 1 .

......................................

g,_

Za każda zmianę adresu dolicza się zł. 0.50,

łleklamacje niezapieczętowane nie podlega]ł} opłacie pocztowe];

Listów nieopłaconych; nie przyjmuje się.

;prenumeratę przyjmuję: Administracja ,,Czasu", wszystkie urzędy

pocztowe, wszystkie miejscowe i zamiejscowe Biura dzienników.

Kraków, Czwartek 3 Lutego 1927.

KONTO P. K. O. KRAKÓW NR. 4G0.it4.

KONTO P. K. O. WARSZAWA NR. 148.218.

A(ir** Redakcji 1 Administracji: Kraków, ni. św. Tomasza 12. Tel. Nr. 88

(Sędziny biurowe: od 9-tej do 13-tej i od 15-teJ do 18-tej,

Rocznik LXX1X.

MES

« B !IT OSŁOEZK*|

J«dnoraiowa za Jeiisn w l*ru milimetrowej

Ogłoszenia zwykł............................................................ ..... .

o zł. 0.15

Układ tabelaryczny, eytrowy, kombinowany , (

tl. 0.22

Ogłoszenia w ,,N adesł anych" ,,,,,,,

..............................

it. 0.35

Nekr ologi

«.

,,,

zł. 0.30

Komunikaty po kronlc« , , , ,

,,,,

,,,

zl. 0.45

Ogłoi zeni a n a pierwszej st roni* ,,,,,,...........................

i (l. 0.60

Ogłoszenia zamiejscow e 25 proc. drożej.

Administracja nie bierze odpowiedzialności

za terminowe umieszczanie ogłoszeń.

Ceny ogłoszeń obowiązuję do dnia zmiany w nagłówku,

Rękopisów nie zwraca się.

Ogłoszenia przyjmują: Administracja ,,Czasu" i wszystki* miejscowe 1 za

miejscowe B iu ra dzienników i ogłoszeń.

Wa!lcaoSzangiial.

Anglja wysyła niem al gorą,czkowo okręt

:za okrętem, pu!k za pułkiem na wody chiń

:skie. W tej chudli skoncentrowała już tam

przeszło 75 statków wojennych różnych ty

pów, a niebawem liczba ta dojdzie do 100.

Jest to siła znaczna, zwłaszcza jeżeli zwa

ż;ymy, że inne mocarstwa reprezentowane

etą na tych wodach słabo (Francja 9 jedno

stek, Japonja 14, Stany 24). Liczba żołnie

r’zy i marynarzy wysłanych do Chin docho

dzi 20.000, a dowództwo nad niemi ma objąć

g:enerał Duncan. Za dwa do trzech tygodni

cała ta siła skoncentruje się dokoła Szang

l!iaju, m iasta leżącego u ujścia rzeki Jang

ttse-Ksiang, aby bronić go przed armją po

łudniową, czyli przed Kuo-min-tangiem.

Równocześnie armja Kuo-min-tangu zbli

ża się ku Szanghajowi. Lekko licząc można

ocenić siły tej armji na parę kroć sto tysię

cy; oczywiście jednak jest to wojsko źle

wyposażone, nie posiadające dostatecznej

liczby artylerji, źle dowodzone i mało kar

ne. Gdyby doszło do wałki, to mała armja

angielska z pewnościąbySzanghaj obroniła.

Ale Chińczycy nie mają zamiaru do walki

dopuścić. Oni chcą Anglików i innych cu

dzoziemców z Chin wymanewrować. Chcą

ich zmusić, aby dobrowolnie zrzekli się

swoich koncesyj, ceł, faktorji i najrozm ait

szych przywilejów. Wystarczy, aby Kuo

inin-tang osaczył Szanghaj i przeciął jego

stosunki z resztą Chin, a celu swego dop

nie. Emigracja Anglików i Amerykanów

z zachodnich i środkowych Chin jest już

zresztą, w pełnym toku, a w razie przecię

cia związków Szanghaju z resztą kraju,

stanie się i Szanghaj punktem dla Angli

ków bez wartości.

Dzisiaj jeszcze jest to miasto bogate, por

towe, połączone wielką rzeką ze środkiem

Chin, pełne składów, fabryk i sklepów —

najważniejsze ognisko bandlowo-przemy

słowe w państwie środka. Liczbą przecho

dzi jego ludność cyfrę miljona. Kolonja eu

ropejsko-amerykańska tworzy w niem o

sobne niezawisłe państewko (tak znienawi

dzona przez Chińczyków ,,koncesja"). Przy

wóz angielski do Szanghaju jest dotąd jesz

cze nader wielki, aczkolwiek wynosi tylko

połowę przedwojennego. Także jako port

wywozowy dla surowców odgrywa on do

tąd rolę pierwszorzędną. To wszystko usta

nie, jeśli tylko Kuo-min-tang odetnie go od

reszty Chin.

Anglja jest wobec tego bezbronna. Do

walki z armją chińską może być zmuszoną

np. w razie, gdyby kolonja angielska nara

żoną była na obelgi mótłochu chińskiego,

na rabunki lub na rzeź. Ale do walki takiej

Anglji nie spieszno, bo m usiałaby ona kosz

tować wiele ofiar i wiele pieniędzy, a nie

m ożnaby w niej zwyciężyć.

Dlatego Anglja chce niemal za każdą ce

nę — ho tylko z wyjątkiem swego upoko

rzenia —Ł wejść z rządem kantońskim w

porozumienie. Agent angielski w południo

wych Chinach Mallęy otrzymał też polece

nie, aby poczynił rządowi południowemu

jak najdalej idące ustępstwa. Kantońśki

minister spraw zagranicznych chytry i by

stry Chen rokowania podjął, ale postawił

zgóry nader daleko idące żądania, ho nie

mniej ni więcej tylko wyrzeczenia się

wszelkich dotychczasowych przywilejów

handlowych, administracyjnych, celnych i

politycznych. A przedewszystkiem wycofa

nia okrętów angielskich z wód chińskich

oraz wstrzymania wysyłki oddziałów woj

skowych do Szanghaju. Żąda wiec o wiele

więcej, aniżeli ofiarowywała Chinom An

glja w ośtainiem swejem ,,memorandum"

przed dwoma m iesiącami. A Anglji zdawa

ło się wówczas, że daje Chinom tak dużo.

Chen może dla tego tak śmiałe żądania

stawiać, że wspomagają go trzy okoliczno

ści. Najprzód w samej Anglji opinja sprze

ciwia się wszelkiej wojnie z Chinami. Świe

żo naprzykład ogłosił Lloyd George gwał

towny artykuł za rokow’aniami. Stanowi

sko Labour Party jest w’tej sprawie jeszcze

radykalniejsze. Politycy z tego obozu wy

suw’ają teraz myśl, aby Anglja oddała cala

spraw’ę pod rozstrzygnięcie Ligi Narodów

co jednak rząd chiński odrzuca jako nie

uzasadnione w pakcie Ligi. Już sama ta

myśl jest dla trudnego położenia dumnege

Albionu charakterystyczną. Anglja pod są

dem Ligi! Cóż dopiero fakt odrzucenia ta

kiego sądu przez lekko dotąd traktowane

Chiny.

Pow tóre: żadne inne państwo (a więc ani

Japonja, ani Francja, ani Stany) nie czuje

się, jak dotąd, z Anglją solidarnem, bo też

żadne nie m a w Chinach tak wielkich inte

resów do obrony i każde z nich może sobie

pozwolić n a politykę wyczekiwania. Świe

żo, ho 26 stycznia, ogłosił am erykański de

partament stanu swoje memorandum o

sprawie chińskiej, w którem oświadczył go

tow’ość do sympatycznego traktowania

wszelkich życzeń chińskich pod w’aru n

kiem, że oba rządy chińskie (tj. pekiński i

kantoński) zjednoczą się ze sobą i wystąpią

razem na zew’nątrz. Oznacza to, że na razie

Stany będą się przypatrywać bezstronnie i

bezczynnie dalszemu rozwojowi w’ypad

ków. Osłabia to pozycję Anglji.

Po trzecie należy w tym związku zazna

czyć, iż sukcesy rządu kantońskiego zosta

ły przyjęte w całych Chinach z entuzjaz’

mem, co również podnosi jego siłę w walce

z Anglją. W ostatnich dniach zaczął już i

rząd pekiński występować coraz śmielej

w’obec Anglji i przystosowyw’ać swoje żą

dania do żądań kantońskich. Nie jest wy

kluczone, iż oba rządy istotnie w’ystąpią

niebawem solidarnie.

Wszystko to zdaje się w’skazywać, że naj

bliższy rok będzie rokiem ustąpienia Euro

pejczyków i Amerykanów’ z terytorjum

chińskiego i rokiem pozostawienia Chin

własnym siłom. Wydają się one być doj

rzałe do zrzucenia europejsko-amerykań

sko-japońskiego jarzma. Czy po tem zrzu

ceniu jarzma uda się je bądź to Kantono

wi, bądź to Pekinowi owładnąć i uporząd

kować — oto doniosłe pytanie? Zachodzi

obawa, aby Chiny nie popadły wówczas w’

jeszcze gorszy stan w’alk wewnętrznych,

niż obecnie i nie stoczyły się ku anarchji.

Na taką chw’ilę czyhają sowiety. Kocioł

chiński jest więc w stanie wrzenia, a mało

jest nadziei, aby się szybko wygotował i u

spokoił. Fakt ten miałby ogromną donio

słość nawet wówczas, gdybyśmy go brali

jako fakt odosobniony; wszak Chiny mają

400 miljojiów mieszkańców i olbrzymią roz

ległość terytorjalną! Cóż dopiero, jeśli u

względnimy, że wrzenie w Chinach, mogą

ce trwać jeszcze przez długie czasy, będzie

w’yw’oływać nieustanny a złowrogi wpływ

na cały kontynent azjatycki i afrykański.

Berlin 2 lutego.

(PAT) Dyplomatyczny sprawozdawca ,,Mor

ning Post" donosi, że oprócz protestu, który

zgłosił chiński minister spraw zagranicznych

Wellington Koo w imiemiu rządu pekińskiego

przeciwko lądowaniu wojsk angielskich w

Szanghaju, zgłosiły również podobne protesty

władze chińskie, towarzystwa i organizacje w

Szanghaju.

Waszyngton 2 lutego.

(AW) Admirał Williams komendant amery

kańskiej floty na wschodzie zawiadomił depar

tament armji w Waszyngtonie, że wszyscy pod

dani amerykańscy w myśl instrukcji udzielo

nej konsulowi przez amerykańskiego posła, za

czynają szybko opuszczać ;miasta chińskiej

strefy wojennej i zostają skoncentrowani w

tych miejscowościach, z których będą mogli

z łatwością być odesłani do ojczyzny.

Diakała aataaomji słowackiej.

Praga 30 stycznia.

(Od korespondenta ,,Czasu").

Słowacy o ,,Czasie".

Pierwsze stadjum walki o

a uto nomję.

—

Wiec w Ko szycach.

—

Stanowisko

Dr B enesza.

Kompromis obecnego rządu czeskiego ze Sło

wakami o wstąpienie ich do większości rządo

wej, stanie się najprawdopodobniej pierwszym

Jktem doniosłej przebudowy państwa czeskie

go. Rozwój rokowań o auto’nomję słowacką

śledzony jest uważnie przez opinję obcą, z nie

mniejszą też uwagą śledzi prasa czeska i sio

wacka glosy obce w tej sprawie. W związku

z tem zaznaczyć warto doniosłe echo, jakiem

w kołach politycznych słowackich odbił się o

statni zasadniczy artykuł ,,Czasu" o autonomji

słowackiej. Naczelny organ autonomistów ks.

Ślinki ,,Slovak" przedrukowując zeń najważ

niejsze ustępy, opatrzył je bardzo charaktery

stycznemi uwagami, zwłaszcza w związku

khIkreśloną w n im koniecznością baczniejsze

go niż dotąd śledzenia przez opinję polską

sprawy słowackiej.

,,Z wdzięcznością - pisze ,,Slovak" -

przyj

nujemy ten głos ,,Czasu". Nie będzie on pierw

szym ani ostatnim. Przekonaliśmy się sami,

e" w świecie słowiańskim mamy, zwłaszcza

cśród Polaków, m nóstwo życzliwych przyja

iół; błędem naszym było, że wśród domowych

porów Słowaków ze słowackimi Czecho-słowa

,.tami i Słowaków z Czechami nie zdążyliśmy

zwrócić na ;siebie oczu za-granicznego świata

słowiańskiego. Ufamy jednakże, że kompromis,

jaki nastaje u nas obecnie, będzie dla nas do

brą sposobnością do pó’jścia między naszych

braci -zagranicę i obznajomienia ich z nami".

Nie potrzeba dodawać, że dążenia Słowaków

spotkają się w Polsce z jak najżyczliwszem

przyjęciem.

Nie ulega wątpliwości, że w sprawie autono

mji słowackiej zrobiony został krok zasadni

czy, że niemniej jednak rzecz daleką jest jesz

cze końca. Zdają sobie z tego najlepiej sprawę

autonomiści zapowiadając, że pbecny kompro

m is stanowi tylko początek realizacji ich pro

gramu. Świadczy o tein zwłaszcza, przebieg

wielkiego wiecu, jaki autonomiści słowaccy

zwołali ostatnio do Koszyc, a który zamienił

się na potężną programową manifestację sło

wacką. Już sam fakt, źe mogła ona odbyć się

bez przeszkód, świadczy o znacznej zm ianie

stosunków. Przecież nie dawniej, jak w r. 1923

Czesi rozpędzili siłą podobny wiec słowacki w

Koszycach pobiwszy przytem kilku przywód

ców słowackich, wśród nich samego ks. Hlinkę.

Oto co mówiono dziś na wiecu, w którym

wzięły udział tysiączne tłumy.

,,Chcemy być

panami w swoim domu — mówił poseł Hane

ko — a nie służbą. Skończyły się czasy, w któ

rych napełnialiśmy naśzą krwawicą kieszenie

obcych".

PÓseł Tuka, jeden z najgorętszych

przywódców Słowaków mówił o ucisku podat

kowym. ,,Słowaczyzna - mówił — jest podob

na do domu, z którego wszystko zabrał sekwe

strator. Nie ’ustaniemy w walce, póki ostatnia

skarga ;słowacka nie będzie zaspokojoną. Idzie

my do rządu nie ;po to, by prosić o prawa, ale

uderzyć tam pięścią w stół. Poseł Surowiak

zaś zapowiedział bez ogródek, że warunkiem

w spółpracy z rządem jest zabranie w m ożliwie

krótkim czasie ze Słowaczyzny całej nasłanej

tam falangi urzędników czeskich i zastąpienia

ich Słowakami. W tym sensie też uchwalono

na wiecu programowe rezolucje. Warto wspo

mnieć, że szereg mówców podkreślił, iż jeśli

kompromis zawiedzie, to Słowacy będą musieli

chwycić ;się tych środków wobec Czechów, co

Irlandczycy wobec Anglji. — Atmosfera jak wi

dać nie jest całkiem różowa i rząd czeski bę

dzie miał na Słowaczyźnie niejeden twardy

orzech do zgryzienia.

Są i inne komplikacje. Podstawą autonomji

słowackiej jest stworzenie dla Słowaczyzny

sejmu, -złożonego ż 51 posłów oraz rządu (wy

działu) krajowego z 10 członków z prezyden

tem na czele, przy jedniezesnem -zlikwidowa

niu dawnego ministerstwa dla Słowaczyzny.

Likwidację tę ma przeprowadzić min. Hodża,

autor kompromisu ze stro;ny rządu, oraz dwaj

autonomiści, którzy wstąpili obecnie do gabi

netu, tj. min. Ga-zdk i Tiso. Otóż ci dwaj repre

zentanci Słowaków w rządzie zaczęli od bojko

tu Dra Benesza, który właśnie wrócił z długie

go urlopu, a którego ustąpienie je-st dawnym

postulatem Słowaków. Że zaś stronnictwo Dra

Benesza do koalicji nie należy, a koalicja ma

za to niejednego kandydata do spadku po nim,

przeto stanowisko jego bynajmniej pewnem

nie jest. Trzym a go, jak dotąd, poparcie prez.

Masaryka,, który grozić miał rozwiązaniem sej

mu w razie obalenia Dra Benesza. Dziś, po po

zyskaniu Słowaków, rozwiązanie sejmu w ni

czem sytuacji by nie poprawiło na rzecz lewicy

czeskiej, a ryzykowanie tego kroku przed zbli

żającemi się wyborami prezydenta, na których

kandydatura prez. Masaryka będzie postawio

ną, nie uchodzi rów’nież za rzecz wskazaną.

Br.

Po warszawskim Zjeździ« drzewnym.

Rozmowa z inż. Franciszkiem lir. Zamoy

skim, d elegatem Rady za wiad ow czej Sp. akc.

,,Oikos" w e Lwow ie.

—

W jakim kierunku zaznaczą się najrychlej

skutki zjazdu drzewnego, odbytego w zeszłym

tygodniu w Warszawie?

Przedewszystkiem z niejednej strony -

odpowiada inż. Fr. hr. Zamoyski — podniesio

no, jako moment bardzo ważny, dokonane na

zjeździe uzgodnienie zapatrywań interesentów

drzewnych z pod trzech b. zaborów i ustalenie

wspólnych wytycznych w głównych zasadni

czych zagadnieniach w arsztatu drzewnego.

Przytem uwidocznił zjazd, i to jest niemniejsza

jego zasługa, liczebną i kwalitatywną wartość

poszczególnych organizacyj przem ysłowców i

kupców drzewnych i wykazał, że w przeciwsta

wieniu do szkodliwych komików drzeWnych,

znających tylko pasek drzewny, jest o-gromna

rzesza zorganizowanych przemysłowców i kup

ców o wysoko rozwiniętej nietylko znajomości

w arsztatu drzewnego, ale i potrzeb tego war

sztatu z punktu widzenia produc,entów i pań

stwa. Wiele z tego, co powiedzianem zostało na

zjeździe warszawskim, powinno zostać uwido

cznionem w osobnem wydaniu i powinno stać

się vademeciun nietylko dla polskiego przemy

słowca i kupca drzewnego, ale i dla sfer rządo

wych. Zwłaszcza to, co powiedzianem było o

chaotycznych, sprzecznych i nieracjonalnych

praktykach w stosunku skarbu państwa, jako

właściciela domen, do stron eksploatujących

drzewostany, w inno zostać skutecznie prze

studjowane przez dotyczące sfery rządowe.

Przekonany jestem, że po zjeździe nie powin

ny odżyć w ministerstwach od dawna pokutu

jące tam tendencje, głoszące, że stosunek mię

dzy lasami państwowemi, a interesentami eks

ploatującymi winien się opierać na jednostron

nych ,,szimlach" kontraktowych, w których

chociażby zdrowy rozum tego się do-magał, ,sło

w a zmienić nie można pod rygorem etc. Nie je

stem od kilku łat - czy mam powiedzieć: na

szczęście — kontrahentem skarbu państwa, ale

sam fakt, że takie westchnienie jest możliwe

i niestety uzasadnione, jest dowodem, jak aktu

alną jest kwestja poruszona na zjeździe: mo

dernizacji kontraktów eksploatacyjnych.

Mówi się dużo o kapitale obcym, pracują

cym w polskim prze-myśle drzewnym. Czy ten

współudział obcego kapitału, względnie obcych

przemysłowców drzewnych zaznaczył się na

zjaździe warszawskim?

Na to pytanie odpowiem nie wprost, po

wołując się na spostrzeżenia czynione w czasie

dość długiej mojej praktyki przemysłowej. Kie

dy przed szeregiem lat stałem na czele dużych

akcyjnych spółek drzewnych, patrzyłem się

często na system pracy rozmaitych fachowców

zagranicznych, o sław ie często paneuropejskiej,

0 niewyczerpanem jakoby doświadczeniu i o

niemniejszej fantazji przemysłowej. Patrzyłem

się na ich pracę w czasach, kiedy w wielu sfe

rach przemysłowych, a zwłaszcza w sferach

’bankowych, zasilających warsztat kapitałem

obrotowym prawie ;nieomylnym pewnikiem by

ło, że kierownikiem dużego wars-ztatu -drzewne

go potrafi być tylko -taki importowany zagra

niczny fachowiec. Wskazywano przytem na

wzorową -zachodnio - europejską organizację

pracy, na -zachodnio-europejską sprawność ku

piecką, na zachodnio-europejską organizację

sprzedażną: na kontakt z zachodnio-europej

skim kapitałem.

Tymczasem pokazało się, a znam cały szereg

takich wypadków, że te zachodnio-europejskie

wielkości, które może kiedyś, gdy byli młodzi

1chodzili z klupą i rakami przy butach po klo

cach, byli bardzo tęgimi pracownikami, ale te

raz stracili zrozumienie dla -systematycznej, co

dzien;nej organizacji pracy. Na to czasu nie urn

ą, bo całe ich dążenie -szło teraz wyłącznie tyl

ko w kierunku fezerki i skom-plikowanych

transakcyj, fuzyj, dysolucyj, tworzenia dziś we

Wiedniu, jutro w Paryżu koncernów, syndy

katów, 1cora-z to now ych -organizmów spółko

wych, gdzie sam o drzewo, jego ścinka, jego do

wóz i obróbka, gdzie praca codzienna była dro

bnym szczegółem, bo na pierwszym planie by

ła... prowizja. Ci ,,wielcy" przem ysłowcy demo

ralizowali częstokroć przemysł i zwykle złą od

dawali przysłu;gę, zapatrzonemu w nich obce

mu kapitałowi. Był to - wyjątki potwier’dzają

regułę — typ ludzi, którzy tylko pod przymu

sem przyznawali, że 2 + 2 = 4, bo wedle nich

praktyczniej i ekonomiczniej byłoby w drodze

stworzenia koncernu zachodnio-europejskiego

uzyskać aprobatę miarodajnych kół krajowy(m

na fa-kt, że 2 + 2 będzie odtą-d w Polsce 5. Był

to typ ludzi, dla których Polska była i jest uo

so-bieniem cie-mnoty przemysłowej, a oni byli

tymi wybranymi )pionierami, co nieśli, acz nie

chętnie, w ciemną noc kaganiec oświaty prze

mysłowej, wzamian za sutą prowizję obroto

wą. Wielu tych ludzi, straciwszy równowagę,

wywróciło się, przestało odgrywać, nie bez ko

rzyści dla warsztatu, opiekuńczą rolę w prze

myśle drzewnym. Dziś coraz mniej tych dorad

ców, a z każdym rokiem utrwala się bardziej

i w zagranicznych sferach kapitalistycznych

świadomość, że posiadamy u nas duży -zapas

pracowników, którzy potrafią system atycznie

myśleć i konsekwentnie pracować. W dużych

warsztatach drzewnych, pozostających obecnie

po-d mojern kierownictwem, nie mamy Bogu

dzięki już ani je-dnego z tych obcych fachow

ców, a o-dkiedy ich niema, 2 + 2 jest znowu 4,

nasze zakłady, czy to fabryki, czy tartaki na

leżą do najsprawniejszych w państwie, a nasze

produkty znane są chlubnie zagranicą.

Zjazd warszawski był i po-d tym względem

odzwierciedleniem ;stosunków i wątpię, czy n a

zjeździe współudział zagranicznych fachow

ców był wielki. Za to wielką była ilość s-po

strzeżeń, krytyk i inicjatyw, ujętych w referaty

bezsprzecznie doniosłej często w artości eko

nomicznej i one stały się powodem coraz sil

niejszego utrw alenia -poważnej, celowej, kon

kretnej i owocnej metody pracy we wszystkich

gałęziach przem ysłu drzewnego.

Przyczyny upadku Krakowa.

Przyczyn gwałtownego a szybkiego zamiera

nia Krakowa szukać należy nie tyle w ogólnem

zubożeniu państwa i społeczeństwa ile w sze

regu innych zjawisk, z których tylko najważ

niejsze zaznaczyć zamierzamy. Aby zjawiska te

lepiej oświetlić, uprzytomnić sobie należy, !Co

było przyczyną rozwoju Krakowa aż do wyb-u

chu wojny światowej. Kraków położony był na

zachodnich krańcach byłej Galicji, zamkniętej

od północy dawną granicą rosyjską, a odgra

niczony od południa t. j. od Węgier Karpatami

i znajdował się na światowym szlaku handlo

wym, prowadzącym przez dawny .Śląsk au

strjacki na południe, — a przez Śląsk pruski,

na zachód i północny zachód - i na odwrót

Z powodu notorycznie znanych, niesłychanych

utrudnień komunikacyjnych i handlowych, ja

kie rząd rosyjski zaprowadził i utrzymywał na

swej granicy — stosunki handlowe z Rosją o

graniczone były do minimum, wskutek czego

ówczesna Galicja potrzeb swych gospodar

czych nie m ogła zaspokajać i nie zaspokajała

na rynku byłego zaboru rosyjskiego. Bezwąt

pienia odgrywały w tej mierze ważną rolę i in

ne przyczyny, których badanie atoli dla niniej

szej sprawy jest obojętne, albowiem chodzi je

dynie o stwierdzenie faktu, że dawna Galicja

była od rynków państwa rosyjskiego prawie

zupełnie odcięta. W ten sposób była Galicja

potrzeby swoje musiała zaspakajać na rynkach

na zachód i południe położonych, ponieważ zaś

komunikacja z Węgrami przez Karpaty nie by

!a dogodną z powodu górzystego terenu

Maszyny do liczenia ,,SUNSTRAND" =

innap u finnec i Q!ra KrakAw, Starowiślna 1. Tal. I1B0

1 » » « Lwów, «I. Kopernika 9. Tal. 592

i’SYggsśaiaKamtgg

gknw

BHBSWOBHHHWBBBBBHBWWBBBHHBHBWWWBBBBBi

przeto caly ruch handlowy między bylą Galicją

i wschodem, a zachodem i południem i od

wrotnie, kierowa! się prawie wyłącznie na Kra

ków .

W ten sposób Kraków stać się m usiał i stał

się ośrodkiem, w którym skupiały się iinje ko

lejowe łączące w.schód i byłą Galicję z zacho

dem i południem, i na odwrót.

Z natury rzeczy wynikało dalej, że transpor

ty zdążające do Krakowa, a w ięc do tej jednej

jedynej na terenie byłej Galicji położonej świa

towej stacji węzłowej, tutaj m usiały być w-yła

dow-ywane i dzielone celem dalszej wysyłki do

właściwych miejsc przeznaczenia, po ewen

tualnem ocleniu, o ile towar pochodził z zagra

nicy, a przeznaczony był dla Galicji. Skutkiem

tego powstawały w Krakowie domy i zakłady

handlowe, które na w ielką skalę pośredniczyły

w handlu między wschodem a zachodem i po

łudniem i to było przyczyną, iż życie handlo

w-e zakwitło w Krakowie i rozw-ijało się w szyb

kiem tempie, dając zatrudnienie szeregom pra

cowników, także w innych zawodach, oraz in

stytucjom i przedsiębiorstw-om z handlem

związanym (np. banki itd.).

Z chwilą odbudowania państwa polskiego

warunki, w których się przedtem Kraków znaj

dował, uległy zasadniczej zmianie, albowiem

rynki b. zaboru rosyjskiego, dotąd dla b. Gali

ji zamknięte, stanęły dla niej teraz otworem,

atomiast dotychczasowe rynki, zaspakajające

ej potrzeby i wschodu, zostały od niej odgro

dzone wysokierni barjeraihi celnemi. W skutek

tego Kraków dotychczasową rolę swoją utracił,

jeżeli nie na zawsze, to w każdym razie na bar

dzo długo, tem sam em też utracił podstawy

dotychczasow-ego sw-ego rozwoju.

Atoli na pogorszenie się powyższej sytuacji

Krakowa w-płynęły jeszcze dalsze mom enta, na

tury czysto gospodarczej, mające swe źródło

w zarządzeniach władz centralnych. W pierw

szym rzędzie należą tutaj połączenia kolejow-e,

kołowe i system komunikacyj wodnych. Jesz

cze za czasów z przód wojny światowej, pań

stw-o rosyjskie, ze względów natury przeważnie

politycznej, izolowało w zupełności ziemie

dawnej Polski, przez siebie zagarnięte, od tery

torjum b. Galicji. Nietylko komunikacja koło

wa, z powodu braku dróg bitych, lub chociaż

by jako tako utrzymanych, na bardzo znacznej

szerokości pasa granicznego po stronie rosyj

skiej, była niem ożliwa, ale co więcej, pomija

jąc utrudnienia paszportowe i celne, nie istnia

ły również żadne połączenia kolejowe, gdyż

wzdłuż pasa granicznego nad dawną granicą

galicyjską, rząd rosyjski zasadniczo żadnych

kolei nie budował i budować nie pozwalał, a

dostęp kolejami żelaznemi z granic byłego im

perjum rosyjskiego m ożliwy był do b. Galicji

tylko w trzech punktach granicznych, nie

zmiernie od siebie oddalonych.

Po odbudowie państwa polskiego i zburzeniu

kordonów granicznych, powyższy stan rzeczy

nie uległ prawie żadnej zmianie na lepsze i,

jak dotąd, nie widać żadnych zamierzeń, któ

reby miały na celu poprawę tych anormalnych

równie dla !(rakowa, jak i dla państwa nie

słychanie szkodliwych stosunków. Ziemie b.

zaboru rosyjskiego wzdłuż b. granicy galicyj

skiej położone, jak były, tak i nadal są od te

rytorjum b. Galicji odcięte, tak, że np. z Ojco

w a lub Miechowa łatwiej i prędzej dostać się

można do Warszawy o blisko 250 km odległej,

jak do Krakowa oddalonego zaledwie o 20 do

30 km.

Nie byłby to atoli jeszcze dokładny obraz

tych zarządzeń, które gospodarczo podkopały

nietylko rozwój dalszy, ale w ogóle byt Kra

kowa.

Rząd rosyjski, o ile odgraniczał murem chiń

skim posiadłości swe od b. zaboru austrjae

kiego, o tyle liberalniejszy był w stosunku do

;wego zachodniego sąsiada. Z tego też powodu,

jak również ze względów gospodarczych, za

prowadził wygodne połączenia kolejowe po

jniędzy b. Śląskiem pruskim, obecnie państwu

polskiem u przypadłym, a najbliższą okolicą,

nad granicą swą położoną.

Po wcieleniu śląska pruskiego do państwa

polskiego, władze polskie kolejowe nietylko za

trzymały te same udogodnienia połączeń ko

lejow-ych ze Śląskiem via Sosnowiec i Katowi

ce, ale i te same utrudnienia w stosunku do b.

zaboru austriackiego, a w szczególności odno

śnie do Krakowa. Nawet pobieżne przeglądnie

cie rozkładu jazdy, dostarczy szereg jaskra

w ych dow-odów na to.

Co więcej cały ruch pociągów, biegnących

przez daw-ny Śląsk austrjacki, a więc znaną

światową drogą handlową, łączących południe

północą i wschodem i naodwrót, skierowano

wyłącznie na Katowice, pozostawiając Kraków

do tego stopnia na uboczu, iż z pociągami temi

Kraków prawie żadnych połączeń nie ma i ko

rzystać z nich nie mpże.

W ten sposób Kraków po odbudowaniu nie

podległej Polski znalazł się w bez porównania

gorszej sytuacji, jak za czasów niewoli, albo

wiem od ziem dawnego zaboru odcięty jest tak

samo jak j poprzód. Ponadto zaś obecnie od

cięty także został od zachodu i południa, a

wreszcie, przez skierowanie ruchu kolejow-ego

międzypaństwowego na Katowice, zepchnięto

Kraków sztucznie do roli miasteczka nie posia

dającego znaczenia ani handlow-ego ani kul

turalnego.

Wynikiem tego stanu rzeczy jest to, że Kra

ków. skazany na czenpanie soków żywotnych

jedynie ze swej najbliższej okolicy, na dotych-

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu