Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 653 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Kraków, Sobota 12 Lipca 1902

Rocznik LY

!Wydanie wieczorne)

dząc to z zewnętrznych objawów, rokują powo

dzenie.

Ugoda - rzecz prosta — powstać może tylko

na podstawie kompromisu. Oba rządy, licząc się

z usposobieniem parlamentów, z góry postawiły

pewne warunki, przeznaczono do tego kompromi

su, to jest takie, od których bez zbytniej krzywdy

mogłyby odstąpić. Zaczęły się targi. Każdy rząd

wyszedł w żądaniach po za to , co drugi uważa!

za linię demarkacyjną — i rokowania się rozbiły.

Ale w trakcie tych rokowań każda strona poznała

ustępstwa, do jakich druga byłaby skłonną, i skoro

dziś na nowo i w sposób poważ"y rokowania

podjęto , należy przypuszczać, że ist,ota kompro

misu jest już z góry daną.

Prasa austryacka przypuszcza, że ze strony wę

gierskiej warunkiem przeznaczonym do opuszczę

nia w trakcie rokowań, są cla na surowe produ

kta, przeznaczone do przeróbki fabrycznej, i wy

raża pewność, że skoro zapowiedziano trzecie czy

tanie taryfy celnej, Węgrzy istotnie chcą już od

tego warunku odstąpić. Jeśli tak jest, to przy

znać trzeba, że rząd węgierski manewrował bar

dzo zręcznie i z w ielką znajomością stosunków

austryackich. W Austryi zawsze jeszcze opinię

robi prasa liberalna, a więc organa kapitału i

wielkiego przemysłu. N astraszono więc wielki

przemysł widmem owych ceł, ukazano mu w per

spektywie ruinę i tak go przerażono, że dziś to

jedno, z góry przewidziane ustępstwo, wydaje się

mu zbawieniem i sprawia, że prasa liberalna po

za tem nic już nie widzi i ze zwykłą sobie wspa

niałomyślnością, gotową jest oddać w zamian na

pastwę interesa rolnictwa. I tak już niełatwo było

tej prasie wytrwać w walce; z jednej strony trze

ba było bronić interesów swoich chlebodawców,

z drugiej jedn ak działały znane sympatye dla

, ,liberalnych" Węgier. To też skoro znajdzie się

możliwość wyjścia z tej przykrej pozycji, ,prasa

liberalna z pewnością nie da powstrzymać się

względami na potrzeby rolnictwa. Na tym przeto

punkcie rzeczą stronnictw agrarnych będzie czu

wać, by w miłosnych uściskach pomiędzy Wie

dniem a Budapesztem, nie uduszono mimochodem

austryackiego rolnictwa.

Charakterystycznem jest, że N. fr. P r. dziś już

usiłuje wmówić w Kolo polskie jakieś korzyści,

bo podnosi w pierwszej linii, jak ą wartość ma

utrzymanie wysokich ceł naftowych nokupione

wielkiemi ofiarami przez br. Badeniego."

Warto

też już dziś przypomnieć, że cła naftowe oddawna

przestały stanowić postulat specyalnie galicyjski

bo w przemyśle naftowym angażowane są wszyst

kie banki wiedeńskie, angażowaną jest Praga

i — co najważniejsza: angażowanym jest także

Budapeszt. A więc nie tędy droga!

Zupełnie słuszuą wydaje się kombinacya dzien

ników, że skoro n a 23 bm. zwołano posiedzenie

referentów, ministrowie musieli się już zasadniczo

co do ustępstw w taryfie cłowej zgodzić. Prawda,

że spornych pozycyj było blisko sześćset, ale spór

był zasadniczy i k ażde ustępstwo obejmuje całą

grupę. O ile więc prawdą by było, że Węgrzy

odstępują od ceł na materyały surowe, szanse

autonomicznej taryfy celnej byłyby istotnie dobre.

Gorzej, a przynajmniej mniej jasn o przedstawia

się kwestya konwencyi weterynaryjnej. Wiadomo,

że idzie w pierwszej linii o gwarancyę prze iw

zawlekaniu zarazy z Węgier, a tem samem prze

ciwko dyskredytowaniu austryackiego bydła na

targach zagranicznych. Austrya domaga się więc,

by przyznano naszym organom weterynaryjnym

kontrolę nad bydłem, przecbodzącem z Węgier do

Austryi,* i by w samych Węgrzech policya wete

rynaryjna funkcyonowała tak sumiennie, jak w Au

stryi. Prezydent gabinetu p. Koerber tylokrotnie

i z takim naciskiem oświadczył, że od tego żą

dania nie odstąpi, że niema powodu do jakiejkol

wiek w ty m względzie nieufności.

O wiele trzeźwiej, niż N . f r . Presse, wyraża

się o sytuacyi N. W. Pagblatt, a to na podsta

wie — j a k pisze — bardzo poważnej informacyi.

,Podjęte wczoraj na nowo rokowania ugodowe

pisze wspomniany dziennik — są naturalnym wy

pływem estatniej Rady koronnej. Już zewnętrzny

przebieg rokowań w skazuje, że nie rozchodziło

się jeno o ogólną dysk usyę nad spornemi kwe

styami, ale że odbyła się merytoryczna djsk u sjra

także o kwestyach szczegółowych. Przed połu

dniem obaj prezydenci gabinetów omawiali sprawę

bardziej z zasadniczego punktu widzenia, po po

łudniu jedn ak do obrad zaproszono już obustron

nych ministrów zawodowych. Wogóle w ynik wczo

rajszego dnia uważać można za dość zadowalnia

jący, a to zarówno co do autonomicznej taryfy

celnej, jak co do ugody. Dowodem tego, że —

jak zapowiada urzędowy komunikat — wkrótce

rozpoczną się rokowania co do szczegółowych

spraw, wchodzących w zakres ugody, a więc nie

wątpliwie co do kwestyi opodatkowania anstrya

ckich składów w Węgrzech, podatku transporto

wego i austryackiego podatku rentowego od wa

lorów węgierskich. Zdaje się, że i kwestya we

terynaryjna należy do tych spraw. Mimo to nie

wolno uważać olbrzymich trudności za już prze

zwyciężone."

—

Inform acya Tagblattu kończy się

słowami: «Na ogół wrażenie wypływające z dzi

siejszych rokowań nie jest niekorzystne. Gdyby

w głównych kwestyach nie przyszło było do zgo

dy i gdyby skonstatowano niemożliwość porożu

mienia się, oba gabinety prosiłyby były o dymi

syę. Skoro rządy wdrożyły rokowania szczegó

łowe co do ugody i trzecie czytanie taryfy cel

nej, przypuszczać należy, że główne trudności zo

stały przezwyciężone."

Pester Lloyd artykuł sytuacyjny kończy słowa

m i: ,,Absolutnie nieusprawiedliwionem jest tw ier

dzić, jakoby ugoda z dniem dzisiejszym byla za

pewnioną. Wszystko zależy jeszcze od rezultatu

dalszych rokowań..."

ze zwrotu ku lepszemu. Studenci wkrótce poczęli

wyrażać głośno przekonanie, że po nowych refor

mach nie można się spodziewać stałego polep

szenia.

W takiem rozjątrzeniu umysłów, z łatwością

potrafili kierownicy ruchu rewolucyjnego przeko

nać większość kolegów, że obowiązkiem uczącej

się młodzieży nie jest już odtąd walka o s a

me prawa uniwersyteckie, lecz o prawa poli

tyczne całego narodu, i to walka prowadzona

z użyciem siły, gwałtu. Pod tem hasłem wybu

chłe na uniwersytetach rosyjskich zaburzenia,

trwające od połowy marca do połowy kwietnia

r. b., m ogą rościć słuszniejsze prawo do nazwy

rewolucyi, niżeli t. zw. bunty chłopskie na połu

dniu Rosyi, lub demonstracye robotnicze przed i

po pierwszym maja. Wanuowskij nie mógł już

wstrzymać Sypjagina od represaliów; więzieuia

zapełniły się studentami, którzy uaodwrót zama

chem na Sypjagin a dali poznać, że nic cofną się

przed terrorem.

Wyższe w arstwy rosyjskiego społeczeństwa, acz

po części owiane wolnościowym prądem od za

chodu, w zbyt ścisłych do rządu zostają stosun

kach, aby mogły otwarcie dać wyraz pewnym

sympatyom dla studenckiego ruchu. Wśród rze

mieślników i kupców przeważa usposobienie nie

przychylne, równie jak w najniższych w arstw ach

ludu, który gdzieniegdzie nie usuwał się nawet

od pomagania władzom w tłumieniu studen

ckich zaburzeń. Dopiero podczas zaburzeń m ar

cowych i kwietniowych powiodło się studenckim

komitetom wejść w kontakt z robotnikami i to

głównie po miastach uniwersyteckich. Zagranica

odnosiła się do zaburzeń przeważnie sympatycz

nie, kto wie czy Die przez autosuggestyę, wywo

łaną lekturą rosyjskich autorów, przedewszyst

kiem Targeniewa. Rzeczywistość jednak nie od

powiada tym fantazjom. Student rosyjski, po o

puszczeniu gimnazyum puszcza wodze popędowi

do swobody; niema dlań żadnej powagi, żadnych

grauic w wyrażaniu zadowolenia, czy niezadowo

lenia. Ministra oświaty za Aleksandra II, Sahu

rowa, łubianego przez studentów, spotkał przy

pewnej uroczystości uniwersyteckiej policzek; stu

denci pierwszego roku weterynaryi w Charkowie

zarzucali profesorowi chemii, że nuie stoi na wy

żynie naukowej," i wzywali go do opuszczenia

katedry. Polityczne ideały studenta rosyjskiego

przybierają częstokroć formę niemal dziecinną, i

polegają na fałszywem pojmowaniu zasad i idei

zachodnio-europejskich.

,,Wrzeniu między robotnikami i włościaństwem

mógłby rząd może zapobiedz w drodze stosow

nych reform — kończy Kl)in. Z tg.

—

Przy zabu

rzeniach studenckich dopóki m ają inne cele, niż

reformy uniwersyteckie, niczem innem jak użyciem

siły przeciwdziałać nie jest w stanie. Chyba, że by

rząd miał zamiar zastosować się do politycznych

życzeń młodzieży. Nikt jednak, świadomy sto

sunków rosyjskich, znający kraj i naród nie bę

dzie pewnie sobie życzył, aby konstytncya, czy

podobna reform miała przyjść do skutku za wy

łącznem, kierującem pośrednictwem uczącej się

młodzieży".

____________________

Ntndeiic! w Ronyi

Od szeregu lat powtarzają się rozruchy studen

ckie w Rosyi z regularnością, która prasę zacho

dnio-europejską skłania do zaliczania ich do rzę

du niemal normalnych przejawów społecznego

życia w rosyjskiem imperium. Szerokiem echem

zwłaszcza rozległy się po Europie wypadki pe

tersburskie, moskiewskie i charkowskie ostatnich

dwóch lat. Niezmienna aktualność ruchu studen

ckiego, który w każdej chwili grozi pojawieniem

się na widowni, skłania wiele dzienników zagra

nicznych, między innymi Koeln. Z tg , do zrekapi

tuluwania zdarzeń, których widownią były nieda

wno rosyjskie uniwersytety, zestawienia ich i omó

wienia.

W pierwotnej swej postaci był ruch studencki

wyrazem dążenia do zmiany wewnętrznych sto

sunków na rosyjskich wyższych zakładach nau

kowych. Po znanych scenach przed soborem k a

zańskim w Petersburgu i po represaliacb ministra

spraw wewnętrznych Sypjagina, stanął na czele

ministerstwa oświaty jen. Wanuowskij, który za

pragnął zbliżyć się do studentów i zbadać ich

żądania. Mimo dalszych rozruchów w zimie 1901/2,

ukazały się dn. 4 stycznia 1902 rozporządzenia,

normujące tworzenie organizacyj studenckich;

w porównaniu z tem, co było dawniej, postęp nie

do zaprzeczenia. Reformy doznały zrazu przychyl

nego wśród studentów przyjęcia. Wybierano sta

rostów kursowych i zakładano stowarzyszenia

w myśl instrukcyj rządu. Niespokojnym żywio

łom, otrzymującym hasła z zagranicy, takie po

lepszenie się stosunku studentów do władzy nie

mogło być na rękę. Ze zaś praktyczne przepro

wadzenie reform niejednokrotnie odbywało się

w sposób paraliżujący właściwego ich ducha, nie

trudno było stłumić kiełkujące już zadowolenie

Szkoły średniej),

W najwyższym zarządzie naszego wychowania

publicznego zaszła ta zmiana, że wiceprezydent

Rady szkolnej Michał Bobrzyński, złożył swoje

urzędowanie. Sprawował je przez lat jedenaście.

Lata te zaznaczyły się w stanie szkół średnich

pomnożeniem giinnazyów i szkół realnych, otwo

rzeniem trzech gimnazyów z językiem wykłado

m) Niniejszy obraz stanu szkół średnich przedsta

wia znakomity referat prof. St. hr. Tarnowskiego,

przedłożony imieniem komisyi szkolnej.

części i znów się skupiała, ciągle k ształt swój

zmieniając, wzdymała się miejscami i wnet za

klęsała — rosła do góry, albowiem na trupach

walczyli żywi, dopóki i na nich z kolei nie przy

szedł czas.

,,Lecz było już widoczne, że Francuzi zaczy

nają przemagać; zwłaszcza prawe skrzydło, gdzie

się bili Brandenburczycy, ogromnie wstecz się

odchyliło, a chociaż pracowało jeszcze, ale już

z wysiłkiem. Z rezerwy przybiegły tam na po

moc bataliony heskie i odrazu tak siarczyście

uderzyły bagnetem, iż się zdawało, że na wylot

przebiją francuską ciżbę. J ak oż Niemcy zaczęli

butnie okrzykami zwiastować swe zwycięstwo,

lecz trwało to zaledwie jed ną chwilę, poczem z a

raz 8pokornieli. Bo jak morska fala, odparta od

skalistego brzegu, znowu powraca, spieniona i

wyższa, ab y nań się wtoczyć z piorunowym ło

skotem, tak na Hesów zwaliło się francuskie mro

wie i całkiem ich sobą nakryło.

«A właśnie w tej samej chwili doleciała nas

z lewa, od strony Conrberoie, w rzaw a dalekiej

bitwy — coraz głośniejsza, bliższa — i wreszcie

ujrzeliśmy Sasów, którzy w ogromnym nieładzie

cofali się ku nam, mając ua karku francuską jaz

dę. To jenerał Dacrot, wyparłszy Niemców ze

wszystkich ich stanowisk, obchodził nas z lewego

boku i nawet nieco z tyłu.

,,Chwila była niezmiernie krytyczna. Połowa

naszego korpusu zmagała się z nieprzyjacielem

na bagnety, trzeba zatem było albo ją poświęcić,

a z rezerwami corychlej się cofnąć, albo też, po

stawiwszy wszystko na jedną kartę, zwyciężyć

masą, zanim Ducrot w bok nas uderzy. Wybrano

to drugie. Podniosły się tedy wszystkie pułki,

które stały dotąd za garbami Garszów, wszystkie

z asek uracji dział, wszystkie z reduty Montretout,

i oto cała wyżyna pokryła się zbrojnym ludem i

lasem bagnetów. Odezwały się bębny, trąbki, całe

orkiestry — zbrojni pędem biegli w dół i zda

wało się, że to osypuje się wzgórze.

,,Lecz tamci, którzy się bili z Francuzami, nie

wytrzymali. Jak gdyby ktoś każdemu z nich je

dnocześnie szepnął do ucba: U mykaj! — wszyscy

naraz zerwali się do ucieczki, rzncając broń i

osłaniając głowy rękami. Z krzykiem śmiertelne

go przerażenia wpadli oni na idących im na po

moc, zatrzymali ich, pomięszali szeregi - wszyst

kich zarazili sw ą trwogą. Zaczęła się powszechna

ucieczka, a było to już nie wojsko, lecz bezładny

tłnm, który wył i szalał z przerażenia. Francuzi

pędzili przed sobą tę masę na szczyty Garszów

i dalej przez pola aż do lasu i jeszcze d alej, aż

za lasy — i razili, razili, razili...

«Z Wersalu król, z całym swym orszakiem, i

kanclerz, i k siążę Fryde ryk co prędzej bocznemi

drogami wynieśli się do Marły, a za nimi p odą

żyły sztaby, kancelarye, ambulanse. Panika ogar

nęła wszystkich, król płakał, Bismarck gwizdał

marsza żałobnego; mówiono jnż, że wypadnie za

niechać oblegania Paryża. Wtem nadeszła wiado

mość, że Prusacy pobili na głowę Faidherbe’a,

który wedle francuskiego planu, powinien był te

go dnia podać rękę paryskiej załodze. Jego sro

motna przegrana pod Saint-Quentin właśnie w chwili,

gdy Trochu wykonał swój świetny atak na nasze

pozycye, pozwoliła Niemcom ściągnąć świeże woj

ska; z pod St.-Denis przybyli Bawarzy, z pod

St. -Germain-en -Laye pomorscy grenadyerzy i pra

wie cała gwardya. Bój znowu się zaczął, z po

czątku niepomyślnie dla Francuzów, i zanim noc

zapadła, wyparli nas ze wszystkich stanowisk. —

Ale ja w tej bitwie już nie byłem, bo jedna

z pierwszych kul ugodziła mnie w lewe ramię i

rana chociaż bardzo lekka, tak silnie broczyła, że

musiałem odjechać n a ambulans.

,,Wieczorem Francuzi zaczęli opuszczać pozy

cye, które w ciągn dnia dwukrotnie wydarli nam

w rezerwie, patrzyli na to z wyżyny, tłumiąc

w sobie oddechy; serca w nas zamierały i drżały

mięśnie.

«Na w idnokręgu z lewa wychyliło się słońce.

Fala światła przetoczyła się po zroszonem ścier

nisku, które zajaśniało, jak lśniąca tafla. Na mie

dzianych szpicach kasków i na bagnetach zapło

nęły migotliwe błyski. Teraz jnż dobrze widać

było w dole spadzistości, w rozrzedzonym d y

mie, nieprzeliczone mrowie francuskie — bez

ładne, falujące i gwarne. Gdzież temu tłumowi

mierzyć się z niemieckimi pułkami! Zginie ca

ły! — wparty do Sekwany, bieg jej zagrodzi!

,,Wprawdzie zdawało mi się, że ta ciżba, idąc

do boju, zapałem, jak ogniem, na Niemców bu

chała, lecz gdybyż to zapał często zwj’ciężał !.—

Szła zaś, jak czarna chmura, gnana wichrem i,

zamiast odpowiadać ogniem na ogień niemieckich

strzelców, wywijała n ad sobą karabinami.

,,Wtem ziemia pod nami zadrżała i cały świat

napełnił się brzękiem, hukiem i świstem. To ba

tcrye niemieckie, ustawione na szczytach Gar

szów i za wałami reduty Montretout, razem ze

stn gardzieli bryznęły na Francuzów ołowiem gra

natów.

«I wtedy stała się rzecz zdumiewająca, której

nikt z nas dotąd nie widział w ciągu tej długiej,

pełnej dziwów wojny.

Allons enfants de la patrieP — ryknęli Fran

cuzi krótko, i głos ten się rozległ, jak trzask pio

runu, a oni, podobni do wału morskiego, któ ry

z hukiem o brzeg bije, wszyscy razem, jak jeden

młot, uderzyli w Niemców. Starli się. Zadrżało

powietrze od szczęku bagnetów i wrzasku wście

kłości, a potem ju t słychać było tylko jakieś

ogromne sapanie i głuchy pomruk i wrzenie. Nie

podobna jnż tam było rozróżnić oddziałów, ani

nawet swoich od obcych. Jedna stłoczona masa

ciał ludzkich kłębiła się, przewalała, rw ała na

c,...

, , ch aw, rais dIlmnle,7 - ;

* *"""Cn,"Mft"lM**ftS

’s

Prenumerata wynos l:

W K r a k o w i e w m i e j s c u ......................................

nacałyroknakwartałna1miesiąc

Foozty w państwie Anstryackiem. . . . !

........................

19 ^oron 10 koron 3 kor. 60 hal.

Niemieckiem

4 8 koron12 koron5kor.—

do Włoch, Francyi Anglii, Belgii,’ SŻwajcaryi Turcvi

6 6 koron

14 koron 5 kor. 60 hal.

En?sur" " * 1 kor°"ę

SgfgttJffaŁA

r B ^ ZS-i’SS?JrSSi? !Ł

Prenumeratę przyjmuję: Administracya Czasu w Krakowie i urzędy pocztowe.

M ie js c o w y p r e n u m e r a t ę księgarnia S.A. Krzyżanowskiego, handle: St. Karlińskiego w Sukiennicach,

H. Kretschmera, Rynek 10, Biuro dzienników Hopcasa i Salomonowej, Główna tra fika w Rynku głównym.

*’?n

Bl? Za op?at4 od wiersza petitem za pierwszy raz 20 hal,, za każdy następny

po 10 hal.; układ tabelaryczny, cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz po 40 hal., następny po 10 naf.

N a t l e n i a n e (na trzeciej stronie) od miejsca wiersza drukiem petitowym 60 halerzy za każdy raz.

Ogłoszenia i prenumeratę przyjmują: we Lwowie biura dzienników L. Plohna, A. Olszew

skiego, St. Sokołowskiego, K. Buchstaba; w J a r o s ł a w i u Biuro dzienników: w P o d g ó r z u Poturalski,

Rynek; w Przem yślu A. Juszyński księgarnia kolej,, D. Heszeles; w R zeszow ie M. Weintraub;

w Stanisławowie Jasielski i Sp.; w Tarnowie M. Rockach; w Tarnopola C. Ualiczer;

w P a r y ż u wyłącznie p Adam rue de Varenne 38, (prenumeratę p. W. Raczkowski, Courbeyoi pod

Paryżem rue de Chemin de fer 44); w W i e d n i u Haasenstein A Vogler (także w Hamburgu, Frank

furcie n. M,, Berlinie. Lipsku, Bazylei i Wrocławiu), A. Oppelik, R, Mosse (także w Berlinie, Hamburgu,

Monachium i Norymberdze), H. Schalek, M. Dukes, J. Danneberg, H. Friedl (tylko prenumerata fl!

Goldschmidt ft Comp.); w Frankfurcie n, M. G. L. Daube i Comp.

Za każdą zmianę adresu dopłaca się 40 hal. " m i

Adres Redakcyi: ul. ów. Tomasza Nr 32. -

Telefon Nr 50.

Nowa szkolą nauk politycznych.

Zapowiadana już dawniej w prasie radykalnych

odcieni ,,Szkoła na uk politycznych", która po

wstać ma we Lwowie w jesieni r. b.,

ogłosiła

obecnie program swój w dziennikach. Przyczyną

dość długiej przerwy, jak a zaszła między poja

wieniem się w prasie pewnych wieści o założe

niu tej m stytucyi, a obecnem ogłoszeniem jej

programu było to, iż zarząd stowarzyszenia, które

«szkołę tę zakłada, pragnął pozyskać na prze

wodniczącego znanego uczonego, prof. D ra Ochen

kowskiego. Prof. O chenkowski jed nak, po bliższem

rozpatrzeniu się w całej sprawie i głębszym n a

myśle, stanowczo odmówił przyjęcia tej godności.

Skutkiem tego na czele Towarzystwa stanął lite

rat Ludwik Przysiecki.

Zadaniem przyszłej «Szkoły", ma być - we

dług słów programu — «ułatwianie członkom To

warzystwa szkoły, jakoteż ogółowi, nabywanie

wiedzy społeczno-politycznej, zwłaszcza w zakre

sie stosunków nam najbliższych i dla nas naj

ważniejszych, stosunków polskich".

Środkiem do

tego m ają być wykłady publiczne «popularne"

które jednak, «ze względu na naturę przedmiotu

zwracać się muszą w pierwszym rzędzie do pu

bliczności, która posiada już wykształcenie śre

dnie".

Ma to więc być — jednem słowem — pry

watna, przez grono lndzi różnych zawodów zało

żona i utrzymywana instytucya, staw iająca sobi(

zadanie niewątpliwie bardzo ciężkie, wymagając»

ogromnej naukowej sumienności i rutyny — za

danie uświadomienia ogółu o obecnym stanie naj

żywotniejszej i najtrudniejszej gałęzi wiedz;

lud zkiej: nauk społecznych. Zarazem, łącznie z ten

pierwszem zadaniem, «Szkoła polityczna" che

uświadomić ogół w szczególności o nksztaltowa

nin się stosunków i kwestyj społecznych i poli

tycznych na całym obszarze dawnej Polski. Nie

wątpliwie są to zadania bardzo chwalebne, kt*5

rych spełnienie jest nadto rzeczą naglącą i po

trzebną.

Wśród ogółu szerszego, zwłaszcza we wscbc

dniej Galicyi i w samej stolicy kraju, panuje rze

czywiście ogromny chaos politycznych i społe

eznych poglądów i pojęć, a brak dotkliwy naj

kardynalniejszych i najelem entarniejszych teore

tycznych wiadomości z zakresu nauk społecznych

Jeszcze dotkliwiej może daje się uczuć brał

wszelkiego dokładniejszego poinformowania sit

0 stosunkach społeczno - politycznych prowincy,

polskich pod dwoma innymi zaborami. Daje tt

niejednokrotnie pobop do zupełnie fałszyweg(

ocenienia tych kwestyj, do nader nieostrożnegc

1 niebezpiecznego dla interesów tamtejszych spo

sobu pisania o tych kwestyach, jakoteż do udzie

lania bardzo nieraz zgubnych rad ziomkom, którycl

los postawił w stokroć trudniejszych, niż nas wa

runkach.

To też założenie instytnćyi tego rodzaju jal

«Szkoła polityczna" m ogłaby być faktem bardz

pożądanym, faktem, któryby można powitać z wiel

ką radością.

Powstaje jednak pytanie: jakie tendencye, jaki

przewodnie myśli będą przyświecać twórcom «Szko

ły nauk politycznych" p rzy spełnianiu ich trudne

go zadania? Jestto rzecz pierwszorzędnej wagi, dla

tego właśnie, że «Szkoła" będzie miała, jak za

znaczono, do czynienia z ogółem, którego wiedz

społeczna je st tak nikła, a polityczne pogląd;

bardzo niewyrobione. Od ogółu tego nie możn

więc oczekiwać ani k rytycznej oceny wartość

wykładów szkoły pod względem sumienności icl

opracowania, ani, co więcej, krytycznego sądu

tem, czy będą one podawać rzeczywiste zdobycz

poważnej nauki, czy też powierzchowne teorye

teoryjki, jakich w dziale nauk społecznych, jak»

najmłodszym w rzędzie nauk, jest bardzo wiele

-LUA-t-r ,.H’:

A właśnie takie teorye i teoryjki mają tę właści

wość - właśnie dlatego, że są powierzchowne -

iż wydają się bardzo łatwe i bardzo olśniewające

na oko swoją prostotą i zrozumiałością. Z teory*

am i takiemi łączą się oczywiście w dalszym ciągu

również n a oko obiecujące i bardzo szumne po

glądy polityczno-społeczne, które przy bliższem

przypatrzeniu się i głębszem, krytycznem zastano

wieniu się nad niemi, okazują się, jako czcza fra

zeologia.

Szkoła więc polityczna, która znajdzie się nie

jako w roli pierwszego wychowawcy szerokiego

ogółu do życia politycznego, głębszem płynącego

korytem i opartego na głębszej wiedzy, mogłaby

łatwo stać się, zam iast bardzo pożytecznej, bar

dzo ryzykowną instytucyą, zdolną spotęgować gro

zę, tak smutnego już stanu rzeczy. Jedyną, oczy

wiście, g w arancją w tej mierze najpewniejszą, by

łoby ogłoszenie już obecnie osób prelegentów, któ

rych «Szkolą" niezawodnie musiała już upatrzyć

przynajmniej dla pierwszych kursów. Niestety,

tego nieznajdujemy w programie; zawiera on tyl

ko wzmiankę o kierunku szkoły, iż «Szkoła nauk

politycznych w wyborze prelegentów i w stosunku

do słuchaczy swoich ani nie zamierza, ani nie

może (?) być narzędziem poszczególnych stro n

nictw politycznych".

Co prawda, jestto nieco odmienne wyznanie

wiary, niż to, które zawierały wzmianki o «Szko

le", pomieszczone w Kuryeree Lwowskim, wzmian

ki, które zapowiadały z większą otwartością, iż

Szkoła zamierza stanąć na wyraźnie «demokra*

i tycznych" podstawach, hołdując w swej ogólnej

tendencyi bardziej radykalnym prądom. Chcąc

jed n ak zachować zupełną objektywność w tej mie

f rze, trzeba n a razie sądzić o kierunku przyszłej

i ,,Szkoły", oprócz jej «program u", z nazwisk osób,

e podpisanych, jako założyciele, pod programem .—

Otóż w tym względzie na razie można jedynie

stwierdzić, iż w gronie tem przeważają nazwiska

osób radykalnych kierunków, a nawet nazwiska

ludzi, którzy czynami dowiedli skrajnej radykał

ności swych przekonań. Od tych też ludzi wyszła

właściwa inicyatywa do założenia tej «Szkoły

politycznej".

Są wprawdzie między nazwiskami

członków zarządu nieliczne imiona osób, które

zajmują wybitniejsze naukowe stanowiska, lecz

przeważają albo ludzie niezdeklarowanych kierun

kow politycznych, albo żywiący niekłam aną sym

patyę dla bardzo radykalnych prądów społe

t cznych.

Wobec tego należy z rezerwą witać program

nowej «Szkoły nauk politycznych", wstrzymując

i się z właściwym sądem o niej aż do czasu, gdy

okaże ona prawdziwą swoją barwę.

Lwów 10 lipca.

CUugodę.

W ied eń 11 lipca.

i ( = ) Na giełdzie ugodowej haussa. Dzienniki,

a które onegdaj jeszcze widziały już czarno żółte

budki wzdłuż granicy węgierskiej, dziś pewne są

ug°dy , a w braku ścisłych informacyj a qui

e mienx mieux wymyślają warunki i ustępstwa aż

do najdrobniejszych szczegółów. N . f r . Presse,

* która letnią porą lubuje się w hazardownych po

równaniach, upatrzyła już nawet analogię pomię

dzy ugodą a sprawą Dreyfusa i radości swojej

i wyraz daje, przem awiając do czytelników słowa

r mi listu otwartego Emila Zoli. Jakkolwiek z na

i szego stanowiska analogii nie widzimy, a nawet

i trudno-by nam było rozdzielić role i oznaczyć, kto

!i z bohaterów ugody jest Zolą, Esterhazym lub

0 wreszcie samym Dreyfusem i jakkolwiek, nie pła

e wiąc się przedtem w smutku, nie mamy dziś po

1 wodu do szału radości, to jed nak z przyjemnością

i zapisać możemy fakt, że dzięki interwencyi cesa

rza rokowania ugodowe znów są w toku i są

BOŻE

ŻARNA.

Przez

Wacława Masłowskiego.

---- *=łfc="!.---

(Dokończenie).

«Nareszcie zaczęło świtać. Czynił się dzień po

sępny i mokry. Powietrze odwilgło, ściernie i krze

orosiały, mglily się w dali wieże Paryża. Świat,

zda się, pozie wał i myśmy, przeciągając się, po

ziewali.

Wtem na samym końcu spadzistości, nad *Se

kwaną, w St. Cloud, wrzask powstał, który, me

wiem jakim sposobem doleciał do nas z takiego

oddalenia, ale doleciał i wszystkich odraza po sta

wił na nogi, więc musiał być niesłychanie prze

raźliwy ; a jeśli chcesz wiedzieć, jakie było moje

osobiste wrażenie, to jeszcze dodam, że, podług

mnie, tak krzyczy śmiertelne przerażenie. 1 o na

szej stronie w pierwszej chwili zapanowała gorą

czka; zagrzmiały bębny, zawyły piskliwe trąbki,

ze wszech stron leciały komendy, adjutanci cwa

łowali, jak opętani, a wszystko to czyniło takie

zamieszanie i taką wrzawę, że myśli pozbierać

nie mogłem. Dopiero gdy się nieco uspokoiło i

kiedy mimo naszych szańczyków pędem przesu

nęły się bataliony w dół spadzistości, aby tam

stanąć w szyku bojowym, znowu spojrzałem na

St. Cloud, lecz już go jakby z ziemi zmiot o: na

i równocześnie rozkładał się na swe bo , j y

się rozwijając ze środka. Huk ciągle 8ię

gał, co chwila migały błyskawice i zapalały się

okrągłe płomienie, podobne do krwią nabiegłych

oczu. Zdawało się, że to nie chmura dymu kłębi

się nad ziemią, ale olbrzymia głowa jakiejś ba

jecznej bestyi posuwa się ku nam w szarem świe

tle poranku, i że ten potwór wyciąga swoje ra

miona coraz szerzej i dalej, aby nas wszystkich

zgarnąć ku sobie.

«Nareszcie z tej chm ury zaczęli wj’pad ać ludzie

i bez pamięci biedź w naszą stronę. Z każdą

chwilą było ich coraz w ięcej; już nie gromadki,

ale gromady, całe kompanie, całe bataliony, w o

groninym nieładzie — piesi pomieszani z konuy

mi, dobosze pospołu z oficerami, wozy ambulan

sowe obok arinat - wszyscy, co sił w nogach,

a tchu w piersiach, umykali ku nam. A w tę

przerażoną ciżbę raz po raz wpadały z tyłu gra

naty i ryły w niej szerokie bruzdy, usłane drga

jącemi ciałami.

,,Tymczasem zaś o jakie tysiąc kroków od tego

miejsca, n a spadzistości, stały nieruchome, jakbj’

wryte w ziemię i jakby w głazy zmienione, pułki

baw arskie i pruskie. Czasami francuski granat do

nieb doleciał i w ich zbitej masie zrobił wyrwę.

Wtedy się rozlegała krótka, a dobitna komenda,

poczem batalion zsuwał się ku swemu środkowi,

zam ykał wyrwę i znów nieruchomiał.

«W tym ich martwym spokoju było coś nie

ludzkiego.

Lecz z reduty Montretout wytrysnęła ognista

rakieta i z ogromnym hukiem pękła wysoko w po

wietrzu W jednej chwili wszędzie zagrały trąbki

do ataku - sygnał ten podchwyciły bębny - i

pułki niemieckie miarowym krokiem ruszyły się

z miejsca. Słychać bylo ich ciężkie stąpanie i

czuć w niem było, że to idzie ogromna, pewna

siebie moc. Ciżba uciekających rozstępowala się

przed nimi, lecz, j ak gdyby przyciągnięta przez

nie gromadziła się na ich bokach i szła z mmi

znowu w ogień i dym. A myśmy, którzy stali

1 of 8 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку