Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 640 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Rocznik LIT.

CZAS

(wydanie wieczorne).

Kraków 4 marca.

»Tak my, jak i panowie, którzy należycie do

gtronnictwa środka i do lewicy", —

mówił hr

Harracb na sobotniem posiedzeniu Izby panów

w debacie adresowej -

,,trwamy na naszem sta

nowiskn, potrafiliśmy się jednak pogodzić i poro

zumieć w tak podniosłej sprawie, jak odpowiedź

na mowę tronową*. Słowa te charakteryzują tak

adres Izby panów, jak i debatę, którą w sobotę j

nad mm przeprowadzono. Adres, jako kompromis,

jako wynik wzajemnych ofiar i ustępstw, był je

dnolitym i został jednomyślnie uchwalonym. Ale

w debacie ujawniły się wszystkie te nadwyżki,

które z obydwóch stron masiano poświęcić, aby

doprowadzić do dzieła, będącego, jak ks. Sch5n

bnrg powiedział, dem onstracyą, a mającego

świadczyć, że narody mogą się do pewnej gra

nicy pogodzić i że ludność tego państwa, mimo

obezwładnienia drugiej Izby, nie jest przecież po

zbawioną reprezentacyi.

Te różne prądy i kierunki, ujęte w rezultacie

w jedną formułkę, przebijały się przedewszystkiem

w debacie nad ustępem, tyczącym się sprawy ję

zykowej. Wobec stanowiska, zajętego przez mowę

tronową, podniósł ks. Lobkowitz, że jednolity ję

zyk armii jest dla każdego rozumnego człowieka

noli me tangere, że jednolitość języka we wła

dzach centralnych jest wskazaną, ale i powinna

być ograniczoną przez potrzeby administracyi, do

magającej się z pewnością takiej jednolitości, ale

że nie można usprawiedliwiać ani temi potrzeba

mi, ani żadnymi innymi względami otrzymania

języka niemieckiego we wszystkich tych dziedzi

nach, w których obecnie faktycznie jest używa

nym, że przeto zmiana w faktycznych stosunkach

nie może być wykluczoną. Uznając, że adres Izby

panów przez przyjęcie w odnośnym ustępie słów,

wskazujących na zasadę równouprawnienia wszyst

kich narodów przy uregnlowanin kwestyi języko

wej, daje w tym kierunku lepsze gwaraucye, za

strzegł się jednak ten mówca co do kompetencyi

Rady państwa w tej sprawie, a także i wogóle

co do ustawodawczego uregulowania kwe

styi językowej we wszystkich jej objawach i dzie

dzinach. Sekundował mu w tem ks. Czartoryski,

podnosząc zgodnie ze zajmowanem zawsze przez

polską reprezentacyę stanowiskiem, że przeniesie

nie sprawy językowej z egzekutywy na legisla

turę oznacza zasadniczą zmianę zapatrywań kół

kierujących w tej kwestyi.

Debata adresowa w Izbie panów miała jednak

jeszcze i inny charakter. Starano się nzupełnić i

zapełnić ten brak, który w adresie, będącym zre

sztą parafrazą mowy tronowej, dawał się wszyst.

kim ncznwać. W położenin, które w szystkim wy

dawało się jednakowo poważnem, należało w ska

zać drogę i kierunek postępow ania na przyszłość,

sposób wydostania się z tej cieśni, w jaką zapę

dził życie polityczne w Austryi paraliż Izby po

selskiej. Wszyscy też prawie mówcy starali się

wypełnić to żądanie, a wywody ich, odnoszące

się do tej przyszłej drogi i sposobu ratunku, są

z pewnością najbardziej charakterystycznymi mo

mentami całej dyskusyi.

,,Mówiono tn wiele o absolutyzmie,u brzmią

Błowa ostatniego mówcy ks. Czartoryskiego. ,,Je

stem już stary i pamiętam zanadto dobrze abso

lutyzm przed* i pomarcowy, bym miał sobie ży

czyć jego powrotu. Chciałbym więc usunąć mo

żliwość zaprowadzenia go, co jednak nie wyklu

cza zmiany i rozwoju konstytucyi. Z tą możliwo

ścią powrotu absolutyzmu, nawet z koniecznością

zniesienia, czy ograniczenia Izby poselskiej liczy)

się nietylko wiernokonstytucyjny ks. Anersperg,

ale i marszałek sejmu czeskiego ks. Lobkowitz.

W jakiż różny jednak sposób. Ks. Lobkowitz,

przewidując tę chwilę, pragnie przestrzedz przed

równoczesnom zniesieniem sejmów krajowych a

ten pogląd jego nabiera dobitniejszego znaczenia

wobec tego, iż przyczyną obecnego zastoju i bez

robocia Izby poselskiej widzi we wadliwej kon

stytucyi, która stworzyła nienatnralny, oderwany

od sejmów parlament centralny". Na wywód ten

odpowiedział za wiernokonstytucyjne stronnictwo

Ernest Plener. Plan ks. Lobkowitza - to powrót

do starego państwowo-prawnego programu. Przed

trzydziestu laty był on może teoretycznie możli

wy, ale dziś przy rozbudzonych namiętnościach

narodowych jest stanowczo i znpełnie wyklu

czonym. Czyż zresztą ks. Lobkowitz sądzi - py

tał się p. Plener — że w sejmach byłaby możli

wą spokojna praca, czy przeciwnie nie stałyby się

one widownią trwałej walki i nie doprowadziły

do rozbicia? Ci, którzy w absolutyzmie wobec

parlamentu widzą dzisiaj panaceum,, powinni być

przygotowani na to, że bardzo prędko po nim

musiałby nastąpić także absolutyzm wobec sej

mów krajowych.

Od federalistycznego programu ks. Lobkowitza

i od nwiemo-konstytucyjnych" zarzutów stanu od

bijają nie tylko słowa ks. Czartoryskiego, który

mówił o zasadach w polityce, zasadach polegają

cych na rozwoju konstytucyi w duchu autono

micznym, ale odbija od nieh i od obaw, wyrażo

nych przez wszystkich mówców, optymizm prezy

denta gabinetu.

Wychodząc z premisy, że rząd powinien być

jednakowo usposobionym wobec wszystkich stron

nictw, rozumował już dalej zupełnie logicznie pre

zydent Koerber, że do sanacyi wiodą trzy drogi:

droga ciągłych ustępstw i konwersyi, użycie siły

i trzecia, którą nazwał, ,,drogą beznamiętnej wy

trwałości". Pierwszą stanowczo wyklucza, drugiej

pragnie oszczędzić państwu, pozostaje więc tylko

trzecia i po niej gabinet zamyśla postępować. Nie

jasne to określenie nabiera pewnego wyrazu przez

stwierdzenie, które p. Koerber powtórzył za mini

strem skarbu, że stan ekonomiczny nie jest tak

beznadziejnym, jak głoszą, i że rząd już w dro

dze administracyi może niejedno osiągnąć. W re

szcie i naturalny, drzemiący w łonie ludności po

stęp nie da się na długo zatamować przez naro

dowe spory.

Takie były główne myśli, poruszone w debacie

adresowej Izby Panów. Nie wydała ona pozytyw

nego rezultatu. Mimo długich wywodów widział

się ks. Czartoryski zmuszonym do wezwania rzą

du, aby rozwinął i przedstawił swój program

polityczny, a znajdzie wszystkich gotowych do

udzielenia mu pomocy. Mimo tego jednak debata

była charakterystyczną, bo pozwalała ocenić i wej

rzeć w stan obecnych przekonań i opinij politycz

nych. Polityka musi przedewszystkiem uderzyć

nastrój mówców, którzy w większości swej prze

widują konieczność radykalnej zmiany i u najsil

niejszego ogniska legalności mówią o zamachu

stanu. Jeżeli więc nie inny jaż rezultat, to ten

z pewnością odniesie omawiana debata, że będzie

przestrogą, iż Jutro " polityczne może wyjść z gra

nic politycznego ,,dzisiaj" i że to »jutro* jest za

wsze i wszędzie, niepewnem i kryje w swem łonie

obawy i wątpliwości chociażby było koniecznem

W ostatnim numerze Łączności, organie stronni

ctwa katolicko-narodowego, znajdujemy napaść

na br. Wojciecha Dzieduszyckiego. Z początku ze

zdziwieniem czytaliśmy ten ,,artykuł," dorównywa

jący w tonie i w doborze argumentów socyalisty

cznemn Naprzodowi. Cóż mamy powiedzieć o pi

śmie, które hr. Wojciecha Dzieduszyckiego za mo

wę , uznaną powszechnie za wspaniałą obronę

katolicyzmu i przyjętą z powszechną wdzięczno

ścią , równa »z pp. Daszyńskim, Snłczewskim i

innymi aresztantami," które wzywa komisyę

legitymacyjną Izby poselskiej, aby się ,,grunto

wnie zastanowiła, czy człowiek takich zasad,

jak hr. Dzieduszycki, chciał rzeczywiście zostać

posłem w drodze uczciwej itd. itd. " ?

Z Naprzodem i jego napaściami nie polemizujemy

i n e prostujemy podawa«*ych przez niego wiado

mości i sądów. Jeżeli jednak zaznaczamy poja

wienie się powyższej napaści w Łączności, to

dlatego jedynie, aby ostrzedz tycb, którzy się mo

gą pomylić co do charakteru czasopisma, mienią

cego się katolickiem i narodowem. Trudno uwie

rzyć, że słow a, wypowiedziane w najczystszych

zamiarach i najpiękniejszej intencyi, mogą być

wogóle tak przekręcone i tak zużytkowane do

walki przeciwko konserwatyzmowi, jak się to stało

w Łączności.

Jeżeli organ stronnictwa katolicko-narodowego

sądzi, że racyą jego bytn jest walka z kierunkiem

konserwatywnym, to trudno przekonywać go o

zgubności tego subjektywnego upodobania, ale mo

żna wymagać, by pismo, walczące pod sztanda

rem katolickim, szło drogą prawdy i nie obwi

niało o socyalistyczae poglądy ludzi, mających

z pewnością zasady, nie dorabiane do potrzeb,

wskazanych konjunkturą wyborczą.

W końcu wolno chyba zapytać, kogo reprezen

tuje Łączność, uprawiająca taką ,,politykę* i ko

go chce wciągnąć do tego ruchu na równi pochy

łej, o którym wiadomo, że wzmaga się w miarę,

jak zbliża się do dołu.

Przegląd polityczny.

—

Słowo polskie omawia sprawę niedoszłej in

terpe!acyi w sprawie uwięzienia pp. Rewakowicza

i Wójcika, i dochodzi do następujących rezulta

tów:

nZ tej zatem pierwszej próby wynika, że w za

kresie obrony praw obywatelskich zapomocą in

terpelacyj — wartość zmienionego statutu zależy

od liczebnej siły opozycyi demokratycznej w Ko

le polskiem. Jeżeli na tych interpelacyach będzie

15 podpisów, będą one wniesione. Czy się znaj

dzie ta liczba podpisów w Kole? Nie przesądzaj

my jeszcze. To pewna, że gdyby -śmiu posłów »lo

ściańskich, stojących po za Kołem, bylo w Kole,

interpelacye byłyby już wniesione, nie byłoby bo

wiem żadnej wątpliwości co do liczby możliwych

podpisów" .

Zacytowaliśmy te słowa, bo one wykazują, ku

czemu zdąża ,,polityka" skoncentrowanej demo

kracyi w Kole polskiem, a zarazem pozwalają o

sądzić, jaką rolę to stronnictwo wyznacza posłom

włościanom na przypadek, gdyby do Koła w stą

pili.

—

Dzisiejsze telegramy przyniosą zapewne wia

domość, czy na jutrzejszem posiedzeniu Izby po

selskiej rozpocznie się pierwsze czytanie przedło

żeń rządowych. Zależy to od stanowiska Klubu

młodoczeskiego. Dziś ma zapaść decyzya, czy

Czesi zgodzą się na wyłączenie z obstrukcyi kil

ku najważniejszych spraw. Potem już rozstrzy*

gn:ętem zostanie, w jakim porządku sprawy te zo

staną załatwione. Prawdopodobnem jest, że prze

dłożenie o kontyngencie rekrutów i o podatkn wód

czanym doczeka się załatwienia jeszcze przed

świętami, po nich zaś zaraz przyjdzie na porzą

dek obrad parlamentarnych przedłożenie inwesty

cyjne. Będzie to wynik wzajemnych ustępstw.

—

Posłowie alpejscy bowiem dążą przedewszystkiem

do uchwalenia inwestycyi, podczas gdy Polacy i

Czesi przywiązują większą wagę do uchwalenia

podatku wódczanego, mającego zasilić finanse kra

jowe. Neue f r . Presse donosi, że posłowie Kaizl,

Pacak i Kramarz zgodzili się już na powyższe

,,modus procedendi", a obecnie idzie tylko o za

twierdzenie przez klub. Ten sam dziennik donosi

także, że rokowania między Kołem polskiem a

rządem doprowadziły do pomyślnego rezultatu. —

Wprawdzie sprawę departamentu galicyjskiego

miano odroczyć jeszcze, jednakowoż na innych po

lach porozumienie — wedle tych infromacyj zo

stało osiągniętem.

—

Z pola walki w Afryce południowej nadchodzą

bardzo niepewne wieści, które nie pozwalają wy

robić sobie dokładnego pojęcia o stanie rzeczy.

Doniesień prywatnych, prawdopodobnie z rozkazu

wyższego, brak, a depesze urzędowe lakoniczne

są i, jak zwykle, przedstawiają przebieg walki

zbyt pomyślnie dla Anglików. Dewet, przeszedł

szy rzekę Oranje, wkroczył, jak wiadomo, do

Caplandn, szedł na Pbilippstown, pojawił się w o

kolicy Colesbergn, a napotkawszy na przeważne

siły angielskie, skierował się ku północnemu za

chodowi i pod naporem wojsk nieprzyjacielskicb,

miał wrócić do Oranii. Najnowsze telegramy je

dnak twierdzą, wbrew wszelkim oczekiwaniom,

że Dewet nie przeszedł z powrotem do Oranii,

lecz oddalił się od rzeki w kierunku przeciwnym,

połączył się z Hertzogiem i Brandem i kroczy do

Pbilippstown, gdzie już raz był. Cóż wobec tego

myśleć o groźnej obławie wojsk angielskich, roz

ciągających rzekomo gęsty kordon na rozległej

przestrzeni, począwszy od Orange-Riwer, czy na

wet od Hopetown aż do Norwalspont, z którego

rozbity i znękany Dewet żadnym sposobem nie

powinien się był wydostać?

Jeśliby nawet ostatnie depesze urzędowe Kit

chenera, że »w kolonii Przylądkowej nie ma już

boerów" były prawdziwe, to i w tym wypadku

Anglicy odnieśli zaledwie pół sukcesu. Nie w y

starcza bowiem pokrzyżować plany przeciwnika;

celem akcyi wojennej jest raczej uczynić go nie

zdolnym do walki. Cel ten zaś, w ostatnich cza

sacb wobec rozpaczliwego położenia Deweta,łatwym

był do osiągnięcia. Zdawałoby się, że Dewet szu

kający przez dłuższy czas brodu na wzburzonej

rzece Oranii, błądzący od miejscowości Prieska

aż do Hopetown, lada chwila zgniecionym będzie.

Dla Deweta jednak rzeczy niemożliwe, są możli

wymi. Zresztą nacisk wojsk angielskicn nie musiał

być zbyt gwałtowny. Drogę kn południowi, do

Kolonii, miał on otwartą, a jeśli nie skorzystał

z niej i poszedł do republiki orańskiej, to skłonić

go do tego kroku mogły straty amunicyi, prowiantu,

koni i t. d. W Oranii bowiem, dzięki nieopaczno

ści Anglików i najgorzej z organizowa nej ochronie

wojskowej kolejowej, nie trudno boerom wszyst

kie te straty powetować, wykoleiwszy kilka po

ciągów prowiantowych.

O wiele niebezpieczniejsze dla Deweta byłyby

straty w ludziach. Ale jak urzędowe depesze po

wiadają, stracił on najwyżej 200 ludzi, co dla

zastępu jego, liczącego około 3 000 ludzi, nie jest

klęską decydującą. Dopóki mu materyału w lu

dziach starczy, prowadzić on może dalej znako

mitą partyzantkę, a o wyżywienie jego oddziału

postarają się Anglicy.

—

Rozruchy w Hiszpanii uspokoiły się prawie zu

pełnie w skutek energicznych zarządzeń gabine

tu ; natomiast w Portugalii agitacya antykatolicka

doprowadziła niemal do rewolucyi i do międzyna

rodowego zatargu.

Nienawiść do zakonów, obudzona w Madrycie

na nowo przez proces panny Ubao i wystawienie

dramatu Goldos’a, Electry, wywołały tam głośne

echo. Kónsul brazylijski w Oporto, Calmon, podał

przeciw jednemu z zakonów skargę, że skłonił je

go córkę, wbrew woli rodziców, do wstąpienia do

klasztoru, i zażądał jej wydania. Gdy żądaniu te

mu odmówiono, a władze administracyjne nie chcia

ły interweniować, rząd brazylijski rozkazał kon

sulowi, aby wraz z całą rodziną powrócił do kra

ju. Pomiędzy rządami rozpoczęły się pertraktacye,

zatarg przybrał charakter polityczny i zaostrzył

się bardzo. Do wojny pomiędzy Portngalią a Bra

zylią z pewnością uie dojdzie, ale wiadomość o

tym wypadku wywołała w Portugalii głośne roz

ruchy. Tłum urządził manifestacye wrogie dla za

konów i duchowieństwa wogóle, — tłucze szyby,

bombarduje kamieniami gmachy zakonne i domy

osób należących do stronnictwa katolickiego.

—

W nocy z czwartku na piątek ubiegłego tygodnia

ogromny tłam zebrał się przed pałacem przywód

cy stronnictwa katolickiego w Lizbonie, Joachima

Pestany, wznosząc okrzyki rewolucyjne i lżąc Je

zuitów. Gdy zaczęto bombardować kamieniami pa

łac, Pestana wybiegł z niego z krzyżem w lewej

a rewolwerem w prawej ręce i począł strzelać do

tłumu. Także z okien pałacu padło kilka strza

łów. Wrzawa wzrosła. Tłum potłukł wszystkie szy

by i spróbował podpalić pałac. Zanim jednak zdo

łał wykonać ten zamiar, ukazała się ua polu wal

ki, policya i straż ogniowa i rozpędziła manife

stantów. Kilkanaście osób raniono. Tejże nocy

przypuszczono szturm do katolickiego kasyna i kil

ku innych domów, należących do członków stron

nictwa katolickiego. W sobotę robotnicy fabry

czui w Opoito arządzili wielką manifestacyę prze

ciw Jezuitom i bombardowali dom pewnej osoby,

która jest podejrzaną, że dopomagała do uprowa

dzenia córki konsula Calmona.

Następnie uderzono w klasztory miejscowe i trze

ba było wystąpienia całej załogi, aby zapobiedz ka

tastrofie. Według wszelkiego prawdopodobieństwa,

ta sama ręka, która dała hasło do madryckich de

monstracyj, była czynna i w Portugalii. Rewolu

cyjno*republikańska propaganda szerzy się równo

cześnie na c ałym pirenejskim półwyspie.

Ameryka i Kuba.

Oswobodzenie Kuby przez Amerykanów przed

stawia się coraz wyraźniej jako wielki hnmbug

polityczno-haudlowy. Knbańczycy powstali prze

ciwko Hiszpanii z dwóch powodów: najpierw dla

tego, ponieważ mimo wspólności języka i pocho

dzenia wyrodził aię wśród nieb patryotyzm lo

kalny i poczncie samodzielności, podczas gdy

Hiszpanie traktowali wyspę jako miejsce zaopa

trzenia dla swoich urzędników i oficerów-, a po

wtóre, ponieważ Kuba była rzeczywiście ekono

micznie wyzyskiwana przez kraj macierzysty.

Prawa naturalnego handlowego rozwoju okazały

się ostrzejszemi niż sztuczne polityczne kombina*

oye. Dopóki Europa była dla kolonistów, zam ie

szkałych na Antyllacb, jedynem polem zbytu ich

rolniczej prodnkcyi, i dopóki naodwrót tylko stam

tąd mogli zaspakajać swoje potrzeby co do wy

robów przemysłowych, Kuba była związana ze

starym światem silnymi węz!ami ekonomicznej

wzajemności. Skoro jednak na amerykańskim sta

łym lądzie urosło państwo, którego produkcya

przemysłowa zapanowała nietylko w Ameryce

północnej, ale nawet współzawodniczyła z Eu

ropą na europejskich rynkach, sama zaś zaspo

kajała swoje potrzeby w niektórych płodach rol

niczych a najbliżej położonych a rchipelagów —

stosunek zmieni! aię gruntownie. Kuba w swych

J. BARBEY D ’AUREYILLY.

UWALER DES TOUCHES.

(4)

(Przekład Ł. lłydla).

—

(Ciąg dalszy).

Co prawda, orłem byłby w każdem towarzy

stwie, nietylko w tem, które się składało z ta

kiej starej czapli, jak baron de Fierdrap, z pary

niepokalanych gęsi, jak Ichmość Panny de Touffe*

delys i z owej czubatej papugi zajętej ha,ftem

ale nawet w zebraniu złożonem z kobiet rze

czywiście najbardziej uroczych i z mężczyzn naj

wytworniejszych: z samych różowych flamingów

i samych rajskich ptaków. Ksiądz był jedną

z tych istot niepospolitych i bezużytecznych, ja

kie czasem stwarza Bóg, niby w przystępie do

brego humoru dla własnej swojej uciechy. Był

*o jeden z tych, co sieją naokół śmiech, iro

nię, myśli, i przechodzą przez towarzystwo ludz

kie, jakby po to, by je podbić swym urokiem.

A towarzystwo ludzkie przekonane, że ich pojęło,

sądzi, że im się dostatecznie odpłaca, mówiąc

0 nich potem: ,,Ksiądz taki, a taki, albo pan ten

a ten - Czy go sobie przypominacie? To był

człowiek dyabelnie dowcipny A jednak na ró

wni z tymi, o których się wspomina w ten spo

8^h, jest pełno znakomitości i sław ^zdobytych o

Pół mniejszemi zdolnościami. A przecie oni właśnie

skazani są na pastwę zapomnienia, i śmierć nie

znana kończy ichj życie nieznane. Ale czasem

óg (znowu w przystępie dobrego humoru) zsyła

iecko, które opiera o ich kolana główkę płową

1krętowłosą, a oni przez chwilę kładą na niej

rękę. Takie dziecko, wyrósłszy później na Gold—

J^tha albo Fieldinga, przypomni sobie o nich

jakiejś genialnej powieści i uchodzi za twórcę

postaci, którą na prawdę odrysowało tylko z pa

mięci !

Ów ksiądz - nazwiska nie wymieniałoby się,

tutaj, gdyby rodzina, której był ostatnim potom

kiem, przynajmniej we Francyi *) uie była wy

gasła — nosił normandzkie nazwisko tych Per

cych, których młodsza linia wydała w Anglii dom

Northnmberlandów i onego Hotspura (sam ksiądz

wspominał o nim powyżej) prawdziwego Ajaxa

historycznych dramatów Shakespeare’a.

Choć nie miał w sobie nic, coby przypominało

jego bohaterskie i romantyczne kolligacye i choć

znać na nim było przedewszystkiem wpływ znie

wieściałego, samolubnego a wykwintnego towa

rzystwa w X Vin wieku, wśród którego za młodu

się obracał — jednakowoż nosił on na sobie nie

zatarte piętno rodu, przywykłego do rozkazywa

nia przez tyle pokoleń. Widać to było po sposo

bie, w jaki ksiądz de Percy nosił głowę. Głowa

ta była o twarzy bardziej nieregularnej, niż u

Imci Pana de Fierdrap, a zarazem o zupełnie od

miennym wyrazie, jak u tamtego. Ksiądz nie był

taki brzydki, jakjego siostra - szpetna, jak grzech

jawny i o pomstę wołający. On zaś miał brzy

dotę, któraby się dała przyrównać do grzeszni

ków przyjemnych. Rzecz prawie nie do wiary -

ten ksiądz pokrywał usposobienie niezrównanie

żartobliwe, pozorami majestatycznego niemal na

maszczenia. Wesołość, która ma zarazem i wdzięk,

rzadko posiada także godność i zdawałoby się

nawet, że jej posiadać nie może. Ale u księdza

de Percy była wesołość w rodzaju Beaumarcha

is’ego, wesołość jakiegoś stryja Almavivy, któryby

w kąt zapędził trzpiota Figara, zarówno przebie

głością, jak ciętym językiem; owa kipiąca weso

łość żywiołowa, co źródło ma w wielkopanskim

humorze. Promieniała ona bezustannie od księdza,

otoczeniu zaś sprawiała tem żywszą przyjem

ność przez przeciwieństwo do swego poważnego

*) Autor pomylił się. Ostatni męaki potomek do

stojnego domu Percych, żyje jeszeze w północnej

Francyi. (Przyj), autora?).

tonu. Ona to czyniła zeń osobistość niepospolitą,

jakiej się nie zdarza spotkać dwa razy w życiu.

Niestety, co się tyczy wydżwignięcia go na wy

żyny znaczenia i pomyślności w życiu, to na nic

mu się nie przydał ten czarujący dowcip. Co gor

sza -

zaszkodził mn raczej, zaszkodził mu nie

mniej, jak herb rodowy.

Ofiarą był Rewolucyi on także, podobnie jak

przyjaciel jego Jmci Pan de Fierdrap; ofiarą był

greckiej dyssertacyi, której w Sorbonnie lepiej

bronił, niż inny jego przyjaciel pan d’Hermopolis,

który zostawszy później ministrem, przypomniał

sobie o tem (nie ma bowiem nic nad zawiść po

między żakami); w końcu ofiarą był umysłu swe

go nazbyt ruchliwego, nazbyt powabnego jak na

kapłana.

Nic dziwnego zatem, że ksiądz de Percy na

próżno spodziewał się powodzenia w zawodzie

duchownym , tak samo jak wogóle wszelkich in

nych powodzeń nadarmo szukał. I pomimo po

parcia ze strony krewniaka swego księcia de

Northumberland, wysłannika Anglii na koronacyę

Karola X, doszedł na stare lata jedynie tylko do

drugorzędnego kanonikatu w St. Denis, z uwol

nieniem od zasiadania w Kapitule. Na schyłku

życia, Normandya przesunęła mu się w pa

mięci, Normandya ozłocona urokiem wspomnień

z lat dawno minionych, i on, co się obracał wśród

najwyższego towarzystwa Francyi i Anglii - on,

co w turniejach dowcipu mierzył się z najdziel

niejszymi dowcipu szermierzami, jacy w Europie

od lat czterdziestu w szrankach się pojawili

powrócił teraz, aby żyć w zaściankowych stosun

kach Cotentinu i zamknął się w małym, lecz

wykwintnie urządzonym domku, który nazywał

swoją Pustelnią. Wychylał się z niego czasem

tylko, aby tydzień jaki spędzić raz u tych, to

znów u innych wielkich panów okolicznych.

Przepadał za proszonymi obiadami. Ale uro

dzenie jego, i potężny dowcip, i cale zachowanie,

nie pozwalały przypuszczać choćby cieuia piecze

niarstwa u tego kanonika, skromnie dreptającego

piechotą, nie brzegiem wąskich rzek, jak baron

de Frierdrap, ale skrajem wszelkich dróg i go

ścińców. Tak bowiem odprawował on swoje piel

grzymki do różnych miejsc słynących cudami

kuchni, po rozmaitych pańskich dworach, znanych

z gościnności i sutego stołu.

Te obiady, były zawsze słabą jego stroną. One

to sprawiły, że oblicze jego nabrało rakowej bar

wy, i dały mu pole do pewnego dowcipnego po

wiedzenia. O tej czerwoności swojej, która za

dni wygnania jarzyła się, podniecona Portwej

nem, a po odzyskaniu ojczyzny płonęła, rozognio

na Burgundem, zwykł był mawiać: ,,Zdaje się,

że to jedyna purpura moja, bo innej, pókim

żyw, nosić chyba nie będę!*.

Czoło, nos ogromny i wygięty, nos wielkie po

chodzenie znamionujący, policzki, podbródki —

wszystko pałało tą wspaniałą, kardynalską

czerwienią. Twarz ta, jakby w pośpiechu z grub

sza tylko ociosana, ale pełna przenikającego wy

razu, szkarłatną swą cerą odbijała jedynie tylko

od oczu — te były błękitne jakimś błękitem ba

jecznym, perłowym, iskrzącym i kolącym. Nigdzie

zresztą nie można widzieć takiego błękitu, pod

żadnemi ludzkiemi rzęsami; w istnienie takiego

błękitu nie uwierzy na niewidziane nikt, kto nie

jest genialnym malarzem.

Oczy księdza de Percy, to nie oczy były, ale raczej

dwie okrągłe dziurki, bez rzęs i bez powiek.

Ich tęczówki błękitne aż do uprzykrzenia — były

tak niestosunkowo wielkie, tak szerokie, że zda

wało się niemal, iż to nie krążek tęczówki toczy

się za obrotem gałki ocznej, ale raczej światło

samo wiruje błyskawicznym obrotem, łamiąc się

w szafirze tych oczu bystrych, jak u żbika... Czy

też z pomiędzy liter książki wyziera ta para

oczu?... Bo w rzeczywistości kto raz je widział,

len już nie mógł o nich zapomnieć. Tego wie

czora skrzyły one jeszcze bardziej, niżli zazwy

czaj. Ksiądz mierzył niemi zaciekawione panie

i doprowadzał je do szału znaczącem swojem

milczeniem. Zamiast odpowiadać na dyszące cie

kawością zapytania Ichmość Panien de Touffe

delys, przemykał wedle swego zwyczaju językiem

smakosza po wargach grubych i soczystych, jak

gdyby chciał na nich odnaleść resztę jakiegoś

wybornego smaku. Wracał właśnie z obiadu pro

szonego i pełen był, jak co wieczór, namaszcze

nia i powagi. Miał na sobie prosto ściętą czarną

suknię i białą krawatę; bez obojczyka był, bez

płaszcza i bez piński. Długie w łosy, cienkie

i białe, jak puch łabędzi, pozwijane i spiętrzono

z zalotną starannością, która przypominała Talley

randa - Talleyranda, którego, nawiasem mówiąc,

nie cierpiał, nietyle z powodu innych jego od

stępstw, ile raczej za podpis położony pod Kon

stytucyą cywilną duchowieństwa — otóż włosy

upudrowane i ułożone w kosmyki opadły mu buj

nie na kołnierz ubrania i pyłem białym o iry

sowym zapachu prószyły na szeroką wstęgę fiole

tową z białym rąbkiem, na której u szyi zwisał

mu wielki emaliowany krzyż królewskiego kano

nika. Stał silnie rozparty na nogach, odzianych

w jedwabne pończochy. Były to nogi zgrabnie

utoczone, ale trocbę pomiędzy sobą różniły się

w kształcie i dlatego jednę z nich nazywał sam

Apollinem a drugą Herkulesem — pozostał wierny

mitologii, która za lat jego młodzieńczych była

jakby rodzajem religii.

—

Powoli z lubością za

żywał teraz tabakę.

—

,,Cóż księże, czy się uwziąłeś, że nasze damy

przyprawisz o potępienie duszne°? — rzekł mu

baron, który z jego strony przygotowany był na

jakow ąś krotochwilę.

—

»Czy nam powiesz w koń

cu, co za ducha spotkałeś, przchodząc przed chwilą

przez plac"?

,,Śmiej się, ile ci się żywnie podoba, mój

F:erdrap" — odparł ksiądz z niezmiennym spoko

jem — ,,ale to rzecz poważna! Duch, którego wi

działem, miał ciało i kości... jak ty lub ja"

—

ale niemniej przeto był okropny... To był... ka

waler des Touches"!. . .

(Ciąg dalszy nastąpi).

«.l_,

...»,.,..,d.mmf%uzaetł=t,.

Prenumerata wynosi:

y§Krakowie w miejscu

na caty r°k na kwartał n a l miesiąc

Pocztą w pań stw ie A u s tr y a c k ie m ’ * ...........................................

49 koron

10koron 3 kor. GO hal.

Niemieckiem

...............................................

p? koron

12koron 5 kor. -

t) do Włoch, Fra ncyi, A nglii, Belgii,’ SŻwkjokryi Tur’ovi

14 koron 8 kor. 60 hal.

innych państw, należących do związku pocztowego

64 koron 1K

Ohobna prenumerata na wydanie poranne wynosi miesięcznie * p r z y tk a pocztowa 1 ko7 one

OddzielnyNrwydaniaporannego’wfo^o ^e^oftal6

c° d°mU?o

Prenum eratę przyjmuje się tylko od 1 dnp" 29hal-izprzesyłkąpocztową24hal.

assjfflSsvstó*?iM

!A_

*srg

j:es ?rMwei—

Prenumeratę przyjmnję: Administracya Czasu w Krakowie i urzędy pocztowe,

ffllę)seową prennmeratę księgarnia S,A . Krzyżanowskiego, handle: St. K arlińskiego w Sukiennicach.

H. K retschmera Rynek, 10, Biuro dzienników Hopoasa i Salomonowej, Główna trafika, w Rynku głównym,

in,? ? n * ?iPrzy’m’1^e si? ** °P*atł od wiedza petitem za pierwszy raz 20 hal,, za każdy następny

po 10 hal.; układ tabelaryczny, cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz po 40 hal,, następny po 10 nal.

Nadesłane (na trzeoiej stronie) od miejsca wiersza drukiem petitowym 60 halerzy za każdy raz.

Og;łoszenia i prennmeratę przyjmują: we Lwowie biura dzienników L. Plohna, A. Olszew

skiego, St. Sokołowskiego, A. Hollendra, K. Buchstaba: w Jarosław iu Biuro dzienników; w Nowym

Sączu H. Bacbner; w Przemyślu A. Jaszczyński księgarnia kolej., D. Heszeles, księgarnia Ringlera,

w Rzeszowie M. Weintraub; w Stanisławowie Jasielski i Sp.; w Tarnowie M. Rockach,

w Tarnopolu C. Haliczer; w Paryiu wyłącznie p. Adam rue de Yarenne 38, (prenumeratę p. W.

Raczkow ski Courbevoi pod Paryżem rue de Chemin ae fer 44); w W iedniu Haasenstein 4 Vogler

(także w Hamburgu, Frankfurcie n. M., Berlinie, Lipsku, Bazylei i Wrocławiu), A. Oppelik, R. Mosse

(także w Berlinie, Hamburgu, Monachium i Norymberdze), H. Sehalek, M

. Dukes, J] Danneberg. H.

Friedl (tylko prenumeratę H. Goldsohmidt 4 Comp.); w Frankfurcie n. M . G. L. Daube 4 Comp.

S F Za każdą zmianę adresn dopłaca się 40 bal. " W

Adres Redakoyi: ul. św. Tomasza Nr 32. - Telefon Nr 50.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction