Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 430 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

M7.

Kraków 9 Stycznia — Środa.

Rok 1856.

D z i e n n i k wychodzi eo dzień -ano »yja »;. f pouiedziałki i dni następujące po

świętach.

Dodatek mle.’ii\«ny

rocznie

półrocznie

kwartalnie

miesięcznie

ic h.a,tu, ,e

złr. 16

«*

» 130kr.

Przedpłata

to Krakowie

rocznie

złr. 26

półrocznie

»13

kwartalnie

»7

Na sam

i z ostatnim dniem każdego miesiąca,

ita n-.-: 5i.icnnik »Czas"

w Państwie Austryackiem (pocztą)

złr. 20

,10

na Dziennik «Czas" * »Dodatkiem"

w Państwie A ustryackiem (pocztą),

złr. 30

»15

Dodatek" prenumerować niemożna.

P*F li C!

UaAil

Areyjmiyąsię do umieszczania w Inserataeh:

OGŁOSZENIA, ODEZWY, UWIADOMIENIA, DONIESIENIA ws ze lkiego rodzaju, t y

czące się przemysłu, handlu, rolnictwa, sprzedaży, kupna, dzierżaw itp. za

opłatą:

od wiersza drobnego za jednorazowe umieszczenie po 4 kr,, za następne po 2 kr

Do każdego inseratu z ałączone być winno lOkr. na opłatę stęp!ow’ą za każ

dorazowe umieszczenie.

L i s t y z pieniędzmi prenumeracyjnemi i inseratowemi przesyłane być winny

fłanko do Bióra Expedycyi Cza su .

L i s t y r eklamacyjne nieopieczętowane nieulegają frankowaniu.

L i s t y niefrankowane nieprzyjmują się.

Numer pojedynczy dziennika kosztuje 5 kr.

Kraków 8 stycznia.

O zastosowaniu dawniejszych ustaw w Kra

kowie ijego okręgupo 29 września 1855 r.

przez M. Machulskiego Dr. prawa i ad

wokata przy sądach krakowskich.

VI.

Zgodnie z ogólną zasadą prawa austryackiego, źe

ustawy nie mają wstecznój mocy obowiązującój,

księga ustaw cywilnych stanowi, iż przedawnienie

lub zasiedzenie, rozpoczęte przed zaprowadzeniem

tejie księgi ustaw, ocenione być winno według u

staw dawniejszych.

Ztąd wynika, iż w tych przypadkach, w których

kodeks francuski do prz ed aw nie nia lub za siedze nia

praw krótszy przeciąg czasu zakreśla, niżeli u sta

wy austryackie, przedawnienie lub zasiedzenie w tym

krótszym przeciągu czasu dokonanem zostaje. Prze

ciwnie, jeżeli dawnrejszemi ustawami do przedaw nie

nia lub zasiedzenia dłuższy przeciąg czasu był wy

znaczony, aniżeli ustaw ami au strya ckie mi , o c ze ki w ać

należy upływu tegoż dłuższego przeciągu czasu do

dokonania p rz ed aw nienia lub zasied zenia.

W tym ostatnim przypadku wszakże księga ustaw

austryackich pozwala stronie opierać prawo swoje

na przedawnieniu lub zasiedzeniu ustawami austry

ackiami do krótszego czasu zakreilonem , wszelako

ten krótszy przeciąg czasu dopiero od zaprowadze

nia księgi ustaw austryackich liczyć wolno j i j będzie.

Prawo francuskie zgadza sią z austryackiem w tej

ogólnćj zasadzie, iź wszelkie prawa tak rzeczowe jak

osobiste podlegają przedawnieniu ciągiem trzydzie

stu lat nabytemu, tudzież iż przytaczający takie prze

dawnienie, nie jest obowiązanym okazywać na to

tytułu, ani można stawiać przeciw niemu obrony, ()

partej na złój wierze jego. (Art. 2226 z kod. oyw. i

§§ 1479 i 1443 księgi ustaw cyw.) Od tej ogólnój

zasady prawo francuskie i austryackie odstępuje

w wielu szczegółowych przypadkach zakreślając to

dłai.s y !o -krótszy termin przedawnienia.

Tak np. prawo austr. wymaga do przedawnienia

przeciwko fiskusowi tj. prze ciwk o zarządcom dóbr

publicznych i majątku publicznego, tud zież przeciw

ko zarządcom dóbr kościelnych, gminnych i innych

dozwolonych korporacyj upływ u lat czterdziestu. (§§

1472 i 1485 księgi ustaw cyw.)

Prawo francuskie nie zna tak długiego przeda

wnienia. J eżeli więc przedawnie nie przeciw dopiero

rzeczonym osobom moralnym zaGzętem było przed

dniem 29 września 1855 r. takowe dokonanem zo

staje w latach trzydziestu bez względu na ustawy

austryackie.

Stósownie do art 2277 kodeksu franc. przedaw nia

ją się po upływie lat pięciu: Zaległości wypłat wie

cznych i dożywotnich; zaległości zapłat alimentar

nych; czynsze za najem domów, czynsze dzierża

wne dóbr wiejskich, procenta od sum pożyczo

nych i w ogólności wszystko to co się wypłaca ro

cznie , albo w wyznaczonych granicach czasu jeszcze

krótszych.

Zaś według ustaw cyw. austr. wszystkie rzeczo

ne zapłaty utracę się przedawnieniem lat trzech.

Ktokolwiek więc uwolnić się chc e od zapłat powyż

szych na zasadzie przedawnienia, może liczyć tako

we albo odwołując się do praw francuskich, przez

przeciąg lat pięciu od ostatniej zapłaty; albo też

odwołując się do ustaw austryackich przez przeciąg

lat trzech od 29go września 1855 r.

Kodeks handlowy francuski ani wyraźnie nie zo

stał zniesiony z dniem 29 września 1855 w Krako

wie i jego okręgu, ani też między ustawami zapro

wadzonemi w dniu powyższym znajdują się takie,

któreby wyłącznie się odnosiły do stosunków han

dlowych. Należy zatem przyjąć, iż kodeks handlowy

francuski obowiązuje dotąd w Krakowie z wyjątkiem

jedynie tych przepisów, które przez niektóre ustępy

księgi ustaw cywilnych i postępowania sądowego

zniesionemi zostały. Do tych ustępów należą u rzą

dzenia tyczące się spółek handlowych objęte w roz

dziale 27 księgi ustaw cy w . , tudzież postępowanie

w przypadkach kredalnych, czyli konkursowych prze

pisane w rozdziale 9tym procedury austryackiej z roku

1796, przyczem jeszcze tę uwagę dodać należy, że

w edług systematu ustaw austr. konkurs (upadłość)

nietylko co d majątku handlujących, lecz co do

każdego innego miejsce mieć może, skoro stan dłu

gów przewyższa stan majątkowy dłużnika.

W’si omnieliśmy wczoraj, że le N o r d w^t

pi aby nadzieje pokojowe urzeczywistnić się

mogły, z powodu, że cel pierwotny wojny

zo stał zmieniony przez mocarstwa zachodnie,

że już nie chodzi o niepodległość Turcyi.

Gdyby bowiem tylko chodziło o nietykal

ność państwa Otomańskiego, jak to dawniej

mówiono, natedy okólnik hr. Nesselrodego

z 23go grudnia wystarczyłby zupełnie; kon

trapropozycye rosyjskie mogłyby być uwa

żane za podstawę negocyacyj, bo przypu

szczają «eutralrzacyę morza Czarnego i dają

niepodległości tureckiej dostateczną rękojmię,

skoro R osya przyrzeka ułożyć się z nią co

do sił obustronnych, jakie utrzymywać się mają

na tych wodach. Turcya, sądzić należy, nie

przystałaby zapewne na takie warunki, któ

reby nadwerężały jej niepodległość lub też

zagrażały jej w przyszłości.

Rozumowanie to N o r d a jest tak dalece

s łab e , że nawet w razie gdyby rzeczywiście

chodziło tylko o niepodległość T urcyi, co

nie jest, jeszczeby na nie odpowiedzieć było

nader łatwo. Nie przytaczaliśmy go też wczo

raj, i jeżeli to czynimy dzisiaj, to tylko

z powodu artykułu Tim e s a , w którym prócz

odpowiedzi na rzeczony argument, znajduje

my nader ciekawe ocenienie Turcyi umie

szczone w najpopularniejszym organie angiel

skim, i to w chwili, gdzieby się losy tego

państwa w ażyły, w przypuszczenia żeby do

układów przyszło. T i m e s nie chce mniemać,

aby okólnik hr. Nesselrodego był jakąkol

wiek odpowiedzią na warunki podane przez

Austryę, nie widzi on w nim żadnych kontra

propozycyj, jak to utrzymywać ćhoe organ

rosyjski w BrukseUi; nie pojmuje pretensyi

tego dziennika, aby warunki podane przez

Rosyą brać można na seryo. Rosya jeszcze

nie odpowiedziała na przesłane propozycye,

bo na to niemiała czasu, dla czego zaś wy

słała okólnik, tego Tim e s nie wie, ani się

nawet domyśleć może, z jakich powodów Ro

syi na myśl przyszło proponować mocar

stwom zachodnim coś podobnego, jak ukła

dy między gabinetem petersburgskim a D y

wanem bez udziału w nich Zachodu.

Gdyby Turcya, pisze dalój Times, traktować mo

gła z Rosyą jak równy z równym, gdyby w obec

swego strasznego sąsiada zdolną była utrzymać jak

kolwiek bądź stanowisko niepodległego państwa,

wtedy ostatecznie interwencya państw sprzymierzo

nych nie byłaby była koniecznością, Lecz ci co nie

zostawali na żołdzie rosyjskim i co nie życzyli so

bie sposobności aby się na ten żołd dostać, czuli

wybornie, źo Dywanowi nie można powierzyć losów

własnego kraju, czuli że zgromadzenie to najmniej na

świecie było zdolnóm, aby w jego rę o złożyć się

godziło losy Europy choćby tylko na chwilę. Mu

sieliśmy większe mieć o Turcyi staranie, ani

żeli o niej mieli sami Turcy, i czuwać nad jej

przyszłością z większą troskliwością, aniżeli się

ona sama do tego obowiązku poczuwała Turcya

jako państwo niepodległo, jedyny tylko akt uczyniła,

tojest wydała wojnę i to jeszcze w epoce w któ

rej zdawało się sprzymierzeńcom, i e o skutku po

myślnym ^«poczętych negocyacyj . cpaczać nie

wypadało. Lecz odtąd jakże umiała utrzymać ener

gię tego aktu? Prawda, źe jej wojsko złożyło do

wody tego upartego męztwa i tej uwielbienia go

dnej pogardy śmierci jaką się tylekroć odznaczały,

ale czyż znalezli się ludzie w Turcyi, coby tóm

wojskiem pokierować i w karności je utrzymać u -

mieli ?

Klasy wyższe w Turcyi nie są zdolne ani prze

wodniczyć ani rządzić. Otrzymane zwycięztwa za

wdzięczają Turcy renegatom i awanturnikom, którzy

dobr ow olnie wstąpili do ich służby. Ich cywilna

administracya, to tylko szereg nędznych intryg,

w których fakcye seraj owe wydzierały sobie osta

tnie ł upy z kon ającego państw a. Nieobe cność posła

angielskiego przez dni piętnaście sprowadziła rew o

lucyę, a powrót jego kontrarewolucyę.

Duch publiczny i uczciwość do tego stopnia w Stam

bule upadły, że sprzymierzeńcy zmuszenii byli wy

sadzić komissyę któraby niepozwoliła ludziom stanu

tureckim rozszarpać pożyczkę którą rękojmie przez

Anglię i Francyę podane ułatwiły Porcie w jej roz

paczliwem położeniu. Nasz korespondent sądzi, źe

komissya d ok aże sztuki, j eżeli otrzym a aby smoki

z Dywanu pożarły tylko jed en milion z pięciu mili

onów funtów szterlingów z których się składa po

życzka.

Itakimże to ludziom mocarstwa zachodnie miały

by powierzyć warunki których przeprowadzenie ko

sztowało tyle trudów i ofiar? Takimie to ludziom

oddać by mieli europejscy ludzie stanu dobrowolnie

prawa swoje do traktowania? takim ludziom ich su

rowej uczciwości, ich oświeconej roztropności zau

fać tak dalece, aby sądzić, że w nich znajdą ów

silny i niezdobyty szaniec, o który co dzień, co rok,

rozbijać się będą groźne zawsze a nieustające na

pady ro syjskie? Mamyż złożyć losy Europy w ręce

ludzi tak oczywiście nieudolnych do utrzym ania by

tu swego własnego kraju? Moźnaź się spuścić na

sumienność i roztropność takiego zgromadzenia, gdzie

w sz yscy co nie są fanatykami są sprzed ajnymi, a

w szyscy co nie są sprzedajnymi są fanatykami?

Kiedyśmy dobyli oręż aby się sprze ciwić napado

wi Rosyi na terytoryum tureckie, nie stawialiśmy

żadnego prawidła, nie przyjęliśmy żadnego obowiąz

ku któryby nam zabraniał myśleć i mówić o Turcyi

tak jaką jest rzeczywiście. Przypuścić nie można,

aby okropna wojna najakąjest ona od dwóch lat na

rażoną, wzmocnić miała jej rozbite instytucye, lub

leź aby wojna wyniszczony jej organizm ożywić

miała tym duchem narodowym i energią, które już

od tak dawna i stopniowo, coraz bardziej słabły i

znikały. Jeżeli celem Rosyi było przyspieszyć nieu

niknioną rew oluoyę w Europie wschodniej, dopnie go

bezwątpienia, i nie w naszej je st mocy temu prze

szkodzić; ale możemy urządzić rzeczy w ten spo

sób, źe jakkolwiek wypadną, Rosya nie zyska nic na

tój rewolucyi, skoro do tego przyjdzie. Nie możemy

wskrzesić narodu tureckiego, ale możemy zasłonić i

bronić terytoryum tureckie. Ale i to stać się nie mo

że, chyba za pomocą silnej i lojalnej polityki, tojest

oddając władzę w takie rę c e , coby były zdolne ją

w ykonywać, a niepowierzając jej nieudolnym. Jeżeli

Stambuł ma być zamknięty dla zachceń rosyjskich,

to morze Czarne musi być zamknięte dla jej okrę

tów wojennych, a jeżeli jej okręty wojenne mają

być wykluczone z morza Czornego, to traktaty neu

tralność w arujące muszą spoczywać tv innych rę

kach aniżeli w rękach Dywanu.

Otwartość i szczerość posunął T i m e s tak

dalece, że w tłumaczeniu musieliśmy osłabić i

opuście niektóre wyrażenia zbyt brutalne.

Lecz jeżeli forma szorstka, to tło prawdziwe,

tego zaprzeczyć nie można. Jeżeli T i m e s

Wyraża opini§ Anglii o Turcyi, smutny dla

tej ostatniej horoskop. L e N o r d podając ten

artykuł powiada złośliwie i dowcipnie, ,,że

brakuje konkluzyi, ( a T i m e s skoro już uży

w ał przywileju mówienia prawdy bez ogródki,

niepotrzebował się cofać) to jest: że T u r -

OĘŚĆ LITEMCKO-imT l S m m

PRZEGLĄD

usiłowań -rolniczo -przemysłowych.

Z początkiem Nowego Roku zdąjemy sprawę z naj

nowszych usiłow’ań literackich na polu nauk przyrodni

czych, rolnictwa i przemysłu.

Nakładem Ludwika Merzbacha, a pod redakcyą Ju

liana Zaborowskiego będzie wychodzić tego roku w Po

znaniu czasopismo tygodniowe pod t) tulem: P rzy ro d a

i przem ysł. Tygodnik ó w będzie poświęcony wykłado

wi wszystkich gałęzi nauk przyrodniczych, praktyczne

mu ich zastosowaniu do potrzeb życia,_ tudzież najno

wszym odkryciom i wynalazkom.

_Ważność i rozmai

tość przedmiotów, które mają być rozbierane w tym

tygodniku, skłania nas do zrobienia kilku wstępnych

u w a g , tyczących się jego kierunku i treści.

Potrzeba czasopisma polskiego, poświęconego nau

kom przyrodniczym i praktycznemu ich zastosowaniu

dąje się u nas uczuć oddawna. Brak organu nauko

wego, jednoczącego myśli i dążenia naszych uczonych

stawia niezawodnie nąjwiększą trudność w ustaleniu

słownictwa polskiego w chemii, fizyce, geografii, te

chnologii i innych naukach przyrodnicz_ych czystych i

zastosowanych. Czy mogłyby utrzymać się w nauko

wem czasopiśmie dw a lub trzy słownictwa obok sie

bie? Przeciwnie t o , któremby wykładane były przed

mioty naukowe dla kilkuset czytel iików, utarło i wy

robiło się, a przez to samo udoskonalenie jy’ednałoby

sobie powszechną w ziętość, zrozumiałość i innym spo

sobem ma się stać jedno z nich powszechnem i panu

jącern? Dotąd niema ś rodka, któryby w strzymyw ał ko

gokolwiek od tworzenia sobie osobnych, i nowych wy

razów, których następnie w dziele sw oje m, w ttóir.a

czeniu obcego lub w broszurce używ a , nie bacząc na

wziętość innych wyrazów w jednej przynajmniej szk o

le, używanych zatem wjednąj przynajmniej części kra

ju , przez kilkunastu nauczycieli i kilkuset uczniów. Co

więcej w czasopiśmie je st pole do wypróbowania sło

wnictwa naprzykład chemicznego nie do samąj chemii

tylko i nie dla szkoły wyłącznie, ale i w użyciu jego

do innych nauk zostających z chemią w mniejszym lub

większym związku, w wypróbowaniu słownictwa w krót

kości, domyślności, przyjemnem brzmieniu i łatwości

wymówienia i pamiętania jego wyrazów. Autor prze

syłający swą pracę do czasopisma naukowego musi u

źywać słownictwa w niem przyjętego, musi poddać się

pewnemu prawu, bez którego panuje tylko dowolność nąj

szkodliwsza czystości nasząj mowy i postępowi nauk

przyrodniczych. Wychodzi też wiele polskich tłumaczeń

dzieł obcych doskonałych, a dla tego samego tłuma

czeń niedołężnych, że księgarz spekulujący tłumacze

niem wywiedziawszy się o doskonałości dzieła obcego,

niepowierza przekładu jego ludziom uczonym i specy

alnym, obeznanym z polskiemi wyrazami naukowemi,

ale oddąje tę pracę najczęściej w ręce niewłaściwe o

sób nieobeznanych dokładnie z przedmiotem. Pomnieć

w res ’cie trz eba, że większa część miłośników nauk

zna dobrze najczęściej słownictwo polskie jednej tylko

umiejętności, osobliwie zaś ci , którzy nauki sw e w ob

cych krajach i w obcych językach pobierali. Trudno

zatćm żądać , aby człowiek, który postąpił znacznie

w naukach przechodził je wszystkie na nowo z dzieł

początkowych polskich li tylko dla obeznania się z sło

wnictwem polskiem. I to nawet jest możebne tylko pra

cującym w teoryi; a stąje się ju ż niepodobieństwem dla

praktyków przez brak c z a s u , który woli każdy użyć

do czytania prac nowych, wyrażąjących nowy stan i

postęp umiąjętnośei czystej lub zastosowanej. T a j e

dna korzyść czasopisma naukowego polskiego, któreby

w polskim czystym język u podawało wiadomości, w y

jęte z obcych dobrych czasopism naukowych, zachęca

łaby już wiele do Tygodnika powyż wymienionego, ale

pismo polskie, którego tytuł jest Przyroda i przemysł

może je szcze przynieść wiele innego pożytku.

O polskich dziełach i broszurach nauk owych , wy

szlych drukiem w Poznaniu, byw a trudno dowiedzieć

się w Krakowie, Warszawie i we Lwowie, i nawzajem

0 pracach wydanych w W arszawie lub w Krak_owie do

chodzi późno i przypadkiem prawie wiadomość do P o

znania. W braku czasopisma naukowego mieści się

krytyka dzieł specyalnych naukowych w dziennikach po

litycznych i literackich, a przez wzgląd na charakter

politycznego lub literackiego czasopisma bywa krytyka

powierzchowną, oceniąjącą tylko styl, czystość języka,

a więcej, jeżeli już zgłębiającą kierunek moralny i ety

czny autora. Ocenienie dzieła specyalnego co do jego

wartości naukowej nie może mieć miąjsca w czasopi

śmie politycznem ani literackiem, bo k_rytyk musi sto

sować się do pojęć i żądań większości czytelników,

sama z aś krytyka naukowego dzielą bywa często z ła

ski przyjętą a nie wypływającą z natury i potrzeby

dziennika. Tęj potrzebie zatem _może bardzo zaradzić

nowy Tygodnik naukowy, poznański.

Korespondencye naukowe odbywąją »*6 u nas pra

wie wszystkie drogą pryw atną, wielkim kosz_tem zatem _

1 w sposób nąjniewygodniejszy. Rozpraw_y scisle n au

kowe niechętnie przyjmowane do czasopismow innego_cha

rakteru wypada pisać w języku obcym i przesyłać do

czasopismow naukowych zagranicznych, na czem traci nie

mało w naszym krąju życie naukowe , a często i sam

przedmiot o którym pisana je st rozprawa. To samo

wstrzymuje j uż wielu od pracowania i pisania w pe

wnćj um iąjętnoś ei i ogranicza u nas niąjedną umieję

tność na szkołę i początkowy j^j tamie wykład. Dla

wyszukania jednej wiadomości naukowćj w czasopi

smach polskich, trzeba ich przechodzić kilkanaście, a

dla tego że stoją w niewłaściwym sobie dzienniku, trze

ba ich odgadywać mimo mniemanego popularnego ich

obrobienia, któremu podpadąją dla uczynienia ich zro

zumiałemi dla tych, którzy je za nowinki zabawne albo

za ciekawe wiadomostki, ledwo źe nie za f’acecye

przyjmują.

Tygodnik poznański nazwany Przyrodą i przemysłem

witamy z prawdziwą radością, byleby odpowiedział

programatowi swemu.

Pod tym słowem rozumiemy, naj

pierw jedność i czystość wyrazów naukowych, u żywa

nych w Tygodniku, takich zatem, które mąją za sobą

powagę kilkuletniej przynąj mniej wziętości w pewnej

szkole i zrozumiałości w życiu praktycznem. Powtóre

spodziewamy się że Redakcya Przyrody i przemysłu nie

ograniczy się na jednostronnem tlómaczeniu tylko naj

nowszych wiadomości przyrodniczych z dziel i dzienni

ków obcych, ale pragnąc pożytku dla kraju zapewniła

sobie ju ż pomoc większój części naszych uczonych i

miłośników nauk przyrodzonych. Nie zdaje nam się też

wcale aby sa ma świeżość wynalazków i ulepszeń była

doskonałością dziennika naukowego,

nade wszystko

w rzeczach praktyki. Je st bardzo wiele zastosowań u

iniąjętności, które chociaż powiodły się zupeh re i dora

źnie w jednym k r aju , potrzebują przecież w drugim

kilku lat i kilkunastu nawet za nim się dadzą przyswo

ić i przywłaszczyć praktyce. Przedmioty zatem ważne

dla naszego kraju, nieznudzą nikogo choć nie będą no

we, a wielostronny ich wykład zainteresuje więcąj i po

żyteczniej niż opis ulepszenia, do którego nam z a d a

leko, albo które dla naszego kraju raczej nowiną cie

k aw ą , niż wiadomością pożyteczną nazwane być

może.

W pierwszym numerze tegoroczoim Tygodnika rolni

czo-przemysłowego krakowskiego, czytamy następującą

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction