Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 687 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Kraków, Czwartek 29 Lipca 1909.

Rocznik

(Wydanie wieczorne)

Wśród ufortyfikowanych miasteczek, jakie po

jada Hiszpania w Marokko, Melilhi nie jest ani

;ajznaczniejszem, ani najpożyteczniejszem, jako

,,mkt oparcia; rozgłos jej dzisiejszy spowodówa*

r walki, toczone przez Hiszpanię z Kabylami, a

Przybierające w ostatnich dniach coraz większe

oóindary. Hiszpania broni w ten sposób nowych

posiadłości, nabytych przed niewielu łuty od pre

tendenta marokańskiego, Bu-Hamary. Meliila i pa

’c innych forteczek znajdują się na północnem

y"rbrzeżu M arokka; poza niemi, nieco bardziej

v głębi kraju, rządził przez jakiś czas Bu-Hama

n); od niego też powiodło się Hiszpanii uzyskać

konccsyc na eksploatacye paru kopalu. Kosztem

r/adn hiszpańskiego zbudowano dwie koleje że

liwne od brzegu do okręgów kopalnianych ; każda

wkracza na mile niespełna w terytoryum maro

kańskie. Stowarzyszenia, eksploatujące te kopal

nie, operują g!ównie francuskim kapitałem, i za

zgodą Francyi odbywa się teraz obrona zajętych

terenów przeciw K abylom.

Starcia zaczęły się od nieporozumień między

Bn-Iłamarą a plemionami micjścow em i. K abyło

ivie zwrócili się przeciw pretendentow i i zmusili

go do opuszczenia okolicy. Wkrótce zaczęły się

napady na terytoryum hiszpańskie. Pierwszy na

stąpił 9 lipca. Przyszło do potyczki, w której zgi

nęło kilku robotników kolejowych; reszta musia

ła uciekać; ciała poległych znaleziono zwęglone

i pokaleczone; Kabyłowie znęcali się nad oliara

mi w sposób okrutny. Rząd madrycki wysłał

wojsko, złożone z kilku bateryj i brygady piecho

ty* Wyprawa znalazła Kabylów oszańcowanych.

(Po krótkiej walce wyparła ich w głąb kraju.

Niebawem jednak powtórzyły się napady. Z K a

l))’lami zaczęły łączyć się niektóre szczepy oko

liczne; walka rosła i zaczęła przybierać rozmiary

małej wojny,’tcmbardziej, że Kabyłowie rosnąc w si

ły, z partyzantki przeszli niemą! do regularnej

taktyki. Meliila ma być oblegana przez 20.000

krajowców, przeciw którym z Hiszpanii wysłać

trzeba odpowiednio mocne oddziały armii,

i Rząd hiszpański nie odrazu rozporządzał dosta

teczną ilością wojska, aby walkę przeprowadzić

wjaknajkrótszym czasie, a z jak największą sta

nowczością. Po części miał nadzieję, że załatwi

się z rokoszem mniejszym kosztem, po części mu

siał licz,yć się z utrudnieniami, jakie napotka we

własnych wewnętrznych stosunkach. Hiszpania

!jest siedzibą wojującego socyalizmu, który od a

narchiziuu różni się w wielu przypadkach tylko

(etykietą. Po wysłaniu pierwszych oddziałów do

Y^i!i zaczęła prasa socjalistyczna agitacyę prze

wyprawie; na zgromadzeniach przywódcy

woźna miętniali tłumy; sekundowała im frakeya

republikańska i liberalna. Ruch, pod naciskiem

jawnych i ukrytych sprężyn, rósł i zabarwiał się

kolportow’anym z za Pirenejów antymilitaryzmem

WHiszpanii, nurtowanej od lat przez prądy re

wolucyjne, każda sposobność wydobywa z pod

ziemi żywioły, operujące bombą i sztyletem. Woj

ny kolonialnie są z reguły niepopularne, z obec

nej korzystali agitatorzy tak wydatnie, że zaszła

jpotrzeba ograniczenia pism, rozdrażniając,ych opi

j nio przesadnemi nieraz wiadomościami, llząd

jzaczął od nakładania kar; gdy okazało się, że

; »Indowe11 pisma chętnie opłacają grzywnami swo

| bodę podburzania, trzeba było sięgnąć do ceńzu

| rowania depesz z placu boju. A gitacya chwyciła

się teraz ,zawieszenia konstytucji11; republikanie

| i liberali stanęli w jednym szeregu, ułatwiając

robotę przewrotowi. W Katalonii, wsławionem o

gnisku rewolucjonizmu, socyaliści ogłosili strajk

jeneralny i zaczęli przecinać druty telegraficzne.

Gdy zaburzenia wzmagały się, uznano w Mądry

Icie stan oblężenia za jedyny środek. Tymczasem

i socyaliści zaaranżowali rozruchy, w których za

mordowano kapitana żandarmeryi, trzech żandar

mów, z pośród demonstrantów zaś zginęło ośm

josób. Broszury i pamflety, rozszerzane wśród żoł

nierzy, wywar}y rów’nież skutek: gdy z Madrytu

| odjeżdżała brygada wojsk, rezerwiści wtórow’ali

okrzykom tłumu: ,,Precz z w ojną1*!; podczas prze

prawy kilku wrzuciło broń do morza i lżyło ofi

cerów, tak że natychmiast po w,ylądowaniu zo

stali skazani na rozstrzelanie; w Maladze pewien

żołnierz spoliczkował porucznika i również stanął

przed sądem wojennym,

liząd nia nadzieję stłumić ruch, a postanowił

również zapobiedz alarmowaniu zagranicy. K o

respondenci obcych pism liberalnych, którzy roz

poczęli zasypyw’ać swe dzienniki tendencyjnemi

wiadomościami, dowiedzieli się, źe telegramy ich

zostały wstrzymane na poczcie. Gdy deputacya

ucłała się do ministra spraw wewnętrznych, L a

Cicron, uskarżając się na cenzurowanie depesz,

minister oświadczył im, że w ,Madrycie nie bę

dzie prócz niego żadnego korespondenta, a sam

będzie podlegał cenzurze".

Hiszpania korzysta

z nauk, ,jakie drogo opłacały inne państwa, ze

zwalając na fabrykowanie sensaeyj kosztem spo

koju publicznego i interesów kraju. Ostatnie zaj

ścia w samej stolicy kraju, atak na pociągi wio

zące rezerwistów i oznaki agitacyi w samej armii

były groźną przestrogą i zmusiły rząd do wytę

żenia sił, aby stłumić anarchię i utrzymać porzą

dek. W alki WMarokko są już dziś wojną kolonial

ną na niezbyt małą skalę, wojną, której prowa

dzenie byłoby niemożliwem przy rozruchach i za

burzeniach wewnątrz państwa. Zgromadzenia, na

których podburzano rezerwistów, zostały zakaza

ne; lokale partyi republikańskiej pozamykano,

aby stłumić «gniska propagandy ; dziennikom nie

wolno pod pod grozą konfiskaty zamieszczać in

nych jak urzędowe wiadomości z Marokko.

Kwestya kolonialna, skomplikowana w ten spo

sób z wewnętrzną, stawia Hiszpanię w niclalwem

położeniu. Kredyt trzech milionów, żądany na mo

bilizację, a tak krytykowany przez prasę libe

ralną, jako przesadny, okaże się prawdopodobnie

zbyt szczupłym. Hiszpania rozporządza w Melili

około 20.000 żołnierzy, cyfrą dostateczną może,

aby obronić posiadłość przed Kabylami, zbyt ni

ską w razie ofenzywy. Podwójna ilość wojska

byłaby w tym celu niezbędną, jak stwierdzają

pisma francuskie, gdyż do szczepów nadbrzeżnych

przyłączyły się już ludy z głębi kraju, a ruch się

wzmaga. W ałka pochłonie prawdopodobnie wiele

krw i i pieniędzy, a Hiszpania wypróbuje z kolei

po Włoszech, Francyi i Niemczech trudności woj

ny kolonialnej. Zarazem w polityce międzynaro

dowej wysuwa sie znów kwestya marokańska.

O ile pewna, że sułtan Mule,j Hafid nietylko za

mieszek nie popiera, lecz jest im przeciwny, o

tyle pozostaje faktem, iż rozruchów powstrzymać

uie umie, co nakłada Hiszpanii konieczność za

bezpieczenia się’ ua w łasną rękę przed ich po

wrotem. Umowa w Aigeciras waruje wprawdzie

pokój z mocarstwami podpisanemu, lecz gdy

Maroko czy jego część wojnę rozpoczyna, mocar

stwo zaatakowane odzyskuje prawa strony wojnę

wiodącej i jest wytłómaczonc na wypadek naru

szenia integralności terytoryalnej Maroka. W ten

sposób wykładają dzienniki francuskie umowę,

zachęcając pośrednio Hiszpanię do dalszych kro*

ków wojennych. Z drugiej strony opinia francu

ska nie obiecuje pomocy i zatarg traktuje jako

sprawę wewnętrzną Hiszpanii. Dopiero gdyby za

mieszki przybrały charakter chroniczny i rozsze

rzyły się terytoryalnie, moźnaby przypuszczać, że

Francya podjęłaby misye pacyfikaeyjną.

Meliila, jedno z «presidies** hiszpańskich na

północnym brzegu Afryki, jest miejscowością ufor

tyfikowaną, z dawna w posiadaniu Hiszpanii.

Pierwszy raz w dziejach nowożytnych wystąpiła

w r. 1893, gdy Kabyłowie wykonali podobny jak

obecnie napad. Hiszpania utrzymała wtedy miej

scowość tą z dość znacznemi ofiarami; rozszerzy

ła też swe terytoryum nieco w głąb. Wówczas

też wzniesiono dwanaście fortów; przeciw arm a

tom nie dają one ochrony, lecz Kabyłowie posia

dają tylko karabiny. W okręgu fortyfikacyjnym

powstało nowe miasteczko, zbudowane na wzór

europejskich, z szerokiemi ulicami i pokaźnemi

gmachami publicznemu Z rozrostem tej miejsco

wości łączy rząd hiszpański nadzieje rozkwitu

handlowego, a nawet przemysłowego, od czasu,

jak niedaleko powstały kopalnie ołowiu i rudy

żelaznej.

Aby zapobiedz napływowi żebraków i nędza

rzy, którzy byliby ciężarem dla gminy, namiest

nik, zarządzający Melilą, udziela pozwolenia na

osiedlenie się w mieście tylko takim osobom, któ

re wykażą się środkami utrzymania. Ludność ma

rokańska ma do miasta wstęp wolny, lecz nie

wolno wchodzić z bronią. Rolnicy marokańscy,

jeżeli chcą sprzedawać w’ Melili jarzyny i zboże,

muszą na granicy od(lać broń, straż pograniczna

wydaje im kwit, za powrotem zaś mogą depozyt

odebrać. To też w obrębie posiadłości hiszpa:ń

skich Europejczycy są bezpieczni; lecz kilka kro

ków poza granicą grozi ich życiu. Tak bylo przy

najmniej do osiedlenia się w pobliżu pretendenta

marokańskiego Bu-Hamary, który zaprowadził

w tej części kraju pewien porządek, wieszał bez

litości bandytów i napady na Europejczyków ka

rał śmiercią. Drogi stały sie bezpieczniejsze, k a

rawany handlowe zaczęły iść w kierunku Fezu;

Melil!a poczęła rozkwitać. Bn-Hamara chętnie tra

ktował z Europejczykami i popierał ich; na pod

stawie otrzymanej od niego koncesyi, jedna linia

kolejowa zaczyna się na granicy między posia

dłościami hiszpańskimi a Marokiem, druga w Me

lili. gdzie powstaje port handlowy. Kabyłowie nie

respektowali zresztą umów Bu-Hamary i starali

się przeszkodzić budowie, on zaś sam nie *miał

dość siły, aby zapewnić spokój. W lutym roku

bieżącego Bu-IIamara musiał nakoniec cofnąć się

wgłąb kraju - i odtąd zaczęły się kłopoty. Ka

bylowie napadali na robotników, zabijali ich, lub

uprowadzali jako niewolników. Namiestnik doma

gał sic w Madrycie posiłków wojskowych i in

terw’encyi dyplomatycznej u sułtana; lecz akcya

postępowała wolno, gd.yż na każdą kompanię pie

choty wysianą do Melili odpowiadała prasa bru

kowa oskarżeniami rządu. Kabyłowie, ośmie

leni tą słabością, ponawiali ataki — grożąc

Europejczykom wogóle i zapowiadając «wojnę

świętą".

Zajście z dnia 9 lipca miał przebieg następu

jący ; Kabyle napadli na robotników, pracujących

])rży kolei i kazali im porzucić pracę. Wobec

oporu, wymordowali wszystkich, ciała ich spalili,

okaleczywszy przedtem w ohydny sposób. W Me

lili podniesiono alarm. Na krzyk, uciekli wszyscy

Marokan e, którzy przybyli na targ do miasta.

W!adze, zamiast pozamykać bramy i zatrzymać

ich jako zakładników, puściły wolno i kazały na

granicy oddać im broń. W alka była rozpoczęta.

Aby ukarać winnych, w’ysiano kompanię piechoty

i parę bateryj dział. Kabyłowie walczyli z całą

znajomością wojny partyzanckiej, piechota pra

wie nic nic mogła zdziałać wobec ich zasadzek;

jedynie działa spędzały ich z silnych pozycyj.

Mieszkańcy Melili z okolicznych wzgórz śledzili

niespokojnie w alkę, decydującą o ich życiu i mie

niu. Nakoniec powiodło się odpędzić napastników;

Hiszpanie oszańcowali się, okalając obóz drutem

kolczastym; optyczny telegraf łączy! ich z Melilą.

Kabyle poukrywali się w jaskiniach i wąwozach,

planując nowy atak. Następnego dnia wpuszczono

znów do miast rolników’ m arokańskich - oczy

wiście bez broni - pozw’olono im i sprzedawać

ua targu i wyjść z miasta. Po południu nastąpił

nowy atak... T ak zaczęły się walki, trwające do

dzisiaj.

Rywalizacya ma!’ska.

W Izbie niższej parlamentu angielskiego we

szła w dn. 26 lipca b. r. na porządek dzienny

sprawa powiększenia floty angielskiej i budow’y

nowych Dreadnought (Vw. Pierwszy lord admira

licyi, Mc Kenna, imieniem rządu oświadczył, iż

postanowiono budowę czterech nowych Dread

nought’ów. Podczas dyskusyi nad flotą w parla

mencie angielskim w marcu b. r .,

zamiar powię

kszenia floty uczyniono zależnym od równoczesne

go postępu w zbrojeniu się iunych mocarstw;

obecnie rząd zdecydowany jest rozpocząć budowę

nowych Dreadnought’ów w kwietniu 1910 r., tak,

by w marcu 1912 r. budowa ta została ukończo

ną. Program budowy okrętów w inuyck pań

stwach — zaznaczył Me Kenna — wzbudzi za

pewne w Izbie przekonanie, że nie ma innej przed

sobą drogi. W marcu Izba dokładnie wiedziała,

jaki był program budowy okrętów państw innych;

od tego czasu zaś budowy te w kilku państwach

znacznie naprzód postąpiły, co zmusza rząd an

gielski do dotrzymania im kroku i podjęcia no

wych zbrojeń. Popierając wywody admiralicyi,

prezydent ministrów, As(juith, zajął to samo sta

nowisko. Podkreślając pokojowe stanowisko An

glii, Asąuitb, zaznaczył, że rząd przyszedł jednak

do przekonania, iż takie jodynie pozostało mu

wyjście, które ze względu na swe wobec państwa

obowiąz,ki i jego bezpieczeństwo, zalecić winien

Izbie. Wniosek opozycyi’ o obniżenie budżetu bu

dow y okl-ętów, odrzucono 280 glosami przeciw

!98. Wobec tego budowa czterech nowych Dre

*adnought’ów została uchwalona,

j ,,Rywalizacja morska" mocarstw europejski eh,

która była przedmiotem dyskusyi w parlamencie

angielskim, w wykazie cyfrowym przedstawia się

według komentarzy fachowych mniej więcej, jak

następuje: Pierwszy angielski Dreadnought posia

dał 18.600 ton pojemności i dźwigał 10 dział 30’5

centymetrowych w pięciu wieżach pancernych.

By nie pozostać w t:yle za tą przewagą, okręty

liniowe wojskowej marynarki niemieckiej: ,,Nas

sa n1*, ,,Westfalen**, «Heraland" i

,,Poseu" otrzy

mały 12 dział 28-centymetrowych i 12 dział 15

centymetrowych, z których pierwsze umieszczone

zostały w sześciu wieżach pancernych. Koszta bu

dowy wynosiły 45 milionów koron. W Anglii

przy budowie dalszych Dreadnougbt’ów’ posunięto

się dalej i uzbrojono nowe kolosy o pojemności

20 do 21 tysięcy ton 12 działami 30’5 centyme

trowymi. Ponieważ tymczasem Ameryka Północna

i Brazylia (Minas Gcraeś) przedsięwzięły tego

samego rodzaju budowy, zdecydowała się Anglia

na typ ,,Nad-Drcadnought’ów u o pojemności 25.000

ton, 10 do 12 dział 34"5 centymetrowych, z któ

rych każde miałoby 85 toń wagi, wyrzucało grana

ty o 550 kilogramach ciężaru i ochronione było

300 milimetrowym pancerzem. Francya przezna

czyła na budowy okrętowe 3 miliardy franków,

by do r. 1919 (lójść do posiadania 45 pierwszo

rzędnych okrętów wojennych, obok zapasu krą

żowników i torpedowców. Włochy,’ dla których

zbrojenia się Francyi zc względu ńa morze Śród

ziemne nic mogły pozostać obojętnymi, budują

(Obecnie 4 olbrzymie okręty z 10 działami, 30’5 :—

34 centymetrowymi, co zmusza znowu Anstro Wę

gry do budowy Dreadnougbt’ów, które mają mieć

19.600 ton pojemności, 22 mile morskie szybkości

armaturę z 10 dział, o()’d’ centymetrowych, obok

12 do 16 dział 15, względnie 12 centymetrowych,

z których pierwsze pomieszczone będą parami

w’ pięciu wieżach pancernych.

Po zjeżdzie młodzieży.

Nieszczęśliwy, nad wszelki opis smutniejszy

stan spraw’y szkolnej w Króle,stwie, poczyna w re

szcie budzić reflek sje1—* jakżeż opóźnione!

nawet u tych, którzy byli bojkotu twórcami. P o

wtórzyliśmy wczoraj wywody iśt. poi. Widać

z nieb, że poczęto szukać drogi wyjścia; stąd też

wypłynęła myśl zjazdu młodzieży w Zakopanem.

Niestety, brak odwagi, obawa przelicytowania

przez postępowców’, nie pozwoliła młodzieży wszech

polskiej stanąć na gruncie jedynie zdrowym i

wskazanym. Poszła dalej w swym szowinizmie,

niż socyalistyczni przeciwnicy, uginając się z dru

giej strony wobec jej rewolucyjnego nastroju.

Zjazd w Zakopanem — to nowa smutna karta

w dziejach polityki, opierającej się tylko na agi

tacji.

Wczoraj odbyło się glosowaaic nad dwiema

najważniejszemi rezolucjami. W sprawie bojkotu

szkół rosyjskich w Królestwie ,,zjazd, wypowia

dając się za dalszym bojkotem, wyrażał przeko

nanie, że utrzymanie jego zależy przedewszyst

kiem od spotęgowania rnchu rewolucyjnego w ca

racie i od skutecznej walki z reakcyą w łonie

społeczeństwa polskiego".

W drugiej kwestyi:

uczęszczania młodzieży polskiej na uniwersytety

w Rosyi, przeszła rezolucja narodowo-demokra

tyczna, oświadczająca się przeciw udawaniu się

młodzieży polskiej do Rosyi. Stosunek glo3ów b,ył

156 do 116. Uchw’ala ta wywołała protest ze

strony młodzieży postępowej w formie vot-um se

paratum, opiewającego: rW imieniu całej mło

dzieży postępowej, zgromadzonej na zjeżdzie w Za

kopanem, oświadczamy, iż za miarodajną dla nas

dyrektywę w sprawie wyjazdu do Rosyi uważa

my rezolucyę pozostawiającą ’wolność wyboru uni

wersytetu*1.

Dotychczas zuaoy przebieg zjazdu wykazuje,

żc zamierzony przez inicjatorów cel zjazdu: sku

pienie młodzieży polskiej w kwestyi szkoły, nie

został osiągnięty. Socyalistyczna młodzież ,,poste

powa** nie uznała uchwał zjazdu. Z obrad i u

chwał wynika dalej, że, jakkolwiek młodzież

wszechpolska miała na zjeździć większość, to je

dnak z obawy, żc jej ,,umiarkowanie" może być

przeciwko niej wyzyskane, poszła w tadykftiiżmie

dalej, niż ,,właściwo radykalne stronnictwa. Bywa

tak zawsze, gdzie jest licytacja. Wbrew tym u

wagom, które ogłosiło. «S?, poi., a które wczoraj

po(laliśmy, młodzież wszechpolska sama postawiła

wniosek zakazu udawani-a ’sio do szkół’ w Rosyi*

i przeprowadziła go jako uchwałę. Ale co więcej!

Uchwały o bojkocie szkół w Królestw’ie przyjąć

musiała na tle rewolucyjnem, uchwalony bowiem

wniosek uzależnia utrzymanie bojkotu od ,,spotę

gowania się ruchu w caracie" i ,,od skutecznej

walki z reakcyą w łonie społeczeństwa polskie

go11, w’ którem

nie należy zapominać — rzą

dzącą partya jest przecież narodowa demokracya.

Narodowa demokracj’a wpad!a więc we własne

sidła. Jej rozmach agitacyjny w’prawia ją w ruch

wahadłowy między umiarkowaniem a skrajnością.

Na zjeżdzie w Zakopanem prześcignęła socyali

stów w «nieugiętośei1* i trwaniu w popelniou,ym

b!ędzie. «Postępowcy** (socyaliści) b,yli jed n ak nie

litościwi: wypowiadającej się za bojkotami wszel

kiego gatunku młodzieży wszechpolskiej przy

pomnieli zachowanie się ieb stronnictwa w Dumie

i w kraju, postawili bowiem rezolucję, potępiającą

politykę Kola polskiego w Petersburgu i potępia

jącą cunncyacyą trzech stronnictw przeciw boj

kotowi szkól; tę enuncyacyę, dzięki której - jak

to należy przypomnieć — usuniętem zostało ńic

beźpieezeństwo zamknięcia polskich pryw at

nych szkół. Socyaliści na zjeżdzie w Zakopa

nem pragnęli zdyskredytować radykalizm mło

dzieży wszechpolskiej przez przypomnienie i

potępienie ,,ugodowości** starszych. Rezolucyę usu

nięto, jako nie objęte porządkiem dzienn,ym, ale

postępowcy ,,uwiecznili" je w protokole we for

mie deklaracji .

Zjazd nie osięgnąl więc zamierzonego przez

inicjatorów celu: nie doprowadził do jedności

młodzieży w sprawie szkoły. Wywołał nadto ten

szkodliwy skutek, że popchnął młodzież wszech

polską dalej,, niż zapewne sam a chciała pójść.

Mimo swe,j większej liczby, uległa większemu ra

dykalizm ow i.

Przegląd spraw polskich.

Wybór uzupełniający.

I)n. 3 września odbędzie się w Siryju uzupeł

niający wybór posła n a : Sejm w miejsce bl. ,p.

Frucbtmanua. Kandydatem na ten mandat ,jest

minister Dulęba. Witamy tę kand,ydaturę z Wy

sokiem zadowoleniem tak ze względu na osobiste

przymioty ministra rodaka, ,jak i ze względu na

utrzymanie tradycji, wedle której w Sejmie zasia

dał zawsze minister d!a Galicyi.

Sytuację wyborczą w mieście opisuje korespon

dent Gaz. narodowej:

Jak wiadomo 3 września ma odbyć sie z miasta

Stry,ja wybór posła sejmowego w miejsce blog. p.

Fruohtmana. Poważna kandydatura na ten opróżnio

ny mandat jest tylko jedna,, a mianowicie ministra

dla Galicyi, Dra Władysława Dulęby. Jest to stary,

dawny, uświęcony nic tylko tradyeyą, zwyczaj, iż

minister dla Galicyi zasiadał w sejmie, ale i po

dyktowany względami praktj’cznymi: że gdy mini

ster kraju ma dbać o interesy kraju, konieczuem

jest, aby brał bezpośredni udział w czynnościach

sejmu i o jego dążeniach i zabiegach był wprost,

a uie dopiero przez wydział krajowy informowany.

Ta okoliczność, jak nio mniej osobiste zalety p. Du

lęby sprawiły, że gdy, poruszono myśl wyboru jego,

nie podniosły si.ę żadna glosy protestu z kół naro

dowych polskich, a jedynie socyaliści, Eusini i część

syonistów poczęła aię oglądać za kandydatem, na

którego beznadziejnie mogłaby glosować. Z razu zda

wało się, że kandydatem, który połączy socyalistów,

Rusinów i syonistów będzie I)r Moraczewski. Ton

widocznie atoli nie chciał iść w bój w,yborczy z gó

ry przegrany —- i jak obecnie wieść niesie, upro

szono w tym celu socyalistę p. Liebermanna z Prze

myślu. W pierwszej połowie sierpnia odbędzie się

w Stryju zgromadzenie wyborcze, na które przyb,ę

dzie zaproszony przez w szystkie stronnictw a polskie,

minister Dr Dulęba i wygłosi mowę kandydacką.

Z agitacyi poszajowsklsj.

Osław iony PocsajowsJcij "listók, orga n a rehi

m andryty Witalisa, godny towarzyszysz zawieszo

nych niedawno przez, rząd Poczajowskięh Izwie

stij, podaje w Nr 20 artykuł-odezwę p. t.

,,Nic

chodźcie, ludzie prawosławni, do pol

skich kościołów**. Artykuł ten, dosadnie po

uczający, w jakim tonie i duchu działają agita

torowie zc «Świętej góry** -

brzmi w przekła

dzie :.

«Wielu prawosławnych Wołynian, jeszcze od cza

sów polskiej niewoli, trzyma, sio brzydkiego zwy

BOGUSŁAW ADAMOWICZ.

W starymdworze.

(JO)

(Ciąg dalszy).

ROZDZIAŁ II.

Że!azny stonóg.

Nie wiem, czy ów ponury nieznajomy, który mi

tyle krwi napsuł, nazywał się istotnie Hipolitem

irucbią i nie wiem, czy to się stało wskutek

umowy, zawartej we śnie z jego honorowymi za

stępcami, dość, że od czasu zaręczenia się z Leo

*ą me spotkałem już więcej te,j tajemniczej osoby.

1 pierzchły wszelkie zazdrości o przeszłość, o

"piorą, którego przez małoduszność swoją na utra

pienie własne sami wyzywamy z mogiły. Cheiwo

^ością jakiejś pełni urojonej szczęścia, bywamy

podobni do skąpca, który, majac cale kufry du

etów, wyrywa sobie włosy na pogrzebie bieda

ka z rozpaczy, że ten niezdołał mu zwrócić pozo

stałego jeszcze grosza z wocentu. Więc pierzchły

truchła, zapewne dlatego, że zrozumiałem, iż nie

należy żądać zb.yt wiele od ukochanych - należy

’Bi* i dawać: maksym a zrozumiała dla tego kto

J»cba i kto koc!ia tak właśnie, jak ja koch’ałem

; w")(vczas.

Zaczęły się gorączkowe przygotowania do ślu

f y i- *jawiły się jakieś dziewczęta do pomocy Leo

nie i babce, w kłopotliwych zajęciach, dotyczą

cych pewnie wyprawy, lub bo ja w’iem czego, i

cały dwór sic zaroi! od służby, która niewiadomo

skąd się wzięła

Nastąpił wreszcie dzień ślubu— ten najsrcbrnicj

szy ze snów życia. Przyszedł ze śniegiem gęstym

i zawiał budynki po same okna. Zima w swern

futrze królewskiem podążała na gody.

,Z wesołem gwarem odrzucano zaspy z pod gan

ków i ubijano na dziedzińcu ścieżki.

A pannę młodą tymczasem strojono w alkierzu.

Narcszeio ukazała się, cudna, rozkoszna, niby pod

śnieżne zjawisko, cala w bieli szat powłóczystych’,

z długim aż do ziemi welonem, utkanym , jakgdy

by z rozwiewnośei mgły samej, lub z owych

śnieżków

najlżejszych, co ledwie spaść mają

z obłoku...

O dobrym zmierzchu zaczęli zjeżdżać się druż

bowie, krewni i cale t!umy znajomych.

Dziadek sztywniejszy niż zwykle, wystrojony,

w długim surducie, jakie noszouo w początkach

zeszłego stulecia, z szerokim krawatem i sztyw

nym kołnierzem, uprzejmie i uroczyście podejmo

wał gości. Staruszka, w szerokiej odstającej u

spodu, dzwouiastej sukni czarnej, z koronkami u

szyi i przy rękawach, w upiętym starannie cze

peczku, z ]iod którego, po obu stronach skroni,

wyglądało, utrefione gwoli uroczystości, szlachet

ne srebro jej włosów, uderzała sentymentalną dy

stynkcyą naszych prababek.

’Gęściej zamigotały za oknami św’iat!a od latarń

u powozów i od pochodni, wiezionych przez fory

siów przed karetami. Zaroiło się całe podwórko

wielką ciżbą ludzi, zjeżdżających się tak, jak do

teatru - wszyscy: na jedną godzinę. Strzelanina

z batów, gwar* glosy dzwonków u sani, rżenie i

tętent koński, to wszystko razem zagrało we mnie,

jak fala jakiegoś nagle zrywających się życia...

Lecz jakież to były powozy! jakie zaprzęgi

i jak rozmaite!... Skąd tyle różnorodności w jed

nej okolicy !... ()to zaczęły się zjawiać niezwykle

postacie, pelue powagi lub werwy, prz,ypominając

strojami wiszące na ścianach portrety. Niektórzy

bj’li w’prost do tycb portretów podobni, jakby

z umysłu uebarakteryzowaui na antenatów domu.

Twarze wąsate, podgolone czupryny, barwne kou

tusze, napoleońskie mundury, fraki i pudrowane

peruki. Ledwom zdążył przetrzeć oczj’, niepe

wny, czy mi się nie roi, gdy wszystko to oto

czyło muie zewsząd, witając i składając życze

nia. Oszołomiony zupełnie, nic mogłem się zasta

nowić, co znaczy ta maskarada. Tak byłem zre

!sztą całkowicie zajęty sobą i Leoną, że nawet i

później nie namj’ślałem się nad tem zbyt długo.

Widocznie panuje tu zwyczaj urządzania kostj’u

rnowych balów na weselach. Wyglądało to jednak

na jakąś raczej retrospektywną wystaw’ę strojów

’za dobre parę wieków.

j Najbardziej honorowano pewnego dosyć mlodc

jgo mężczyznę, o surow’ym w j’glądzie, w skromnem

| szarem ubraniu, w ciężkich butach z ostrogami,

\z blachą na piersi i plecach (co w’yglądało na

!pancerz), z kołczanem i z rycerskim pasem u bio

| der. To może był protoplasta rodii.

\ Gdy weszła moja narzeczona, piękna jak nigdy

!przedtem, i cala jakby z konwalii, zaczęto się

’ kupić kolo niej: Na całej sali zawrzało od zgieł

’ ku i wesołego gwaru...

W tym różnobarwnym orszaku, przy wieśnia

czych banderyach z kilku wsi, które się jakby

naraz zerwały z pod ziemi na nasze święto, po

śniegu sypkim, głębokim, wśród ciemna, z setką

pochodni, lecieliśmy do zapadłego kościółka, gdzie

stary, si wy jak gołąb proboszcz miejscowy, wc

wspaniałej świecącej się kapie, na ,,wieki związał

nam ręce znaną babciną stulą.

Wracałem z żoną sam na sam w przestronnej

karecie, niesiony gdzieś jak po gwiazdach i po

obłokach. W szystko się skrzyło, świeciło i_ grało

w uszach naszych, a senność szczę,ścia cichego

kołysała serca,..

Za nami mknęła gwarliwą czereda, liczniejsza

jeszcze niż przy wyjeż(lzie do kościoła i gęsto

rozlegały się strzały wiwatów’.

Działo się to wszystko tak szybko i tak błyska

wicznie,..

i tak przemknęło, niby jedna chwila!...

Już byliśmy znowu w,e dworze — wśród tłumu

gości. Ja caly zresztą — głównie w oczach iuej

żony, w jej rumieńcach i uśmiechach, które wy

daw’ały rai się jeszcze bardziej eudownemi i cza

rującemi, niż wszystko, co się dokoła nas działo.

A czegóż się tam nie działo owej nocy!)... S,ą

dziłbyś, że niebiosa zniżyły się nagle nad do

mem, a gwiazdy tłocząc się ku oknom, chciały

sflę przyjrzeć w eselu: zbliżyły się tuż, tak blisko,

a/, się zdawało, że tkwią w samych szybach

i skrzą się i migocą pomiędzy kwiecistemi florę

sami mrozu...

A za oknami, na dworze, w ogrodzie, gałę

zie drzew cale w szronie, jakby pod cudem ży

wj’m uginały się pod ciężarem purpurowo zło

tych besperyjskicb jabłek...

DacŁy zaś dworskich budynków zmieniły się,

jak gdyby tlejąc, ogniami nieprzebranych, świe

cących się skarbów’, cale w szmaragdach i chry- ,

zolitaeb.

Dwór rósł,, ogromniał, rozszerzając swe ściany

w miarę napływania gości i napełniając pokoje

blaskiem królewskich pałaców.

Przebrzmiała huczna polonezowa muzyką, prze

roiły się fantastyczne pary: mężczyźni w strojach

mieszanych — kobiety w lokach i z długiemi tre

nami. Przebrzmiały setne toasty, mowy i gwar

niemilknący w’esela — i cala noc przeleciała, jak

mgnienie...

Pamiętam, gdj’

świt już miałsię zaczynać,

i gdzieś odezw’ał się kogut, zerwali się nagle \vszys

cj’ goście, jakby na znak umówiony i ściskając

nam ręce i znowu składając życzenia, zaczęli się,

spiesznie żegnać i rozjeżdżać.

Siedziałem obok Leony, i oboje patrzyliśmy

w okno. Z szybkością nic do uwierze,nia jedeii

za drugim podjeżdżały, a rączej przylatywały po

wozy — i ledwie który zabrawszy, gościa ruszył

i zaw’rócił — już go nie było widać. Ostatni

zwłaszcza, ledw’ie odjechał od ga.nku, znikł nam

tak szybko, z oczu, jak gdyby rozpłynął idę

w brzasku, kióry ja t właśnie się przedarł przez

m glę nocy.

Zobacz! zobacz Loniu ! co za magiczny od

jazd! — zawołałem.

- - T o zapowiedzi cudów naszego szczęścia,

które jnż się zaczęło — odrzekła mi patrząc nic

w okno, ale we mnie,

(Dokończenie nastąpi).

’elAS*4 wycbodsi * wyjątkiem dni po niedzieli i świętach ur oczystych d w a r azy dziennie, a ’uwiowieias

jdC

o godzinie 6 r ano i o go"dzinie 6 wieczorem.

uaer wieczorny 10 hal., ranny 4 ba!.}

PKBNUMIiiAtATA WYNOSI:

’na cały rok \nd kwartał"va 1mie.s-ity,

(rakowi« w miejsett

I 36koron i7kor.50h.2kor.58hal.

z odnoszeniem do d o m u ...................................

3*5koron 9 kor.

—

3kor. —

i j , w państwie A u s t ry a c k i e r a ...................................................... ! 36 kor on 9 kor. —

3kor. —

*Htrokrotną wysyłką pocztową

42 koron 10 kor. 50 h. 3 kor. 50 hal.

jj " w państwie Niemieckiem .

............................................ !

42 koron 10kor. 50 h. 3kor. 50baL

In» w»y*łk’eb państw, należących do związku pocztowego .

48 koron 12 kor.

4 kor.

—

Prenumeratę przyjmuje się tyiko od 1 do ostatniego dnia w miesiącu.

Sw,dfOBurzędowego wykazu na r. 1908pism zagranicznych, mających debit w państwie rosyjskiem ,

nosi w temże państwie cena pren,umeraty *Czasu" wraz z przesyłką pocztową: rocznie 16 rb.

g) I - półrocznie 8 rb. 10 k.; za 3 miesiące 4 rb. 05 k.; za 2 miesiące 2 rb. 75 k.; miesięcznie 1 rb. 45 k.

ihonaEent ęiam przyjmują urzędy pocztowe w głównych miastach państwa rosyjski»

, * mianowicie: w Petersburgu, Warszawie, Kijowie, Wilnie, Moskwie i Ctiasie.

—

miast i wsi można prenumerować Czas, posyłając pocztą należytośó do ur-zędu pocztoweg»

najbliższego s po wyżej wymienionyc:h większych unast.

Prenumeratę przyjmują :Admini:ttracya Czasu-w Krakowi» i urzędy poczt,owe, Miejscową pre

n u m e r a tę księg. 8. A. Krzyżanowskiego, handle: St. Kąrlińskiego, IIKretschmera, Biuro dzień. Hcpcasa

i balomonowej, 6 l,,trafika. We Lwowie ,,Czas*1jest do nabjfcia wbiurach dzśea fi. Ciszewskiego, S. SBkcławjś,sao,

K. Escastabs, na ttacyach ko!ejnwych w lamowie, Rzeszowie, Jaśle, Nowym Sącza na peronie w księgarni ko!*

iawej, tudzież na innych główniejszych ctacyach u porlycrów kolejowych.

Ceny ogłoszeń : od wiersza petitem za pierwszy raz 20hal,, za każdy następny po 10hal.: ukiad tabe

laryczny, cyfrowy,. -skom^ikowany, pierwszy raz 40 hal, następny po 10 hal. N ad e sła n a i Nekrologia

od miejsca wiersza drukiem petitowym 60 halerzy za każdy raz. G łosy p ubliczn ości po 2 kor.; ws"el

kie pry watn e kom unikaty po kr onice i po dziale ekonomicznym i t. p. po 1 kor. od miejsca wiersza.

Ogłoszenia i prenum eratę przyjmują: we Lwowie biura dzienników J,. ’P!alma, A.Olszewskiego,

bt. !sokołowskiego, K.Buchstaba; wJarosławiu Biuro dzienników; w Podgórzu Poturalski; w P ras.

mys!u A. Juszyóski księgarnia,D. lieszeles; w Rzeszow)!a M. Weintraub; w Stanisław owie Jasict*

e «r n’’ Y 7arretBŚe M. Rockach, O.. Haut; w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłączni«

P: J ’ ;_Raczkowski, 14 Cite de Treyise; w W ied ni u Haasenstein 4 Yog!er, U. Mosse (także we wszysf*

kich filiach); H. Scha)ek, M. !)ukos, E. Braun, J_. Dannebterg, 11. F riedl (tylko p renum eratę U. Gold

sehmiat A Comp.); w Frankfurcie n. M. G. L. l)aube fc Co:np., w SPr-adi:e czeskiej Fr. lloyorku.

L is t y z pieńiądzuii i p r z e k a z y pieniężno na prenumeratę i ogłoszenia przyjmuje Adurim

str acy * Czasu w Krakowie. Jicklamacye nieopieczętowane ino p odlegają opłacie pocztowej. !Astów m ’«*

tjpweonych nie pr zyjmuję ;się, lłę]?opismo nadsyłanych nie zwraca sie.

,f i ST Za każdą zmianą aćrćsu dopłaca się 40 ha!,

ADRES REPAKCYI: u!, św. Tomasza Nr 32. - Telefon Nr 50.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu