Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 645 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner 1.67

Kraków, Środa 24 Lipca 1907.

Rocznik LX.

Pierw

sza

Z Wieduia piszą nam:

Jutro kończy się pierwsza sesya nowej Izby

poselskiej.

Krytyka czynności streszczona w słowach ,,Izba

zrobiła tylko to, co mnsihła", wszędzie indziej by

łaby ujemną, w Austryi uznać ją wypada za do

datnią. Powszechne głosowanie zrodziło się jako

dziecię grzechu, któremu matką była obstrukcya;

uowy parlament dotąd ustrzegł się tego grzechu.

Myliłby się jednak, kto sauacyę uważaćby chciał

za trwałą. Mimo krótkości sesyi, niejednokrotnie

już groziła obstrukcya, a ani czeskie wymyślania,

ani ruskie śpiewy na gruntowną sanacyę nie

wskazują. Przytem niebyło też do obstrukcyi na

macalnego powodu, bo rząd wystrzegał się wszel

kich jednostronnych zarządzeń, wielką kwestyę

narodową rozdrobnił a i w małych rzeczach wy

strzegał się stanowczej deoyzyi.

Najgroźniej dla spokoju Izby przedstawiały się

stosunki w klubie czeskim. Po wyborach hasło

o solidarności narodowej dokazało u Czechów cu

du, bo złączyło w jeden klub szereg frakcyj o

najsprzeczniejszych programach, jak Staroczechów

z radykałami, a kat( lików z realistami. Hasło je

duak nie ma u Czechów dosć siły, by wystarczyć

za trwałą spójnię ua przyszłość. Solidarność kin

hu czeskiego przerywała się z dnia na dzień a

wreszcie przy głosowaniu o budżecie tak jakby

już nie istniała. Trudno mówić o wspólnym kia

bie tam, gdzie część posłów wyraża rządowi za

ufanie, którego mn druga częś o ]mawia. Gorszą

ca scena pod kon ec wczorajszego posiedzenia

przypieczętowała jeszcze ten rozłam. O wiele sku

teczniejszą okazała się solidarność po stronie nie

mieckiej, bo jakkolwiek Niemcy podzieleni są na

dwa wielkie związki parlamentarne, to jednak na

zewnątrz antagonizm ani razn ostrej nie przybrał

formy.

Takie antagonizm między grupami mieszczań*

skiemi a socyałistami dotąd nie objawił się zbyt

ostro. Stwierdza się to, co przewidywał Czas:

proces demokratyzacyi państwa sprawił, że na

razie stronnictwa mieszczańskie stawiają postu

laty, równoległe z postulatami socyalistycznymi,

na objawienie się zaś antagonizmu programowego

nie było dotąd czasu i sposobności. Wnioski so

cyalao-polityczne z tej i z tamtej strony wnoszone

są niemal identyczne, a w niektórych kierunkach

wnioski grup mieszczańskich prześcigają nawet

wnioski socyalistyczne. Socyaliści np. jako stron

nictwo klasowe dbają przy ubezpieczeniu na sta

rość tylko o robotników przemysłowych, kiedy inne

grupy mają na okn ubezpieczenie jak najbardziej

powszechne.

Przytem u socyalistów widocznem było usiło

wanie utrzymania się na poziomie der Regierungs

fahigkeit, co objawiło się już przez ich zachowa

nie się wobec Korony w Izbie, przez obecność

przy orędziu cesarskiem, przez stanowisko wobec

wniosku jubileuszowego itd. Wewnątrz klubu ko

sztować to musiało wiele wysiłku, bo nawet ca

zewnątrz przedostawały się wnioski, które nie d j

rżały do wniesienia, bo klub odmówił podpisu.

Największy błąd taktyczny pspełnili Rusini:

wystrzelali naboje przed właściwą bitwą. W cza

sie dyskusyi o wyborach galicyjskich i dyskusyi

budżetowej mówcy z obozu ,,ukraińskiego14 wy

recytowali wszystkie fałsze i potwarze, przez łata

przez prasę ruską nagromadzone, tak, że gdyby

chcieli wywołać jakie takie wrażenie, musieliby

chyba opowiadać o zarzynaniu przez ,Lachów14

dzieci ruskich. Efekt był taki, że główny ,m ści

ciel" ruskiego narodu p. Trylowski przemawiał

iuż wczoraj przed pustemi ławkami, dzienniki po

mieściły tylko króciutkie ustępy jego mowy, a tyl

ko jeszcze N . f r . Presse dla ratowania sztandaru

dodała mały Schmerzensschrei. Ruskie przysłowie

mówi: ,peresadały sakramentami

Nasi ludowcy marnują się w sprzecznościach.

Stronnictwo o instynktach chłopsko zachowawczych

pod buławą radykalnych hetmanów nie może zdziałać

nic pozytywnego i musi się zmarnować. Posłowie

włościańscy, którzy rwą się do piacy, jednak tra

cą siły w biernej negacyi spętani łańcnchem ja

kiejś Rady małej i wielkiej, jakichś kongresów i

całego tego aparatu, w które wtłoczyli ich przy

wódcy.

A^Koło polskie? O niezdrowej emulacyi frak

cyjnej pisałem jnż kilkakrotnie, sprawiedliwość

każe jednak wyznać, że dzięki zapobiegliwej dziel

ności przywódców, solidarność Koła dotąd naj

mniejszego nie poniosła szwanku. Nadzieje jednych,

a obawy drugich nie ziściły się: Koło polskie jak

przedtem, tak i dziś stoi silne ideą solidarności,

poważne i poważane, a wpływem najliczniejszym

dorównujące klnbom. Dowodem tego stanowiska

jest fakt, że bez żadnych ze strony Koła żabie

gów, inne klnby ofiarowały reprezentantowi Koła

miejsce w prezydyum, zasługą zaś Keła był wy

bór ze wszech miar na to stanowisko odpowie

dniej osobistości. Miejmy nadzieję, że zwolna i

niektórzy z pomiędzy nowych posłów przejmą się

duchem i tradycyą Koł i i zamiast szukać wzorów

u Czechów i Niemców, wzorować się laczej będą

na własnych przywódcach.

(=z)

Wiedeń 23 lipca.

5EKrólestwa.

W arszaw a 22 lipca.

Bezsilna rewolucya. — Represye. — Przeciw prasie

polskiej. — Renesans samowoli. — Teatry.

Jeśli pominiemy wypadki bandytyzmu, liczniej

sze znów od pewnego czasu, zwłaszcza na pro

wincyi, to w całym kraju panuje obecnie spokój,

większy niż kiedykolwiek przedtem w ciągu trzech

łat ubiegłych. Tak zw. ,rewolucyoniści", zdzie

siątkowani aresztowaniami, wyrokami sądu wo

jennego i zdradą wewnętrzną nie zdolni są, przy

najmniej ma razie, do energiczniejszej akcyi. -

Przyznają to sami w swych publikacyacb, poja

wiających się zresztą od pewnego czasu dość

rzadko, jak również że pomylili się, licząc na

bezsilność ,,caratn14, na zupełne rozprzężenie ma

szyneryi administracyjnej i wojskowej. Zmniejsza

się też coraz bardziej i coraz widoczniej dawniej

szy wpływ agitatorów na warstwy robotnicze,

które po części doprowadzone do ostatecznej nę

dzy, odwracają się od dotychczasowych swych

przywódców i szukając pracy, godzą się na wszel

kie warunki. Znamienny pod tym względem jest

rozpaczliwy list kilkudziesięciu robotników, wy

dalonych swego czasu z fabryki Poznańskich

w Ł »dzi, błagający o przebaczenie im winy i

przyjęcie ich z powrotem do pracy.

W każdym razie wiele czasu upłynie zanim

tutejsze żywioły rewolucyjne zdobyć się znów bę

dą mogły na obszerniejszą ,,propagandę czynu".

W innych zaś warstwach naszej ludności nie ma

w tej chwili najmniejszego materyału do wznie

cenią czynnego oporu — Warstwy te doszły

już na ogół do świadomości, że jedynie na

drodze usilnej, świadomej swego c-elu, poko

jowej pracy nastąpić może polepszenie naszego

położenia, że natomiast wszelkie gwałtowne wy

buchy stanowią jedynie wodę na młyn tych,

(Wydani«

którym w osobistym ich interesie zależy na n

trzymaniu dotychczasowych stosunków.

Pomimo jednak pokojowego usposobienia kraju

nie ma mowy o zniesienia stauu wojennego, a

owszem represya wzmaga się z dniem każdym.

Nie ma więc od dłuższego już czasu dnia prawie,

w którymby policya nie dokonała całego szeregu

rewizyj w domach prywatnych i aresztowań. Are

sztowania te nie ograniczają się zaś bynajmniej

do ludzi, podejrzywanych o propagandę rewolu

cyjną, a choćby tylko szkodliwą dla państwa, lecz

ofiarą ich padają najczęściej osoby, nie biorące

żadnego udziału w polityce. Wystarczy znalezie

nie u aresztowanego listu, choćby najobojętniej

szego albo adresu tej lub owej cs-)by, aby doko

nać rewizyi i aresztowania. Główną jednak dzia

łalność rozwija obecnie władza tatejsza na pola

krępowania swobody drukowanego słowa.

Ofiarą tej gorliwości padło już kilka wydawnictw

peryodycznych, zamkniętych na czas trwania sta

nu wojennego, w tej liczbie redagowany w po

ważnym, przeważnie naukowym duchu tygodnik

narodowo -demokratyczny M yśl Polska. Główny

dziennik narodowej demokracyi Gazetę Polską

skazano onegdaj na 300 rubli kary za artykuł,

omawiający możliwość ponownej wojny pomiędzy

Japonią a Rosyą. Poetę p. Antoniego Langego

aresztowano przed kilku daiami i skazano na trzy

miesiące więzienia za powieść wydrukowaną w re

dagowanej przez niego Książnicy, którą natural

nie zamknięto również na czas trwania stanu wo

jennego. Los ten spotkać zresztą może dziś albo

jutro wszystkie wydawnictwa tutejsze. Wobsc bo

wiem niejasności i elastyczności przepisów ,,po

stanowienia obowiązującego11, dotyczącego prasy

największa nawet ostrożność redaktora nie zabez

piecza pisma przed katastrofą. Wogóle cenznra

zniesiona nominalnie, działa faktycznie ze zdwo

joną siłą. Pomiędzy innemi zapowiedziano kie

rownikom tutejszych teatrów prywatnych, składa

jących sztuki do ocenzurowania, że wróciły da

wne czasy, że więc ca nowo nie wolno w dyalo

gu ożywać ,,złotych i groszy11, lecz jedynie *l-u

bi i kopiejek".

Zdawać by się mogło, ża dwa lata względnej

swobody natchnęły społeczeństwo tutejsze jakąś

pewnością siebie i przynajmniej odzwyczaiły od

niewolniczego ulegania prywatr ej niejako samo

woli i chciwości wyższych i niższych przedstawi

cieli władzy. Okazuje się jednak, że długoletnia

niewola jeśli nie wykorzeniła całkiem, to w ka

żdym razie osłabiła znacznie wśród naszej ludno

ści zdolność do legalnego, prawnego oporn, do

walki przeciwko najjaskrawszym nawet naduży

ciom jednostek:. Oczywiście, że wobec tej apatyi

i uległości społeczeństwa biurokracya, czując się

oa nowo na siłach, wróciła do dawnych swych

praktyk, do dawnej swej samowoli. Ułatwia jej

oczywiście tę samowolę stan wojenny, przy któ

rym w rzeczy samej nie łatwo osądzić, co jest

dozwolone, a co podlega karze, i administracya

rozporządza dyktatorską niemal władzą. Zresztą

zaznaczyć należy, że nadużywanie władzy, prze

ważnie w osobistych, materyalnych ce)acb, daleko

częściej się zdarza na niższych niż na wyższych

urzędach tutejszych, że zwłaszcza ,,łapownictwo"

krzewi s :ę, jeśli nie wyłączcie, to przeważnie

w niższych dykasteryach urzędniczych.

Zawikłana do niemożliwości sprawa tutejszych

teatrów rządowych, wchodzi obecnie w nową fazę.

Projekt ich rumiastowienia" nie doszedł przynaj

muiej na lazie jeszcze do skutku, natomiast od

dano operę w dzierżawę prywatnemu przedsię

biorstwu w osobie tutejszej F.lhsrmonii, czyli,

wyrażając się ściślej, jej kierownika, p. Aleksan

dra Rajchmanna. Co do oportunizmu tego kroku

Prenum eratą prcy|mu|ą : Administracya Czasu w Krakowie I uraędy pocctowe.

Miejscową prenum erata księgarnia S. A. Krzyżanowskiego handle: St Karlińskiego, H. Kretsekweia.

Biuro dzienników Hopcasa i Salomonowej, Główna trafika.

Ceny ogło szeń : od wiersza petitem za pierwszy raz 20 hal., za każdy następny po 10 kaL- »**»a

tabela ryczny, cyfrowy, skomplik owany pierwszy raz 40 hal., następny po 10 hal.

N ad e sła n e i Nekrologia od miejsca wier,sza drukiem petitowym 60 halerzy sa każdy raz.

Głosy publiczności po 2 kor.; wszelkie prywatne komunikaty po kronice i po dziale ekonomi

cznym i t. p . po 1 kor. od miejsca wiersza.

Ogłoszenia i prenum eratą przyjmują: we Lwowie biura dzienników L. Plohna, A. Olszewskiego

St. Sokołowskiego, K. Buchstaba; w Jarosław iu Biuro dzienników; w Podgórzu Poturalski; w Prze

myślu A. Juszyński księgarnia,D. Heszeles; w Rzeszowie Al. Weiutraub; w Stanisław ow ie Jasieb

skl * bP-; Y Tarnowie M. Rockach, O. Haut: w Tarnopolu Komaniewski; w Paryłu wyłącznie

P* W. Kaczkowski, 14 Citć de Trevise; w Wiedniu Haasenstein A Vogler, R. Rosso (także we wszyst

kich bli ach); H. Schalek, M. Dukes, E. Braun, J . Danneberg, H. Friedl (tylko prenumerato H. Gold

schmidt th Comp.); w Frankfurcie n. M. G. L. Daube A Comp., w Pradze czeskie( Fr Hovorka

m r Za każdą zmianę adresu dopłaca się 40 hal.

"Wl

ADRES REDAKCYI: ul. św. Tomasza Nr 32.

Telefon Nr 80.

zdan:a zresztą są podzielone. Kierownikiem arty

stycznym dramatu ma zostać, jak wieść niesie,

zresztą nie stwierdzona i niezbyt prawdopodobna,

komedycpisarz p. Kazimierz Zalewski.

Zet.

Wywłaszczenie Polaków.

W sprawie zamierzonego wywłaszczenia Pola

ków w Prusach, dzienniki niemieckie w dalszym

ciągu podają sprzeczne z sobą wiadomości. W prze

ciwieństwie więc do Frankfurter Ztg i Berliner

Tageblattu, które doniosły przed kilku dniami,

że projekt wywłaszczenia zostanie podług wszel

kiego prawdopodobieństwa, jeśli nie zaniechany

to w każdym razie odroczony, główny organ agra

ryusiów niemieckich, Deutsche Tages Zeitung,

twierdzi stanowczo, że projekt wniesiony będzie

do sejmu w jesieni.

Odmienne informacye w tej sprawie podaje wol

no zachowawcza berlińska Post. Dziennik ten,

półarzędowy, dowiaduje się, że nowy projekt

antypol.ki rozszerzy podług wszelkiego prawdo

podobieństwa kompetencyę komisyi kolonizacyjnej

n:e przyzna jednak tej instytucyi prawa wywła

szczenia. ,Względy - pisze w dalszym ciągu

swych wywodów Post — które na wiosnę po

wstrzymały rząd od wniesienia projektu wywła

szczenia, nie utraciły nic na swej sil?, mianowi

cie nie zmniejszył się wcale opór w Izbie panów

przeciwko przymusowemu wywłaszczenia. Jeśli zaś

jedno z pism podało wiadomość, że książę na

Starymborku skłonił cesarza Wilhelma do zat sier

dzenia projektu wywłaszczenia, to wiadomość ta

dowodzi rzadkiej nieznajomości stosunków i płytko

ści sądu. Właśnie książę na Starymborkn należy

wraz z innymi wybitnymi przyjaciółmi polityczny

mi w Izbie panów, do nsjenergiczniejszych prze

ciwników przyznania komisyi kolonizacyjnej pra

wa wywłaszczenia. Wobec tego nie mylimy się,

przypuszczając, że projekt antypolski, który w je

siennej sesyi wniesiony będzie w sejmie prnskim,

obejm)wać nie będzie prawa wywłaszczenia, lecz

opierać się na innych zasadach".

Przypomnieć należy, i e na ubiegłej sesyi pru

ska Izba poselska większością, złożoną z zacho

wawców, narodewo-liberałów i kilku wolucmyśł

nych, przyjęła następającą rezolncyę w sprawie

dalszej polityki kolonizacyjnej:

l) Punkt ciężkości pracy komisyi spoczywać

winien w niemieckiej większej i mniejszej wła

sności ziemskiej, mianowicie za pomocą udziela

nia niemieckim właścicielom ziemskim taniego

kredytn, oraz środkó w, któreby zapobiegały prze

chodzenia własności ziemskiej z rąk niemieckich

w polskie. Należy także zapobiegać nadmiernej

zwyżce cen ziemi. 2) Energiczniej niż dotychczas

należy także starać się o osiedlanie niemieckich

robotników po wsiach i miastach, w danym razie

przy pomóey władz państwowych. 3) Organizacyę

komisyi kolonizacyjnej należy nprościć.

Niektóre dzienniki niemieckie npatrnją teraz

w tej rezolnoyi pewien rodzaj protestu przeciwko

wywłaszczeniu, którego projekt znany już był

izbie, gdy uchwalano rezolncyę. W pewnym

związku z tym komentarzem pozostają najnowsze

głosy prasy. Mianowicie Kdlnische Ztg donosi, że

opozycya, jaką projekt ten wywo’ał pomiędzy

ezlonksmi Izby panów, s?owodowauą została oba

wą, aby w razie przejścia podobnej uchwały ceny

ziemi na kresach wschodnich nie obniżyły się

zbytnio. Schlesische Z tg pisze znów, że ze wgłę

dów piawnych odstąpiono od zamiaru1ustanowię

nia urzędowego pozwolenia na sprzedaż majątków

ziemskich, ponieważ rozporządzenie takie sprzęci

wiałoby się nstawie o wolnem przesiedlaniu się

Zjazd lekarzy polskich.

Lwów 23 lipca.

Liczne i ożywione narady X Zjazdu lekarzy

i przyrodników trwają już drogi dzień, stanowiąc

przedmiot powszechnego zainteresowania. Przy

byli liczni delegaci instytucyi i towarzystw, a mia

nowicie :

Prof. Dr Kostanecki (Akademia! Umiejętności

w Krakowie); prof. Dr G. Janecek (Akademia

i Wszechnica w Zagrzebiu); Dr P. Gantkowski,

Dr St’ Łazarewicz, Dr B. Snlczewski, Dr Pomor

ski, Dr Karwowski, Dr Meissner, Dr Rudawski,

Dr Zakrzewski (Towarzystwo przyjaciół nank

w Poznaniu); Dr E. Sediyy (Czeskie Tow. le

karskie w Pradze); Dr Maryan Janowski (Towa

rzystwo lekarskie warszawskie); Dr Kazimierz

Chełchowski (Stow. lekarzy polskich w Warsza

wie); Dr St. Kurz (Doraźna pomoc lekarska

w Warszawie, redakcya Kroniki lekarskiej)] Dr

A. Wojnicz, Dr St. Marewicz (Ces. Tow. lek.

w Wilnie); prof. Dr Ł. Zanecki i prof. Ksawery

Sporzyński (Kolo matematyczno fizyczne w War

szawie); Dr Józef Pollak (Towarzystwo bygieui

czne w Warszawie); p. Antcni Wieniawski (Centr.

Tow. rolnicze w Królestwie Polskiem); p. Wł. R.

Kozłowski (Komitet ogrodów dziecięcych im. W.

E Rana); Dr M. Kasparek i mag. farm. A. Bryn

dza (Lekarze Ziemi kaliskiej); prof. Dr A. Rosner

(Tow. lekarskie w Krakowie); Dr Szpiłman

(Akademia weterynaryi we Lwowie); prof. Dr

Gryzieeki (Uniwersytet lwowski); prof. Leon Sy

roczyński (Politechnika lwowska); prof. Dr Po

morski (Akademia w Dablanach); prof. Dr M.

Smoluchow8ki (Wydział filozoficzny Uniwersytetu

lwowskiego i Tow. im. Kopernika); prof. Dr Wła

dysław Szymonowiez (Wydział lekarski Uniwer

sytetu lwowskiego); Dr W. Opolski (Towarzystwo

lekarzy galicyjskich); pr f. Dr Antoni Gluziński

(Tow. lekarskie lwowskie); prof. Stanisław Soko

łowski (Tow. leśne galicyjskie); mag. farm. M.

K Sklepiński (Gal. Greminm aptekarskie); Dr

Władysław Tatarczuch (Tow. hygieniczne we

Lwowie); Dr Aleksander Karnicki, starszy lekarz

Zakłada położniczego w Petersburgu.

Dziennik Zjazdu, nad którego redakcyą czuwa

prof. Sieradzki, informnje członków Zjazdu o

wszystkiem. Przewodnik prof. Dr Wiczkowskiego

pozwala im się łatwo zoryentować w mieście i

w liczuych punktach programu.

W pierwszym duiu obrad, po ukończeniu prze

mówień powitalnych, odczytaniu nazwisk delega

tów na Zjazd, oraz szerega depesz i pism gratu

lacyjnych (na depeszę Koła polskiego w Wiedniu

uchwalono na wniosek prof Dra Wł. Bylickiego,

przyjęty hncznymi oklaskami, odpowiedzieć bez

zwłocznie telegramem dziękczynnym), nastąpiło

sprawozdanie delegacyj Zjazdn, przedłożone przez

jej sekretarza prof. Dra St. Ciechanowskiego

z Krakowa, na którego wniosek uchwalił Zjazd

podziękować Tow. lekarskiemu w Krakowie za

wydanie Słow nika lekarskiego-,

2) wyrazić ko

mitetowi gospodarczemn Zjazdn podziękowanie za

uczczenie pamięci Nenckiego; 3) powitać inicya

tywę reprezentacyi miejskiej w Krakowie, co do

uczczenia pomnikiem Henryka Jcrdana.

Dokonano następnie wyboru komisyi, mającej

się zająć oznaczeniem miejsca następnego Zjazdu;

oprócz całej delegacyi stałej Zjazdów lekarzy i

przyrodników polskich, wybrani zostali: Dr Ja

ków ski, Dr Kosiński, Dr Alfred Sokołowski i p.

Tar z Warszawy, Dr Łazarewicz z Poznania, Dr

Merczyng z Petersbnrga, Dr Antcni Glnziński ze

Lwowa, Dr Browicz i Dr Aleksander Rosner

z Krakowa. W komisyi tej zaproponować ma prof.

DYMITR MEREŻKOWSKI.

PIOTR WIELKI

PRZEKŁAD WALEREGO GOSTOMSKIEGO.

()

(Gi%g dalszy).

Zupełnie tak samo, jak wtedy, podczas o sta

tniego spotkania ojca z synem, Katienka usiadła

na poręczy krzesła, objęła rękoma jego głowę,

przytulając ją do piersi, i zaczęła łagodnie gła

skać jego włosy, pieszcząc go i kołysząc, jak

matka - chore dziecko. I wkrótce pod wpływem

tej łagodnej pieszczoty Piotr zaczął się uspokajać.

Konwulsyjne dreszcze przechodziły. Od czasu do

czasu wstrząsał jeszcze dreszcz całem jego cia

łem, ale coraz rzadziej i rzadziej. Przestał już

krzyczeć, czasem tylko jęk stłumiony wydobywał

się z jego piersi, nakształt bolesnego szlochu:

—

Trudno, oh, trudno, Katienka! Sił nie star

czy!... Niema z kim jednej choćby myśli podzie

lić. Znikąd pomocy. Ciągle sam jeden, sam ;e

den!... A czyż jeden człowiek m oże co zdziałać?...

Brzemię nieznośne!...

Głos jego b rzmiał coraz słabiej, wreszcie ucichł

zupełnie. C ar zasnął.

Katienka p rzy słu chiw ała się jego oddechowi,

Równy był i spokojny. Zawsze po takich ata

kach zasypiał bardzo mocno, tak, że zbudzić go

było niepodobna, byle tylko nie odchodziła od

niego Katieńka.

Obejmując ciągle jego głowę jedną ręką, dru

gą, niby w pieszczocie, wsunęła pod kaftan i zło

dziejskim ruchem palców szukać poczęła czegoś

na jego piersi. Zmacawszy paczkę z listami w bo

cznej kieszeni, w yjęła ją, poczęła szybko p rz e

glądać i znalazła wreszcie list na dużym arkuszu,

zabrudzony, widocznie podrzucony, z nierozerwa*

ną jeszcze pieczęcią z czerwonego wosku. Domy

śliła się, że to właśnie ten, którego szuka: drugi

donos na nią i na Monsa, bardziej jeszcze od

pierwszego niedwuznaczny. Mons ostrzegał ją o

tym drugim bezimiennym liście; sam zaś dowie

dział się o nim, podsłuchawszy kiedyś rozmowę

pijanych żołnierzy dyżurnych.

Katienkę zdziwiła nietknięta pieczęć listu. Miał

żeby mąż obawiać się prawdy? Lekka przelotna

bladość p okryła jej oblicze, zacisnęła silnie usta,

ale nie tracąc przytomności u m y słu , zajrzała

w oczy męża. Spał spokojnie — jak małe dzie

cko, kiedy się wypłacze. Delikatnie ułożyła gło

wę męża na poręczy krzesła, rozpięła kilka gu

zików na piersi, zmięła list i wsunęła go za gors,

pochyliła się nad carem, podniosła z ziemi szty

let, rozpruła kieszeń, w której leżały l:sty, a u

dołu połę kaftana wzdłuż samego szwu, tak, że

można było jedno i drugie sprucie wziąć za przy

padkową dziurę — i resztę listów włożyła do

kieszeni. Gdyby nawet spostrzegł zgubę, to po

myśli, że z kieszei zsunął się list za podszewkę i

wypadł przez dziurę. A tych dziur bywało nie

mało w znoszonem ubraniu cara. Do dziesięciu

nie doliczył, tak prędko zrobiła to wszystko. P o

tem podniosła napow rót obiema rękami głowę

Piotrusia, ułożyła ją na swych piersiach i poczę

ła głaskać jego włosy, pi-ścić, nucić mu do snu,

patrząc nań jak m atka na chorą dziecinę — albo

jak poskromicielka lwów na srogie, ugłaskane

zwierzę.

W godzinę przebudził się żwawy i ochoczy,

jak gdyby nic nie zaszło.

Niedawno um arł karzełek cara. W dzień ten

właśnie wypadał jego pogrzeb — jeden z tych

groteskowych korowodów, w jakich lubował się

Piotr. Katienka namawiała go, by kazał pogrzeb

do jutra odłożyć, a dziś już nigdzie nie chodził

i wypoczął. Ale Piotr nie słuchał, kazał bić w bę

bny, wywiesić flagi z okien p ałagu , spiesznie,

jakby do najpoważniejszej sprawy, przebrał się

w kostyum na poły żałobny, na poły maskara

dowy i ruszył za orszakiem.

VII.

»O monstrach czyli potworach.

»Ponieważ wiadomo jest, że zarówno między

ludźmi, jak między zwierzętami i ptakami, zdarza

się, Ze rodzą się monstra, czyli potwory, których

wszystkie pań stw a do zbiorów, jako osobliwości

poszukują, przeto już przed kilku laty wydany

był ukaz, by je zbierano. Ale lud z powodu cie

mnoty ukrywa je, mniemając, że potwory takie

rodzą się pod wpływ’em dyabelskiej władzy, jej

złości i chęci szkodzenia, co jednak rzeczą jest

niemożliwą, bo jeden tylko jest twórca wszech

rzeczy — Bóg, a nie dyabeł, który żadnej wła

dzy nad stworzeniem mieć nie może. Rodzą się

one z powodu uszkodzenia wewnętrznego, także

z powodu strachu i przerażenia matki w czasie

jej brzemiennego stanu — jeśli bowiem przerazi

się czegoś m atka, ślady tego na dziecięciu obja

wić się mogą. Dlatego więc ukaz ten będzie teraz

ponowiony, aby wszystkie tego rodzaju potwory

tak ludzkie, jak bydlęce, zwierzęce i ptasie, p rzy

noszono w każdem mieście do jego komendanta.

Wyznaczona będzie za to płaca, a mianowicie:

za ludzkie — dziesięć rubli, za bydlęce i zw ie

rzęce — pięć, a za ptasie — trzy ruble, jeśli są

m artwe. A jeśli są żywe, za ludzkie — sto rubli,

za zwierzęce i bydlęce — piętnaście rubli, za

ptasie — siedm rubli. A jeśliby były n ad er d zi

waczne, i więcej wypłacać się będzie. Kto zaś

wbrew ukazowi by je ukrywał, donieść o tem

władzy: jeśli mu się czyn taki udowodni, nałożyć

karę pieniężną w wysokości dziesięć razy prze n o

szącej wypłacaną za nie nagrodę i pieniądze te

oddawać donosicielom. Wyżej wymienione potwo

ry, tak ludzkie, jak i zwierzęce, jeśli poginą,

przechowywać w spirytusie, gdzie zaś spirytusu

niema — w wódce, o ile można najmocniejszej

i dobrze zamkniętej, by się nie psuły. Za wódkę

tę osobna zapłata się należy«.

Piotr lubił swego karzełka — »monstrum oka

załe« i urządził m u pogrzeb wspaniały.

Na czele szło parami trzydziestu śpiewaków —

wszystko małe chłopcy. Za nimi — uroczyście

przybrany, z kadzielnicą w ręku, maleńki pop,

wybrany z pośród wszystkich petersburskich d u

chownych dla małego wzrostu. Sześć maleńkich

karych koni, w długich do ziemi sięgających ca

łunach, ciągnęło miniaturowy k atafalk , rzecby

można, dziecinną zabawkę. Tuż za katafalkiem

szło w uroczystym pochodzie dwanaście par ka

rzełków w długich żałobnych oponach, obszytych

srebrną lamą i tyleż par karlic.

Pochód cały dobrany był podług wzrostu:

mniejsi na przodzie, więksi za nimi, niby rury

organów — garbaci, brzuchacze, karły z powy

krzywianemi twarzami, karlice z krzywemi no

gami, a dalej całe mnóstwo potworów rozmaite

go rodzaju, nie tyle śmiesznych, ile wprost stra

szliwych wyglądem. Po obu stronach pochodu

ciągnął się szpaler olbrzymów-grenadyerów i ro

słych hajduków carskich z pochodniami i żałob*

nemi gromnicami w rękach. Jednego z tych ol

brzymów, ubranego w kostyum dziecięcy, pro

wadziło za wstążki dwóch najmniejszych karzeł

ków, z długiemi siwemi brodami; drugiego, spo

witego jak niemowlę, wiozło w karecie sześciu

rocznych niedźwiadków.

Pochód zamykał car w świcie jenerałów i se

natorów. W ubiorze holenderskiego okrętowego

dobosza szedł cały czas pieszo, i z miną taką,

jak gdyby chodziło o rzecz najpoważniejszą, bił

przez całą drogę w bęben.

Newskim prospektem, od drewnianego mostu

na Fontance, aż do Jamskiej słobody, gdzie był

grób, kroczył pochód a za nim tłum ludu. L u

dzie patrzyli przez okna, wybiegali na ulicę i

w zabobonnym strachu nie w’iedział lud prawo

sławny — czy żegnać się, czy z pogardą splu

nąć, odwróciwszy oczy. Niemcy zaś mó wili: »ta

kiego pochodu na całym świecie nie zobaczy,

chyba tylko w Rosyi!«.

Była piąta godzina po p ołudniu. Mrok szybko

zapadał. Po obydwu stronach prospektu — dwa

rzędy odartych z liścia lip i dachy niskich do

mów, bielały od śniegu. W zm agała się coraz

gęstrza mgławica. A w mgle tej i w brudno

czerwonem świetle pochodni, pochód cały wy

dawał się snem gorączkowym, jakiem§ dyabcl*

skiem widowiskiem.

A tłum , choć przerażony, nie rozbiegał się,

nie odchodził, lecz wlokąc się po błocie, szeptał

sobie straszne opowieści o czarach, o sile nie

czystej, która zawładnęła Petersburgiem .

Dnia poprzedniego, o późnej godzinie wieczora,

stróż cerkiewny słyszał zgiełk i tupotanie w cer

kwi ; w dzwonnicy ktoś biegał po drewnianych

schodach, tak że trzęsły się pod nim stopnie,

nad ranem zaś gdy dzwonnik obwieszczać chciał

służbę Bożą, spostrzegł, że schody się zawaliły,

a sznur silnie skręcony i zawiązany na wt^eł por

wany był na kawałki.

—

Nikt inny, tylko bies we własnej osobie, —

mówiono powszechnie.

—

Nie bies a czarownica — twierdzili inni.

Staruszka, przekupka śledzi, na własne oczy

widziała czarownicę przędzącą len.

—

Cała goluteńka, chudziuteńka, czarna , głów

ka malutka jak naparsteczek a tułów niby słom

ka cieniutki.

—

A może to bies domowy ? — zapytał ktoś.

—

Biesów domowych po cerkwiach niema —

odpowiedziano mu.

—

A może czart błędny? One to właśnie snu

ją się po świecie roznosząc dżumę i zarazy.

—

Ale tylko na wiosnę; na wiosnę także i do

mowe biesy lenią się, oblekając nową skórę i wte

dy ludziom najwięcej dokuczają.

—

Czy bies domowy, czy czart błędny, czy

czarownica — wszystko jedno. W każdym razie

siła nieczysta! — zdecydowali wszyscy.

W pośród blado-żółtej mgławicy, przy blasku

mętno czerwonych pochodni od których tworzyły

się potworne cienie olbrzymich gigantów i karli

ków, cały ów pochód grobowy wydawał się dzie

łem siły nieczystej, zjawp* upiorn ą i straszliwą.

(Ciąg dalszy nastąpi).

,,CZAS" wychodzi z wyjątWemjnięo niedzieli i świętach uszytych dwa razy dziennie, a mianowicie:

4ł...

°. g°°zime b rano i o rodzinie 6 wiec«orem.

We Lwowie ,,Czat jest do nabycia w biurach dzienników A. Olszewskiego S, SokołowskionA K Raebtłiki

"***

* «t.:,’;.,";s:;,;f":,";’; *» ,» a

y ««u«*»«.i

Numer wieczorny 10 hal., ranny 4 hal.}

«...

PKENUMERATA WYNOSI:

IV K r a k ow i e w m iejscu .....................................................

" "sO°°koro«^" ^7 hnr°°sa°k

*ii’”mm??

J’"J"t " pa(ntwie Auitryjckieo..................................

|| 36k

,kJJ?kJjj?*

L,«.rS,r,r,N?i,S

°S

.........................................................

« t" ° " W kor!601,. !K:;(IOhal.

K,y ,,ti,h p,(,.», ,,tó,,"ychdi ,-,ii,U

;

IIHz; J?

» k’}k;;,w h,i.

rpT,%7’’s

t ,:l

?,’iT

°,,*,!T

L’1TlkoTrSL_cS,.’

sskss

źłeklamacye nieopiectftowane nie podlegają opłacie pocztowej. Listów nieopłaconych nie p rzyjm u je eie.

Ręk,opisów nadsyłanych nie zwraca się.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction