Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 659 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

’

K’ 23.

Kraków 29 Stycznia — Czwartek,

Rok 1863.

rocznie

półrocznie

kwartalnie

mj^jigoznie

Wychodzi codziennie rano, wyjąwszy poniedziałki i dni poświąteczńć.

Prenumerata:

W KRAKOWIE

zł. austr. 20

pocztą (w paistwic Austryackiem).

rocznie .......... austr. 24

p ó łr o c z n i e .............................

kwartalnie.................... n

miesięcznie.................... n

2 cent. 26

Numer pojedynczy kosztuje 10 centów.

PRENUMERATĄ PRZYJMUJĄ:

Bióro Administracyi ,,Czasu" w rynku pod L. 86 w domu p. Kirchmajera na dole,

tndzież wszystkie Urzędy pocztowe auBtryacbie.

Przylmują się:

ogłoszenia, ODEZWY, uwiadOmienia , doniesienia wszelkiego rodzaju, za opłatą:

od wiersza drobnego za jednorazowe umieszczenie 8 centów, za następne po 5 centów

Do każdego obwieszczenia załączyć należy 80 centów ńa opłatę Btęplową za każdorazowe

umieszczenie.

listy z pieniędzmi przesyłane byó winny fraóko do bióra AdminiBtracyi ,Czasu".

listy reklamacyjne niezapieczętowane nie ulegają frankowaniu.

listy niefrankowane nieprzyjmują się»

RĄKOPiSMA nadsyłane Rodakcyi nie zwraóają sl? i niszczone będą.

Kraków 28 stycznia.

Po kilkudniowej przerwie sejm lwowski

miał wczoraj posiedzenie, zajęte, jak nam

donoszą, petycyami, a z tych najważniejeze

mi były petycye miast Bochni iMyślenic o

zwiększenie liczby posłów miejskich w sej

mie. Petycye te tyczą się wielce ważnego

przedmiotu, bo zmiany statutu krajowego,

a mianowicie pod względem rozszerzenia

reprezentacyi krajowej. Już w czasie w y

dania statutów krajowych odzywały się li

czne głosy z powodu małego udziału stanu

mieszcza:ńskiego w sejmie. Za tym udziałem

dwa przemawiają powody: jeden statysty

czny , który pominiętym być niemoże, tam,

gdzie system reprezentacyjny opiera się na

stosunkach liczebnych i cenzusowych, drugi

powód ekonomiczno-polityczny zasługujący

także, a może więcej jeszcze niż pierwszy

na uwagę, gdyż ustawa wyborcza oparła

sięna podstawie interesów, takową przepro

wadziła w kuryach i przeniosła nawet aż

do ogólnej reprezentacyi w Radzie państwa.

Jeżeli idzie tylko o liczebny stosunek, gdy

w ogólnej liczbie posłów sejmu galicyjskie

go na 150 członków, zasiada 7 reprezen

tantów niewybieralnych duchowieństwa, 2ch

reprezentantów umiejętności, 44 reprezen

tantów wielkiej własności ziemskiej, 74 re

prezentantów miast i okręgów przemysłowo

handlowych, to w kraju przeważnie rolniczym

stosunek interesów miejskich do rolniczych

wyobrażony w cyfrach posłów mających

oba te rodzaje interesów reprezentować, nff

wypada zdaniem naszem na szkodę miast?

Ale liczba mieszkańców lub też wysokość

opłacanych podatków niemogą tworzyć je

dynej i słusznej podstawy reprezentacyjnej;

bo z tej wychodząc zasady, prawo do re

prezentacyi posiadane przez niektóre miasta,

musiałoby zniknąć w obec przeważnej siły

liczebnej ipodatkującej okręgów wyborczych

wiejskich.

Potrzeba zwiększonego reprezentowania

miast wynika z innych przyczyn. Już sam

popęd przemysłowy jaki ostatnich czasów

zaczął się budzić w kraju naszym, gdzie

dawniej napotykał na tamujące przeszko

dy, nie jest symptomem przypadkowym a

dla ekonomistów wielce znaczącym. Aby

m u pomagać iuczyhić przemysł ważnym czyn

nikiem gospodarstwa krajowego, należy mi

także w reprezentacyi krajowej dać szerszt

miejsce i usamowolnić go z pod wspólnictwć

z gminami wiejskiemi. Miasta czy miaste

czka liczące po kilka tysięcy ludności, rze

mioełem i handlem trudniącej się, nikną w o

gólnej cyfrze wyborców włościan swojego

okręgu wyborczego, tem bardziej, iż prze

chodzą przez dwoiste wybory, po kilku tyl

ko wyborców wysyłając od siebie do okrę

gu wyborczego. A przecież owe to miasta

i miasteczka są podstawą i prawdziwem

jądrem stanu średniego, którego wzrostowi

pomagać należy, ażeby mógł i materyalnie

i politycznie rozrość się i utworzyć pewną

w kraju siłę.

Gdyby miasta jednego obwodu czy też

powiatu wybierały razem, o ile każde samo

przez sięnie może tworzyć oddzielnego okręgu

wyborczego, wtedy dopiero wykazałby sięna

leżyty stosunek statystyczny mieszczan do resz

ty mieszkańców i znalazłaby się dla nich

prawdziw’a w sejmie reprezenfacya. Üfie

zastąpi tego trybu wyborczego reprezen

tacya trzech Izb handlowych, choć taki

zdaje się być cel prawodawcy; nie zastąpi

go zaś dla tego, że system wyborczy wcie

lił miasta mniejsze do włościańskich okrę

gów wyborczych. Gdyby nam więc nie szło

o zwiększenie w ogóle liczby posłów miej

skich, to jużbyśmy musieli w układzie w y

borczym widzieć wielki dla mieszczańskiego

żywiołu uszczerbek, i chcielibyśmy raczćj,

aby gdy do Izb handlowo -przemysłowych

nie da się przenieść atrybucyi ciał wybor

czych z miast drobniejszych, by obwodami

lub co lepiój powiatami tworzyć łączne

ciała wyborcze mieszczańskie. Wtedy bo

w’iem znalazłby się w tych wyborach miej

skich reprezentowany prawdziwy żywioł

miasteczkowy, dziś zupełnie ignorowany, któ

ry pomimo wielkiego od dwu wieków u

padku materyahm o i poniżenia polityczne

go, zachowuje zawsze jeszcze tyle w sobie

tradycyi narodowój, tyle miłości Ojczyzny,

tyle korporacyjnćj cechy, że nie trudno by

łoby przy sprzyjających okolicznościach

podźwignąć go z upadku i zrobić z niego

prawdziwy stan średni.

Gdy jednak idzie nam także o zwiększe

nie liczebne posłów miejskich, przeto musi

my powód tego żądania wyjaśnić. Powo

dem tym jest, nie żeby jakiś tam stan trze

ci francuskim wzorem stanął między żywio

łem szlacheckim a włościańskim, lecz żeby

mógł zasiąść w sejmie żywioł miasteczkowy

in natura, skoro s ta n włościański in natura

w nim zasiada, skoro duchowieństwo i u

iniejętność osobno są reprezentowane. Po

wie kto może, że gdy Kraków, Lwów, Prze

myśl, Stanisławów, Brody, Tarnopol, N ow y

Sącz, Tarnów, Rzeszów, Sambor, Biała, Dro

hobycz, Jarosław, Stryj i Kołomyja mają

swoich posłów osobnych, przeto w nich się

przedstawia stan mieszczański. Jest to pra

wdziwe, i my pierwsi radzibyśmy, aby re

prezeatacya w sejmie nie zachowywała ró

żnicy źródła swoich wyborów; ale w obec

, stanowiska zajętego przez w’łościan, a ra

" czej stanowiska, na które włościan popchnię

to, radzibyśmy, aby mieszczanie czystej ra

sy, mieszczanie miasteczkowi zasiedli w Iz

bie tak jak w niej siedzą włościanie; skoro

już nie wyższość umysłowa, lecz właści

wość stanu ma być przymiotem reprezen

tanta, jak to się wykazało w usposbieniu

wyborców przy spraw’dzaniu wyborów.

Nie o samą Bochnię iMyślenice przeto idzie

nam przy petycjach o których wspomnieli

śmy, lecz w ogóle o podniesienie kwestyi

reprezentacyi naszych drobnych miast i mia

steczek, które pod przewagą wiejskiej re

prezentacyi zniknęły i nie są w Izbie w ca le

wyobrażane.

Przy projekcie rządowym do ustawy gmin

nćj złożonym w sejmie, znajduje się także

projekt w związku z nią będący, ustawy

względem stosunku dworu do gromady, a

raczśj posiadłości dworskiśj, zwanśj w pro

jekcie wobszarem dworskim15do gminy wiej

skiśj. Projekt ten jest następującśj osnowy;

Ustawa dotycząca obszarów dworskich.

§ 1. Posiadłość ziemska niegdyś dominik*laa,

obecnie po za związkiem gminy stojąca, ma być

pozostawioną oddzielnie od tego związku, jeżeli

1. Posiadłość ta Bania przez się lub w połączę

nin z inną tego rodzaju posiadłością ziemską jest

dość znaczna, by dać dostateczną rękojmię, iż wy

pełni zobowiązania, które w skntek oddzielnego

jćj traktowania na sir przyjąć ma, i ,jeżeli

2. Posiadacz tejże nie zażąda w ciąga dui 30,

liczyć się mających od dnia ogłoszenia uiniejszćj

ustawy, wcielenia do gminy miejscowćj.

Każda tak a posiadłość ziemska, oddzielnie trakto

wać się mająca, zowie się obszarem dworskim.

Takowy mnsl być dokładnie opisanym i na ma

pie wykazanym.

§ 2. Dwie lnb w; jcój z sobą graniczących po

siadłości niegdyś domiaikalnych mogą za porozu

mieniem się posiadaczy i za przyzwoleniem poli

tycznćj władzy krajowćj i wydziałn krajowego po

łączyć się w jeden wspólny obszar dworski.

§ 3. Żaden obszar dworski nio możo rozciągać

dę po zagranice powiatu politycznego.

§ 4. Posiadłość grantowa niegdyś dom ńika!ua,

otoczona zewsząd grantami gminy miejskićj, wcie

loną być ma do związku gmioy miejekićj.

Tok samo mnszą gospody i szynkowoie niegdyś

dominikalue, położone wewnątrz granic gminy,

miasteczka lnb wsi, do jćj związku być wcielone.

§ 5. Polityczna władza krajowa ma w porozu

mienia z wydziałem krajowym zarządzić wcielenie

posiadłości gruntów ćj niegdyś dominikaloój, do

związku jednćj lnb więcćj gmia miejscowych, je

ż li wedłng doehodzeń z nrzędn przeprowedzić się

mających, tćj posiadłości zbywa na warunku w §

1 p d 1 wymienionym, lub jeżeli posiadacz w ter

minie w § 1 pod 2 przepisanym zażąda wcielenia

do gminy miejscowćj.

W ostatnim wypadku potrzebne jest przyzwole

nie dotyczącćj gminy miejscowćj.

§ 6. Wierzyciele hipotekami posiadłości ziem

skićj, lnb ci, którym posiadłość kiedyś przypaść

ma, tj. oczekiwacze, nie mają żadnego wpływu na

rozstrzygnięcie pytania, czy dotycząca posiadłość

ma pozostać oddzielnie od związkn gminnego, lnb

toż do ni» go być wcieloną.

§ 7. Obszar dworski a a przyjąć na siebie wszel

kie obowiązki i powinności gminy miejscowćj.

W celn wypełnienia tych obowiązków i powin

uości wstępuje tenże w zakres urzędowania przeło

żonego gminy, a co do połicyi miejscowćj w pra

wa przysługujące wydziałowi w myśl § 34 ordy

nacyi gminnćj.

Nie przysłaża mn jednak przysługujące przeło

żonemn gminy prawo karania. Prawo to wykonuje

polityczna władza powiatowa.

, § 8. Obszar dworski podlega we wszystkich

sprawach swego zakresu działania politycznćj wła

dzy powiatowćj.

§ 9. W każdym obszarze dworskim ma być u

stanowionym zawiadowca do sprawowania czynno

ści wedłng nstaw do obszaru dworskiego nsleżą

cych. Posiadacz obszaru dworskiego mcża aibo

sam objąć urząd zawiadowcy, jeżeli odpowiada

wymagalaościom § 11, albo też zdać urząd ien

pod swoją odpowiedzialnością trzecićj osobie do

tego uzdolnionej.

Współposiadacze obszaru dworskiego mają albo

jednego z pośród siebie, albo kogoś trzeciego u

stanowić zawiadowcą.

§ 10. Za przyzwoleniem politycznćj władzy po

wiatowćj, może być dla dwóch lub więcćj w po

bliskości i w tym samym politycznym powiecie

położonych obszarów dworskich ustanowionym

wspólny zawiadowca.

§ 11. Zawiadowcą może być tylko obywatel

państwa austryackiego, zostający w znpełnem u

żywaniu praw cywilnych, przeciw któremu nie za

chodzi żaden z powjdów wytłaczających w §§ 3 i

11 regulaminu wyborczego dla gmiu wymienio

nych.

Tenżo musi mieć stałe mieszkanie w obszarze

dworskim, lub w miejscu odpowiednem wymaga

niom urzędowania.

§ 12. Nazwisko zawiadowcy ma być podane do

wiadomości politycznej władzy powistowój z wy

kazaniem własności według § 11 wymaganych.

Jeżeli tenże nie posiada tycb własności, naten

czas ma polityczna władza powiatowa posiadacza

obszaru dworskiego zawezwać, aby innego zda

toego zawiadowcę ustanowił, a gdyby wezwaniu

temu mimo powtórnego napomnienia nie stało się

zadość, ustanowić zdatnego zastępcę zawiadowcy

na koszt i niebezpieczeństwo obszaru dworskiego.

To samo ma nastąpić, jeżeli posiadacz obszaru

dworskiego w terminie w tym celu wyznaczonym

nie wymienił zawiadowcę.

§ 13. Zawiadowca złożyć ma w ręce przełożo

ocg o politycznćj władzy powiatowćj lub jago za

stępcy takie same przyrzeczenie, miejsce przysięgi

trzymające, jak przełożony gminy.

§ 14. Zawiadowca zastępuje obszar dworski ua

zewnątrz we wszystkich czynuośeiach do tsg(.ż

według ustawy należących. Jeżeli zaś idzie o

przyjęcie stałych prestacyj lnb zobowiązań, wtedy

należy zasięgr.ąć w tym względzie oświadczenia

posiadacza obszaru dworskiego, gdyby tenże nie

był sam zawiadowcą.

§ 15. Zawiadowca traci swój urząd, jeżeli zaj

dzie lab wiadomą się sta?de okoliczność, któraby

początkowo jego ustanowieniu stała na przeszko

dzie.

Jeżeli zawiadowca popadnie w śledztwo o jaki

z czynów karyg)duych w §§ 3 i 11 regulamino

wyborczego dla gmin wymienionych, albo jeżeli

do majątku jego konkurs ogłoszonym lub postę

powanie ngodne zarządzonem zostanie, oakd y nie

będzie mógł wykonywać urzędu swego, jak długo

trwa p ’stępowania karcę, kredalne lub ngodne.

Zwiadowca może jednak być także usuniętym

z urzędu przez polityczuą władzę powiatową z po

woda ciężkiego naruszenia lub ciągłego zaniedby

wania swoich obowiązków.

§ 16. Wszelkie wydatki połączone z obowiąz

kami do obszaru dworskiego nałeżącemi, mnsi ten

że »am ponosić, jeżeli ustawa takowe na inna o

soby nienakiada.

Stali i czasowi mieszkańcy obszaru dworskiego

nie mogą z powoda tych wydatków, nie przcsa

dzając jednak zobowiązaniom zasadzającym się na

prywatnych tytułach prawnych, być obciążani

opłat, mi lub preatacyami.

§ 17. Obszar dworski jest prawnie odpowie

dzialnym za wypełnienie wszelkich obowiązków

ustawą na tegoż nałożonych.

Orzeczenie względem preteosyj z tćj odpowie

dzialności wyprowadzić się mogących i wykonanie

takich wyroków przysłużą władzom politycznym.

§ 18. Jeżóli posiadacz obszaru dworskiego za

,iedbiye lub wzbrania eię dopełnić obowiązków

według nstawy do obszaru dworskiego należących,

ma polityczna władz * powiatowa na jego koszt i

niebezpieczeństwo poczynić z urzędu odpowiednie

kroki zaradcze.

§ 19. Jeżeli części obszaru dworskiego przecho

dzą w posiadanie trzec!ch osób , i części te soi

jako samoistne obszary dworskie nadal istnieć,

ani też z innemi obszarami dworskiemi połączone

być uie mogą, natenczas taa polityczna Władza

kr.jowa w poroznmieniu z Wydziałem krajowym

zarządzić wcielenie takowych do związkn jednćj

lub więcćj gmin miejscowych.

Toż gamo ma się stać z obszarem dworskim,

jeżeliby tenże po takiem odłączeniu nie mógł n a

dał odpowiedzieć warunkowi w § 1 ped 1 wymie

nionemu, aui też warunek ten nie mógł być za

pewnionym przez połączenie z innym obszarem

dworskim.

§ 20. Na wcielenie obszaru dworskiego albo po

jedyńezych tegoż części do jednćj łub więcćj gmin

miejscowych możo zezwolić Wydział krajowy na

żądanie posiadacza i za zgodzeniem się doty

czących gmin, jeż:li polityczna Władza krajowa

ze względów publicznych przeciw temu nic nio

zarzuci.

§ 21. Wyłączenie posiadłości niegdyś domiui*

kalnćj, do związkn gminy raz wcieloućj, może tyl

ko nastąpić w drodze ustawy krajowćj.

§ 22. Memu Ministrowi Stanu polecam wykona

nie uiniejszćj nstawy.

KORESPONDENCYA CZASU.

Z nad W isły 26 stycznia.

(j . z.) I. Po tylu odbytych przed kilku laty w spra

wie ułożenia ustawy gminnej dla Galicyi obradach,

a to przez powołane w tym celu ze strony

rząd we Lwowie i Krakowie komisye; po wygo

towanych wresj e przez rzeczone komisye w tej

sprawie, i do wiadomości publicznej podanych pro

jektach zdawaćby się mogło: iż przedmiot nstawy

gminnej jest zapełnić j oż wyczerpniętym i ża w tej

mierze niema nic więcej u nas do powiedzenia.

Tymczasem tak nie jest całkowicie.

Albowiec właśnie dla tego : iż popizednio jak

rzekliśmy, tylko zwoływane p, zez rząd komisye

nad tym przedmiotem radziły, że zatem właściwa

reprezentacya kraju, jako dopiero następnie wy

szła z łona wyborów, nie brała w owych obradach

najmniejszego udziału; właśnie dla tego , powta

rzamy, kraj ówczesne obrady i wypracowane pro

jckta komisyi, o których mowa, nie brał na se

ry o, a przynajmniej zauważał objawy działania

tych komisyj tylko niejako za próbę swoich przy

(-,złych prac ustawodawczych; bo podejmowanych

dopiero teraz na polu dla siebie jedynie właśei

wem, to jest przez organ sejmu krajowego.

Dzisiaj wszelako rzecz się ma inaczej.

Dzisiaj cały kraj jest pewołanym do radzenia

w sejmie, w którym różnorodne intsre-a jego mają

swoje przynależne zastępstwa.

Dziś zatem kraj z pilną śledzi uwagą każdego

ua sejmie poruszonego przedmiotu; każdej w obrę

bie żywych jego interesów toczącej się rozprawy,

każdej we względzie tych interesów zapadającej

uchwały.

Nie dziw przeto, że ustawa gminna, pomimo

swojego jak wyżej mówiliśmy niejako przedwstę

pnego już obronienia u nas, będąc obecnie w pro

jekcie przez rząd złożoną do laski marszałka sej

mowego, nader żywo zajmuje umysły powsze

t hm,ści.

Każdy bowiem to czuje: iż w obmyśleniu naj

odpowiedniejszej nstawy godniej, tkwi dla nas

- ękojmia przyszłej pomyślności ogólnej, a to tak

pod względem spółecznym jak i politycznym.

To też każdy kto może, chciałby się przyczynić

do wyświecenia wszelkich wątpliwości, rozumie Bię

o ileby takowe we względzie doniosłości mających

się obmyślić szczegółowych ustanowień rzeczonej

ustawy zachodziły.

Niemożn? też rzeczywiście ganić nsiluości ogól

nej, jak a się objawia w powyższym kierunku; gdyż

Część Literacko -Arty styczna.

ŻEBRACY.

(pOWIEŚĆ).

XI.

Ciąg dalszy.

Po odjeździe socyusza, Alfons rzucił się na so

fę, i utuli] twarz w obie dłonie. Sam nie wiedział,

czy miał prowadzić tę sprawę raz obraną drogą,

czy zejść na inną, mniej kompromitującą przed

światem. Stałość pana Oskara zniweczyła wszel

kie jego rachuby, to też czuł on teraz, że użycie

środków gwałtownych, zamiast polepszyć, p ogo r

szy jego sprawę przynosząc mu szwank na opi

nii. Z drugiej strony żal mu było tak znacznej

sumy, którą zaryzykował odrazu, a którą przy

oględniejszem postępowaniu, mógł odebrać czę

ściowo, z niemałym uszczerbem dla swych spe

kulacyj. Coż tu było począć ? ja k wyjść z tej

matni zastawionej własnym staraniem i kosztem?

Cała rzecz w tem, że niepotrzebnie usłuchał Ar

tiura, ale czyż byłby lepiej wyszedł idąc za p ier

wszym popędem uniesienia? To jeszcze kwestya!

Wyzwać, być zabitym lub skaleczonym, rzecz

wcale nieprzyjemna; zabić lub skaleczyć przeci

wnika, to znowu }pociąga za sobą ambaras, ko

szta... Nie! Artiur doskonale obmyślił, on oparł

S1(J na racyonalnych podstawach. Należy więc

tr*ymać się tego środka, i prowadzić zemstę do

ostatniego kresu . . . Ale czyż rozsądnem jest

mścić się za to, że ktoś odmawia swej córki,

zwłaszcza, gdy i ona nie je st przeciwko temu?

yz nie słusznie sąd ogółu potępi tego, kto dla

podobnych przyczyn gnębi człowieka, i podstę

pnie odbiera mu ostatni środek do życia? Wpra

wdzie list odmowny był uszczypliwym zanadto,

ale czyż dla tego godzi się chować za prawo, i

na krętych manowcach szukać odwetu za obrazę,

którą *można powetować prostą drogą, jeżeli już

puścić płazem niepodobna. Więc widocznie chy

bił i ten co radził, i ten co rady usłuchał, ale

jakże obcej chybić mogli, gruntując się na ma

tematycznych pewnikach ? Więc oczywiście pie

niądze nie są wszystkiem na świeeie, skoro nie

zdołają zwyciężyć przesądów pana Oskara, po

konać obojętności jego córki, przekupić opinii

publicznej — słowem zadowolnić swego posia

dacza!

I znowu zerwał się z sofy, a w tejże chwili

powóz zaturkotał na dziedzieńeu. Alfons sądził,

że socyusz jego wraca niezastawszy owego jeg o

mości, lecz w tem drzwi otwarły się, i wszedł

jakiś krępy, wąsaty szlachcic w szaraczkowej ka

pocie.

—

Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus -

rzekł na progu.

—

A co asan powiesz ? — zapytał gospo

darz.

Szlachcic postąpił kilka kroków.- Przywiózłem

pieniądze— odpowiedział.

Alfons drgnął niespokojnie. - P ieniądze?—powtó

rzył-" od kogo?

—

Od mojego pana z Utratyniee.

Wierzyciel osłupiał, szlachcic złożył ręce na

brzuchu, i spokojnie rozglądał się po pokoju. Na

stało długie milczenie.

A rewersy są? proszę pana— zaczął wreszcie

posłaniec.

Alfons machinalnie otworzył biórko; szlachcic

usiadł przy stole, dobył zatłuszczony ale szczel

nie wyładowany pugilares, włożył na nos mosię

żne okulary, i po pilnym przeglądzie podawanych

sobie skryptów, nakrywał każdy z osobna odpo

wiednią wartością banknotów. Alfons tymczasem

powierzał odliczone już sumy. Wreszcie posłaniec

zebrał rewersy, włożył je w wypróżnniony pugi

lares, schował w pochewkę okulary, i wszystko

to rozlokowawszy po kieszeniach, pożegnał go

spodarza.

Alfons oparty o stół, bez myślenia wpatrzył się

w pieniądze, które spadły jak z nieba, wyw raca

jąc z gruntu wszelkie, jakiekolwiek mógł jeszcze

mieć nadzieje. Wprawdzie wyszedł on bez szwan

ku z owej matni, ,jaką sam na siebie zastawił,

lecz to nie zadowalniało go bynajmniej, i radby

był w obecnej chwili wrócić rzecz do stanu, w

jakim j ą sobie poprzednio wyobrażał. Teraz już

powziął najmocniejsze przekonanie, że p. Oskar

dla tego tak trudnym się okazał, iż miał pewne

źródło, z którego raniej czy później spodziewał

się ten dług wypłacić. Ale co to było za źródło?

dla czego o niem nie wiedział nawet Artiur, naj

przenikliwszy badacz w tej mierze ? tego nie

mógłzmiarkować tembardziej, iż nie przypuszczał

bez interesowne pomocy.

—

Coby to mogło być ? zapytywał sam siebie

—

pewnie stary miał ukryte pieniądze, najpew

niej! . . . Ale dla czegożby dopuszczał narastać

procentom, i rujnował się dobrowolnie? Zresztą

wszystkiem wiadomo, że przeszłego roku doga

dzając zachceniom żony, fantowa! się przed wy

jazdem zagranieę. Skądże te piętnaście tysięcy?

pietnaśoie tysięcy! b agatela!... A! jesteśmy w

domu! niezawodnie jakiś pretendent do Jadwisi

został złowiony na wędę. Ciekawa rzecz, ktoby

to był taki?.. .Ale nie; wszak wiem zpewno

ścią, że Jadwisia nie ma ze starających się niko

go, toby już gruchnęło dokoła. Więc zapewne

stary uprzedził mię, i sprzedał sam m ajątek? —

Ale i o tem musiałbym wiedzieć; przecież Utra

tyńce nie za górami, a komunikacya żydków nie

ustanna. Ha! i coż to jest? - zawołał nareszcie

uderzając o stół pięścią — chyba doprawdy dja

beł wmieszał się do tej sprawy !

Znowu zaturkotało przed gankiem , i wpadł

Artiur, widocznie brzemieuny jak ąś nowiną. Twarz

jego miała wyraz tajemniczy i wesoły zarazem,

jak zwykle tycb wszystkich, co ,nie wiele dbają

o czyj zawód, spieszą jed nak z tą wiado

mością, aby się zabawić cudzym niepokojem.

—

No, zgadnij eo ci powiem! — zawołał je

szcze na progu — lecz w tem ujrzał pieniądze

na stole, cofnął się o krok, i dodał: — a! to już

zapewne wiesz o wszystkiem.

—

Ale nic nie wiem, choć mię zabij - - od

prał Alfons — mów prędzej, jeżeliś się czego do

wiedział.

—

Socyusz wskazał r ęk ą na pieniądze. —

Ato

co ?— zapytał.

—

I cóż stąd? był tu przed godziną szlachcic

jakiś, zapewne rządca, zapłacił mi, zabrał rewer

sy, i pojechał.

—

I nic ci nie mówił?

—

Ani słowa.

—

No, zgadniejże, kto panu Oskarowi poży

czył.

—

Gdybym mógł, tobym zgadł bez twojej za

chęty. Któż taki?

—

Nigdybyś się nie domyślił.

—

Wierzę i dla tego raz jeszcze zapytuję: kto

mu pożyczył?

Artiur uśmiechał się tajemniczo.

—

No coż? czy jeszcze nie powiesz ? zawotat

socyusz zniecierpliwionz.

....

—

Ależ powiem, powiem. Otoż Marcin, jeżeli

chcesz wiedzieć.

Alfons zerwał się jakby oblany ukropem.

Kłamiesz! - wrzasnął nabiegając krwią cały -

mów prawdę, bo ...

i postąpił szybko kilka

kroków.

Artiur cofnął się rzucając okiem dokoła, jak

gdyby w razie niebezpieczeństwa chciał zapewnić

sobie ucieczkę; ale socjusz pochwyc.i go silnie

za ramie i posadził a raczej powalił na krzesło.

—

Mów ! — krzyknął zmienionym głosem, po

łykając resztę wyrazów, jakich niekiedy pan Lu

dwik Mierosławski używa w swoich pismach.

—

Wszak już powiedziałem — odrzekł Artiur

zbladły ze strachu — czegóż chcesz odemnie! po

co się unosisz, jak gdybym ja temu był winien.

Alfons uwolnił ramie socjusza.

—

Jakże mógł

Marcin pożyczyć — zapytał nieco łagodniej —

kiedy na kupno drugiej połowy majątku wydał

wszystką gotówkę i został jeszeze dłużnym parę

tysięcy ?

—

Ot tak, mów spokojnie, a dowiesz się o

wszystkiem. Marcin zastawił swój majątek w prey

kazie, spłacił dług pana Oskara, a Utratyńce wziął

pod zarząd.

—

Chyba oszalał!.. . Jakaż w tem wygrana?

—

A! co tego, to ci już nie objaśnię.

—

Ale jakim on sposobem trafił do M arcina?

Wszak oni nie znali się zupełnie.

—

Alboż nie mogli się^"poznać zwłaszcza przy

pośrednictwie Karola? Powiadano mi nawet, że

Marcin sam jeździł do niego z tą propozycyą i

ledwie wymógł na nim, źe j ą przyjął.

Alfons zapłonął gwałtownie, potem zbladł jak

mur pobielany i bezwładnie upadł na sofę.

—

Hm, to dziwna rzecz! — przerwał milczenie

Artiur ośmielony spokojnością socjusza — powia

dał mi także ten jegomość, który jest jakimś da

lekim kuzynem pani Oskarowej, że Jadwisia uie

tai bynajmniej swego przywiązania do Karola, że

ojciec wie o wszystkiem i nawet cieszy się z fego.

Alfons gryzł paznogcie tłumiąc w sobie gniew

całą siłą woli.

—

Ba! swój swego zawsze znaj

dzie— rzekł z udaną spokojnością- «l J

z warjatem porozumieją się najłatwiej, .asz^ ego

najlepszy dowód w moim braciszku, k oiy na ża

dne z moich przedsięwzięć pewmeby grosza me

pożyczył, gdy tymczasem dla podobnego sobie

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction