Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 686 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Nw 423

Kraków, Poniedziałek 18 Września 1911.

Rocznik LXIV.

CZAS

Wy(lanie popołudniowe.

rnm m "eriię przyjmują; AAaunMcracyaCza**w Krakowieiurz«dr pocztowe. Mlelecewa ntuf

n u n te ntą księg. S. A .Kriyianowiikisgo, handle: St.Karlińskiego, trafika wSukjenuicsek.Biur* U m .

1 Salomonowej, Ol. Trafik,. W« Lwowie ,.Cza»" jeel do Mbycła w biurach dzlen. A. Ilritw.lń**«.

«. la nłtw tk iag e , K. Bachłlabt, na atacyach kolejowych w Tarnowie, Rzes?owie, Jat!a, Nowym tacza u streaM

w księgarni kolajowej, lud zlei oa innych główniejtzych stacyach o porlycrów kolcjtwych.

Ceny ogłoszeń: od wiersza petitem za pierwszy raz 20hal,, za każdynastępny po 15hal.: układ tabe

laryczny. cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz 40hal. następny po 15haL N adesłane 1Nekrologia

od miejsca wiersza drukiem petit. 60hal. za każdy raz. G ło sy p ubliczn ości po2kor.- kamunlkalyhandlowe

pokronicel_podziale ekonomicznym;komunikatyprywatne, śluby,zaręczyny itp.po 1kor. od miejsca wiersza.

Ogłoszenia i prenumeratą przyjmują: we Lwowie biura dzienników L.riohn*. A.Olszewskiego,

8 g0’K*Buchstilba; w Jarosławiu biurodzienników; w Podgórzu PoturaLski* w Prze*

J?A. Juszyński księgarnia, D. -leszeles; w R zeszowie M.Weintraub; wStanisław owie Jaaiei*

rP ’T t amowie M. Rockach, O. Flaut; w Tarnopolu KomuniewBki; w Paryżu wyłącznie

P; W Raczkowski, 14 Citó de Trevise; w W ied niu tlaasenstein fi Vogler, lt. Moare (także we wszyst*

kich filiach): H. Schalek, M. D ukes, E. B raun, J. L)anneberg, B ock fi Herzfeld, 11. Friedl (tylko pro*

rP7jełratę H. Goldschmldt fi Comp.); w Frankfurcie n. M. G. L.l)aube fi Comp., w Pradze cze*

* ? a* .Bovor’ta- Listy z pieniądzmi i przekazy pieniężne na prenumeratę i ogłoszeuia przyj*

m ujc A um nustracya Czasu w Krakowie. liekUmacye nleopieczętowane nie podlegają optacie pocztowej,

Li,tów nieopłaconych nie przyjmuje się. Rękopisów nadsyłanych nie zwraca się.

Za ktidą zmianę adruu dopłaca aft 40 hal.

\DRES REDAKCYI:ul.św. Tomasza Nr32. - Telefon Nr50.

Rozruchy t!rożyżniane

w Wiedniu.

Nieznośna, ^’niotjjca ludność w niebywały

npoBÓb obecna drożyzna, oświetlona, została

wczoraj na ulicach Wiednia groźnie i po

nuro. Wszyscy szukamy środków zarad

czych, do czego jednak wiedzie metoda so

cjalistyczna , okazał wczorajszy krwawy

dzień.

Niezwykłe rozruchy w Wiedniu są je

dnym uiecej dowodem, że polityka demon

stracyj je st nieobliczalną, źe ferment, raz

rzucony w masę, nie da się stłumić na

rozkaz przywódców, że ruch, raz wszczęty,

nie poddaje się już niczyjej ręce. Po sal

wach wojska, po rozlanej krw"i i po wy

buchu ognia, wydał zarząd partyi socjali

stycznej odezwę, stw’ierdzającą bezcelow’ość

i szkodliw’ość rozruchów; ale*, jakkolwiek

rozruchy mógł i pow,’inien był naprzód

przewidzieć, przecież mimo tego wyprowa

dził lud na ulieę, na strzały piechoty i pod

kopyta konnicy. Składanie winy na żyw’ioły

niekarne nikogo nie zmyli w’ opinii, bo

przecież te ,,niekarne żywiołyil nic miałyby

pola do ujaw’nienia swoich instynktów,

g’dyby im partya nie była właśnie stw’o

rzyła odpowiedniego środowiska. T ak się

mści każda demagogiczna polityka.

Wczorajsze rozruchy nie mogą minąć

bez politycznych następstw’.

Odbiją się o

czywiście głośnem echem w parlamencie.

Z jednej strony jest obawa, że posłużą do

dalszej demagogicznej propagandy, ale

z drugiej strony winny być poważną, bar

dzo poważną przestrogą dla całego parla

mentu. Nieznośne obecnie stosunki są w’y

nikiem zaniedbań, ciągnących się od sze

regu lat. Jeżeli np. środkiem przeciwko

droży żnic uiięsa ma by’ć podniesienie hodo

wli bydła, to chyba nikt się nie łudzi, że

energiczna działalność w’ tym kierunku

może wydać owoce dopiero pu pewnym

czasie. Podejmowanie jej w owym szerszym

zakresie dopiero teraz, pod grozą rozru

chów, dowodzi, jak bezpłodnym był dotych

czas parlament, sparaliżowany w’alką poli

tyczną, i jakie fatalne następstw’a pociąga

za sobą odciągnięcie go od najżyw’otniej

szych zadań, których nierozwiązanie pro

wadzi, ja k wczoraj widzieliśmy na ulicach

Wiednia, do progów’ rew’olucyi. Przestroga

ta powinna się głęboko wryć w umysły

członków parlamentu, który się stale na

zywa ,,ludowym".

Rozpoczęte na nowo układy z Węgrami

o dowóz mięsa, toczące się w’śród wspo

mnień strzałów’, mogą doprowadzić również

do rezultatów’, który’ch nie chcielibyśmy

nawet przew’idyw’ać. J a k zaś może wpły

nąć wczorajsza niedziela na cały’ plan po

lityczny jesiennej sesyi parlamentaruej, za

leżeć będzie od siły i jakości wrażenia roz

ruchów na rcprezentacy’ę poselską. Chcemy

mieć nadzieję, że powaga sytuacyi oddziała

w kierunku dodatnim i zw’róci parlament

na tory prawdziwie produktywnej pracy

Czcze hasła walki z agraryuszami mogą

tylko pog’orszyć ogólne złe położenie. I)rak

należytego przygotow’ania ujawnił się wc

dle św’iadectw’a prezydenta Sy’lwestra w lip

cowej sesyi parlamentu. Jeżeli w jesieni

wejdą do Izby tylko echa wczorajszych

wrogich okrzy’ków, a nie stanie przed po

słami żaden pozytywny projekt, nikt me

dozna ulgi, a zwiększy się tylko zamęt.

Zadanie rządu je st niezwykle ciężkie.

Porządek musi być utrzymanym za wszelką

cenę, ale zachowanie go, to ty’lko utwo

rzenie naturalnego, rozumiejącego się sam

przez się warunku pracy. N a tej podstawie

rozwijają się dwa kierunki działania, ró

wnie pilnego: reforma w’ojskowa i podat

kowa z jednej strony, z drugiej zaś głęb

sza akcya drożyżniana. Utrzymanie rów’no

wagi między tymi dw’oma kierunkami dzia

łalności rządu będzie probierzem sztuki

politycznej rządu i miarą jego uzdolnienia

politycznego. Pow’ażne stronnictwa powinuy

rządowi dopomagać w rozwiązaniu tych

zagadnień z całem zrozumieniem trudności,

jakie nasuwa obecna sytuacya.

Wczoraj, po zgromadzeniu socyalistycznem

w sprawie drożyzny, urządzonem w ratustu wie’

deńskino, przyszło do niebywałych w Wiedniu

rozruchów ulicznych. Tłum — którego siłę

liczebną obliczano na 40 000 osób - po skoń

cieoiu wiecu rozpoczął ek scesy. Zrazu powybi

i«uo szyby w ratuszu, następnie, gdy policya

zacięła rozpędzać ekscedentów, zaburzenia prze

rt°sły Kię w inne ulice i do dalszych dzielnic

Szczególnie w dzielnicy Ottakring syiuacya sta

ta się groźną, zaczęto w zn osić barykady, usiło

wano podpalić w ozy tramwajowe i przeciągano

w szerz ulic drut kolczasty, aby uniemożliwić

szarże kawaleryi, rozpraszającej ekscedentów.

Dopiero połączonym siłom policyi pieszej i kon

nej, kaw’aleryi oraz piechoty powiodło aię przy

wrócić porządek, przyczem po obu Btronach

padły ofiary: jedna osoba poniosła śmierć na

miejscu, w iele jeat ciężko rannych.

Przebieg niepamiętnych w stolicy monarchii

wypadków przedstawiają telegramy w sposób

n astępujący :

Przebieg rozruchów.

(Telegram ck. Biura korespondencyjnego).

Wczoraj przedpołudniem odbyła aię przed ra

tuszem i w hali ratuszowej urządzona przez

party ę socyalno - demokratyczną demonstracya

przeciw diożyźnie środków żywności i przeciw

zakazowi importu mięsa, przy udziale około

40.000 osób. Zgromadzeni! miały przebieg spo

kojny, ale po zgromadzeniach przyszło do bar

dzo ciężkich wykroczeń. Zgromadzeni

przed ratuszem wśród krzyków i gwizdów wy

bili prawie w szystkie szyby na parterze od ul

Lichtenfels; wiele szyb w ratuszu wybito także

od strony placu Fryd. Schmidta i zniszczono

przytem ogrodzenie żelazne w parku. Także

w domach prywatnych w pobliżu ratusza wy

bito wiele szyb.

Policya piesza i konna opróżniła ulice przy u

życiu białejbroni, ale tłum ciągle znowu się

gromadź ł, tak, że musiano wezwać kawaleryę,

poczem demonstrujący cofnęli się, ale ekscesy,

krzyki i gwizdy ttwały dalej. Dopiero około 1

godziny popołudniu udało się przy pomocy k il

« u s;zwadronów kawaleryi i jednego

batalionu piechoty tlum odeprzeć do dal

szych dzielnic.

Do ponownego zbiegowiska przyszło na pla

cu Schmerlinga i przed gnuchem t:ybuuału

administracyjnego, gdzie również kamienia oni

wybi’o wiele sr,yb. Dopiero po nadejściu posił

ków, złożonych z kawaleryi i piechoty

udało Eię przywrócić spokój. Tak po stronie

policyi jsk i demonstrujących wiele osób

poniosło rany.

Następnie przyszło w kilku dzielnicach, do

zakłócenia spokoju przez odchodzących zwła

szcza w Oltakringu w Lercheufe!dstr. Kaiser i

Thaliastrasse, gdzie w Bzeregu sklepów wybi

to szyby i zdemolowane wit!e lata)ń ulicznych

sklepowych. Zwłaszcza w Ottakringu przybra

(y ekscesy poważny charakter. Tłum na placu

tloffera opanował i zdemolował budynek

s z k o 1n y, oraz wybił wiele szyb, przyczem a

lakowano także wozy tram’wajowe, co już m!a

to m iejsce także przedtem n a Ringstrasse. Tłum

usiłował d w a wozy tramwajowe pod

palić, tak że musiała przybyć straż ogniowa

zaszła potrzebawezwunia silnego oddzia

łu kawaleryi i piechoty, aby opróżnić

ulice i tłum odeprzeć w kierunku Sehmelz, przy

czem kilkakrotnie użyto broni.

Wieczorem ekscesy w d zielnicy Ottakring po

nowiły się, i przybrały poważniejszy cha

ra k t e r.Demonstranci zniszczyliw głównych

ulicach latarnie gazowe, tak że światło nie

funkcyonowało, wznosili barykady, aby prze

szkodzić wojsku w pochodzie. Gdy z szeregów

demonstrantów, a także z ciemnych mieszkań

zaczęto na wojsko i policyę rzucać rozmaitymi

przedmiotami, zrobiło wojsko użytek

z broni palnej. Zginęła przytem 1 o

sob a, 4 odniosły ciężkie ran y, około

80 osób mniejsze lub większe obrs

żenią. Z wojska zostało zranionych kilku

ludzi, z policyi również jest kdku ciężko

ra pnycli. W ciągu dnia w śródmieściu are

sztowano 70 osób, a w Ottakringu około 100.

Wydano potrzebne zarządzania, aby przeszko

dzić wszelkim próbom powtórzenia ekscesów.

O godzinie 11 w nocy nastał w Ottakringu

zupełny spokój i zaczęto pogotowia wycofy

wać.

Zgromadzenie przed ratuszem.

(Telegramy Czasu).

Wiedeń 18 września.

Wczorajsza demonstracya drożyżniana, którą

zorganizowała partya socyalnc-demokratyczna,

liCE"ła około 100.000 uczestników; w tem wie

le kobiet Niektóre źródła zwiększają tę cyfrę

aż do 140.000. Już wczesnym rankiem rozpo

częli uczestnicy zbierać się, jak zwykle, w po

szczególnych okręgach Wiednia, według wska

zówek, wydanych przez lokalne organizacye so

cyalislyczne. Po zebrania się, rozpoczęto pochód

ku ratuszowi. Tym razem nie niesiono ani sztan

darów, ani żsdnych odznak, aui tablic z napi

sami. Wznoszono okrzyki przeciw drożyżnie.

przeciw rządowi i przeciw agraryuszom.

Władze, przewidując rozruchy, zarządziły sze

rokie przygotowania. Rozumiano, że pclicya sa

ma nie wystarczy w danym razie do utrzyma

nia porządku, cały więc garnizon skoucentro*

wnno w koszarach w ściąłem pogotowiu. Wej

ście na Herrengasse, gdzie znajduje się prezy

dyum Rady ministrów,

zamknięto kordonem

wojskowym zarówno od Schottengasse, jak on

strony Burgtheatru; sprawowali tu straż dra

goni ’i husarzy, przed którymi ustawiono gęste

szeregi policyantów pieszych i konnych. Woj

sko i policya pilnowały równie ministerstwa

węgierskiego na Bankgasue, oraz wszystkich u

lic prowadzących do ministerstwa wojny.

l,iczba uczestników okazała się tak wielką

iż obrady przeniesiono z bali ludowej na plac

nrzed ratuszem. Tłum zalał go zupełnie, zapeł

niając również ulice przylegle. Na długo przed

noczatkiem zgromadzenia tłoczono się przed a

tuszem i zajmowano w poprzek Ringstrasse aż

tak, że musiano wstrzymać ,ruch

tramwajowy. Przemówienia zorganizowano w ten

sposób, że z rampy ratusza i z mównic, urzą

dzonych na placu, przemawiało równocześnie

30 posłów, w ich liczbie: Seitz, Winarsky, Ska

ret, Winter, Scbubmeier, David, Bretschneider,

Pernerstorfer i t. d. Przerywano im co chwila

ogłuszającymi okrzykami przeciw drożyżnie,

rządowi i agraryuszom.

W przemówieniach główną rolę odgrywały a

taki na politykę handlową rządu w ostatnich

łatach dziesięciu, którą *obwiniano o spowodo

wanie drożyzny. Niektórzy mówcy zwracali się

przeciw kartelom, zarzucając rządowi, że je po

piera i że one pod jego patronatem powstają.

Zarzucano rządowi, iż nie sprowadza mięsa ar

gentyńskiego, aczkolwiek do importu nie po

trzeba zgoła przyzwolenia rządu węgierskiego.

Wielu mówców polemizowało z wywodami pre

zesa gabinetu bar. Gautscha, w ygłoszonymi na

zgromadzeniu przewodniczących klubów. Oświad

czali, że rząd może przekonać się dzisiaj, iż

rozgoryczenie tłnmów przeciw drożyżnie nie jest

sztucznem, wywołanem przez ngitacyę, lecz p o

wstało wskutek nędzy, jąka spadła na ludność

razem z drożyzną środków żywności i mieszkań.

Mowcom przerywano od czasu do czasu : Niech

żyje Portugalia! Niech żyje rewolucyal

Mówmypo angielsku! Strajkjeneralny!

Bierny opór!

Na ratuszu przymocowano transparent, przed

stawiający ministra powieszonego na

latarni, na tle gmachu parlamentu Jeden

; demonstrantów wydrapał się na słup lampy

łubowej i za chwilę zaczęła powiewać ze szczy

tu jego c.horągiew czerwona z napisem: *Niech

żyje rewolucya!" Wkrótce ukazały się takie sa

me sztandary na statuach książąt bab en

!)ersk ich przed ratuszem i na pomniku kar

dynała Kolonitsa. Wielkie wrażenie wy,warł w tłu

mie pochód 500 służby pocztowej i telegrafi

cznej. która w mundurach weszła na plac.

rrm py ratusza rozrzucano w Betkach tysięcy

egzemplarzy rezolucj’e następującej treści:

Socjalni demokracja pracowała plauowo i ener

gicznie nad osłabieniem następstw Klęski drożyźda

nej. Udał) się jej zmusić do uznania smutne, rze

czywistości m!e*zczań»ką wię(ssość parlamentu, która

zrazu drwiła cynicznie z nędzy Juda i wprost prze

c-zyła istnieniu drożyzny. Udało ęiqjej poruszyć rząd

skłonić g) do podjęci* skcyi aańebiegłwozej.

Wszelako, dzięki cb ijętrrśei wielkich mas robo

tn’csyrh a’ry:;lor,

3;s t j-isir.ze c:ąy:lo

mniejszością w parlamencie i poza nim. Skoro więc

związek niemiecko-narodowy i chrzeaciańsko »pole*

czoi odrzucili woioski aocyalnej demokracj’i i zado

w ilnili się koncesjami pozoroemi, lo wina nie spada

na partyę robotniczą, lecz na więiwzcść burżuazyj

ną parlamentu i ca jej rząd.

Winę ponoszą przeto członkowie związku narodo

wo - niemieckiego, zostający pod komendą agraryu

uzów, oraz chrzęści«Alko społeczni. Oni to uznali

prawo Węgier do dyktowania nam swej woli, oni

stali w od wodzie za rządem Bienertha-W eisskirchnera

i za rządem bar. Gautscha, zdradzając haniebnie

interesy ludu austryackiego, cierpiącego nędzę.

Na partye rządzące spada całym ciężarem odpo

wiedzialność za wszystko, czego zaniedbano uczynić

dotychcz»«, celem zł»godzenia drożyzny; zu podwyż

szenie cen, jakie jeszcze nastąpią, za zwątpienie,

w które systematycznie wtrącano Lud głodny. Socyal

na demokracya będzie dalej prowadziła’"walkę prze

ciw agrarnej lichwiarskiej polityce większości bur

żuazyjnej i zawsze na nowo podniesie okrzyk:

,Otworzyć granice! Precz z lichwą droiyżnianą!

Precz z polityką głodu !*

Rezoiucyę tę przyjęto wśród ogłuszających

okrzyków i oklasków. Około godziny jedena

stej sygnały trąbek obwrś"rt-? koniec zgroma

dzenia. Tłum, wznosząc ( Monstracyjne okrzyki

śpiewając pieśni robotnicze, ruszył ku Ring

strassc.

Początek zaburzeń.

(Telegramy Czasu).

W ied eń 18 września.

W tłumie, opuszczającym plac przed ratuszem,

dało się od początku wiecu zauważyć silne

wzburzenie. Po sygnałach, obwieszczających, że

obrady skończone, zaczęto wznosić okrzyki prze

ciw rządowi i przeciw agraryuszom i ruszono

w kieruuku Burgringu. Zewnętrzne bramy

Burgu cesarskiego natychmias zam

knięto i usunięto posterunek wojskowy, któ

ry tam sprawuje wartę. Nagle rozeszła się w tłu

mie wieść, że z okien trybunału administracyj

nego na rogu Bellarii btoa strzelił trzykrotnie

do pochodu. W jednej chwili potoczyły się zbite

ku m asy gmachowi trybunału administracyjnego

posypały się kamienie ku oknom,

wśród ogłuszających okrzyków. Szyby na par

terze wybito natychmiast laskami; gdy zbrakło

kamieni, obalono kandelabry gazowe, znajdują

ce się w ogródku przed Muzeum przyrodniczem

i odłamkami wybito szyby na wyższych piętrach

trybunału administracyjnego. Gdy te pociski w y

czerpały się szybko, zaczęto odtłukrć gzymsy

budynku i ciskać niemi w resztę pozostałych

jeszcze szyb. Woźni zastawili powybijane okna

szafami.

W tumulcie poniosły szkodę takie mieszkania

prywatne obok trybunału administracyjnego, oraz

kilka sklepów. Powybijano w nich szyby i usz

kodzono wystawy. W tej chwili nadjechał sa

mochodem jakiś oficer. Rzucono się na niego.

Gdy schronił się do pobliskiej kawiarni, groma

da ekscedentów* wpadła za nim do lokalu i po

tłuczono wielkie szyby lustrzane. Policja byłn

bezsilną.

Tłum popędził dalej w kierunku p a ł a c n

sprawiedliwości. Wkrótce rozegrała się

gwałtowna scena. Gdy policya usiłowała

odeprzeć napastników, przerwano kordon, wów

czas policyanci musieli dobyć szabel, jeden z na

tciersjących w pierw łzy m szeregu burzycieli bpo*

koju dostał cięcie w głowę. Aresztowano kilku

nastu ekscedentów, lecz tlum wydarł ich z rąk

policyi. Odtąd każdego aresztowanego odprowa

dzano z osobna pod silną ekskortą policyjną

I tu również zaczęto tłuc szyby, które podru

zgotano w tylnej fasadzie Pałacu Sprawiedliwo

ści, w stajniach dworskich i w przyległych ka

wiarniach. W braku kamieni, wyciągano z pobli

skich gospód i kawiarni stołki, łamano je, i bom

bardowano okna kawałkami drzewa.

Wkroczenie w ojska.

(Telegramy Czasu).

W ied eń 18 września.

Widząc, że rozruchy przybierają groźny cha

rakter i że policya jest za Błabą, aby przj*wró

cić porządek wezw’ały władze wojska. Za chwi

lę przybył na miejsce szwadron ułanów. Tłum

przyjął żołnierzy ogłuszającymi wrzaskami. Na

placu między rńuzoami stał w pogotowiu szw a

dron huzarów. Demonstranci prowokowali żoł

nierzy drwiącymi okrzykami. Od Btrony Bellarii

ukazała się kompania 32 pułku piechoty i kom

pania Deutschmeistrów. Z tłumu poczęto wołać

do żo łnierzy: ,,Czyście głodni? Czyście

już dostali dzisiaj jeść?"

Tymczasem straż policyjna usiłowała opróżnić

plac k oło Bellarii. Około wpół do 2 popołudniu

zamiar ten udało się doprowadzić do końca. Ale

demonstranci, odpędzeni z jednego punktu zbie

rali się natychmiast na drugim. Powiodło się na

tom iast opróżnić rampę parlamentarną, na której

przez caly czas hałasował liczny tłum.

Gwałtowne sceny odgrywały się tymczasem

na Freyungu. Po ukończeniu zgromadzenia wiel

ki tłum pod dowództwem posła Wintera ruszył

przez Teinfaltstrasse i SchoUengasHe pod prezy

dyum Rarly ministrów, lecz wejście do Herren

gasse było zamknięte kordonem policyi, za któ

rym stali huzarzy. % podniesionemi laskami,

wśród okrzyków przeciw rządowi i przeciw

agraryuszom ruszono dalej ku ministerstwu w o j

ny, gdzie również znaleziono dostęp odcięty

przez policyę i wojsko. Tlum wybuchnął ironi

cznemi okrzykami ,,Elien!" znów zaczęto w y

grażać laskami i krzyczeć: ,,Precz z rządem!

Precz z polityką głodu! Precz z lichwiarzami

jedzenia !".

l’r/.ed ratuszom.

(Telegramy .Ozasn").

W ied eń 18 września.

Gdy tłnmj’ zaczęh* odrraszerowywać z pod,

ratusza, nagle ktoś rozpuścił pogłoskę’, że z okna

ratusza rzucono szklankę w odchodzących, W je

daem mgnieniu oka ok nj ratusza, wychodzące

na Bartensteingasse i na LandesgerichstrŁsse

zostały wybite kamieniami, ten sam lo» »potkał

bardzo wiele szyb wr mieszkaniach prywatnych

przy wspomnianych ulicach, oraz przy Lichton

felsgasae. Tymczasem pod pałacem sprawiedli

wości kawalerya rozpędzała tłumy, które nasam*

przód zburzyły ogrodzenie przed muzeum przy

rodniczem, połamały resztę kandelabrów gazo

wych, powybijały szyby w suterenach i stam

tąd również apędzone, znalazły się przed ratu

szem, przynosząc nowe posiłki ekscedentom,

tłukącym szyb y w gmachu ratuszowym. Wkrótce

posypało się na bruk szkło z latarń, tłuczonych

laBkami. Da-emnie usiłowano zrazu opróżnić

plac przed ratuszem. Ekscedenci usuwali się do

parku ratuszowego, gdzie policya nie mogła za

nimi się posunąć. Spróbowano ataku policyi

konnej i powtarzano go kilkakrotnie. Tłum pło

sz jł konie, kilkunastu policyantów spadło z sio

deł. Do późnego popołudnia trwały zamieszki

przed ratuszem, mimo licznie nagromadzonego

wojska i policyi, obrzucanej nieraz kamieniami

przez demonstrantów. Kilkakrotnie policya mu

siała dobywać szabel i aresztować ekscedentów

Razem aresztowano około 70 do 80 ludzi, prze

ważną część odstawiono do Bądu krajowego

karnego za gwałt publiczny. Wielu policyantów

odniosło rany od spadających szyb, kamieni i

uderzeń laskami. Pogotow ie ratunkowe musiało

interweniować kilkaście razy. Policyanci poka

leczyli się również przy spadaniu z koni, k tó

rym rzucano żabki pod kopyta. Co do strzałów

rewolwerowych, to jedni twierdzą, że strzelano

z tłumu, drudzy utrzymują, że były to tylko

żabki.

W chwili największego napięcia rozgrywały

się zupełnie rewolucj’jne sceny. Jakiś robotnik,

występując z tłumu, stojącego naprzeciw p oli

cyi i wojska, rozerwał koszulę na piersiach i

krzyknął: ,,Rąbcie!" Kobiety znosiły kamienie

do tłuczenia szyb, biegnąc nieraz apory kawał

drogi i wracając obładowane pociskami. Inne

podżegały mężczyzn do oporu policyi i zachę

cały do walki. Nieustannie brzmiały okrzyki

kobiet:

—

Podrożało m ięso! Podrożał spirytus, cu

kier, węgle ! Nie możemy egzystować I

Zakurzenia w Ottakring.

Wietleń 18 wrieśnia.

Podczas gdy w centrum miasta rozgrywały

się takie sceny, na krańcach, w dzielaicach ro

botniczych, tłumy odpływające z pod ratuszo

również zaczynały ekscesy. W przewidywaniu

tego policya konna ruszjła za gromadami, uda

jącymi się na Ottskring i towarzyszyła im w po

chodzie przez ,!osefstadt.

Rozpoczęło się od plądrowania i demolowania

sklepów z artykułami żywności. Następnie za

częto tłuc szyby w budynkach publicznych,

zwłaszcza w szkołach. W szkole na rogu Hasner*

gasse i Hippgas?e w’ybito wszystkie szyby, zbu

rzono ogrodzenie gmacbu, następnie zaatakowa

no proboszezówkę Altlerchenfeldskiego kościoła.

Z plantac.yj wyrywano ławki i zaczęto budować

barykady, rzucając równocześnie z okien szko

ły ławki, książki i szafy na ulicę.

Okazało się, że policya jest za słabą, aby dać

rady rozszalałemu tłumowi. Zatelefonowano po

wojsko, wkrótce ukazały się gęste oddziały pie

choty i kawaleryi. Tlum powitał je wrza

skiem i gradem kamieni. Piechota ude

rzyła bagnetami, wielu ekscedentów poniosło ra

ny. Chwilami udawało się zepchnąć masy w b o

czne ulice, lccz tam znów gromadziły się i wy

chodziły na główne ar!erya. Starcia między woj

skiem a tłumem postępow’ały po sobie coraz

spieszniej, wybuchały tu i tam równocześnie,

w kilku, a nawet kilkunastu miejscach. Coraz

zuchwałej występowali demonstranci przeciw

wojsku i policyi, przyjmując żołnierzy szyder

stwami i pogróżkami. Nieraz trzeba było kilku

szarż kawaleryi, aby rozpędzić gromadę, tłuką

cą szyby i wystawy sklepowe. Najgorętsze wal

ki staczano tam, gdzie tłum oszańcował aię

rodzajem barykad, z za których leciały

na wojsko kamienie.

Tak upłynęło całe południe, aż do zap*

dnięcia zmroku. Tłumowi przybywały z śród

mieścia ustawicznie nowe posiłki, w poBtaci de

monstrantów, wracających do domów. Po dro

dze tłuczono szyby w kawiarniach

na Josefstndzic, nie oszczędzają i mieszkań pry

watnych. Kamienie mieli demonstranci zawczasu

przygotowane. Wiadomość, że pod ratuszem pły

nie krew, wzburzyła tłumy jeszcze bardziej.

Istotnie, pod ratuszem zaczęto w przyległych

ulicach plądrować mloczamie i policya wk ro

czyła z białą bronią. Wywrócono wóz z piwem,

beczki potoczono pod nogi policyantom i uła

nom, których tłum witał z okrzykami *Polskie

psy!" W starciach dziesięciu demonstrantów o d

niosło rany od szabel

Nakouiec, gdy zmrok zapadł, zaburzenia przy

brały charakter groźnych, rowolucyjnych

zamieszek. Tłum wdarł się do szkoły przy

placu Hofera. Zdemolowano kompletnie urzą

dzenie wewnętrzne, nokonicc podłożon o o

g i e ii, rzucsjąc weń biliotekę i podsycając pło

mienie naftą. Ruszono pod drugą pobliską szko

łę, lecz tam stało już wojsko, aby brouić bu

dynku. Z tłumem połączył się ilrugi strnmieu,

idący do Domu robotniczego, gdzie rozgrywały

aię demonstracyę. Na woj«ko posypały się ka

mienie, jeden zranił w głowę porucznika, dowo

dzącego oddziałem. Gdy ckscedenci rzucili się

na ajenta policyjnego i zaczęli go b ić w stra

szny* spoań d, perucznik zakomenderował BLa

den!" w nadziei, że widok nabijanych karabi

nów tłum się zastraszy. Tymczasem posypał

się nowy grad kamieni. Jeden uderzył w

głowę pewnego plutonowego. Wówczas, jak o

powiadnją świadkowie, — ów plutonow’y dał o

gaia sam, za nim poszli ium. N a miejscu

zginął robotnik Ploetzenherger,jakaś

15-Ielni:i dziewczyna poniosła ranę

ciężką, razem 89 osob poniosło rany

od szabel i kul.

Wieść o strzałach rozniosła się błyskawicznie

po całej dzielnicy. Tu i ówdzie zaczęły się tłu

my rozpraszać. Policya mogła przystępować do

uauwania barykad i do przecinania d r u t ó w

kolczastych, zawczasu przygotowane, które

poprzeciągano wszerz ulic, aby uniemożliwić

szarże kawaleryi. Około 11 w nocy, zapano

wał spokój. Polioya ogłosiła, że na Ottakrin

gu ma się zamykać bramy o 8 wieczorem, lo

kale publiczne o dziewiątej. Nadto zwrócono u

wagę ojców rodzin, aby wieczorom nikogo z ro

dziny nie wypuszczali Da nliuę.

Drożyzna a socyaliAci.

Wiedeń 16 września.

Zajście na piątkowem zebraniu przełożo

nych klubów pomiędzy presydentem gabinetu

a posłami socyaliBtycznymi tak było charakte

rystycznem, że warto bliżej się nad niem zasta

nowić. Bar. Gautsch ostrzegał przed podburza

niem mas do kroków, które zmusiłyby rząd do

energicznego wystąpienis, i dodał, że niestety,

w podobnych wypadkach właściwi winowajcy

nie dają się pociągnąć do odpowiedzialności.

Prezydent gabinetu przyrzekając energiczną dzia

łalność rządu przeciw klęsce drożyźnianej, miał

wręcz obowiązek

zawczasu

przestrzedz szcze

gólnie służbę państwową przed strajkami, żmudą

i podobnymi krokami, które nie prowadzą do

celu, a służą tylko gloryi przewódców.

Na to

w gwałtowny sposób reagowali posłowie socya

listyczni; p. Daszyński zapewniał, że przewódcy

z trudnością tylko powstrzymują masy od gwał

townych kroków, p. Pernerstorfer zsś na zarzut

że podżegacze utuwaią się od odpowiedzialno

ści, z emfazą odpowiedział, że każdy z prze

wódzców socyalistyczuych stawał już oko w oko

przeciw policyi i wojsku. 1 jedna i druga odpo

wiedź nie wytrzymuje krytyki. Zarzut prezy

denta gabinetu ani niekwestyonował, że w p e w

n ej fazie socyslistyczni przewódzcy starają

się o nohamowsnie mas, ani tem mniej nie od

mawiał posłom socyalutycznym osobistej odwa

gi — wobec policyi. I dziś zgoła o co innego

idzie: w jednym kierunku o to, że posłowie so

cyalistyczni, zam iast istotnie wspierać rząd i inne

czynniki w zwalczaniu klęski drożyźnianej, ko

rzystają z niej dla liczebnego wzmacniania wła

snych szeregów, w drugim o to, że kiedy zbun

towane masy,dają się porwać do czynów nie

legalnych, wszelkie klęski i represye spadają

tylko ua obałamuconych, kiedy przewódzcom po

zostaje tylko bądź co bądź wygodna rola ich

obrońców.

Dziś na drożyznę najbardziej sarka służba

państwowa. Nic w tem dziwnego: robotnik w

miarę rosnącej drożyzny przy pomocy strajków

uzyskać może podwyższenie płacy, urzędnik czy

Bługn państwowy niema tego środka do dyspo

zycyi,i środek zresztą musiałby zawieść, bo do

bra wola i uległość rządu znajdują granicę w

zależnym od parlamentu budżecie państwowym.

Służba rządowa, jako najbardziej bezbronna,

,,CZAS

a wyjątki«» dni po niedzieli iświ,tach nroczYatvch

!i--—

° *Łd2^»a 6 «»» «o Podrinie 3 pop0jid,d"My««»«** *taewfcl«

Numer wieczorny 10hal., ranny4 hal } «-r -, .w ,:

prenumerata

wlVMos’HTOIOmT",h^""°7,tai

w Krakowie w m ie js c u ......................

"A, cLa/// r°k na kwartał na 1 miesiąc

...,zodnoszeniem do domu ! ! ’

’

* *7.?0«*

7 kor* 50h- 2 kor. 50 hal.

Pocztą w państwie Austryacldem

koron

kor. - 13kor

z dw ukrotną w y syłką p o c z t o w ą .................................................

36 koron 9 kor. -

3kor -

Pocztą w pańHtwie Niemieckiem ! I ! .................................

42koron 10kor.50h. 3kor.50hal

f)o wszystkich państw, nnteżących do związku óocztAw«^

toron 10kor. 50n. 3 kor. 50hal!

Wpenstw.e roayjskiem (abonament przez S y

n0czt3 « kor°n,

12kor-

4kor.—

Według urzędowego wykazu pism zaEranicznvch

10rb.20k . 4rb. 05k. 1rb.45kop.

,bonament Czasuprzyjmują urzędy pocztowe* u,

eb,! w państwie rosyjskiem

Moskwie i Odesie. Zinnych miast I wsi mnłns _t

ersbarSu*W arszawie, Kijowie, Wilnie.

do urzędu pocztowego najbliższego z powy^^wTmlen’

poK?łając P°czt4 należytośd

A^umerate i ogłoszenia przyjmują. W

większych miast

Międzynarodowe Biuro ogłoszeń -

wKiSi!!!

fŁ ropf5szeń TJngra, L. i E. Metzl i Syn.

L JdzikoW8ki^ ° -

w Wilnie hS

«.. "igry

1 of 6 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction