Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 623 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Nw274.

Kraków, Niedziela 29 Listopada 1891,

Bocznik XL1V

Czasodnowić przedpłatę,

która wynosi:

W miejscu naGrudzień .... złr i . 80

Od 1 Grudnia do 31 Marca

6.80

(Na żądanie odsyłanym będzie dziennik ”do domu

za odpowiednią dopłatą).

Z przesyłką pocztową w państwie

Austryackiem na Grudzień . . .

złr o60

Od1Grudniado31Marca.... w’g-_

Z przesyłką pocztową w państwie

Niemieckiem ua Grudzień . . . marek 6

Od 1 Grudnia do 31 Marca

WT Prenumerata lic zy *ie tylko

wdnS«^«.eKO"°

«»*»*»*«*»

......

Kraków 28 listopada.

Telegramy wczorajsza podały wiadomość,

że ministrowie skarbu obu połów monarchii

cdbyli w o statnich dniach szereg konferencyj

w Wiedniu, na których zastanawiali się nad

naj ważniej szemi kwestyami finans)wemi, prze

dewszystkiem nad sprawą uregulow ania

waluty austryackiej. P . Weckerle oświad

czył niedawno, że Węgry są jnż znpełnie

przygotowane do podjęcia akcyi w tej spra

wie. Jeśli jednak oświadczeniu temu przeciw

stawimy uzasadniono zdanie D;a Steinbacha,

iż chwila rozpoczęcia tej akcyi zależy bezwa

runkowo od pomyślnych konjunktnr targu

pieniężnego, j eśli dalej przywiedziemy na pa

mięć czytelnikom naszym to , co przed tygo

dniem stwierdzaliśmy na tem miejscu oma

wiając obecne przesilenie finansowe w Euro

pie — to dojdziemy zapewne do przekonania,

że ostatnie konferencye wiedeńskie posunęły

może naprzód i ułatwiły tylko formalne wa

runki działania, to je st porozumienie między

kierownikami skarbowej polityki obu części

monarchii; nie zdołają one ani przybliżyć

chwili rozpoczęcia samej akcyi, bo t a od in

nych zgoła zależy warunków, ani też tem

mniej oznaczają one rychłe podjęcie pierw

szych praktycznych kroków na drodze tej do

niosłej reformy.

Powtarzać dziś, że stosunki monetarne

Austro-Węgier są w stanie anormalnym, że

sprawa ostatecznego ich uregulowania jest

nietylko — j ak sądzą niektórzy — kwestyą

honoru państwa, ale nadto i przedewszyst

kiem kwestyą najżywotniejszego interesu spo

łeczeństwa, byłoby chyba zbytecznem, jak

zbytecznem jest wskazywanie tych wszystkich

ł strat i szkód ekonomicznych, których źródłem

jest chorobliwy stan dzisiejszy. Ale z drugie,

strony nie zawadzi przypom nieć dwóch rze

czy : naprzód, że złe lnb niezupełne rozwią

zanie tej sprawy byłoby większem nieszczę

ściem od pozostawienia jej w stanie dzisiej

szym , bo każde nowe złe, już dlatego, że

nowe, że sprowadza zmiany i wstrząśnienia,

est stokroć zgubniejszem od zła starego, do

rtórego, chociaż z biedą, ułożyły się stosunki

społeczne i ekonomiczne. To jedno. A dalej,

pomijając spory teoretyków, już sama dys

kusya, która odbyła się na wiosnę w komisyi

rndżetowej austryackiej Izby poselskiej, wy

kazała, jak daleko, j a k skrajnie rozchodzą się

w tej mierze zapatrywania i interesy różnych

krajów i warstw społecznych, jak mało doj

rzałą jest kwestya waluty nawet w najbir

dziej zasadniczych swych podstawach, nawet

w pytaniu co do środków obiegu przyszłej

monety.

Śmiało rzec możaa, że w równej prawie

mierze, jak ugruntowane jest przekonanie, iż

waluta austryacka musi być uregulowana,

kwestya druga, j a k ma być uregulowana,

jest w łonie reprezentacyi ludów Cislitawii

po prostu tabula rasa. I przyznajemy, że te

dyametralne różnice zdań, które tutaj się o

kazały, są objawem o wiele naturalniejszym

i — powiedzmy szczerze — głębszym od

idyllicznej zgody i harmonii, która w sprawie

waluty panuje za Litawą. Z zachowania się

Sejmu węgierskifgo, z łatwości, z jaką tam

wszyscy zgadzają się na walutę złotą, zda

waćby się mogło, że jestto jedna z najprost

szych spraw do załatwienia. Niestety, b;ak

wszelkich wątpliwości bywa bardzo często ob

jawem niezdawania sobie sprawy z trudueści,

jakie kwestya dana nastręcza. Trudno uwol

nić pana W eckerle od pewnej winy w tym

optymizmie członków Sejmu węgierskiego.

Minister węgierski zajmuje w sprawie regu

lacyi waluty stanowisko pełae nadzwyczajnej

ufności, a wobec posłów jest w tej mierze

trochę zanadto — jakby to powiedzieć — u

dzielająeym się.

Jakkolwiek inieyatywa do tej doniosłej ak

cyi wyszła nie z Pesztu, alo z Wiednia w o

statnim roku ministerstwa p. Dunajewskiego,

to jednak następca jego Dr Steinbaeh zacho

wuje się w tej sprawie bez porównania ostro

żniej i powściągliwiej od swego węgierskiego

kolegi. Mimo to m ylił’)y się ten , kt,oby są

dził, że przeszkody stojące w drodze akcyi

mają swe źródło w austryackiem minister

stwie sk arb u; przeciwnie leżą one w samej

sprawie i w otaczających ją warunkach ze

wnętrznych, a trudności te są tak wielkie,

że zapatrywanie p. Weckerlego o ,,zupełnej

gotowości" Węgier do działania nważać mo

żna za piękne złudzenie.

Wspom niel śmy wyżej, że wśród członków

parlamentu austryackiego, którzy mieli już

sposobność zaznaczenia sweg) w tej materyi

stanowiska, różnice zdań zaczynają się w punk

cie pierwszym, w odpowiedzi na zapytanie,

jaki m a być środek obiegu przyszłej waluta;

w szczególności zaś, ponieważ o walucie czy

sto srebrnej mowy nie było, chodzi o to, czy

podstawą obiega ma być złoto, czy też oba

te kruszce szlachetne. Wątpliwości te obja

’wiły się jednak tylko między członkami p a r

lamentu. Eząd w tej mierze zajął już sta

nowisko niedwuznaczne, a mianowicie oświad

czył Dr Steinbach, że dla niego nie ma wąt

pliwości, iż przyszła waluta moż-s być jedvnie

walutą złotą. D u sprachst ein grosses W ort

gelassen aus. Już zaraz w komi-yi budź to

wej ozwtły się gło3y, podnoszące poważae

zarzuty, wskazujące na doniosłe, a ujemne

skutki przejścia Austryi do rzędu państw

z walutą złitg. Zdać sobie sprawę z tych

skutków trzeba koniecznie przed przystąpie

niem r a seryo do tej olbrzymiej akcyi, któ

rej sama możliwość jes t chlubą dla kr dytu

monarchii i s tanu jej finansów, ale w której

każdy błąd, powtarzamy, staje się klęską,

każda pomyłka nieszczęściem.

W przeddzień, a przynajmniej w niezbyt

może wielkiej odległości od chwili, w której

parlament austryacki, a więc i posłowie pnl

scy będą musieli zająć wobec sprawy waluty

zdecydowane stanowisko, ukazała się wydana

przez naszą Akademię Umiejętności ks ążka.

która, jak może żadna inna, wszechstronnie,

gruntownie i jasno rozbiera i rozstrzyga kwe

*tyę właściwych środków obiegu monetarnego.

Znakomite dzieło prof. Dra Milewskiego:

,,Stosunek wartości złota do sre

bra," ma w sprawie regulacyi waluty do

niosłość i wartość tem większą, ile że bez

pośrednim celem jfgo uie było wywołanie

praktycznych skutków w tej sprawie, że więc

brak w niem zupełny jakiejkolwiek wobac

kwestyi przywrócenia waluty w Austryi ten

dencji. Na zasadzie historycznej i statysty

cznej opierając krytykę mono- i biinetalizmu,

dostarcza jednak książka ta niezmiernie bo

gatego materyału także dla sprawy nas tutaj

obchodzącej. W szczególności to, co w komi

syi budżetowej austryackiej Izby poselskiej

zaznaczyło się tylko ogólnikowo, w formie

obaw i przypuszczeń co do prawd ?podobnych

następstw złotej waluty, tutaj występuje

w zarysach ostrych i pewnych, w świetle

taktów i cyfr. Dlatego uważamy sobie za

obowiązek zwrócić uwagę publiczną na pracę

prof. Milewskiego, nad którą zastanowimy się

obszerniej i bardziej szczegółowo.

Przegląd polityczny*

Wewnętrzne przesilenie ekonomiczne, jakie prze

bywa obecnie Rosya, zwraca na siebie naturalnym

rzeczy porządkiem pilną nwagę zagranicy, wpływa

bowiem decydująco na politykę zagraniczną mo

carstwa, o którego usposobieniu pokojowem słyszy

się nader często, jakkolwiek mało się w nie wie

rzy. Jeden z dzienników wiedeńskich Deutsche Ztg,

pomieszcza w ostatnim numerze ciekawy o stosun

kach rosyjskich komunikat z Londynu, godzien

uwagi i streszczenia. Redakcya dziennika zaopa

trując list ów w kilka słów wstępu, zaznacza, że

dzisiejszy stan Rosyi przypomina sytuacyę we

Francyi bezpośrednio przed wybuchem pierwszej

rewolncyi. Korespondent Deutsche Z tg, który czer

pie informacye swoje z kół dyplomatycznych, a

mianowicie od osób będących w związkn z amba

sadą angielską w Petersburgu, zapewnia, że rząd

rosyjski zwraca swoją nwagę wyłącznie na we

wnętrzne niepokoje, które wskutek klęski głodo

wej obejmować już zaczynają prawie trzecią cześć

państwa. Car jest usposobiony jak najbardziej po

kojowo i myśli jedynie o sporach religijnych i o

utrzymaniu kościelnej jedności w prawosławnej

Rosyi. Minister wojny W?nnowski otwarcie wypo

wiada, że uzbrojenie armii potrzebuje jeszcze kil

kn lat energicznej pracy i nie kryje, że wyżywie

nie wojska wśród obecnych stosunków będzie

przedstawiało pewne trudności. Głód, panujący

w trzynasta guberniach i prześladowania religijne

przysporzyły stronników nihilistom i partyi kon

’stytucyjnej. W Charkowie, Kijowio, Odessie i Pe

tersburgu rozszerzane są proklatnacye, domagające

się za wszelką cenę nadania konstytucyi. Areszto

wano już przeszło 1.100 studentów i zesłano icb

drogą administracyjną. Pisma ulotne, zwrócone

przeciwko autokraoyi cara, żądające wolności sło

wa i religii, wywołują wielkie wzburzenie umysłów

wśród inteligentnych kół miejskiej ludności. W pe

tersburskich sferach rządowych panuje przerażenie

z powodu, iż ruch rewolucyjny tak niepospolicie

wzrósł w ostatnich miesiącach. Najlepszym rysem

charakterystycznym sytuacyi jest fakt, że rząd

zabronił zwykłego corocznego obchodu pamiątki

zniesienia poddaństwa w dniu 3 marca; świadczy

to wymownie o jego rzeczywistej obawie wobec

wszystkiego, coby mogło dać choćby najlżejszy

powód do poruszenia umysłów ludu w ducha libe

ralnym.

Niektóre dzienniki berlińskie podały wiadomość,

że kanclerz Caprivi jest znużony urzędowaniem i

zamierza się podać do dymisyi. Ponieważ te same

dzienniki jako następcę na stanowiska kanclerza

wymieniają księcia Bismarcka, łatwo odgadnąć,

jakie jest źródło tej sensacyjnej pogłoski. Mówią

także o ustąpieniu ministra Herrfartha; wiarogo

dności tego doniesienia sprawdzić dotychczas nie

podobna. W każdym razie warto zaznaczyć, że

dzienniki bismarckowskic rozpoczynają na nowo

zawzięty atak przeciwko dzisiejszemu rządowi

Biorą w nim udział Hamb. Nachr., Milach. Allg.

Ztg oraz wolnokonserwatywny Deutscher Wochen

blatt. To ostatnie zwłaszcza pismo oświadcza, że

Caprm z natury rzeczy powinien być następcą

Moltkego, a cie Bismarcka.

,,Nowy kurs się

chwieje; — pisze Wochenblatt — coraz więcej

daje się uczuwać brak silnej ręki sternika, któ

ryby okrętowi państwowemu niezmienny nadał

kierunek."

Niezadowolenie z obecnego stanu rze

czy ma, zdaniem wolnokonserwatywnego dzień

nika, obejmować wszystkie sfery i wszystkie stron

nictwa.

,,My życzymy sobie rządu, mającego j a

sny program we wszystkich ważnych politycznych

kwestyach. Rozprzężenie, brak stanowczości, chwiej

ność i niestałość polityki ministerstwa Capriviego

jest główną przyczyną owego niezadowolenia; po

litykę tę zatem należy zwalczać, ponieważ ona grozi

niebezpieczeństwem i państwu i dynastyi." Milnch.

AUg. Z tg znown opowiada, co następuje: ,,Zapewnia

no nas ze strony bardzo wiarogodnej, że cesarz

chciał ks. Bismarckowi z okazyi jego ostatnich

urodzin przesłać życzenia; kroku tego, który przez

cały naród powitanyby został z największą rado

ścią, zaniechano wskutek rady, której słuchać ce

sarz uważał za stosowne. Należy jak najbardziej

ubolewać, że w ten sposób doradzono cesarzowi,

ponieważ rada ta znajdowała się w przeciwień

stwie do uczuć narodu, jakoteż w przeciwieństwie

do interesów korony; sądzimy, że powinno być

zadaniem najwyższych odpowiedzialnych doradców

korony cesarzowi krok taki we wszelki sposób

ułatwić i tem samem nadać wnukowi cesarza

Wilhelma 1 splendor prawdziwej popularności."

Według doniesienia biura Reutera z Rio de

Janeiro, były prezydent brazylijskiej republiki je

nerał Deodoro da Fonseca zamierza usupąć się

w życie prywatne i zamieszkać na wyspie Pa

gneta. Stolica jest zupełnie spokojna. Wielu gu

bernatorów Stanów złożona z urzędu; w Bahia

przyszło nawet z tego powoda do mało znaczą

cych rozruchów. Times otrzymuje korespondencję

z Santiago, według której w prowincyi Rio Grandę

do Sul panuje wielkie niezadowolenie, że Peixoto

do nowego gabinetu powołał tylko jednego re

prezentanta prowincyi. Wojska powstańcze w Sao

Pedro stoją jeszcze pod bronią.

Korespondencyi ,,Czasu^

Poznaii 26 listopada.

(*) P. Józef Myeielski z Kobylepola pod Po

znaniem wydał broszurę p. t .: Offener B r i e f eines

Połen an die deutschen Einwoliner der ehemale

polnischen Landestheile. Krótka bros?,ara nio po

daje rzeczy nowych. Wzywa współobywateli nie

mieckich, żeby porzucili nieufność względem Po

laków, którzy pragną być użytecznymi członkami

całości. Z natury będąc obdarzeni gorącą miłością

s?, ego krajn, nie tracą nadziei w odbudowanie

ojczyzny w granicach, o których dziś dyskutować

nie można. Odbudowanie to dokona się nie prze

ciw Niemcom, ale, jak autor twierdzi, za współ

działaniem Niemiec. Obecnie żądają Polacy za

chowania i swobodnego rozwoju narodowości swej

pod opieką sprawiedliwej władzy. Autor nie dzi

wi się, że obecnie nie wszyscy Niemcy godzą się

na myśli takie. I a Polaków nie zabliźuiły się j e

szcze świeże rany. Mało dotąd było sposobności

do wzajemnej wymiany idei. Wszyscy ludzie

uczciwie myślący powinni się starać o usunięcie

powodów rozgoryczenia, jak niemniej o to, żeby

każda narodowość, bez szkody drugiej, rozwijać

się mogła na pomyślność ogółu.

Tutejszy Tageblatt, półoficyalny, dając wyjątki

z broszury, zaznacza, że zapatrywania w broszu

rze zawarte już niejednokrotnie s :ę ujawniały, a

co do terytoryalnego odgraniczenia nowej Polski

spodziewa się, że autor zrzeka sie przecież osta

tecznie oderwauia polskich części od państwa

pruskiego. Przypominamy, że nawet za ks. Bisma-

cka n nas wielokrotn’e twierdzono pół żartem, pól

prawdą, że Bismarck Polskę odbuduje. Przypu

szczenia te się nie sprawdziły, bo Bismarck dostał

dymisyę, zamm mógł w czyn wprowadzić ^głębo

kie idee polityczne, tkwiące w prawach antipol*

skicb."

P. Józef Mycie!ski dotąd otwarcie nie występo

wał w publicystyce politycznej. (Do lista tego

powrócimy jeszcze osobno. P rzyp. Red.).

W sprawie uezczema poselskich zasług X. Ar

cybiskupa istnieje tymczasem projekt ofiarowania

mu złotego łańcucha z krzyżem i sygnetu.

K ijów 21 listopada..

(l) Pierwszych dni listopada zmai ł tutaj ostatni,

rzec możua, z Mohikanów, profesor J. Fonberg,

niegdyś uczeń, a potem profesor uniwersytetu wi

leńskieg:o. Pomimo 20 letniej służby na uniwersy

tecie kijowskim (od r. 1840-1860), nieboszczyk

do końca życia pozostał tym, kim był z urodze*

Szekspir w Polsce XVIII wieku.

(Dokończenie).

Ciekawem byłoby dziś dochodz’ć , jakie wraże

nie wywołał na publiczności polskiej ów Szekspir

w _poprawnej edycyi. "

Czy podobał się ten ro

dzaj humoru ? czy zastanowił słuchaczy me sza

blonowy sposób kreślenia charakterów i misternie

pomyślana intryga? Pytanie, na które dzi ju.

trudno odpowiedzieć, skoro krytyka teatralna wów

czas jeszcze nie istniała, a sztuki oklaskiwano

lub — wysykiwaao bez donoszenia o tem w g a

zetach pnbliczności nieobecnej w teatrze, /.daje

się jed n ak , że ,,Samochwał" uznania me znalaz..

W kilkanaście lat potem (1801) w ^owym pamię

tniku warszawskim ukazał się artyku ^ *y,,

wany: ,Moje spostrzeżenia nad te^rem

a p^p

sany trzema imcyałami: J. K. W. (y _ oł__*

Autor tych spostrzeżeń, sięgając pamięcią ws.ecz

aż do początków polskiego teatru w Warszaw ę,

przypomina sobie niesłychane prażenie jakie me

bionego i zagłuszonego poklaskami,

Amnnt

teatr polski grał sztukę: Samochwał alb° A^

w ilkołak . Nie jestem teraz na przyzwmtem m y

scu, abym błędy tey komedyi kry tykował. J ak

natenrazwięcey oniey mepowiem,tyl

nie nie warta; kto zaś ią lepiey w samem. źród e

chce poznać (ieżeli się podoba) me ży 9 »

tylko uwiadamiam, niechay ią przeczyta z uwagą

czy z roztargnieniem: w obydwa przypadkach

znudzi się zapewne i wyznać będzie musiał, J o

nasz teatr polski złym piastunom w młodości swo

iey do wychowania był powierzony...

Sąd to surowy, a niesprawiedliwy. Jest zas o

tyle dziwniejszy, że wyszedł z pod pióra czło

wieka, obdarzonego widocznie trafnym zmysłem

literackim; wszystkie nwagi, jakie po za tem autor

, Spostrzeżeń" czyni, są całkiem słuszne, jego zas

zachwyt dla sztuki Diderota i rozwijanej przez

tego encyklopedystę teoryi dramatycznej dowodzi

nam, że nie był to wcale drewniany umysł psen

doklassyka, niesięgająe*go no za granice, ozna

czone przez Woltera. Ow J. K. W. domaga się

zresztą sam w dalszym ciągu artykułu, aby Szek

spira wprowadzono na scenę warszawską; rzuca

coś naksztalt myśli upaństwowienia teatrn, zarzu

cając dyrektorom prywatnym chciwość zysku, dla

której teatr nie może się rozwinąć; słowem oka

zuje w wielu swoich pomysłach wyższą inteligen

cyę i gust trafny. Widać więi tylko z tego, że

publiczność warszawska nie zrozumiała angielskie

go humoru Szekspira, przyzwyczajona widocznie

do fars w innym styla i rodzaju. Było to zdaje

się pierwsze, a chyba że i ostatnie niepowodze

nie Szekspira na polskiej scenie.

Nie zdobywszy sobie łask ,,szerokiej publiczno

ści11, nie przestał mimo to Szekspir jednać dla sie

bie zwolenników pomiędzy umysłową śmietanką

ówczesnej Polski. Mamy dowody, że świat lite

rack i, zbierający się na salonach u familii i na

czwartkowych obiadach n króla, nie lekceważył

sobie wcale ,,pewnego Angielczyka4* i nie żywił

ku niemu zasadniczej niechęci, pomimo że raziła

go zewnętrzna szorstkość formy i niezachowanie

klassycznych reguł. Coxe w opisie swojej podró

ży, odbytej do Polski około 1780 roku, opisuje

ze’ zdumieniem tę głęboką znajomość literatury

angielskiej, a zwłaszcza Szekspira, o jakiej prze

konał się w rozmowie z królem Stanisławem.

nByłem zdumiony - powiada - jego nadzwyczaj

ną znajomością ustroju naszego państwa, naszych

praw i naszej historyi, które to wiadomości tak grun

townie posiada, iż widać, że ich sobie bez szczegól

nego trudu nie mógł przyswoić. Zna również bar

dzo dobrze naszych najlepszych pisarzy, a jego

uwielbienie dla Szekspira, pełne ogni

stego zapała, było dla mnie doskonałym do

wodem, jak dalece obeznany jest z naszym ję

zykiem i jak trafnie prawdziwą poezyę rozumie..

Na czwartkowych obiadach, musiał król nieraz o

Szekspira potrącać w rozmowie, on co tak lubił

dyskutować o poezyi. Czy i to towarzystwo czwar

tkowe studyowało za jego przykładem angielskie

go poetę? «Xsiąże poetów4* zestawił w swoi(

dziełach dwie wzmianki o Szekspirze: jednę w o

wej pierwszej encyklopedyi polskiej, którą wydał

już po opuszczeniu Warszawy i przesiedleniu się

do Heilsberga, w Zbiorze ’potrzebniejszych wiado

mości porządkiem alfabetu ułożonych ( 1781).

Drugi zaś raz pisze o nim w dziele pośmiertnein:

0 rymotworstwie i rymotworach. Obie wzmianki

stosunkowo dość snche i mało charakterystyczne,

nie wykluczają przypuszczenia, że Krasicki czytał

Szekspira w oryginale, ale i nie potwierdzają go

w niczem. W pierwszej z nich przyznaje mu ,,wiel

kość umysłu i nader płodną imaginacyą,** w dru

giej zarzuca njakowąś dzikość,4* oddaje hołd ,wiel

kości umysłu,** która mu ,,zastąpiła wielkość na

nki4* i konkluduje »że wśród najgrubszych błędów

okazują się niekiedy takowe światła, iż wznoszą

działacza nad mistrze." Że Krasicki, ów pierwszy

tłomacz Osyana, a więc korzystający z literatury

angielskiej, mógł znać te dzieła, ,wznoszące dzia

łacza nad mistrze,4* jest wogóle rzeczą więcej niż

prawdopodobną.

Inny z uczestników czwartkowych zebrań, Trem

becki, zostawił również dowód, że go poeta an

gielski zainteresował. Pomiędzy wierszami Trem

beckiego, które około r. 1820 na podstawie jego

spuścizny pośmiertnej w Tygodniku wileńskim o

głaszano, znajduje się także tłomaczenie słynnego

monologu Hamleta »ze znaiomey pod tym tytułem

sztuki Szekspira.4* Przekład nie jest jedgak doko

nany na podstawie »znaiomey sztuki,** ale ogła

dzonej i ,ucywilizowanej1* przeróbki Woltera, a

jak się ze wszystkiego zdaje powstał w epoce

tulczyńskiej życia poety, a więc gdzieś w czasie

odpoczynku między rzeźbieniem Zofiówki, a stu

dyami nad Długoszem i Przyłuskim. Przekład wy

szedł okropnie: nawet Herkules nie podoła kilku

napastnikom, tem więcej biedny Szekspir połą

czonym siłom Woltera i Trembeckiego. Reflexye

Hamleta przeszedłszy przez ten podwójny alembik

dobrego smaku i ogładaznia z błędów barbarzyń

stwa wyglądają po prostu strasznie:

Już czas nieporuszonem wybierać obliczem

Śmierć albo gorzkie życie, z czego więcej niczem. (?)

Bóstwo, jeśli jesteś, oświeć moję wolą

1Mamli starzeć pou srogą schylony niedolą?

Więdnieć dłużej lub skończyć okropne rozpaczy ?

Czy jestem? kto mnie trzyma? i co się śmierć znaczy?

Jestto koniec ucisków .............

Nie! tłomaczenie Szekspira nie pomnoży sławy

poetyckiej wielkiego twórcy Zofi)ówki. Widać, że

ten człowiek nie był w stanie zrozumieć Hamleta,

skoro był w stanie tak go tłomaczyć. Mówiąc jego

własnemi słowami (o Węgierskim) wygląda ów

przekład :

jak w parze

Złączeni z Rafaelom sokalscy malarze . . .

I gdyby nie to, że niema do tego żadnych zre

sztą danych, możnaby zwątpić o autentyczności

ogłoszonego w Tygodniku wileńskim fragmentu...

Charakterystyczną jest zaś rzeczą; że wszędzie,

gdzie Szekspir wywalczać sobie musi dopiero

uznanie, przednią strażą jego sławy są nie korne

dye i nie dramata h storyczne, lecz tragedye.

W Niemczech pierwszem dziełem tłomaczonem jest

Juliusz Cezar, nustępnera (1758) Romeo i Julia.

We Francyi Wolter (1736 r.) pisząc swoją Śmierć

Cezara, tę samą, na którą, jako na przykład

lekceważenia reguł powołuje się Rzewuski — nie

wstydzi się zapożyczyć od angielskiego ,barba

rzyńcy" wstępnych scen swojej sztuki. Jego na

stępca na fotelu nieśmiertelnego w Akademii:

Ducis, poprawia błędy Otella, M akbeta i Hamleta-,

o komedyach Szekspira naówczas jeszcze się nie mó

wi. Podobnie i n nas Hamlet toruje Szekspirowi

ścieżki. Jego to czytuje widocznie Trembecki, on

następnie znajdnje pierwszych tłomaczy w Pol

sce: Bogusławskiego, Kamińskiego i Horodyskie*

go, on jest też pierwszem rzeczywistem dziełem

poety, które się na scenie polskiej, we Lwowie,

nkaznje (1797). Odtąd mogliśmy i my za Jonso

nem powtarzać: on nie należy do Anglii, on do

wszystkich należy.

W ogólności stosunek naszych pisarzy XVIII

wieku do Szekspira świadczy o nich dość po

chlebnie. Sąd Woltera był później nawet dla

Osińskiego za surowy, sąd Gottscheda zawiera

tyle wręcz śmiesznych i oburzających zarzutów,

że wobec tego glosy naszych autorów muszą się

wydać pełnemi tolerancyi i sympatyi dla albioń

skiego poety. Są o?c w swych uwagach czasami

trochę zabawne. Czartoryski, który mu zarzuca

,b rak wykształcenia i płynące s t ą d niensza*

nowanie regnł," Krasicki, powtarzający za innymi

0 ,jakowejś dzikości" Szekspira, nie rozumieją

go widocznie. Nie mają oni jeszcze otwartego

ucha i serca dla tych tonów, do których ich nie

przyzwyczaili klasycy francuscy. Nie’ uznają bo

gatej jego fantazyi, ulatającej często w nadpo*

wietrzny kraj Tytanii i jej Elfów, lnb schodzącej

czasami do ponurej krainy bolingbrokowyeh du

chów i makbetowskich czarownic, nie uznają głę

bokości jego myśli, rozświetlającej, jak błyska

wica, największe zagadnienia ludzkie, nie podoba

im się szorstki czasami, ale nigdy wymuszony

jego humor, szukają natomiast w jego dziełach

tego, co szczytne i patetyczne, tego, co Racine

lub Corneille mogliby przejąć od Szekspira. Wer

vieles bringt, w ird manchem etwas bringen, to też

1 dla nich przynosi on wiele; a o ile to, co wznio

słe, icb poruszy, to, co tkliwe, ich zachwyci, o tyle

przyznają mu chętnie, że ,,dziwny jest w opisa

niu rozmaitych duszy poruszeń," lub że ,wznosi

się nad mistrze." Inne zalety jego dzieł pozosta

wiają ich obojętnymi, albo nawet obrażają ich

estetyczną rutynę: to są owe ,najgrubsze błędy,"

o których mówi Krasicki. Ale uprzedzenia lub

jakiejś wo!terowskiej zaściankowości, niema ani

śladu przez cały wiek XVHI.

Później — zapewne — jest pod tym względem

inaczej, gorzej: za czasów Księstwa warszawskie

go dzieła Szekspira zostają wyklęte, a imię jego

staje się rzeczywiście synonimem barbarzyństwa.

Tylko na szczęście stan taki nie trwa dłngo

pierwszy manifest nowego kierunku, pierwsza

ballada młodego reformatora z nad Niemna (Ro

mantyczność) wychodzi w świat pod godłem, zą

pożyczonem z Szekspira.. . . . *)

*) O Szekspirze w Polsce pisali dotąd: prof. Sta

nisław Tarnowski (w Przeglądzie P olskim 1877) i

Dr Ziołecki (Shakespeare i n Poland 1883). Obie

prace zajmują się głównie przekładami z XIX wieku.

Stanisław Estreicher.

Oddzielne Nrl Czasu, oilTznpL *sterćzy?wKrakowie d o n*edsiel° 1 dni świąteczne.

WeLwowiepoJO*.do nabyciawBia^edn?o»»?tI*0Wie,lnLzPosyłkąpocztową12o.

Prenumc"

yno^

Ł"dW,k*L

W m i e j s c u .....................................................................

nacałyroknakwartałna1miesiąc

Poc*«ą w państwie austryackiem

;

20 złr

5 złr.

1 złr. 80 ct.

___, t,

niemieckiem .

6 złr.

2 złr. 50 ct.

d° Włoch, 1 rancyi, Anglii, Belgii Szwajearyi T W rl

Złr

7 złr’

3 złr

, innych państw, nałeżących do związku p o S g o 7*

32 złr

Prenumeratę przyjmuje ale 4 EU

8 złr.

3 złr.

Ł!aty z pieniądzmi i przekazypieniężne n ! nrennmPTVtf°: * ° ,

dnia w miesiącu,

do Administracyi Czasu w Krakowie _ L istSrekl^m ^J °głoszema uPrasza si? nadsyłać franco

poiztowej. Listówmefrę,nkowanych nie przv ,m u 1e*te

nif°^mtowane nie p odlegają opłacie

nadsyłanych nie zwraca się.

Prenumerat( przyjmują:

Administracya ,CZASU" w HiEhowte i urzędy pocztowe, miejscową prenumeratę księ

garnia S. A . Krzyżanowskiego, handel Smidowicza w Sukiennicach, biuro dzienników i ogłoszeń

Ignacego H erza przy placu Maryackim 1. 9, handel Bajera przy ulicy Grodzkiej, główna trafika róg

Kynku i ulicy św. Jana.

—

O g ło s s e n i a (instraty) przyjmuje się za opłata od miejsca wierszu

drobnym drukiem (petit.) za pierwazy raz 10 ct., za każdy następny po 5 ct. - Msdeałane (na 3 stronie)

od miejsca wiersza drukiem drobnym po 30 ct. za każdy raz. - (tg(oMeniii I prenumeratę przyj

mują: we Lwowie Biuro dzienników ulica Karola Ludwika 1. 9; w Puryżu wyłącznie p Adam,

105 bis Boulevard Raspail, (prenumerat.« p. W . Raczkowski, Courbevoi pod Paryżem , rue du Chen;in

de fer 44); w Wiedniu pp. Haasenstein 4 Vogler (także w Hamburgu, Frankfurcie n. M , Berlinie,

Lipsku, Bazylei i Wrocławiu), A. Oppelik, R. Mosso (także w Berlinie, H amburgu, Monachium i No

rymberdze), H. Schalek, M. D ukts, J . Danneberg, II. Friedl, (tylko prenumerato pp. H. Gold

schmidt 4 C.), w Frankfurcie rs. !M. G. L . Daube 4 Co. W Warszawie przyjmują ogło

szenia pp. Rei chmar i Frendler, biuro ogłoszeń przy ul. Senatorskiej.

1 of 6 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction