Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 659 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner 1)3.

Kraków- 25 Kwietnia — Środa.

Rok 1866.

CZAS

Prenumeratę przyj,.,,,ją:

W Krakowie: Bióro Administracyi ,,Czasu" w Rynku pod L. 39 w" domn p. Kirchmayera na dole,

tudzież wszystkie Urzęda pocztowe austryackie.

O g ło szen i a (inseraty) wszelkiego rodzajn, przyjmuję się za opłat§: od wiersza drobnego (petit) za

jednorazowe umieszczenie po 8 centów, za następne po 5 centów, oraz za oplata należytości slenlowći

po 30 centów od każdorazowego ogłoszenia.

Prenumeratę i Ogłoszenia przyjmuj§: we Lwowie w Ajencyi ,,Czabu" p. IanacuHercok

ulica Balicka Ner 240.- W Wiedniu p. A. Oppelik, Wollzeile 22.- Na Francyę i Anglie w Paryżu

L. Płoński, Bouleyard du Prince Engfene, 95. - Zaś tylko ogłoszenia: w Wiedniu, w Hamburgu

i w Fraukfurcie nad Menem pp. Haasenstein z Vogler - w Berlinie p. A. Retemeyer - w Frankfurcie

nad Menem p. O. L . Daube tc Comp.

w Lipsku p. Henryk Engler -

w Wrocławiu p. Jenke

et Saminghausen.

H ękophm a nadsyłane Redakcyi, nie zwracaj§ się i niszczone będ§.

f LOSZEHIEPRZEDPIATT

rakowie: na miesiąc Maj zlr. 2

na miesiąc Maj

Pań

mie

i C z e r w i e c ........................ z ^r ’

340c.

z przesyłką pocztową

stwie A ustryackiem,

siąc M a j ..............................zlr.

225c.

na miesiąc Maj iCzerwiec

od]Igo Maja do końcaWrześnia n 10 —

Przedpłata na drugą Beryę (50 ark.) Spra

wozdań sejmowych została już wyczerpniętą

z 60tem posiedzeniem.

Gdy jednak nie podobna oznaczyć na

przód, ile jeszcze arkuszy nastąpi, przeto

przesyłać je będziemy nadal wszystkim do

tychczasowym PP . Prenumeratorom, którzy

owe sprawozdania sejmowe zamówili.

Przypadającą zaś należytość raczą Szan.

PP. Prenumeratorowie nadesłać nam wraz

z prenumeratą Czasu na HI kwartał.

Należytość po skończeniu Sejmu ogło

szoną zostanie w Dzienniku.

K,raków 34 kwietnia.

Gdyby komisarz rządowy p. Possinger,

którego takt polityczny i zachowanie się ty

lokrotnie w ciągu bieżącej kadencyi 8ejmo

wej zjednało sobie powszechne w kraju u

znauie, uważał był za stosowne uczynić na

początku posiedzenia d. 18go b. m.,

a nie

w końcu tegoż oświadczenie jakie uczynił,

byłby zdaniem naszem nie m ałą oddał Bej

mówi przysługę. Nie łudzimy się wcale, aby

tym sposobem oszczędzić można było po

twornego objawu zawartego we wniosku

o podziale Galicyi i dwóch odrębnych Sej

mach. Nie zapoznajemy tak dalece partyi

Sto-Jurskiej, abyśmy sądzić mieli, że ją co

kolwiek wstrzymać zdoła na drodze raz o

branej, a jak się tyle razy okazało, całkiem

odrębnej od dobra kraju i polityki monar

chii. Ale oświadczenie imieniem rządu i to

z góry uczynione, że w projekcie podziału

administracyjnego rząd nie ma żadnego Wi

doku podziału kraju, oświadczenie katego

ryczne, że podział jest polityce jego prze

ciwny, byłoby zdjęło z owego wniosku wszel

ką cechę jakowejś opinii, z którą walczyć

wypada, zamiaru, który zniweczyć należy, a

byłoby zaiazem napiętnowało właściwem

znam ieniem intrygi zakłócenie i drażnienie

na celu mającej, byłoby ją w końcu zredu

kow ało do rozmiarów bezsilnego zamachu,

na który proste pełne pogardy odrzucenie

wniosku było dostateczną a przytem najwy

mowniejszą odpowiedzią. Oświadczenie ta

kie imieniem rządu z góry uczynione, by

łoby dało Izbie swobodę płynącą z zaufa

n ia , że winna porzucić owe resztki podej

rzywania , jakie przeszłe systemata w kraju

naszym tak głęboko zakorzeniły, że obecny

kierunek rządowy chce jedności politycznej

Galicyi porównie z jej mieszkańcami, że za

tem przedłożony projekt nie ma na celu po

litycznych widoków, ale tylko, aby admini

stracyą z potrzebami krajowemi jak najle

piej pogodzić— zgoła oświadczenie takie

byłoby odwiodło rozprawy sejmowe w tym

przedmiocie od usposobienia przeważające

go względem zagwarantowania jak najsil

niej jedności politycznej Galicyi, a sprowa

dziłoby na pole rzeczywiste, administracyj

ne, na którem rząd chciał się o głosie kraju

dowiedzieć.

Głównie też w owem sprowadzeniu I^by

na pole czysto administracyjne, w usun ^fiu

owego tak naturalnego wpływu polityęgne

?o, który w rozprawach przeważał, upatry

walibyśmy przysługę, jakąby było oddało

oświadczenie na początku posiedzenia sta

nowczo przez organ rządowy uczynione.

Ubolewamy, że Bię tak nie stało. Myśl nie

ustanna jedności Galicyi, która wcale w grze

nie była, prowadziła nietylko do centraliza

cyi władzy politycznej, co było słusznem,

ale do poświęcenia decentralizacyi admini

stracyjnej, którego żadna nie zachodziła po

trzeba. Zbyt często pisaliśmy w tym przed

miocie, abyśmy się znów nad tem rozszerzać

mieli. Wiadomo , że jak uważamy zawsze

konieczność pierwszej, to jest ęentralizacyi

politycznej, tak również obstawaliśmy za

wsze za decentralizacyą administracyjną. Od

tej zasady nie odstępowaliśmy nigdy, i jak

dotąd, nie widzimy powodów do odstąpienia

od niej w tej chwili.

Pisząc po raz pierwszy o projekcie rzą

dowym, oświadczyliśmy się bardzo wyraźnie

przeciw podziałowi Galicyi na dwa namie

stnictwa, bo w tem upatrywaliśmy wyraźny

podział co do dwóch władz politycznych,

nietylko zaś administracyjnych. I tak było

by rzeczywiście. Ale znów nie możemy wi

dzieć pobudek do zniesienia władz admini

stracyjnych w mieście naszem, nie widzimy,

dla czegoby zachodnia G alicya miała być

pozbawioną wszelkiego administracyjnego o

gniska i cała administracya scentralizowana

we Lwowie. Czemużby tak zwana Komisya

namiestnicza, lub inna jakow a władza ad

ministracyjna w K rakowie, nie miała być

po prostu filią jednego Namiestnictwa, a u

praszczać dla mieszkańców G alicyi icb admi

nistracyjne zrządem stosunki, które scentrali

zowana władza we Lwowie koniecznie u

trudniać musi. O cóżby więc chodziło, j ak

tylko o uiządzenie owej władzy mlmimstra

cyjnej zachodniej odpowiednio do namiestni

ctwa lwowskiego? Nie widzimy niepodo

bieństwa takiego urządzenia.

Nie mamy jeszcze stenograficznych spra

wozdań, ale z materyałów, jakie nam listy

nasze i pisma lwowskie dostarczyły o roz

prawach l8go b. m.,

przekonaliśmy się, iż

życzenie Sejmu, aby zwinąć Komisyę na

miestniczą w Krakowie, opierało się głó

wnie na doświadczeniu z przeszłości, a na

wet z teraźniejszości czerpanem względem

kierunku, jakiego się władze w Krakowie

trzymały. Widzimy tu atoli pominięcie zu

pełne obecnego system atu rządowego, który

właśnie to co jest i jakie jest, zmienić przy

obiecał. Co większa, widzimy, że na ową

zmianę rachowano, jak słusznie, w Sejmie

co do przyszłego Namiestnictwa we Lwo

wie, ale wypuszczono ją zupełnie z uwagi

co do przyszłego kierunku Komisyi namie

stniczej w Krakowie. Dla czego tak się sta

ło, nie wiemy, ale w rozprawach wydawać

się mogło, że duch namiestnictwa będzie

odpowiedni inaugurowanemu systematowi,

duch zaś Komisyi pozostanie dawniejszy, a

tem samem zwinąć ją wypada. A przecież

instytucya administracyjna zmieniać się mo

że a nawet musi stósownie do ogólnego

kierunku rządowego. Skądże więc ów wy

jątek dla władzy administracyjnej w K ra

kowie, będącej zresztą, jak sama jej nazwa

wskazuje, r komisyąa tylko Namiestnictwa

Lwowskiego?

Nakoniec i tego pominąć nie możemy, że

życzenie to Sejmu tak absolutnie postawio

ne, oddające K raków na prostą fortecę, i

redukujące go do rzędu miasteczka powia

towego, naraża na szwank wiele bardzo i

znacznych interesów miasta. Dawniej już

zbierano z tego powodu^ jak donosiliśmy,

jodpisy pod adres, takowy jednak nie zo

stał zapewne Sejmowi przesłany, skoro o

nim n a posiedzeniu 18go żadnej nie było

wzmianki. Nie mniej atoli, o ile czytaliśmy,

jeden z posłów krakowskich wyraził nadzie

je, że interesa miasta otrzymają stósowne

wynagrodzenie. Żałować przychodzi, iż nie

mamy jeszcze Rady miejskiej, któraby by

ła prawdziwym organem interesów miasta,

i stała się pośrednikiem między życzeniem

Sejmu a potrzebami miasta. Wszelkie bowiem

usiłowania w tej mierze czynione, o których

nam donoszą, nosiłyby cechę, partykulary

zmu, ktorego w takich sprawach pilnie u

nikać należy. Zresztą jest to tylko życze

niem Sejmu a nie uchwałą jak wiadomo ; tem

łatwiej więc spodziewać się należy uwzglę

dnienia interesów miasta naszego, które już

tyle doznało nieszczęść, a którego dalszy u

padek nie może być dla Sejmu krajowego

obojętnym.

KORESPONDEN(!TA CZASU.

Lwów 22kwietnia.

4 - Nowe przedłużenie Sejmu bylo istotną dla

Sejmu niespodzianką-,

a jeżli dlań w ogólności

przyjemną, to dla wielu członków jego może nie

zbyt dogodną. W istocie też jest pewna miara

praćy dla ciał obradujących, a sama ich peryo

dyczność nie pozwala zamieniać ich w nieustające

bez odaowienia icb składu. Bez tego, skoro minie

pewien oznaczony zakres czasu, działauie rozwijać

się i iść dalej może, a mimowoli .rodzi się znużę

nie z jednej strony,, niecierpliwej z drngiej; U

i to co do pewnego stopnia żyło, zaczyna dalej

już tylko wegetować. Sejm jeszcze uie przeszedł

tej granicy, zwłaszcza mając przed sobą zakres

pracy jeszcze niedopełnionej, wiele naglących a

niezałatwionych kwestyj, ale przedłużenie jego

poza pięciomiesięczny okres nie byłoby już ko

rzystnem. Przedłużenie tygodniowe naznaczyło

granicę ostateczną.

Pod względem administracyi najgłówniejsze pra

ce już są przeprowadzone. Zawotowany świeżo

podział kraju rozciągnął niby kanwę dia poprze

dnio zawotowanych nstaw o gminie i radach po

wiatowych. Podział ten tak wszechstronnych do

tykający interesów należał z natury swojej do tej

samej sfery przeobrażeń co tamte ustawy, to też

i te same opinie i dążności objawiły się w dy

skusyi o podziale, które występowały z okazyi

ustawy gminnej i rad powiatowych. Ten sam ks.

Pawlików, co,wystąpił z wnioskiem odrzucającym

rady powiatowe, postawił teraz wniosek podziału

politycznego Galicyi na dwie części. T a sama

idea rozdziału, separacyi powoduje te dwa wnio

ski; tylko że tutaj chodziło o podział polityczny

dwóch dzielnic kraju, a tara o separatyzm spóle

czny, o niedopuszczenie, aby różne żywioły i sta

ny spółeczne żyjące w jednej okolicy zetknęły się

z sobą i porozumiały. Lecz jak przez zawotowa

nie rad powiatowych tę negacyą i dążność roz

dwajania zwyciężyła zasada jedności spółecznej

tak teraz myśl podziału kraju rozbiła się o zasa

dę jedności politycznej i organicznej. W obu tycb

wypadkach przedstawiciel władzy wystąpił sta

nowczo przeciw dążnościom anty-organicznym a

rząd njął się za ideą jedności moralnej, polity

cznej i spółecznej. Jeżli objaw taki zjednywa słu

szne uznanie i szczerą ufność całego kraju dla

w ładzy, która spólecznych i narodowych bro

ni interesów, to zarówno jest to niejako zobowią

zaniem dla samejże władzy, pierwszem stano

wczem oparciem się na tym naturalnym ustroju

organizmu spółeczno-narodowego, który silniejszą

jest niezaprzeczenie podstawą, niżeli Bztuczna kom

plikacya biórokracyi i elementów jej podwładnych,

na których dotychczas rząd w kraju naszym wy

ącznic się opierał. Z drugiej strony opinie i dą

żności, które przy ustawie gminnej w projekcie

tak zwanej gminy zbiorowej postawiły swój pro

gramat, przy podziale kraju postawiły zarówno

odrzucony projekt obwodowych rad zamiast po

wiatowych w wniosku hr. Ludwika Wodzickiego,

popartym wymownie słowy hr. Adama Potockie

go. Była to naturalna kwestya tamtego systematu,

który, jak wiadomo, Izba odrzuciła. Bada powia

towa obok gmin zbiorowych, którycbby zaledwie

trzy lub cztery objąć zdołała, byłaby anomalią,

byłaby kołem zbytecznem.

Projekt, o którym mowa, nie chciał postradać

wszystkich tyle ważnych atrybucyj nadanych ra

dom powiatowym, lecz chciał takowe rozszerzyć

i spotęgować, administracyjny ich zakres posunąć

o jeden krok dalej w konstytucyjne życie, i utwo

rzyć pomiędzy gminą zbiorową załatwiającą spra

wy administracyi lokalnej pewnego zakresu, a W y

działem i sejmem krajowym radę obwodową. Za

projektem tym (ł ) przemawiał w istocie ten po

wód, że w obwodzie większe znajdzie się siły, że

się już tam spotyka pewne skoncentrowanie inte

resów już więcej rozgałęzionych, wybicie się z tej

powiatowszczyzny, która może częstokroć krępo

wać całe działanie rady powiatowej. Tutaj będzie

tylko jeden zamożniejszy właściciel, przeto bra

knie w radzie powiatowej tych głosów obywatel

skich, które muszą równoważyć bierny element

ludowy; tam znów najmniejsza przeszkoda, pew

na niedbalość lub niezdolność kilku rostrzyga o

działalności i żywotności całej rady. Rada obwo

dowa miałaby wielkie za sobą korzyści, tak jak

zastąpienie całych urzędów powiatowych pojedyn

czymi exponowanymi urzęduikami, ograniczyłoby

zarząd biurokratyczny ad minimum - to jednak,

po odrzuceniu projektu gmin zbiorowych rada ob

wodowa byłaby za nadto oddalonym, za nadto

mało mogącym wpłynąć w szczegóły życia spó

łecznego organem. W e wszystkich tycb bowiem

rzeczach należało mieć na baczeniu dw a względy:

najpierw stworzenie węzłów spólecznych, któreby

dążyły do zjednoczenia, równoważenia się żywio

łów spólecznych, icb wzajemnego zapoznania a

zarazem wdrożenia weń idei prawa, własności,

samorządu — a drugi wzgląd utworzenia dogo

dnych organów administracyjnych. W systemacie

tym, który się streścił w projekcie mniejszości

komisyi gminnej czyli w projekcie gminy zbioro

wej, ta gmina zbiorowa miała odpowiedzieć temu

pierwszemu celowi spółecznej działalności. Odby

wając pierwsze funkcye administracyi miejscowej,

m iała ona dążyć do zespolenia spółecznego w je

dno harmonijne ciało. W takim razie same wyż

sze względy administracyi, sam kierunek spraw

pewnych okolic pozostałby radzie obwodowej, bę

dącej już drugiem, wyższem, wyboroweru kołem

autonomicznego zarządu. Gdy jednak myśl ta zo

stała odrzuconą, gmina miejscowa organizuje tyl

ko i niejako w ład sprowadza interesa poszcze

gólnych stron, tu gromady, tam dworu ale nie

stanowi wcale węzła spółecznego; oba przeto wzglę

dy i cala w aga autonomicznego życia ciąży na

radach powiatowych. One mają rzucić pomost po

między te przedziały i przepaście, co dziś roz

dzielają nasze spółeczeństwo; one m ają tchnąć du

cba organicznego życia w te rozbite żywioły; one

mają zaradzić wszystkim potrzebom administracyi

krajowej, o ile takowe się nie koncentrują w Wy

dziale krajowym , lub o ile icb sobie nie zatrzyma

la w całości władza. Potrzeba tedy, aby Rady po

w iatowe mogły odpowiedzieć temn podwójnemu

celowi, aby były bliskie, przystępne, dla wywie

rania wpływu na okolicę, a z drugiej strony, aby

były silne, iżby nie zaniedbywały ale broniły po

trzeb administracyi. Największa tedy waga złożo

na jest teraz na rady powiatowe; ważniejsze one

niemal od Sejmu, bo donioślejszy ich wpływ , waż

niejsze od nstawy gminnej, bo ta nic nie przeobraża

Z tych względów podział administracyjny kraju

na powiaty mogący mieć zawsze ważność dla po

szczególnych okolic a pośrednio i kraju, stał się

nader zajmującym i ważnym ze względu na sie

(f) Projekt ten podaliśmy jeszcze w artykule na

szym z 13 b. m . i staraliśmy się wyłożyć powody,

które zdaniem naszem za nim przemawiały. (P. R . C),

dzibę urzędów powiatowych. D zieło rozdzieleniV

kraju dopełniono w dwóch dniach, nieroztrząsając

interesów gmin poszczególnych i ich dogodności,

ale za wnioskiem hr. Golejewskiego przyjąwszy

pod debaty tylko siedziby powiatowe a rozkład

gmin odsyłając na drogę reklamacyi i decyzyi

rządu.

Rozprawy te okazały jednak, jak zapuszczanie

się w szczegóły jest niewłaściwe dla ciała parla

mentarnego, o interesach lokalnych ma bowiem

wyrokować większość, a większość naturalnie nie

świadoma tych stosunków lokalnych.

Czy przeto wypadek głosowania natrafił na

prawdziwą potrzebę i podał właściw e ocenienie

uie przesądzamy.

Konkurencya kościelna przypada teraz na po

rządek dzienny, byle jej rezultat tak nie wypadł

jak konknrenoyi drogowej, którą po paroanio

w ycli debatach w trzeciem czytaniu odrzucić chcia

no dla rażących w niej niekonsekwencyj, które

się wcisnęły z powodu licznych poprawek, jakie

Izba przyjęła, uie odrzuciwszy w całości jednak

systematu postawionego przez komisyą. W ydaje

nam się, że w rzeczach prawodawczych ci tylko

mogą występować z kategoryczną opozycyą, któ

rzy niają gotowy eały projekt odmienny. I gdy

raz ieh zasada przyjęta, a zasada komisyi odrzu

cona właściwemby, było, aby miejsce referenta

zajęli, iżby-m yśl jednolitą przeprowadzić. Nie leży

to jednak w regulaminie sejmowym — a regula

min djakrecyi parlamentarnej, która ogranicza

opozycyą do przedmiotów dokładnie znanych, jesz

cze się dostatecznie, jak ten przykład wskazuje,

niewyrobił.

Berlin 22 kwietnia.

Ó Odpowiedź austryacka na ostatnią depeszę

pruską szybko nadeszła. N ie ogłoszono jej dotąd

w doslownem brzmieniu, ale podano w treści, któ

rą telegraf rozniósł na wszystkie strony, tą razą

jako dobrą nowinę, zapowiadającą pokój. Wszę

dzie ją też mile przyjęto. Nie brak i pochwał dla

Austryi, oświadczającej gotowość do udowodnie

nia czynem swego pokojowego usposobienia. Au

strya pierwsza przystąpi do rozbrojenia; a ponie

waż Prusy innego warnnku nie położyły, aby loż

samo uczynić, najdrażliwszy więc chociaż nie naj

ważniejszy punkt sporu, będzie sa kilka dni za

łatwiony. Nie będzie to jednak całkowity po

wrót do ,,status quo antę", o którym nadmieniła

depesza pruska. Aby powrót mógł być zupełnym,

trzebaby nsunąć z porządku dziennego kw estyą

reformy Bundestagu i przejść na nowo na opusz

czone stanowisko umowy gasteińskiej, a jedno i

drugie jest nicmotebnem. Dokonane rozbrojenie

uie oddali też ani pomniejszy roznieconej obu

stronnie nieufności. L ada okoliczność może dać

powód do nowych przygotowań. Powiedzmy ra

czej, że obie strony zajmować się będą niemi w

skrytośoi, do czego każda z nich ma prawo, jako

pani w własnym domu. Sytuacya będzie tylko po

zornie więcej pokojową, niż była dotąd. D obre i

to na początek. Pozory łatwiej zuieść niż rzeczy

wistość.

Z porządku rzeczy głównym przedmiotem zaję

cia rządów i ludzi stanu niemieckich będzie teraz

kwestya reformy Bundestagu. O niej tyle już dziś

wiemy, że nie będzie poprostu usunięta. Nie chcą

tego aui Austryą, ani większość państw związko

wych. Kwestya oddaną będzie do rozpoznania,

stósownie do wniosku pruskiego, osobnemu W y

działowi złożonemu z dziewięciu członków, z któ

rych przypada dwóch na Prusy i Austryą, czte

rech na Bawaryą, Saksonią, Hanower i Wirtcm

berg, trzech na inne państwa pomniejsze. Skoro

się wydział ukonstytuuje, Prusy przedłożą mu szcze

gółowy projekt reformy, którym się wydział ma

zająć i ostatecznie go wypracować, aby go jako

wspólny projekt państw związkowych oddać do

dalszego rozpoznania, albo raczej tylko do po

twierdzenia mającemu się zwołać parłameutowi.

Takie jest powszechne mniemanie w pośrednich

państwach związkowych. W mniemaniu zaś tcm

leży ukryte przekonanie, że państwa te na żaden

projekt się nie zgodzą, bo do tego potrzeba je

dnomyślności głosów, że więc i do zwołania par

lamentu nie przyjdzie, słowem, że projektowana

reforma Bundestagu spełznie i tym razem na ni

czem. Tę opinią dzielą liberalne i postępowe sto—

Gz§ić literacko -artystyczna.

TYGODNIK PARYSKI.

Artykuł Consilulionela mający na celn ^uspokojo

ne giełdy, nie nspokoił nikogo. Przeciwnie

okre

sy: ,,na przypadek gdyby wojna była nieszczęściem

nieunikniona.14 — ,,gdyby wojna wybuchła, Fran

sya nie byłaby wystawioną na niebezpieczeństwa

grożące państwom w nią wciągniętym " itp. wiele

dały do myślenia. N ikt nie podejrzywał żeby

rząd skłaniał Niemców do wojny; dopiero po za

pewnieniu, że tego nie czynił, niejeden gotów to

przypuścić, bo taka już przewrotność ludzkiej na

tnry, że podejrzywa wyprzysięgającego się czynu

o który go nie posądzano.

Żadnego więc polepszenia w usposobieniu umy

słów nie ma. Skoro się spotyka dwóch, jeden

drugiego najpierw pyta, czy będzie wojna? Piotr

utrzymuje, że będzie — Paweł twierdzi, że nie;

)baj mają wyborne argumenta na poparcie swo

jego zdania. Mimo to, niepewność powszechna.

To tylko pewna, że nikt nic nie wie. Przyszłość

czarną zasłoną pokryta. Zapatrzona w tę korty

uę giełda, drży,... trzęsą się interesa,... sam na

wet poseł austryacki zaniemógł...

Na balu u ambasadora tureckiego Saifet - Paszy,

było całe ciało dyplomatyczne prócz księcia Met

ternicha. Księżna tłumaczyła jego nieobecność |

chorobą. Ktoś jej zapytał: na jaką chorobę cier

pi jej małżonek t

—

,,Chory na Prusy"

—

odrzekła księżna.

Dowcipna odpowiedź gruchnęła po sali. Posły

szawszy ją jakiś jenerał francuzki, zpod siwego

wąsa bąknął: ,,Ta choroba nie obejdzie się bez

krw i puszczenia."

Muzyka zagłuszyła uwagę wiarusa, ale nie prze

szkodziła jej wyjść na nlicę i swobodnie krążyć

po Paryżn.

Ten i ów powtarza pamiętne słowa Thiersa:

,,wszystko stać się może"

—

a tymczasem coraz

dziwniejsze dzieją się rzeczy. Epoka nasza pło

dna w zwroty i zawroty, sprawiła nam już nie

mało niespodzianek. W samym Paryżu nadzwy

czajności pełno. W idzieliśmy arcy-Iiberalnego Li

mayraca po napisaniu Coups de phime sinćłret,

stojącego na czele redakcyi Cónstitutionela; nie

mniej wolnomyślnego O lm e ra przenoszącego ser

ce stroje z lewej strony na prawą; Girardina

zmartwychwstającego dziesięć razy wciągu trzech

tygodni; Legouvego uznanego buntownikiem za to

że napisał Dwie Królowe, a następnie otrzymują

eego pozwolenie czytania tej sztuki w Sorbonie,

w obec pięciuset osób; widzieliśmy moralizują

cego rzesze pana Feydeau; protestanta Gnizota

broniącego władzy doczesnej Papieża; Arcybisku

pa paryzkiego pasterza wolnomyślnego, składają

cego osobiście podziękowanie protestanckiemu pa

storowi za jego wystąpienie przeciwko Renanowi.

Teraz widzimy odszczepieństwo w łonie odszcze

pionego kościoła.

Protestanci francuzcy podzielili się na dwa

obozy: prawowitych i wolnomyślnych. Rozdwo

jenie poszło z przekładów Ksiąg świętych. Pan

Guizot w tej całej sprawie ważną odegrał rolę

jako prezes Towarzystwa biblijnego francuskiego.

Zawsze wierny zasadom wygłaszanym w Izbie,

powtórzył w oratorynm Luwru ostrzeżenie rzuco

ne niegdyś z mównicy politycznej: ,,Człek upada

tylko na stronę, na którą się pochyła."

W dłu

giej przemowie exminister ostrzegał protestantyzm,

że pochyłość wolnego badania może być dlań fa

talną; w końcu tak się wyraził: ,,W dniu w któ

rym Biblia będzie uważaną za księgę ludzką, za

filozofią jedną więcej, mogącą powiększyć dzieła

Platona i słowa Sokratesa, straci wszelką moc

religijną i cywilizacyjną, a mające ją rozpowsze

chniać Towarzystwo, zostanie samo przez się roz

wiązane- "

W sam środek protestanckiego zamętu w padła

nowa książka Renana rApostołowieu i zbliżyła

więcej jeszcze, prawowiernych protestantów do

prawowiernych katolików. Krzyk powstał wnie

bogłośny, chociaż autor w przedmowie woła:

nPaix! au nom de Dieu! Niech rozmaite za

kony ludzkości żyją obok siebie nie wypaczając

geniuszu swojego ku wspólnemu ustępstwu, które

ich pomniejsza, ale znosząc siebie wzajemnie.

Nic nie powinno na tym świecie panować z wy

kluczeniem swojego przeciwnika; żadna siła nie

m h r m^lnnnn

powinna kasować drugiej. Harmonia ludzkości

wymka z wolnego wygłaszania najniezgodniejszych

tonów. Niech ortodoksya zabije naukę — wiemy

co się stanie; świat muzułmański i Hiszpania mrą

dla tego, że zbyt sumiennie spełniły to zadanie.

Niech racyonalizm zechce rządzić światem bez

względn na potrzeby religijne duszy, doświadcze

nie rewolucyi francuzkiej uczy nas, iakie nastę

pstwa ciągnie za sobą bląd taki. Instynkt sztu

ki do najwyższego stopnia wyrafinowany, ale nie

uczciwy, uczynił z Italii odrodzenia pole rozboju

i zbrodni. Nuda, głupstwo, miernota są karą

niektórych k ra i protestanckich, gdzie pod pozorem

zdrowego rozsądku i ducha chrześciańskiego, ska

sowano sztukę, a naukę sprowadzono do drobia

zgu. Lukrecyusz i święty Tomasz, Arystofanes i

Sokrates, Voltaire i Franciszek z Asyżu, Rafael

i Wincenty a Paulo mają równe przyczyny bytu;

ludzkość byłaby pomniejszona gdyby jednego ze

składających ją żywiołów zabrakło.44

Idąc za tem rozumowaniem wypadałoby uznać

prawowitość szatana — tymczasem jest on tylko

negacyą Bogu,

Renan podejmuje dzieje cbrześciaństwa gdzie

je zostawił w przedostatnim dziele: wykaznje, jak

po ukrzyżowaniu tworzą się ważne ustawy i prze

obrażenie dusz się szerzy. Następnie opisuje or

ganizacyą kościoła Jerozolimskiego i najdawniej

sze jego posłannictwa. Przed opowiedzeniem mi—

Isyi apostolskich, przedstawia świat, który aposto

Iowie przedsięwzięli nawrócić — kreśli fizyono

rxl

mię wszechstronną państwa rzymskiego około ro

ku 45.

r,A postoło w isą wystawą pierwszego okresu

wspólnego działania wyznawców Chrystusa. W

przyszłym tomie Renan wyjdzie z tego koła i u

taże działanie św. Pawła. Będzie to jnż praca

czysto historyczna wyczerpnięta z jasnych i do

kładnych pism św. Pawła.

W przykrem położeniu znajdują się wydawcy

,,H isloryi Robespieira11panowie Lacroix i Verboeck

hoven. Względem autora pana l!amer, zobowią

zali się kontraktem do wydania tego dzieła w

trzech tomach. Skoro pierwszy ogromny tom w y

szedł, zwierzchność ostrzegła, żeby nie w ydaw ać

następujących, bo będzie źle. Ostrzeżenie zostało

ponowione przy skazaniu przez policyą poprawczą

pana Lacroix i Spółki, za wydanie E%oanaielii z,

dopiskami Prondhona.

Oparzony, na zimne dmucha. Wydawcy udali

się przeto do pana Hamel i rzekli mu: pojmujesz

acan, że jeżeli za noty popisane na biblii skaza

no^ nas na wiele miesięcy więzienia i strofy, za

dzieje straszliwego terrorysty obwieszonoby nas

niechybnie — więc basta! więcej nic drukujemy.

Autor na to:— Apologii terroryzmu nie napi

sałem, powiadam tylko, że Robespierre jest innym

jak go sobie ogól wyobraża. Dowodzę, że potomność

byla oszukaną; że Robespierre nic tylko nie był

krwawy, nie żądał glów ani ofiar, ale przeciwnie,

z największym wstrętem pelnil te rewolucyjne ko

nieczności; że nakoniec padł ofiarą stronnictwa

Czao wychodzi c o d zi e n n ie wieczór (wyjąwszy niedziele i dnie świąteczne).

Numer pojedynczy w K rakowie i we Lwowie kosztuje 10 centów.

Prenumerata wynosi:

WiejacowB w Krakowie .... rocznie złr 20 -

kwartalnie zlr. 5

miesięcznie zli. 2

weLwowie....

B5c.25

’o c z tą w państwie Austryackićm

B2c. 25

do P r u s ...............................

tBj178gT.2 i,

tal. 4 sgr. 8

tal. 1 sr. 16

B Rzeszy niemieckićj .

21B10B

r5.10

B1B25

iłFrancyi i Anglii . .

B fran. 108

frack -^

frank. 10

X " Wioch i Szwajcaryi

n 116

r29

B10

n - % ! g i l ............................ B

X2°

L isty z pieniądzmi przesyłane być winny franco do Administracyi _Czasu."

—_ L isty reklamacyjne

niezapieczętowane, n i e ulegają frankowanin. -

L is t ó w niefrankowanych nie przyjmnje się.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction