Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 663 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner4.

Kraków, Sobota 6 Stycznia 1900.

Rocznik L III.

CZAS

Preimeratę prr;jjni]ą:

AdminisfaaoyaCzasu w Krakowie i urzędy pooztowe. Miejscową prenumeratę ksieeama

h L, « a ^ W ian ° w s i k ie g o , handel Stanisława Karlińskiego w Sukiennioaoh, handel Kretschmers

biuro dzienników Hopcasa i Salomonowej, główna trafika. — O s t o u e n l s przyjmuje się za oolatu

od miejsca wiersza drobnym drukiem za pierwszy raz 20 hal., za każdy następny po 10 hal. ukłsd

tabelaryczny, oyfrowy, skomplikowany pierwszy raz po 40 hal,, następny po 10 h a l - * n d e s t n m o (na

i streme) od miejsca wiersza drukiem drobnym po 60 hal. za k aż ay raz. -

Ogłoiienls l prenw

m e r n t ę przyjmuj%: w e L w o w i e _ biura dzienników L. Plohna, A . Olszewskiego, centr. biuro ogłoszeń

ul. Kopernika 1. l i ; w F a r y i u wyłącznie p. Adam rue de Varenne 38, (prenumeratę p. W. Raczkowski

Courbevoi pod Paryżem rue du Chemin de fer 44); w W l e d n l s Haasenstein ft Vogler (takie

w Hamburgu, Frankfurcie n. M,, Berlinie, Lipsku, Bazylei i Wrocławiu), A. Oppelik, R. Mosse (takie

w Berlinie, Hamburgu, Monachium i Norymberdze), H. Schalek, M. Dukes, J. Danneberg H Fried

(tylko prenumeratęH.GeldschmidAtiomp.); w Fiaakfude n. M. G.L.Daubei Comp.

Za każd% zmianę adresu dopłaca się 40 hal. "KM

Od wydawnictwa.

Z dniem 1-go lutego b. r.

%,Czas^6

wydawany będzie

dwa razy dziennie.

Wydanie przedpołudniowe, obejmujące

pół arkusza druku, zawierać będzie stale,

obok najświeższych wiadomośei politycz

nych i kronikarskich, obszerny dział po

wieściowy.

Wydanie wieczorne zachowa tę formę i

objętość, co dotychczasowy numer.

Dział korespondencyjny , informacyjny,

oraz literacki zostanie znacznie rozszerzony.

Cena pre.iumeraty pozostaje niezmienioną.

W fejletonie wieczornego wydania po

ukończeniu drukującej się powieści Sewera,

zamieścimy powieść Wincentego Kosiakie

wicza p. t .:

,,Rick i Rock.11 Nabyliśmy ró

wnież powieść autora ,,Leny" (Jasieńczyka)

W. Karczewskiego.

Kraków 5 stycznia.

Noworoczne rachunki zacznijmy od rzutu oka

w te strony pozakordonowe, gdzie zawsze naj

pierw zwraca się myśl i serce, śledząc bacznie

każde drgnienie życia, każdy objaw postępu i roz

woju, każde ścieśnienie lub zwolnienie węzłów,

krępujących rozdarte człony wspólnego narodo

wego organizmu.

Mniej niż zwykle zajmowaliśmy się w roku

nbiegłym problematami dotyczącymi położenia

tych dzielnic. Est tempus loąuendi, est tempus ta

cendi. Są pewne okresy wzmagającej się buty,

szału czy złości, jak w Prusiecb — są pewne

ewolneye w opinii i systemie władzy, jak w Ro

syi, które przeczekać cierpliwie nakazuje roz

tropność, a nawet poczncie godności.

Dawno już ncicbły w berlińskich Izbach wy

mowne protesty posłów wielkopolskich, choć do

nich o tyle więcej byłoby dziś powodów. Mogły

one przed laty mieć znaczenie wobec tych, co

wyznawali zasady państwa prawnego, ale i wów

czas, choć nie bez wrażenia, mijały bez skutku.

Dziś powoływać się na traktaty, prawo narodów,

na przyrzeczenia królewskie i prawo przyrodzone

byłoby tem, co dolewać oliwy do ognia.

Prąd hakatyzm u, który z Wielkopolski narzu

cił się całym Niemcom, zapełnia dłuższą przerwę

w dążeniu do podbojów, właściwem szczepowi

germańskiemu. Najbrutalniejsza, a zarazem naj

nikczemniejsza odmiana odwiecznego D ra n g nach

Osten, ma w sobie oznaki zwyrodnienia i dziko

ści, wspólne z krzykactwem i burdami przedsta

wicieli wielkoniemieckiej idei w krajach austrya

ckich i wiedeńskim parlamencie. U kresów świata

germańskiego powiał ten dncb, w którym po

znaćby można pewien atawizm Hunnów i Wanda

lów — nie wiedzie on też do podbojów kultural

nych, ale miota się w złości i szale wobec nano

żących się dowodów opatrznościowego prawa, że

narody chrześciańskie są niezatracalne. Jak tn

odrodzenie narodu czeskiego, tak tam siła od

porna społeczności polskiej podnieca tę namię

tność do ostatnich granic rozpasania i bezwglę

dności.

Któżby zapuszczał się w zasadnicze dyskusye

z Wolfem i SchSnarerem - któż usiłowałby dys

kusyą wstrzymać zaciętość hakatystów poznań

skich? Czekać raczej należy, dopokąd się nie zbu

dzi refleksya i duch krytyki pośród głębszych

umysłów niemieckich — a choć nieliczne, ale zna

czące w ostatnich czasach odezwały się w tym

kierunku głosy, lecz ich wrzawa krzykaczy za

głusza, jak hasła bismarckowskie zagłuszyły wyższe

i bądż co bądź szlachetniejsze porywy monarchy

0 bujnej, lec z nie stałej wyobraźni.

Zagłuszone też zostały, czy ucichły z umysłu

głosy wyrozumiałości i umiarkowania, jakie za

częły się odzywać w prasie rosyjskiej przy po

czątkn panowania młodego cara. Zamilkł książę

Dchtomski i inni publicyści, którzy rozpatry

wali się w stosunkach kresów zachodnich olbrzy

miego mocarstwa, bez uprzedzeń i z wyższego nie

co punktu widzenia.

Na literackich bankietach, ku uczczeniu wieszczów

dwóch narodów, zatrzymały się objawy raczej kul

turalnego, niż politycznego zbliżenia. Lubo bez

realnych następstw, epizody te miały wpływ pla

toniczny i akademicki. Niezłomn ść systemu nie

uległa żadnym ważniejszym zmianom.

Zniesienie kontrybucyi w d ziewięciu guberniach,

przez nas zabranemi, przez Rosyan zachodniemi

zwanych, było tylko zatarciem jednego p:ętna,

które zaznacza wyjątkowość praw dla Polaków

ale takich znaków helotyzmu, o wiele dotkliwszych

1 głębiej w stosunki prawne i ekonomiczne wni

kających, pozostało zbyt wiele, że tylko wymie

nimy ukazy grudniowe.

W kwestyi kościelnej rok ubiegły zaznaczy!

się wywiezieniem biskupa Simona — i szeregiem

utrudnień i szykan we wszystkich dyecezyach,

zwłaszcza w sprawie wychowania młodzieży du

chownej w seminaryach.

Szczegóły tej sprawy tylokrotnie były omówione

w naszym dzienniku, że do nich powracać dziś

zbyteczna. Ulga w nauczaniu języka polskiego

w średnich szkołach Królestwa usuwa bezsens pe

dagogiczny, aby dzieci polskie uczyć po polsku

z gramatyki rosyjskiej. Na tem ograniczają się

dodatnie cyfry tego, co zaczęto nazywać kursem

nowym. Odbił on się atoli na formach stosowania

konsekwentnego systemu, którego cel się nie za

chwiał. Cel ten i ten system w różnych sferach

rządowych przybiera odmienną formułę; w sferach

wyższych streszcza się w zasadzie: nobadzenia

pocz uc ia w spólności państ wowej przy to!erancyi

pod względem religii i narodowości11 — u dołu

wśród czynownictwa brzmi zawsze srogiem ha

słem rusyfikacyi. Różnica tych dwóch dążności

w ywołuje często rażące sprzeczności między inten

cyami tych, co stoją u steru, a wykonawcami

władzy u dołu.

Wiele faktów budzi dziś obawę, że dążność

czynownictwa przeważa szalę, wbrew nawet lep

szym zamiarom dostojnika dzierżącego naczelną

władzę. W ostatnich tygodniach przybyło oznak,

że prąd wsteczny znajduje silniejszą podnietę,

że z nową energią budzi się gorliwość w posu

waniu naprzód rusyfikacyi, choćby to dotyczyło

ubogich i podrzutków w Towarzystwie Dobro

c zynn ości.

Inne doniesienia odnoszą się do spraw, których

natnra nie została jeszcze wyjaśnioną. W każdym

razie nigdy dość słów przestrogi przed działa

niem, które choćby z dobrych wypływało zamia

rów, formą niewłaściwą mogłoby dać powód do prze

chylenia szali na stronę biurokracyi rosyjskiej,

która szuka tylko pozorów do oskarżać, donosów

i pościgów.

Tajne pisma w Warszawie nie mogą iść na

karb polskiego konspiratorstwa, bo mają znamio

na międzynarodowej socyalistycznej agitacyi.

—

Gdy otwiera się możność jawnego współdziałania

Polaków w kuratoryach wstrzemięźliwości w kie

runku oświecania i umoralniania warstw ludo

w ych— w szelkie działanie pokątne może najszko

dliwsze wywołać następstwa i wzmocnić monopol

czynownictwa rusyfikatorskiego.

Nie bez niepokoju spoglądamy w tej chwili

w stronę Warszawy, oczekując nowych wieści. -

Ludność Warszawy, ogół społeczeństwa polskiego

w kraju przez długi szereg lat ciężkiego ucisku

złożył tyle dowodów wytrawności, spokoju, siły

wytrwania, godności i pracy. Wpływy postronne

niejednokrotnie próbowały daremnie zwichnąć tę

równowagę i miarę.

Więcej niż kiedy, potrzeba tej czujności przed

wszelką podnietą zewnętrzną — gdy ważą się

i chwieją u góry szale i krzyżują się zamiary

i wpływy co do środków rządzenia w krajach

polskich.

Piszą nam z Wiednia:

Przed kilku tygodniami pojawiła się w dzienni

kach pogłoska o zamierzonem podwyższeniu ta

ryfy od przewozu nafty. Pogłoska była prawdzi

wą. Rząd zamierzał podnieść tę taryfę, obecnie

w równej dla surowca i rafinady wymierzoną

wysokości, podnieść stosunkowo bardzo znacznie,

podobno o 40 procent przy surowca, o 65 proc.

przy rafinadzie. Nowa taryfa miała wejść w ży

cie już z dniem 1 styczoia 1900 roku. Wiadomo,

ze Koło polskie interweniowało w tej sprawie i

wiadomo, że zamierz onej ,,reformy" nie w p r o w a

dzono w powyższym terminie. Zanim wskażemy

dalsze jej losy, niech nam wolno będzie zwrócić

uwagę na kilka punktów charakterystycznych.

Przedewszystkiem przypomnieć trzeba agitacyę,

jaką rozwinęły tutejsze pisma, nie wyjmując pół

urzędowych, kiedy w swoim czasie rząd hr. Ba

deniego wprowadził do ugody z Węgrami pod

wyższenie cła od nafty zagranicznej, vulgo od ro

syjskiego falsyfikatu. D e r kleine M a n n został

zmobilizowany, zamierzone podniesienie cła przed

stawione jako zamach na ,,światło biedaka" itp.,

itd. —

Czas wykazał wówczas, że cała kampania

byla bezpodstawną, gdyż konsument nie pobiera

nafty wprost od p roduc enta, o którego ochronę tu

chodziło, a obniżenie ceny nafty surowej na nicby

się konsumentowi nie przydało. Caly więc krzyk,

cała czułość dla bieduego konsumenta miały swe

źródło w tem, że tu właściwie chodziło o produk

cyę galicyjską, o zapewnienie jej możności po

krycia całej konsnmcyi nafty w Austryi, o urno

żliwienie w przyszłości eksportu zagranicę, w p ierw

szej linii do Niemiec. Że tak było, najlepszy do

wód w tem, iż teraz na wiadomość o istotnym

zamachu na konsumenta, jakim byłoby podniesie

nie taryfy kolejowej, ci obrońcy biedaków mil

czeli z upełnie. N atu ralnie , bo tym razem zam ach

na konsumenta, choć istotny, nie wymyślony, był

zarazem z am a ch em n a producenta i rafinera... g a

licyjskiego !

Zróżniczkowanie jednolitej dotychczas taryfy na

surow ie c i rafinadę zabija bowiem odrazu rafine

rye galicyjskie a jest premią dla rafinery), poło

żony ch b ezpośrednio przy wielkich centrach kon

sumcyi. Dalej: podwyższenie taryfy nie zniszczy

łoby może produkcyi surowca, o ile idzie o po

krycie konsnmcyi w Austryi na północ od Du

naju, zamknęłoby jednak nafcie galicyjskiej, drogę

do południowej części monarchii, w ięc uniemożli

wiłoby jej pokrycie choćby tylko wewnętrznej

konsnmcyi cał ej monarchii. O to za ś, i słusznie,

chodziło przy podwyższeniu cła od rosyjskiego

falsyfikatu. Wiadomo za ś z d rugiej strony, że n aj

skuteczniejszą premią wywozową jest dobra i zu

pełna organizacya wewnętrznego zbytu produktu.

Kolosalny eksport amerykańskiej nafty oparty jest

właśnie na takiej zdrowej podstawie wewnętrznej.

Z chwilą więc zamknięcia nafcie galicyjskiej drogi

do połud nio wy ch części monarchii, nie m oże być

mowy o eksporcie zagranicznym. Tymczasem zaś

stosunki konsnmcyi w Niemczech układają się

bardzo korzystnie dla takiego eksportu, ile że,

mimo postępów elektryczności, konsumcya nafty

wzro sła tam ogrom nie w o statni ch latach (z 8

milionów cetn. metr. w r. 1895 na 10 mil, w r.

1898).

Zniszczenie więc rafineryj galicyjskich natych

miastowe, a zamknięcie produkcyi surowca wszel

kiej szerszej przys złości -

oto bilans zamierzo

nej ,,reformy". Sprzeciwia się ona podstawowym

zasadom polityki kolejowej inkameracyjnej, która

poleg a przecie n a tem, że w od różnieniu od kolei

prywatnych, państwowe mają w pierwszej linii

służyć interesom produkcyi, przemysłu i handlu!

,,Reformie" tej, jak słyszymy, sprzeciwił się

bardzo stanowczo obecny kierownik ministerstwa

skarbu p. Jorkasch, mimo że pierwotnie — dość

dawno już — inicyatywa podniesienia tych taryf

wyszła właśnie z ministerstwa skarbu, nie zaś

z ministerstwa kolejowego, jak powszechnie przy

puszczano. Nie potrzebujemy podnosić, że zgodnie

z Kołem, p. minister Chłędowski od początku jak

najmocniej sprzeciwiał się wprowadzeniu w życie

nowej taryfy. Na razie więc niebezpieczeństwo

usunięte. Można też być pewnym, że nie pojawi się,

jak dłngo obecny kierownik ministerstwa finan

sów pozostanie na swem stanowisku. Niepewność

stosunków politycznych w Anstryi sprawia wszak

że, że za stanowczo usunięte niepodobna uwa

żać tego niebezpieczeństwa. A więc caneant con

Piszą nam z Warszawy:

Bolesne wypadki zaznaczyły w naszem mie

ście schyłek stulecia. Żandarmerya i policya do

konały całego szeregu aresztowań, a pomiędzy

uwięzionymi są Indzie ze znanemi nazwiskami -

jest dużo kobiet starszych i młodszych — i nie

brak, jak zwykle niestety w takich wypadkach —

młodzieży uniwersyteckiej. Przyczyna tej gorącz

kowej policyjnej akcyi nie jest dobrze wiadoma,

ale z różnych okoliczności można się domyślać

z wielkiem prawdopodobieństwem, że chodzi tu

o jakąś tajną propagandę oświaty ludowej, która

jakoby zogniskowała się w warszawskiem Towa

rzystwie Dobroczynności. Bezpośredniego pozom

aresztowań dostarczył artykuł wychodzącego w Ga

licyi Przeglądu wszechpolskiego, który doniósł

0 znacznym zapisie zmarłego niedawnego tutej

szego bankiera — na cele oświaty ludowej — i

wymienił nazwiska egzekutorów testamentu pp.

Michalskiego i Leszczyńskiego. Ta dokładna wska

zówka posłużyła władzom rosyjskim do rozpoczę

cia śledztwa. Co wykryto, tego oczywiście nie

wiem, — ale wobec dziecinnej prawie nieostroż

ności wielu naszych zapaleńców, można przy

puszczać, że udało się policyi wpaść ua trop ja

kiejś organizacyi, gdyż aresztowania następowały

jedne po drugich nader szybko. Podobno blisko

60 osób znajduje się już w cytadeli. Nie trzeba

chyba dodawać, że każda taka masowa razzia

policyi jest prawdziwem nieszczęściem dla społe

czeństwa. Wiele to egzystencyj złamie się wsku

tek długiego i srogiego śledztwa — wielu nowych

rozbitków liczyć będzie kraj, w iele rodzin ntraciło

podstawę bytu!

Ale z drugiej strony ni epodob na przem ilc ze ć

dwóch faktów: oto nie ulega wątpliwości, że mię

dzynarodowa socyalna demokracya coraz dobitniej

zaznacza swój współudział w tajnych robotach,

nurtujących nasze społeczeństwo. A socyaliści, za

równo jak masoni, pracują tylko pour le roi de

Prusse i to niemal dosłownie.

Agitacya socyalistyczna jest coraz śmielsza i

trafia niestety zbyt łatwo do kół inteligentnych.

Ostatnie aresztowania dostarczyły podobno pod

tym względem obfitego materyałn; wszelkie zaś

łączenie spraw narodowych z rewolucyjnymi ży

wiołami anarchizmu jest nietylko błędem, ale po

prostu zbrodnią.

Powtóre — usiłowania, zmierzające do wytwo

rżenia w łonie Towarzystwa dobroczynności ogni

ska dla jakichś potajemnych działań, należy sta

nowczo potępić. Towarzystwo ma swoją ustawę

1 swój zakres działania. Oddawna już walczymy

pod zaborem rosyjskim o legalność; sami zatem

powinniśmy trzymać się zasady legalności, tam

zwłaszcza, gdzie przepisy ustawy nie są wymie

rzone przeciwko naszym narodowym prawom.

—

Iostytucye pnbliczne nie mogą być narażone na

szkodę i upadek przez niezgrabność czy nierozsą

dek jednostek i nikt nie ma prawa rozpoczynać

działań, których następstwa przechodzą granice

indywid ual nej odpow iedzialności.

Te prawdy ogólne powinni n nas pamiętać la

dzie pracujący w instytucyach publicznych, a nie

stety zapomniało o nich wielu członków zarządu

Towarzystwa dobroczynności.

Nie chcę wchodzić w historyę konfliktu dwóch

grup, czy dwóch stronnictw, które niedawno wal

czyły o przewagę w zarządzie Towarzystwa —

z obu stron popełniono szereg nietaktów, po obu

stronach niezawsze nmiano zapominać o osobi

stych urazach w kwestyach ogólnego znaczenia,

ale to pewna, że ciężko zawinili wobec społeczeń

stwa ci wszyscy, którzy, wszedłszy w skład za

rządu Towarzystwa, byt jego narazili, a w do

datku nie chcieli, cz y nie umieli przeszkodzić, by

się doń nie wcisnęła zgubna i antynarodowa pro

paganda socyalizmu.

Wiednia.

Zjechał się świat wiedeński na noworoczne gra

tulacye u dworu; przybył z krajów koronnych na

stały zimowy pobyt w stolicy. Życia dworskiego

wprawdzie niema, ale jest etykieta i są odwie

czne zwyczaje oraz obowiązki dworskie; do nich

należy składanie w Burgu życzeń noworocznych,

ale i tych znowu nie składa się wprost dworowi,

lecz, że tak powiem, jego cieniowi: wielkiemu

ochmistrz owi i wielkiej o chmistrz yni; wre szcie w.

ochmistrzyni jest nieco mityczną postacią, jest nią

hrabina Harracb, która b yła w. ochmistrz ynią ce

sarzow ej , a teraz pow inn aby przedsta wiać arcy

księżnę Józefę, żonę arcyksięcia Ottona, lecz że

nie jest jej w. ochmistrzynią, zdaje się przyjmo

wać życzenia w imieniu nieboszczki cesarzowej

Elżbiety. Tak to we wszelkich tntaj stosunkach

jest zawsze coś niepewnego, niejasnego, wątpli

wego i niezwykłego, żeby nie powiedzieć dziwa

cznego. Rzeczy prostych, logicznych, nie znosi już

Austrya. Składano zatem d. 31 z. m. życzenia

w ręce w . ochmistrz a c esa rza ks . Liechtensteina

i w. ochmistrzyni in partihus hr. Harrach; nie

zabrało to nikomu więcej jak pięć minut czasu,

ale dla przyjmujących życzenia musiało być dość

nużącem i monotonnem. Następnie był wielki o

biad w nowem przepysznem skrzydle cesarskiego

zamk n, któremu przew o dnic zyli ks. Liechtenstein

i hr. Harrach , a na którym trzy damy znalazły

się wśród ośmdziesięcin mężczyzn w mundurach,

kapiących od złota i pokrytych niezliczonemi de

koracyami. Było następnie wieczorne przyjęcie u

namiestnika hr. Kielmansegg, a teraz będzie 9go

b. m. wielki bal dworski, na który delegacye o

trzymały także zaproszenia. Rozpocznie się potem

zwykły szereg obiadów, wieczorów, balów z od

cieniami, balów dla Comtesses lub dla mężatek.

Nadzwyczajnych honorów i wyszczególnień do

czekał się na tutejszym dworze król serbski Ale

ksander podczas przejazdu z Meranu do Belgradu

do tego stopnia, że dla niego cesarz, po raz pier

wszy od zgonu cesarzowej, znajdował się na

przedstawienia w teatrze Burgu; że powodu nikt

sobie wytłómaczyć nie mógł, więo najrozmaitsze

powstawały przypuszczenia, także i związku mał

żeńskiego, bezpodstawne, gdyż pochodzenie, reli

gia, a także niepocieszna osoba króla, który prze

znaczony jest pozostać zawsze małoletnim, zdają

się takowy wykluczać, a znowu w tym wypadku

wymagania polityki nie są tak wielkie, aby prze

ważyć miały szalę. Wybór zwłaszcza chwili, po

znanym procesie, dla tak wyszczególniającego

przyjęcia, wydał się nieco dziwnym, tem więcej,

że niezawodnie drażniło ono Rosyan, dla których

serbskie sprawy są w stosunku do Austryi jedy

nie na razie niemiłemi, zwłaszcza, dopóki Milan

w Belgradzie przebywa i burmistrzuje. Ale dyplo

macya ma właściwe sobie drogi i tajemnicze spo

soby i może nznano, że właśnie, aby dobre utrzy

mać stosnnki, należy zachować całą swoją nieza

leżność .

Świat finansowy zaciska pięści i grozi niemi

Anglii; przekonany bowiem jest, że gdyby nie

przedsięwzięta przez nią wojna, byłby się cieszył

niezwykłemi powodzeniami i kąpał w złocie. Za

miast tego, dzięki Albionowi, niepamiętna droży

zna pieniądza i wysokość eskontu. To też Trans*

vaal nie przestaje być głównym przedmiotem roz

mów, tutaj, jak mniej więcej wszędzie, przewa

żnie nieprzychylnych, czasem nienawistnych dla

Anglii. Bardzo dobrze! Tylko, że to ogólne potę

pienie zaborczych zamiarów — nie mówię oczy

wiście o dzisiejszej Austryi — pozbawione jest

wszelkiej szczerości i podstawy moralnej, albo

wiem któż w przeszłości nie żywił, w teraźniej

szości nie żywi i w przyszłości żywić nie będzie

takich samych zamiarów? Ale jest dotąd niepo

wodzenie. A to wielki bodziec wszelkiej krytyki

i wszelkiego potępienia. Jak się to skończy? Oto

pytanie. Nie Hamletowskie, albowiem w żadnym

LEGENDA.

Napisał Sewer.

(3)

(Ci%g dalszy).

Siennik wypakowany położono w rogu na podło

dze bawialnego pokoju, na nim materace. Sama

matka słała. Na ustawionych stołkach rozciągnęła

prześcieradło, aby światło z okien nie raziło wzro

ku _nowej".

,Nowa" z zapalonym stoczkiem weszła cicho

do bawialnego pokoju, zdjęła sukienkę, stoczek

zgasiła, w sunęła się p o d kołdrę, ręce założyła

pod głowę... Sama z sobą, poważna, zamyślona,

oddychała wolno, głęboko. Nieznana radość z cie

płą krwią młodości spływała jej do 8e,r° f ’

—

Dobrze mi, malutki światek, _do którego los

mnie rzucił, ciepły; i serdeczny, naiwność zwykle

jest szczerością. Światek ten ma błyski kultury

i rad skrzydła roztacza. Oddam mu tyle ,,mego ,

ile sama posiadam. Sierota, _czuję,_ że znalazłam

na ziemi kącik, w którym mi będzie wolno cicho

oddychać. Może matka wyprosiła u Boga tę pier

wszą posadę dla mnie. Może moja przebyta nie

dola dała mi ją w nagrodę za ciężkie i smutne

lata młodości... Mój Boże! za tę ciszę, któr_ąś

mnie otoczył, za tych troje serc, co idą do mnie,

za ich dobre uśmiechy przyrzekam łagodzić im

bóle i pchać icb do słońca... Dobrze mi, _lud szor

stki, ale nasz, swojskość bije od niego i bierze...

To przecie my z przed sześciuset laty.|

Zasnęła.

Śniło się jej, że otoczona gromadą dzieci i ludn

bawi się na łące, zasłanej kwiatami. Józia była

z nią, kierownik nazywał ją ,,panią z kanapy".

Serdeczność płynęła z kielichów kwiatów, słońce

otulało ich ciepłemi promieniami, s k ow r on ki sia

dały im na ramiona, melodye wydobywały się

ze szmeru strumyków płynących i rozchodziły się

po łące. Wyciągnęła ręce i obudziła się.

II.

Jako gońca, słońce rzuciło jutrzenkę, rozświeca*

jąc ciemności, a świat strojąc w róż i perły —

na przyjście bóstwa ciepła, rozkoszy i życia.

Krzesła rozsunęła po cicha, podbiegła do okna

i spojrzała .

Śzeroki gośeieniec bielił się, ustrojony wierz

bami, za nim perliła się zielona murawa, przety

kana olszowem zagajeniem. W środku młodej ol

szyny, nie wiadomo zkąd, dźwigały się w niebo

cztery stare skupione topole. Wychyliła głowę,

spojrzała w prawo. Poza ogrodzeniem wśród ol

brzymów dębów i rozsochatych lip różowiły się

białe ściany kościółka i wysokiej dzwonicy.

Zwróciła się w drugą stronę: szeregi białych

chat i ogrodów śliwnych, o sterczących w górę

żóra wia ch.

Cisza jak na świtaniu; mgła jak zaklęte dachy,

raptownie, tajemniczo, wychodziła z ziemi i szła

na powitanie słońca, leciutka, przejrzysta, wiotka

i wesoła, jakby była samą radością...

Dziewczę skrzyżowało ręce na piersiach, zapa

trzone na te czary, pierwszy raz przez nią wi

dzia ne.

—

Cóż za rozkosz kąpać się w tej leciutkiej

mgle, wyciągać ręce do słońca i śpiewać pieśń

powitania... Gdy będę w swojej izdebce przysię

gam z jutrznianą rosą biedź witać słoń ce!... Są

rozkosze, bylebyśmy je umieli znajdywać i zbie

rać!... Wioszczyna garnie do siebie.

Złożyła dłonie do modlitwy, lecz zimno ją za

trzęsło, wyciągnęła ręce jak gdyby do wniebo

wzięcia i wróciła do łóżka.

—

Boże, co za sen rozkoszny dałeś mi na przy

witanie mej slnżby. Słyszę jeszcze melodyę, pły

nącą z a k omp ania me ntu szmeru strum yka.

Zaczęła pocicbutku nucić... zasnęła.

Zbudziły ją wołanie i śmiechy na gościńcu.

Pastuszki gnali bydło na błonia i jak dzieci ra

dowali się do słońca i pięknego dnia.

—

Krasula ciekawa na ,nową" zagląda ci do

szkoły. Głupia, ujrzysz ją jeszcze nieraz — sły

szysz !...

—

Krasula ciekawa — świadczyły dzieci.

Dziewczę się zerwało. Krasula stała na scho

dach szkoły i zaglądała do okna.

—

Moja krasulo, poznamy się i polubimy.

Ubierała się żywo. Otworzyła kufer, wydobyła

z niego perkalową sukienkę i szary fartuszek, ob

szyty ponsową tasiemką, umyła się, na głowę

włożyła czepeczek i przejrzała się, wyglądała

świeżo i uroczo.

—

Dziś nie powie kierownik, żem ,dam a z ka

napy. " A teraz bierzmy się do śniadania.

Wyjęła z knfra samowarek, imbryczek, sześć

filiżanek, bnłki krakowskie, flaszeczkę araku, ma

lutką ma8elniczkę, kubek na śmietankę. Z samo

warem pobiegła do kuchni, nastawiła go, Kasię

posłała do organiściny za kupnem masła. Nakryła

w bawialnym pokoju stół swoją serwetą, zasta

wiła śniadanie, zapukała do drzwi.

—

Dzień dobry jaśnie państwu! Czy śniadanie

posłać przez Kasię, czy też przyjdziecie razem

go ze mną spożyć?

—

Zosiu, jużeś wstała?! Dzień dobry. Jakżem

zaspała... Za chwileczkę będę gotowa. Po wczo

rajszych przechadzkach spało mi się królewsko.

Idę, idę, moja Zosieczko, nie gniewaj się...

—

Czy rozlać herbatę?

—

Nie pijamy dziecko herbaty! Zacierkę na

wodzie lub mleku.

—

Prosz ę, herbat a gotow a.

Otworzyły się drzwi, wbiegła Józia, za nią

wolno szedł kierownik z miną poważną i ciekawą.

—

Jaś patrz — mówiła, całując Zosię - jak

nasza pani wystąpiła. Ten wielki kufer, to jakiś

czarodziej, w szystko w nim się mieści.

Kierownik wzruszony i olśniony wdziękiem i

pańskością ,,nowej" pocałował ją w rękę.

—

Jestem rada, że się przydałam na coś —

mówiła wesoło Zosia.

—

Nalewam, pomagaj mi

Józia. Gdzie mama?

Józia spojrzała w okno.

—

Mama wraca z kościoła, bardzo lubi her

batę z łyżeczką araku.

—

Ho, ho! czarodziejski kufer sypie bułki kra

kowskie!?!...

Przyszła matka, usiedli we czwórkę do śnia

dania.

Zosia nalała filiżankę herbaty z arakiem, rozkra*

jała bułkę, posmarowała ją masłem i zaniosła Kasi.

Czyn ten zrobił wielkie wrażenie w kuchni, a sym

patyczne na biesiadnikach. Kasia była faworytką

matki.

Wszedł wójt, zaproszono go na herbatę dobrze

osłodzoną i lepiej jeszcze omaszczoną arakiem.

Jadł bułki z masłem i rozochocony przyrzekał,

że nazajutrz poszle po deski na podłogę i okna

do pokoju nauczycielki, a dziś jako zastępca

przewodniczącego w radzie szkolnej, bo Jegomość

wyjechał do Tarnowa, zainstaluje ,,nową,"

Kierownik zgodził się oddać drngą klasę Zosi

i zabrawszy wójta, w yszedł z nim do dzieci.

Kobiety zostały same.

—

Moja Zosiu, bardzo się boję, czy wytrwasz

z nami w tym zakątka oddalonym od świata?

—

Jeśli wy trwacie?...

—

My wżyliśmy się w nasze role, lecz ty mo

żesz tak zatęsknić za swoim światem, że rzucisz

wszystko i pójdziesz. Wiosna i lato są roz

koszne, lecz na jesień i w zimie to i nam nieraz

serce się kraje i smutek tak dławi, że się ma

ochotę sk ryć przed nim pod ziemię.

—

Razem będzie nam weselej — przerwała

Zosia .

—

Moja Józin, gdybyś na mojem była

miejscu, toby ci się zdawało, że w tej zapadłej

wiosce raj ci się otwiera.

—

T-a-k, a wyglądasz, jak gdybyś całe życie

byla bardzo szczęśliwa, kochana, pieszczona.

Zosia uśmiechnęła się smutno.

—

Pieszczoty dopiero pierwszy raz odbieram

od ciebie, odczuwam je, cenię, jakoś mi ciepło i

garnę się do was.

Wpadł chłopak rumiany, wesoło patrzący.

—

Prefesurkę nową proszą wójt do klasy.

Uściskały się. Zosia wybiegła.

(Ciąg dalszy nastąpi).

,,Cza s* *_wy ohodzi codzi ennie z wyjątkiem niedziel i świ%t o g odzinie 6 wieczorem.

Oddzielne Nra Czasu, o il e zapas starczy, w Krakowie po 20 hal., z przesyłka pocztowa 24 hal.

W Lwowls Jsst , , t o i " do ubycia w blanek dzienniki«» L. Plo!nu, A. Oliznwskltgo, S. Sokołowiklago.

Preiiaerata wynosi:

na cały rok na kwartał na 1 miesiąc

Wmiejson .

........................................................................

40 tor.

io kor.

3 kor. 60 hal.

Poczt% w państwie a u s t r y a o k i e m .........................................

48 kor.

12 kor.

5kor. -

n ie m i e oki e m ..............................................

56 kor.

14 kor.

5 kor. 60 hal.

». . **° ^ ° ° h t Francyi, Anglii, Belgii, Sewajcaryi, Tnr

oyi i innych państw, należących do związku pocztowego

64 kor.

16 kor.

6kor. -

prenaneratę przyjmuje aif tylko od 1 do ostatntegro dala w miesiącu. — L isty z pie

niądzmi i p r z e k a z y pieniężne na prenumeratę i ogłoszenia (inseraty) uprasza si§ nadsyłać franco

do Administracyi Czasu w Krakowie. — h isi y reklamacyjne nieopieczętowane nie podlegają opłacie

p jozt owe j. — Instów niefrankowanych nie przyjmuje s ię. — R gkopismów nadsyłanych nie zwraca si§.

1 of 6 • Strona 1

Czas.

➔

Description

Structure

Структура

Małopolska Jakość :

Krzemionki_Krakowskie

Malopolskie_Nieruchomosci

Polska_Gazeta_Krakowska

Krakowski_Rocznik_Archiwalny

Similar

Similar publications

Małopolska Jakość : bezpłatny dodatek Gazety Krakowskiej. 2006, [Nr 18] (21/22 I).

Прочитайте

Małopolska Jakość : bezpłatny dodatek Gazety Krakowskiej. 2007, [Nr 23] (27/28 I).

Прочитайте

Małopolska Jakość : bezpłatny dodatek Gazety Krakowskiej. 2006, [Nr 82] (6 IV).

Прочитайте

Małopolska Jakość : bezpłatny dodatek Gazety Krakowskiej. 2006, [Nr 258] (4/5 XI).

Прочитайте

Małopolska Jakość : bezpłatny dodatek Gazety Krakowskiej. 2005, [Nr 269] (19/20 XI).

Прочитайте

Małopolska Wieś : Nowoczesność Obrzędowość Tradycja. 2006, [Nr 297] (21 XII).

Прочитайте

Małopolska Wieś : Nowoczesna : bezpłatny dodatek. 2005, [Nr 211] (10/11 IX).

Прочитайте

Małopolska Wieś : Nowoczesna i tradycyjna : bezpłatny dodatek Gazety Krakowskiej. 2005, [Nr 297] (22 XII).

Прочитайте

Małopolska Wieś : Nowoczesność Obrzędowość Tradycja. 2006, [Nr 297] (21 XII).

Прочитайте

Małopolska Wieś : Nowoczesna i tradycyjna : bezpłatny dodatek Gazety Krakowskiej. 2005, [Nr 297] (22 XII).

Прочитайте

Małopolska zaprasza = Welcome to Malopolska. 2009, [Nr 211] (9 IX).

Прочитайте

Małopolska : regionem perspektyw : bezpłatny dodatek. 2009, [Nr 47] (25 II).

Прочитайте

Małopolska : regionem perspektyw : bezpłatny dodatek. 2008, [Nr 282] (3 XII).

Прочитайте

Małopolska : regionem perspektyw : bezpłatny dodatek. 2008, [Nr 242] (15 X).

Прочитайте

Małopolska : na nartach : bezpłatny dodatek. 2009, [Nr 61] (13 III).

Прочитайте

Małopolska Jakość : bezpłatny dodatek Gazety Krakowskiej. 2006, [Nr 146] (24/25 VI).

Оцінювати публікації можуть тільки зареєстровані користувачі. Увійти

0 оцінок

Details

Приналежність до колекції

Коментарі (0)

Завантаження метаданих

Завантаження оцифрованих файлів

VIAF/NUKAT

Mirador viewer