Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 411 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

*äs

* 277.

braków 30 Listopada - Aied/ieia,

Rok 1850.

ile n a fk wyohodsi oo dnień rano wyjąw»«y pon!*diialki I żnl»M*ę|nJąo* p«

twistach .

D o d a te k miesięomy wychodni i ostatnim dniem każdego miesiąc*.

Przedpłata na Dziennik ,Czas"

w Srokowie

w Państwie Auslryockism (p » ; * tę)

roonni*........................ ił r. 16

! rocznie........................ »łr. SO

p ó ł r o o i n i e .......... ............ ......... ,

I p ń łr o c in ie ........................... *

k w ar t a l n i » ............................. ,

I kwartalni» ........................ *

» ie s if« s n U ............................... ,

1 SOkr.j miesieoanie...........................

Przedpłata

Dziennik ,Czas* i ,Dodatkiem*

w Srokowie

w Państwie A%stryoekion (pesatę)

r o e » n i s .......... ............ ............ ... » ł r . SC

ro o » n i» ............................» łr, SO

p i ł r o e i n l » ............................. ,

pó łro cn ni» .......................... I I

kwartalnie......................

kwartalnie................ .... i

Na sam ,Dodatek* prenumerować niemodna

PMj}i ilp do nmis»»oi»»i» w Inseratasb:

OADOHDUiiA, Donibbib nia w i» slUs(» rodss)s, ty -

ldln , rolalotwa, spr»»dady, kipa», dzierdaw Itp. s*

AaOSZZNU., ODZEW

ssąes lip prmn

opłatę:

»d wi»rs»* droka*go »a Jednor»aows amle»»o»eai» po 4 kr,, na s*«typns p» S k

D» każdego ia»erata lałąoaoaa kyć wi»»e lOkr. »» opłaty styplowę sak *d

d»ranowe mmJssio»snls.

Łlatjf i sieniądąml prsautsrasy)aeml I In»orat»w»ml pr»ssyl»n» fcyd wlany

frank* dn B!irn fcpkdysyl tmmsu.

Łilnty reklaaasy)as ainnplnsiptnwans slsulsga)ą trnnkswnala.

U » ty nlnfrankowaan nisprsy]mnję nip.

Numer pojedynczy dziennika kosztuje 6 kr

Od Redakcyl.

Z numerem dzisiejszym pp. Abonenci dzien

nika Czas z Dodatkiem* odbiory

zeszyt listopadowy Dodatku miesię

c z n e g o * zawierający następujące przed

mioty:

I. Kilka słów o epoce, w której rozkwi

tła byzantyńska sztuka, przez Jó

zefa Kremera.

Ii. O najznakomitszych tegoczesnych mó

wcach religijnych, część III (dokoń

czenie), przez X . Zygmunta Goliana.

III. Trzy bajki, (Jabłko— Zdarzenie z no

sem — ,Sekret), jenerała F. Moraw

skiego.

IV. Nigdy i Zawsze czyli l)wie ,Siostry,

dramat w pięciu aktach, przez Mau

rycego Manna.

V. Przegląd piśmiennictwa. przez Lu

cyana Siemieńskiego.

VI. Kwestye i Przymierza, przez Mau

rycego Manna.

VII. Kronika: z Krakowa — koresponden

cye: ze Lwowa — z Wie

dnia — z Berlina — z Pary

ża— z Londynu. —

z War

szawy.

VIII. G azetka literacka.

Trzy zeszyty Dodatku miesię

c z n e g o stanowi;} tom jeden. Zeszyt listo

padowy jest jedynastym zeszytem roku pier

wszego a drugim tomu czwartego.

Zeszyt następny wyjdzie dnia 3 Igo grudnia

zwsze w objętości zapowiedzianej, 12 do 15

arkuszy druku.

% jjjf Urzędy pocztowe Królestwa Polskie

go maj§ upoważnienie przyjmowania przed

płat na Dodatek miesięczny.

Kraków 29 listopada.

Zbiegiem różnych okoliczności, zawikłań

politycznych i spraw, z których jedne pil

niejsze, drugie ważniejsze od kwestyi gre

ckiej, rzecz cała o ewakuacyi tego kraju i

portu Pirejskiego, poszła od niejakiego cza

su, jak to mówi§, w odstawkę. Oczekiwano

powrotu króla Ottona do Aten. Nierównie

atoli pierwej, bo już w lipcu r. b , Grecya

przypominała się państwom europejskim za

pomoc§ okólnika rozesłanego przez ministra

finansów p. Rangabe wszystkim ajentom dy

plomatycznym greckim przy obcych dworach

będ§cym. Okólnik ten atoli teraz dopiero zo

stał ogłoszony.

Zawiera on obraz bardzo dokładny poło

żenia Grü*"yi, i jeżeli jest rzeczywisty każ

dego zadowolnić powinien. Znajduje się w nim

mnóstwo szczegółów tycz§cych się stanu po

litycznego i ekonomicznego tego królestwa;

rzuca on nie mało światła na zmiany jakie Gre

cya prze! la , na systemat konstytucyjny ja

kim się rr§dzi, mówi o jego niedokładno

ściach i c reformach, któreby zaprowadzić

należało. Wyczytać w nim można uwagi

nad wymiarem sprawiedliwości cywilnej i kry

minalnej, nad administracy§ duchown§ i po

łożeniem duchowieństwa greckiego, nad po

stępami rachowania publicznego, gdzie ude

rza, iż na 1,100,000 ludności jest 60,000

uczniów, nad rozwinieniem marynarki han

dlowej , gdzie fakt równie zadziwiaj§cy, że

Grecya p?-.siada 1500 wielkich a 2900 ma

łych statków kupieckich, nios§cych ładugę

260,000 beczek, a zatrudniaj§cych 30,000

majtków; nad stanem wojska które aczkol

wiek ograniczone do cyfry 10,000 ludzi

znakomite oddało u sługi w obec licznych

band rozbójniczych; wreszcie nad pomyślnym

i kwitn§cym stanem rolnictwa krajowego.

Lecz strona finansowa jest bardzo słaba.

Skarb w niemałym jest kłopocie co do wy

płaty pro ;entów od owych 6 0 milionów któ

re pożyczył pod rękojmi§ mocarstw opie

kuńczych. Kachuje też na nie rz§d grecki,

iż pomogą mu wydobyć się z tej kryzys.

Oto w krótkich słowach treść owego okólni

ka, który jest zbyt długi, abyśmy go w pi

śmie nasoem powtórzyć mogli.

Obraz tn widocznie przesłany został a

joüiöiü -«’ EuH»pie, aby im dostarczyć spo

sobów ku obronie Grecyi w obec wielu u -

przedzeń, które się odzywały w organach

opinii publicznej, a naw et w niektórych sf e

rach rz§dowych. Zaprzeczyć się bowiem nie

da, że nieprzychylne głosy zast§piły w o

statnich czasach powszeckn§ sympatyę, ja

kiej Grecya od czasów swej wojny o nie

podległość spokojnie używała. Tę nieprzy

chylość po części sama sobie przypisać

winna, już z powodu intryg, którym da

wała zawsze przytułek jeżeli nie opiekę, już

tez z powodu bardzo niepolitycznego w y st §

pienia w chwili zawi§zania się sporu rosyj

sko tureckiego. Takie błędy nie naprawiaj§

s ię prędko.

Sprawa Grecyi podobno dopiero po ukończe

niu innych kwestyj tycz§cych się Wsch od u,

m oże przyjść na porz§dek dzienny, a bardzo

być może, że razem ze spraw§ ewakuacyi

państwa europejskie zeckc§ także załatwić i

kwestyę sukcesyi tronu. Podróż króla Ot

tona

ile wiadomo nie posunęła jej by

najmniej naprzód, a ślub z infantk§ hiszpań

sk§ księcia Adalberta bawarskiego, mające

go prawo do korony greckiej po bracia Ot

tonie, zamiast ułatwić rozwi§zanie tej kwe

styi, utrudnił j§ jeszcze. Gdyby nawet kon

gres powszechny o którym ci§gle jest mo

w a, przyszedł teraz do skutku, to i tak nie

zdaje się, aby na nim sprawy greckie tra

ktowane być miały.

K«rtapMi«ic]raCbm«.

ZpodMielca 25listcf»aua.

Kiedy przed rokiem pisałem o potrzebie naprawiania

niegodziwych dróg w naszej okolicy, by przez to uła

twienie komunikacyi żyzną i leśną część krąju zbliżyć

do cywilizowanego świata, słyszałem zdanie pewnej o

soby, iź jest to rzecz wcale nie potrzebna, bbć i tak

przez tyle lat produkta te pomimo złej drogi sprzeda

wały się i dochodziły swego przeznaczenia. Zdanie to,

które poniekąd zakrawało na ultrakonserwatyzm chłopski,

tem mocniej musiało mnie zadziwić jako pochodzące od

osoby mąjąc^j głos w tąj materyi. Kiedy rozumy

ludzkie silą się nad sposobami jak najprędszej i nąjła

twiejszej komunikacyi, kiedy doskonalą wynalazek pary,

telegrafów, kanałami połącząją morza i lądy dwóch czę

ści świata, miałożby połączenie nadwiśla z Dembicą

taką być rzeczą trudną i niepotrzebną?— Chciałbym

osobę tę przewieść tylko z Ropczyc do Wielopola, w któ

rych to stronach będąc niedawno musiałem się zasta

nowić, ile energia i dbałość o dobro powierzpnćj pod

zarząd okolicy zdziałać może, kiedy urzędnik’ do tego

powołany pojmuje swoje stanowisko i posiada znąjo*

mość krąju. —

Okolica pomieniona górzysta, gdzie nie

dawno ledwo kozy mogły się wydrapać, a jadąc

wozem trzeba było być ciągle w obawie o złamanie

karku, dzisiaj inną Zupełnie przybrała postać gościńca

szutrowego, jak główny :trakt jaki, z kupka%. szutru

po bokach, prowadzi szeroko i wygodnie przez nąjgor

sze dawniąj miąjsca, aż do Wielopola. A że są skutki

z tego i na naszą zaświatową okolicę nąjlepszą miałem

próbę, gdy z tamtych stron górzystych aż do ranie

przyjeżdżają żydzi po okowitę co pierwąj byłoby nie

podobieństwem.

Niewchodząc w rozbiory filozoficzne źle to czy do

brze, traci czy zyskuje na tem strona moralna, ale to

pewna, iż świat teraźniejszy przeważa się na stronę

handlu i kupiectwa; duch ten owionął zarówno i ludy

i rządy, a o ile do tego potrzebnem je st ułatwienie ko

mun,kacyi zbytecznem byłoby wspomnieć.

Ciekawy byłby wykaz statystyczny pożarów w tąj

porze suszenia lnu i konopi, właśnie byłem świadkiem

jak temi dniami zgorzało zabudowanie porządne chłopa

zamożnego, którego żona ze szczypką smolną zapaloną

w ręku. poszła na strych czesać len i zapuściła iskrę.

Dzisiaj gdy zaprowadzone urzęda powiatowe są w sta

nie, że tak powiem, utrzymać w cuglach całą ludność

powiatu; nie od rzeczy byłoby, aby i na ten ważny

przedmiot należący do porządku zwróciły swoją uwa

gę, a pod surewemi karami wszelkiego włóczenia się

ze światłem bez latarni, szczególnie też w czasie robót

około palnych rzeczy zakazały. Myślę, ii przymus

w tym razie byłby na swojem miąjscu, gdy łatwiej

zupić kilka funtów świec i latarnią niż odbudować po

gorzałe budynki.

Przy nadchodzącym Nowym Roku powszechna pa

nuje pomiędzy gospodarzami obawa braku czeladzi fol

warcznej. Ziemniaki się urodziły, zboże staniało więc

tym ludziom zdąje się, iż zarobkiem przy niezależności

wyżywić się potrafią, a jeszcze zbędzie im i czasu na

dolce far nicnte, stąd chcą porzucać służbę. Ja moich

szlązaków puściłem na młynek, a odczyściwszy co nąj

grubszy konkol, resztę rad nie rad zatrzymuję, lubo i

oni zaczęli się drożyć, ale jakże mogło być inaczćj

kiedy byli łaskawcy co tąjemnie posyłali im już zada

tki obiecąjąc złote góry byle u nich służbę przyjęli. —

Każda klasa, każdy stan w spółeczeństwie mąjąc swo

je przeznaczenie wyrabia też w sobie pewne obycząje

i zwycząje powstałe częścią z instynktowego uczucia

potrzeby, częścią z tradycyi, częścią z wyrozumowania

i te to obycząje stanowią główną różnicę między sta

nami. Inne ma stan kupiecki, inne rzemieślniczy, inne

obywatelski ziemski. Gdy zaś kto raptownie przerzucił

się z jednego w drugi, trudno aby odrazu potrafił z na

leść się w nim należycie, tak się też dziąje i z oby

watelstwem, do którego w ostatnich czasach nie mało

nowicyuszów przybyło. Nieodmawianie sług jednak od

czasów Mojżesza było wszystkich stanów prawidłem.

W gospodarskich stosunkach nąj więcej powinnoby ono

być szanowane, gdyż gospodarstwo nąjwięcej sług

wymaga, łatwiej w mieście o jednę pokojówkę lub lo

kąja, choćby go kto i odmówił, jak na wsi o kilku

nastu ludzi, bez których gospodarstwo ostać się nie

moźe.

I stąd też pochodziło, że odmawianie sług w kode

ksie obycząjowym szlacheckim było za wielką nieoby

cząjność poczytane.

Z nową erą może się to odmieni, dotąd atoli trudno

się z tem oswoić.

Na dowód przemysłu naszych handlarzy, niech wam

posłuży następujące zdarzenie, które mi się przytrafiło.

Sprzedałem arendarzowi z Wielopola okowitę, przyje

chał z beczką obąjmującą 80 garncy, choiał aby tę be

czkę wymierzyć raz, a później już bez miary będzie

zawsze nią brał okowitę. Kiedy nalali pełno, coś zaczę

to zawadzać u szpontu, patrzą aż tu dwa ogromne pę

cherze wydęte pływąją, tym sposobem miąjsce ząjęte

przez pęcherze byłoby blisko o dwa garnce beczkę mniej

szą czyniło, a więc na każdym transporcie 2 garnce

oczywistego zysku.

Przemysłowiec ten nazywał się

Sroka, a więc nowa Gaz»a ladra.

Berlin 27 listopada.

f Sejm będzie dnia 29 t. m . osobiście przez króla

otwarty. Ku temu celowi zbierają się obie Izby po po

przednićm nabożeństwie w kościele katolickim i prote

stanckim o lląj godzinie w białćj sali zamku królew

skiego. Zagąjenie odbędzie się wedle przepisanego po

rządku, do którego to tylko przydano, że po otwarciu,

Izby się nie rozchodzą, lecz pozostąją w zamku, za

proszone będąc przez króla na dćjeuner dinaloire.

Przed śniadaniem mają się nowi i nieznąjomi członko

wie N. Panu przedstawiać. Ukonstytuowanie Izb n a

stąpi w przyszłym tygodniu. Publiczność z obojętno

ścią patrzy na bliskie ich otwarcie, cząjąc, że akt ten

nie m a zbyt wielkiego znaczenia ani dla wewnętrzną)

ani dla zewnętrznąj polityki krąju. Zgoda co do spraw

zewnętrznych, ale znaczenie Izb jest wielkie na w ewnątrz,

CT^Ć ŁIIEMCIO"AHTTSTTCZNA.

ZAMKK KRAKOWSKI

w drugiej połowie ISgo wieku

(ustęp z jego monogra fii)

prz e z JÓZEFA MĄCZYŃSKIEGO.

(Ciąg dalszy.)

W kilka godzin po odbytem solennie nabożeństwie

zgromadzili się w refektarzu klasztornym na radę wo

jenną pod przewodnictwem francuskiego jenerała Vio

m enila, m arszałkowie Konfederacyi: Walewski, Dzieri*

bicki i Wilczkowski, pułkownicy: de Choisi, Keller*

mann, Duhoux. Najgłówniejszy przedmiot roztrząsany

na tej naradzie był o odebraniu Krakowa ijego Zamku

z rąk rosyjskich. J u i na poprzedniej radzie zgodzono

się, aby ułatwiając to opanowanie, wprowadzić tajemnie

wojsko tak w mury miasta jak i w mury zamku, lecz

dotychczas wszystkie projektowane plany okazały się

niepodobne do wykonania. Przekonano się bowiem, ie

księża Karmelici z kościoła ś. Michała pomimo nąj

szczerszych chęci nie są w stanie zrobić żądanego od

nich podkopu z ich ogrodu po za mury miasta dla ba

gnistego kanału ciągnącego się po za murem ogrodo

wym. Wykryto także, ie właściciel domu pod Zam

kiem , obiecujący z niego zrobić podkop pod podwórze

Zamku i przez ten wprowadzić Konfederatów był prc

”vm oszu stem , który korzystąjąc z nieznąjomości po

łożenia Zamku przez podpułkownika de Choisi, wy

łudził od niego dwieście dukatów *).

Gdy więc marszałek Dzierzbicki zawiadomił radą o

tem co się od Biesiekierskiego dowiedział, zaraz zgo

dzono się opanować Zamek wskazanym przez niego

*) Wspomniałem o pierwszym i drugim przekopie, po

nieważ w wiadomościach o Konfederacyi barskiej, wyda

nych w Poznaniu r. 1843 czytam, że w tćj nocy, wktó

rej zdobyto Zam ek, w oba te miejsca posłano oddziały

mające tamtędy dostać się w miasto i w zamek, lecz nie

wykonały tego, ponieważ przekopów przy ogrodzie kar

melickim znaleść niemogli, a zrobionym przekopem z do

mu nie można było się dostać n a dziedziniec zamkowy.

Uważać muszę te wiadomości za mylne, i najprzód, ie

zdaje mi się niepodobieństwem, aby mogły być podobne

przekopy robione — pow tóre, i i m usiałbym dowódzców

wysyłających oddziały bez poprzedniego wywiedzenia się

i przekonania obwiniać o lekkomyślność, nakoniec, że

w pismach ówczesnych świadków, jakie m»m o tóm zda

rzeniu, nieznajduję podobnćj wiadomości. U tw ierdza mnie

takie w mniemaniu, że ten opis z niepewnych źródeł

pochodzi i to , że w nim czytam i o walce zwiedzionćj

w śród nocy przsz podpułkownika Choisi po przed bramą

zamkową i o trwodze wznieconój w mieście przez zbie

głych Rosyan z Zamku, gdy przeciwnie dziad mój Woj

ciech Mączyński, który pisał dziennik zdarzeń zaszłych

w K rakowie podczas Konfederacyi B arskiój, zamieścił

w tym dzienniku tę wiadomość: Tak się cicho sprawili,

ie dopiero rano o godzinie piątej postrzegli Rosya

nie to mieście zostający, ii Konfederaci są w Zamku.

otworem. Lecz pod czyjem dowództwem? nie mogli

się zgodzić, bo każdy pragną( przewodzić tćj śmiałej

a niebezpiecznej wyprawie, a szczególniej prosił o to

Wilczkowski m arszałek Oświęcimski dwadzieścia jeden

lat mąjący młodzieniec, Dzieckiem konfederacyi na

zwany. Stąd też na tej radzie powiedział mu marsza

łek Walewski: Zepsuliśmy to nasze dziecię pozwala

jąc robić co sam o chce.

—

Chyba wtedy — odpowiedział Wilczkowski —

gdy was niema panie marszałku, bo mi z pod ręki

łby porywacie.

—

Zetniecie wy łeb, za który wam diabeł podzię

kuje — powiedział Walewski, jakby natchnięty proro

czym duchem, bo sprawdziła się ta jego przepowie

dnia, gdyż Wilczkowski będ?c potem dowódzcą tćj bo

haterskiej załogi Tyńca , która wtedy się poddała, kiedy

Tyniec w zaspę gruzów zamieniły kule nieprzyjaciel

skie, wykrywszy wówczas, iż mąjor Dittmar chciał

w Tyniec wprowadzić nieprzyjaciół, oddal zdrajcę pod

sąd wojskowy, który go na śmierć skazał. Lecz Dit

tmar będąc jui na placu śmierci, wyrywa jednemu żoł

nierzowi pałasz, a torując nim sobie drogę, dostąje

się na bateryą, przeskakuje jćj rów i pędzi do oble

gąjącego wojska. Co widząc zdała stojący Wilczkow

ski , puszcza się za nim w pogoń, dogania, a po walce

zwiedzionćj prawie po przed szeregami zdumialego nie

przyjaciela, porywa go na swoje barki i przyniesionego

oddaje w ręce wykonawcy sprawiedliwości.

Do przerwanej tym ustępem rozmowy nie wracam

tylko powiem , że zakończył ją jenerał Viomenil oświad

czeniem , i e niechcąc przyznać pierwszeństwa jednemu

marszałkowi nad drugim , powierza tę wyprawę pod

pułkownikowi de Choisi.

Ten dowódzca dowiedziawszy się od Biesiekierskiego,

ie tylko z dwóstu ludzi złożona załoga strzeże zamku,

i że po jego zdobyciu powiększyć może zaraz siły

czterdziestu Konfederatami w niewoli tam zostąjącymi,

postanowił w ziąść z sobą tylko sto ludzi uważąjąc,

źe większa liczba utrudzałaby mu tąjemne dostanie się

i szybkość działania. Jedyny rozkaz przed rozpoczę

ciem wyprawy był, aby wszyscy przywdziali na swe

mundury białe koszule.

Z zaczęciem się nocy z dnia pierwszego na drugi

lutego zaczął śnieg padać, a kiedy z wybiciem godzi

ny dziewiątej wyprowadzał z Tyńca podpułkownik de

Choisi swój oddział podzielony na trzy równe części,

powstała zamieć śnieżna. Pod taką to zasłoną postę

pował naprzód Biesiekierski z młodym kapitanem Vio

raenilem, bratem jen erała , dowódzcą pierwszego od

działu , a następnie drugi oddział z swym dowódzcą

porucznikiem de Saillans, a trzeci z samym podpułko

wnikiem de Choiii. Nie natrafiwszy na żadną prze

szkodę, zachowując jak nąjwiększą cichość, podstąpili

pod Zamek. Tutąj Biesiekierski wskazał Viomenilowi

otwór k anału, a idąc przodem, wprowadził weń pier

wszy ten oddział na dziedziniec zamkowy. Kiedy drugi

oddział przebywał ka nał, już poginęli pod bagnetami

stojący na wartach żołnierze przed odwachami w dzie

dzińcu zamkowym, w bramie zamkowej i w bramie

pałacowej. Warty te bowiem widząc idących po dwóch

a do tego przybranych w białe koszule, wziąść ich

musieli za książy udąjących się do kościoła na nabo-

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку