Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 410 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

M 172.

Kraków 1 Sierpnia — Środa,

Rok 1855.

30 iki i dni następujące

^-^,o,-uuna

razem z przesyłką pocztową 5 złr. m . k.

Przedpłata

-jmuie się wksięgami Józefa Czkcha przy Głównym Rynku N. 453 .

j?niądze przesyłają się franco pocztą wprost do bióra redakcyi czasu

w)rasiwszy na kopercie ,prenumaracyjne pieniądze .

Priyjmnją się

ogłoszenia, rozprawr, odezwy wszelkiego rodzaju.

doniesienia literackie, księgarskie, handlowe, przemysłowe, rolnicze itp.

UWiADOMiBia^ tyczące się sprzecUiy, kupna, dzierżaw itp.

Za opłatę

cd ni-rsza petytowego za jednorazowe umieszczenie po 4 kr. następne po

2 . zdopłatą po 10 krajcarów za kaidą publikacyą na stępel rządowy.

Listy

niefrankowanemsprzi(jtnująiit, wyjąwszy od stałych lub znanych korespondentów

J Numer pojedynczy kosztuje 10 groszy.

Administracya Dziennika ,,Cząf^ odpowia

dając na życzenia zawiadamia, że jćSacze mo

żna nabyć cały I i II kwartał ,,Czasu^, tp

jest od Igo stycznia r. b. jeko też i rozpoczę

ty kwartał III od Igo lipca.

Kraków 31 lipca.

Na jednem z posiedzeń Izby niższej an

gielskiej, podczas dyskusyi w przedmiocie

zerwania konferencyj wiedeńskich, p. DTora

eli zapytał ministrów, czyby iustrukcye da

ne lordowi John Russell tyczące się missyi

jego w Wiedniu, nie m ogły być w parlamen

cie złożone. Lord Palmerston odpowiedział

wtedy, że nie jest zwyczajem składać do

kumenta tego rodzaju chyba tylko w wyciągu.

Wyciąg też takowy podaje teraz M o m ing

Chronicie :

Hr. Clarendon do lorda Jolin Russell.

Foreign Office 22go lutego 1855.

Królowa uznała za stosowne powierzyć JW. Pa

nu obronę swych interesów, wspólnie z hr. West

morelandem na ,konferencyach w Wiedniu otworzyć

sie mających, i odebrałem od J. K. Mości rozkaz prze

słania JW. Panu takich ogólnych instrukcyj, któreby

mu posłużyć m ogły za wska zówkę co do widoków

rządu J. K. Mości w przedmiocie ciężkiej kryzys spr aw

ogólnych europejskich.

Zadanie powierzone JW. Panu, ma wyłączną ce

chę. J . K. Mość życzy sobie bardzo gorąco, zgo

dnie z e swemi sprzymierz onc mi, aby pokój w Euro

pie przywrócony został w sposób podający rękojmię

wyrozumowaną, ź e na długi czas zakłóconym nie

będzie; rezultatu tego osiągnąć niemożna tylko wte

dy, jeżeli warunkipokoj u dadzą dosta te c z ne rękojmie

przyszłego bezpieczeństwa dla Turcyi. Wszakże, gdy

by taki pokój stanąć nie mógł, J. K. Mość życzy so

bie równie żywo, aby wielkie mocarstwa europej

s k i e porozumiały się eo do działania za wspólncm

usiłowaniem prze ciw duchowi grabieży i nie spr a

wiedliwości objawiającemu się w zamiarach Rosyi. Ta

kie przymierze doprowadziłoby nietylko do s zybkie

go ukończenia obecnego sporu, ale nadto i do za

mierzonego wypadku; to jest do zapewnienia, że

skoro się wojna skońc zy, wszystkie ogólne inte r es a

europejskie, otr zym ałyby pewno bezpieczne pod

stawy.

Co się tyczy przedmiotów na konferencyach roz

bieranemi być mających, zdaniem rządu J. K. Mości

winny one byc wzięte pod dyskusyą w tym porząd

ku w jakim po dziś dzień są zapisane, jakkolwiek

trzeci punkt jest zapewnie tym właśnie, którego roz

wiązanie w szystkim stronom zadość c zyniące, natrafi

na największe trudności; wszakże ugoda źe Księstwa

Naddunajskie nie będą więcej podlegać wyłącznemu

protektoratowi Rosyi, lub też , źe żegluga na Duna

ju wolną będzie na przyszłość od przeszkód jakie

jej dziś tpwarzyszą, pozostanie czczem słowem, do

póki nie źostaną przedsięwzięte środki skuteczne o

stroźności, aby Turcyą związać z systematem euro

pejskim jako c zęść nie odrębną , dopóki sile w ojennej

i morskiej rosyjskiej na morzu Czarnem nie zosta

ną nałożone stosowne ograniczenia, jak niemniej i

wpływowi przeważnem u, jaki moca rstwo to nabyło

i wywiera na w sz elkie postanowienia Porty.

Jakkolwiek liczne pr zet o argum enta przemawiaćby

mogły za tem, aby trzeci punkt został na pierwszem

miejscu wzięty pod rozwagę, postępowanie to wy

wołałoby ważne bardzo zarzuty, i rząd J. K. Mości

mniema nio be z powodów, źe Austrya i Francya ,

oba państwa lubo wprawdzie każde z innych wzglę

dów, z aż ądałyby w takim razie prz erwa nia dyskusyi

nad waźnemi warunkami które się wiążą z rozwi

nieniem trzeciej rękojmi. Wszelako przed rozpoczę

ciem negocya cyj z pełnomocnika mi rosyjskiemi , lub

też przed rozpoc zę cie m dyskusyj na konfer encya ch

w przedmiocie trzeciego punktu, J W. Pan zechcesz się

przekonać , c z y b y nie było stósowne m porozumienie

się ogólne trzech mocarstw między sobą, mogące

zawsze zmieniać we dł ug okoliczności kolejnych co

do formy, jaką ostatecznie owa trzecia rękojmia przy

jąć by mogła.

Celem, którego z oka spuszczać nie należy, j e s t

uznanie wyraź ne państwa Ottomańskiego z cechą

Państwa niepodległego i istniejącego samo przez się

jako członka j ednój familii e uropejskiej, j ako żywio

łu ist otnego równowagi władz w Europie . Jednym

ze środków, przez który cel ten dopięty być może,

jest zniesienie przewagi rosyjskiej na morzu Czar

nem. Jakim sposobem zniesienia t ego dokonać , z naj

mniejszą ja k być może dla innych państw e uropej

skich nkdogodnoś cią, oto zadanie do rozwiązania.

Moźnaby się zgodzić na to, aby mocarstwa mor

skie utrzymywały na morzu Czarnem siłę równo

ważącą siły morskie jakie Rosya tamże utrzymywa

ła , lub jakieby później utrzymać tamże mogła, gdy

żadnej nie była poddaną kontroli. Lecz takowa kom -

binacya byłaby tylko zawieszeniem b r o ni , poKojem

zbr ojnym, mogącym być co chwila zerw anym prz ez

lada starcie się lub przypadek; a co większa zmu

szałaby mocarstwa morskie do ciągłych wydatków,

na ut rzymanie potęźnćj siły zbrojnej na morz u Cza r

nem w wielkiej od ar s e na łów odległoś ci, gdy tym

czasem Rosya mając arsenały pod ręką i porty

zawsze otwarte, wolną byłaby po większej części

od kosztów na jakieby inne mocarstwa były nara

żone.

Wątpić się godzi, aby po kilku leciech Anglia

ponosić chciała takowe wydatki.

Cel z amie rzony osiągnąć można dwoma róźnemi

sposobami: pr ze z ogra nic z enie sił morskich Rosyi

na mor zu Czarnem w należytych szrankach, i przez

otworzenie je g o z przyzwolenie m Turcyi dla sił

morskich innych narodów. Rząd J. K. Mości ża ło

w ałby wielce, gdyby Porta tak dalece być miała pod

wrażeniem swej słabości, i zrzec się była gotową

obrony państwa tur eckiego, prz eciw siłom nieprzy

jacielskim rozwiniętym naw et w pewnych tylko gr a

nicach.

Lepiej byłoby dla narodów europejskich, aby Por

ta miała odwagę zaufać swym własnym siłom, za

chowując sobie zaw sz e wolność wezwania na pomoc

moc arstw przyjacielskich i zniweczyć groźby sąsie

dniego mocarstwa .

Ogranicze nie sił morskich rosyjskich na morzu

Czarnem, w takich r ozmiarach, aby wspólnie z siła

mi tureckiemi równój wagi, mogły wysta rc zyć na

udzielenie j ednakowej protekcyi dla handlu w czasie

pokoju, miałoby i tę korzyść pośrednią, iżby prze

sz kodziło na pr zys złość wszelkim pochodom wojsk

ros yjskich na Konstantynopol, a przynajmniej, o pe r a -

cyą takową wojskową uczynił oby na wszelki przy

padek bardzo wątpliwą. Stosownie do tego co nas

dotąd doświadc ze nie nauc zyło, udanie się wyprawy

przeciw stolicy Tu rcyi, zależy głównie od udziału

jaki ego dosta rczyć może potężna flota, działająca

wspólnie z armiami w miarę ja k postępują i dostar

czająca śr odków opatrywania ich w potrzebną żywność

i amunicyą.

W arunek równoważąc ego ogra niczenia nałożony

sile morskiej rosyjskiój na morzu C zarnem , dałby

Turcyi protekcyą materyalną , jakiej potrzebuje; z dru

giej st rony uznanie t ego państwa za żywioł konie

c zny w równowadz e moc arstw europejskich, dałoby

jój rękojmię moralną jej istnienia, i

4 tą easłoną

mogłaby bez obawy przeprowadzić swe projekta r e

form wewnętrznych i przeobrażeń społecznych, któ

re od tylu lat są usiłowaniem jego rządu.

Biorąc rękojmię w tym por ządku w jakim dziś są

za pisane, pierwszym punktem do dyskusyi je st z u

pe łne zniesienie ws zystkich poprzednich zobowiązań

między R osyą i Portą, tyczących się prowincyj Moł

dawii, W ołos z czyz ny i Serbii, nie w ten sposób,

aby je be zpośrednio oddać pod zwierzchnictwo Por

ty, ale żeby Rosya nie mogła więcej rościć sobie

prawa na mocy wyłącznych traktatów do wyłącznćj

mte rwe ncyi w sprawach władzy zwierzchnicz ej Por -

ty) to jest w stósunkach między tą władzą a wła

dzami ustanowionemi w tych prowincyach. Trz eba

a y te prowincye nie uważały Rosyą za wyrocznię

swych losow, i me oddawały jój tego hołdu jaki się

od nich tylko Sułtanowi należy.

Nie ma powodu mieszać się, przynajmniej co do

zasady, w miejscowy syst em at sc lf goveme ment usta

nowiony w Księstwach, ani potrzeba poddawać pa

nujących w tych prowincyach, w zależność większą

i bezpośredniejszą od władzy Sułtana.

Moźnaby jeszcze poruszyć pytanie, czy haracz

płacony teraz przez Księstwa do skarbu Porty ma

być powiększony. Lecz mianowanie hospodarów i

a tt rybucye zwierzchnictwa w Księstwach jako też i

wszelka władz a do zwierzchnictwa tego się odno

sząca, pozostanie w ręku Sułtana; ajenci państw za

granic znych będący w Księstwach dla st rzeżenia in

teresów handlowych swych krajow ców, będą i nadal

potrzebowali uz nania wyraźnago prz ez Sułtana, aby

legalnie sprawow ać różne swe obowiązki. Zostając

tym sposobem pod władzą zwierzchniczą Sułtana,

Księstwa związane będą zawarte mi ugodami między

Portą a obcemi, mocarstwami nie mniej jak inne c zę

ści posiadłości Ottomańskich. Użalania się o nadwe

rężenie praw traktatami zawarowanych, przedkładano

będą Porcie, tak jak się to dzieje teraz, przez re

prezenta ntów mocarstwa obraż onego, uwierzytelnio

nych na dworze Sułtana, który mieć powinien

dostateczną powagę i władzę aby takim skargom za

dość uc zynić mógł.

Co się tyczy drugiego punktu czyli podstawy, to

jest zniesienia praw Rosyi co do interwencyi w swo

bodzie żeglugi na Dunaju, winno być skutecz nie d ok o

nanem pr zez powróc enie do Turcyi terrytoryów przy

ujściu tej rz eki, które odstąpiła traktatem Adria

nopolskim; pod warunkie m, aby terytoryum z w ró

c one oddała Porta pod opiekę wielkich m oc arstw

Europejskich działających z nią razem w celu za sło

nienia wszystkich k anałów spławnych tój rzeki przed

panowaniem wyłącznem któregokolwiek mocarstwa ,

i w celu usunięcia wszelkich przeszkód, które dziś

zapierają żeglugę, a przez długi czas groziły nie

bezpieczeństwem, że spław Dunaju całkiem niedo

stępnym dla potrz eb ha ndlu uczynią.

Komisya mięszana, w której za siadałaby Anglia i

Francya powinna być usta nowioną, aby ułożyć wszel

kie kwestye tycząc e się żeglugi. Lecz jeż eli Rosya

wejdzie w dyskusyę z szczerą chęcią zastósowania

się do życzeń umiarkowa nych, moca rs tw największy

j w żegludz e na Dunaju inte re s mających, można wno

sić, źe kwestye te r ozwiązane zostaną korzystnie

Ci;ę§ćŁiiEMCKO"MTi§n cm .

LISTY

Marszałka de Saint - Arnaud.

Wielkie niedawno ząjęcie wzbudziły w świecie po

litycznym i literackim , listy marszałka de Saint-Arnaud,

pisane do różnych członków jego rodziny, w ciągu 25

lat żyća , a przez brata jego zebrane i wydane. Pier

wszy list tego zbioru skreślony je st w chwili wstąpie

nia autora w czynne życie, w roku 1831, gdy Saint—

Arnaud mianowany został podporucznikiem w 64 puł

ku piechoty; ostatni, w przeddzień jego śmierci, już

marszałkiem w Krymie. Korespondencya taka , prowa

dzona przez ćwierć wieku, obejmująca cały okres czyn

nego życia, połączona z wypadkami, których piętno

nosi na sobie każden jej wyraz; przedstawiająca mysi

i uczucie człowieka w pierwszym ich pobłysku, w nie

obrobionym lecz także w niezatartym sztuką kształcie,—

maluje go dokładnie, w ypo wiad a go zupełnie. Gdy

listy takie kreśli osoba zajmująca ważne stanowisko

w świecie politycznym, zrywają one często ciemną z a

słonę z wypadków, i odkrywają tajemnicze ich powody.

Dlatego ostatnie listy marszałka de Saint-Arnaud pi

sane z Turcyi lub Krymu podczas wojny wschodniąj,

wypowiadają nie tylko jego charakter i duszę, lecz nad

to przedstawiąją przyczynę , ducha, że tak powiem,

zdarzeń i czynów, których on był kierownikiem. Po

je m y kilka z tych listów nąjwięcąj zajmujących.

Do p. Leroy de Saint-Amaud, radcy stanu.

oWarna 11 lipca 1854 roku. Kochany bracie, me

wiele nowego mogę ci powiedzieć. Sprawa nasza cofa

się, zamiast postępować naprzód. Nie je st to 8ni woj

na ani pokój, a dni płyną i prowadzą zimę z a sobą.

futro odbędzie się u mnie wielka rada. Zobaczymy

przecież, czy można co zrobić, i czy przystoi nam

stać w miejscu wachając się, gdy Rosyanie w spokoju

odchodzą; gdy Austryacy mówią , lubo nie bardzo gto

sno, że trzeba iść naprzód, gdy Turcy postępują za

nadto, a Prusacy stoją w miejscu nieporuszeni. Wpraw

dzie można powiedzieć, że nie wszystko jesz cze skoń

czone, bo nic nie je st rozpoczęte. Ztożyłbym piękne

Podziękowanie przepowiadąjącemu mi, jaki sąd histo

rya wyda w sto lat o wodzu skazanym aby działa!

i poruszał się w tym ciemnym za m ęcie!4

Do p. Leroy de Saint-Arnand radzcy stanu.

v Warna 9 sierpnia 1854 r. Kochany bracie, gdy

bym dał się unieść wrażeniom, mojemu dzisiejszemu

usposobieniu duszy i serca , list ten byłby nąjsmutnięj

szy jaki kiedykolwiek do ciebie pisałem. Stoję wśród

obszernego smętarza , opierąjąc się klęsce, która dzie

siątkuje moją armią, widząc porywanych przez nią mo

ich najdzielniąjszych żołnierzy w chwili gdy ich naj

więcąj potrzebuję, a mimó tego robiąc dalej przygoto

wania do wielkiąj wyprawy. Każdy dzień czyni wy

prawę tę potrzebniejszą. Pozostać w Warnie nie mogę.

Po cholerze nastąpią febry. Nie zdołam zbudzić i pod

nieść ducha armii, jak tylko uderzeniem pioruna.

Czyż było w historyi wiele podobnych położeń jak

moje? Przynajmniej mój duch i moja energia podno

sz ą się do wysokości tego położenia. Bóg, uderzający

mnie jedną ręką, podtrzymuje mnie drugą. Zdrowie

moje nie było dawno w tak dobrym stanie. Zdrowo

wyglądam wśród zmartwień i zgryzot, które w cicho

ści tłumię w sobie; śmierć w sercu a spokój na czole:

oto byt mój dzisiejszy!... Gdy list ten odbierzesz, będę

już płynął do Krymu. Oczekując t ego, przepędzam 5

godzin codziennie wśród umarłych i umierających...4

Do p. marszałkowąj de Saint-Arnaud.

,, Warna 9 sierp nia 1 8 5 4 r . Kochana przyjaciółko!

książę Napoleon odpływa na okręcie ,Berthollet.4 Ksią

żę przybył właśnie do mnie chory, bardzo chory na fe

brę. Stan jego wymaga starań kobiecych około niego;

ofiaruj mu gościnność i mój pokój. Dla chorego brata

cesarskiego najstósowniąjszem miejscem je st dom mar

szałka dowodzącego armią. Gdy odbierzesz ten list,

który oddać ci ma p, Ferry-Pizani afijutant księcia, po

zostanie ci tylko godzina czasu na przygotowanie po

koju i poczynienia potrzebnych rozporządzeń. Biedny

książę troska się, iż przykrość sprawi tobie , uspoka

jam go w tej mierze. Czyż nie je steś opatrznością

chorych i cierpiących?4

Do tejże samej.

r, Warna l i sierpnia 1854 r. Kochana przyjaciółko!

Bóg nieoszczędza dla nas wszelkich klęsk i nieszczęść;

z głębi mej duszy wydobywam catą energią; chciałbym

tam znaleść więcćj rezygnacyi. Lecz największa cier

pliwość wyczerpnie się w obliczu tych ciosów, niepod

ległych woli ludzkiąj, które bezprzestannie w nas ude

rzają i niszczą w jednej chwili cały zasób środków

z wielkim trudem zgromadzonych. Gwałtowny pożar

wybuchł wczoraj w Warnie o 7 godzinie, w chwili gdy

zsiadałem z konia powracając z odwiedzin mych cho

rych. Siódma część miasta nieistnieje; pożar trwa je

sz cz e, lecz j uż jesteśmy jego panem. Przez 5 godzin

walczyliśmy z pewną prawie zgubą. Ogień kłębował

około trzech składów prochu, angielskiego, francuzkie

go i tureckiego! Dziesięć razy rozpaczałem i już chcia

łem wydać rozkaz odwrotu, znak aby każdy uchodził

ja k może. Całe miasto mogło wylecieć w powietrze.

O 3 godzinie z rana niebezpieczeństwo było j uż mniej

groźne, dwie godziny późniąj minęło zupełnie. Pozo

stało nam wielkie utrudzenie, obraz wielkiej klęski, zna

komite straty dla armii i konieczność przedsiębrania ty

siącznych ostrożności. Wszyscy współubiegali się

w gorliwości i poświęceniu. Każden był znużony i

smutny, lecz stały i spokojny. Właśnie co wróciłem

na mięjsce pożaru, ustanowiłem służbę, porządek i o

strożności. Jeżeli gwałtowny wicher niepowstanie od

strony morza, jesteśmy spokojni i bezpieczni. Wśród

tego strasznego nieszczęścia zaledwie ośmielam się mó

wić ci o mnie. Naturalnie cierpiałem bardzo; miałem

trzy gwałtowne ataki, które inię zmusiły dwa razy do

powrócenia do domu. Dwa razy położyłem się do łóżka,

dwa razy mię zbudzono, abym uciekał, jeżeli nie chcę

wylecieć w powietrze. Za całą odpowiedź poszedłem

na miejsce pożaru. Wystaw sobie, że wszystko pod

czas tego wyprowadzono z mego domu;_ wracąjąc się

poraź trzeci, niemiałem się gdzie położyć. Moje konie

odprowadzono do obozu. Nakoniec miasto ocalono, a

Grecy, którzy się skrycie śmiali z naszego nieszczęścia,

nie pojmują nawet że im ocaliliśmy życie. Kłopoty i

zmartwienia ciągle wzrastają; przezwyciężę je jednak!

Dziś rano jestem wprawdzie znużony, lecz zresztą nie

więcej chory. Podczas tego pożaru lord Raglan był

na flocie w Balczyku. Co chwila oczekuję jego przy

bycia. Poslamiik austryacki hr. de Lowentha! zapo

wiedział się do mnie na dziś wieczór; zdąje się, że

Austryacy chcą wkroczyć do Wołoszczyzny.4

Do p. Leroy de Saint-Arnaud radzcy stanu.

y,Warna 13 sierpnia 1854 roku. ^Kochany bracie!

mniemałem, że niebo niema już więcąj klęsk, aby na

mnie z esłać; przy najmni ej taką miałem nadzieję. Sro

go się zawiodłem. 16 sierpnia o 7 godzinie wieczorem

właśnie gdym z s ia d a ł z konia, odwiedziwszy moich

cholerycznych, gwałtowny pożar wybuchł z dzielnicy

kupieckiej miasta Warny. Jakiś niedołęga ściągąjąc

spirytus postawił świecę blisko beczki; kilka kropel

zapaliło jego suknie, a ten uciekąjąc, rozniósł wszę

dzie ogień. W jednej chwili dziesięć baraków płonęło,

pożar pożerał wszystko, chłonąc spirytus, oliwę, wód

ki, zapałki chemiczne. Przez 5 godzin byliśmy między

życiem a śmiercią. Płomienie kłębowały około murów

trzech magazynów prochu, francuskiego, angielskiego

i tureckiego. Znajdowała się tam amunicya na całą woj

nę , ośm milionów ładunków. Cztery razy rozpaczałem,

zamierzałem chwycić już ostatni środek, i dać znak

odwrotu, by każdy ratował się jak może. Bóg mię

natchnął. Walczyłem, pożegnałem ciebie i wszystkich,

i oczekiwałem wybuchu! Wiatr się odmienił. Dokoła

magazynów wyrąbano siekierą wszystko. O godzinie 5

staliśmy się panami poż aru, który jeszcze płonie.....

siódma część Warny już nie istnieje. Wielka część za

pasów francuskich i angielskich spaliła się. Straty są zna

czne, lecz mogą być powetowane. Nic mi więc nie

brakło bracie: cholera, ogień, a teraz oczekuję burzy

morskiej, aby j ą także pokonać. Cholera mnie najmo

cniąj zasmuca; jeźli pójdzie daląj, może i mnie jeszcze

wepchnąć w ten wielki grób wameński. Na flocie tak

że panuje, okręta utraciły lOtą część swych osad. Po

mnij, co to może być za klęska , jeżeli cholera wybu

chnie wśród wojsk nagromadzonych na okrętach. Któż

nie cofnąłby się przed wyprawą przedsiębraną pod ta

kiemi warunkami? A tu czas płynie; moje instrukcye

i nasz ;prawdziwy interes zabraniają nam wojny nad

Dunąjem i wskazują na Krym. Zdrowia, bracie, zdro

wia tylko żądam dla moich żołnierzy i dla mnie!4

Do pani de Forcade.

r Warna 18 sierpnia 1854 r. Moja kochana siostro!

gdy ty spoczywasz słodko w cieniu drzew w Malrome,

ja walczę z wielkim trudem przeciwko wszystkim klę

skom i przeciwnościom, jakie tylko wyobrazić sobie

można. Wszystkie we mnie uderzyły, niępowalając mnie

przecież. Cholera, pożar, zar aza, ogień i woda, spoty

kały mię na przemian, doświadczyłem wszystkiego.

Mając serce boleścią rozdarte, ukazywałem się wszyst

kim z twarzą spokojną i śmiąiącą. Widziałem moich

przyjaciół, moich towarzyszy brom, moich żołnierzy,

będących mojemi dziećmi, padających jak pod uderze

| niein gromu, lecz zostałem nieporuszony na tvm srnę

t a r z u Można rzec, że w tćm mojem ciele, złamanćin

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction