Mirador viewer

Językoznawstwo

Annotations

Showing 202 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Nr. IG.

"KTJBYER LITERACKO-NAUKOWY “.

Dodatek' do Nru 109.

"II. Kurvera Co'dz.“

z dnia 20 kwietnia 1936 r._____________

(253) VII—

Dworski budynek w Słonicy z X V III w.

Ruiny dworku w Szaflarach.

Dwór, Kubinyich w Górnym Kubinie,

íakt, iż w nazwie "Tatry“ mamy do czy

nienia z wypadkiem

JfC,

Łiei

^razi

ZNIEKSZTAŁCENIA

FONETYCZNEGO,

pozwala nam na przeprowadzenie innego

■wywodu, zbliżonego bardziej do rzeczywi

stości. Wspaniały widok tatrzańskiego ska

tostego masywu, o nagich i granitowych

szczytach, musiał wywoływać w pierwot—

Byeh umysłach ludzkich przedewszystkiem

idee i wizje "kamieni“, "skal“. W tej lo

gicznej koncepcji wyraz tatry staje się sy

nonimem lub prostém tłumaczeniem trac

ko-iliryjskiego słowa * karp-at-.

W na

stępstwie znów tego wyraz pospolity, znaj

dujący się u podstaw nazwy miejscowej

" Tatry“ musi być spokrewniony z wyra

zem greckim meżra^JoA którego łac.

a więc z terminem zu

pełnie oilosohnjnnym w rodzinie indoeuro

pejskiej^ gdyż “spotyka sie go pozatem jesz

cze tylko raz w nazwie miasta dą&kifisgo

atr już,,w... X trwieküa.ojyli po najeździe wę

ierskim, zestawiětífe nazwy Tatra z wy

azem piatra, tiątra , rozbija się tylko o ma

ły skrupuł fonetyczny, t. j. o palatalizację

nńgłosowej spółgłoski. Tymczasem za po

chodzeniem lub wpływem rumuńskim prze

mawiają cała druga zgłoska -tra i -a

pierwszej zgłoski. Przytem gdy zważymy

siłę głosową drugiej zgłoski -tra, to nie

trudno będzie zgodzić się na asymilację

nagłosowego p- do -tr- następnej sylaby, nazwy, figurującej na mapie Ptolemeusza,

Ważkim argumentem dla poparcia tego że późniejsza nazwa miejscowa "Tatry

wywodu jest również powszechnie znany jest najprawdopodobniej jej synonimem

fakt, że nazwy P iątką, i K ia tr a grają bar- lub tłumaczeniem. Zasadnicza różnica rnię

dzo wielką rolę w toponomastyce Rumunji. • dzy niemi polega na tem, że nazwa pierw

sza doszła do nas drogą sztuczną, ksiażko—

W KONKLUZJI

wynika z moich wywodów, że dzisiejsza

nazwa miejscowa "Karpaty“ nie konty

nuuje bezpośrednio pierwotnej '""poSoBnej

w a, podczas gdy druga nazwa dotarła do

nas drogą naturalną, ludowa, z mroków

I tysiąclecia po Chr., z wielkiego chaosu,

panującego podówczas dokoła Tatr.

i dumkipodJutland.

POWOLNA RUINA I ZANIK

DWOROW.

»łJ

io tarci bar) "świder“ daje do my

o pewnej łączności pomiędzy wyra—

Petro-dava. Z innej strony, wyraz łaciński

f petro "stary nietrzebiony baran“, posfawTo

ííy'*ôF)ok wyrazu celtyckiego tar alru m (ir

landzkie

ślenia o pewnej

zami greckiemi petra "skała“ i teretron

"świder“. Takie postawienie sprawy śeią

!tea obie grupy wyrazów do jednego pier

: jfwiastka indoeuropejskiego

, A irzeć)^

Śladem dawnej gospodarki folwarcznej

pod Tatrami pozostały liczne dwory

i dworki, Od czasów zniesienia pańszczy

zny znaczenie ich znacznie podupadło;

część ich wysprzedano, zamienione zostały

na budynki gospodarskie, niektóre zostały

zrujnowane tak, że pozostały tylko resztki,

czasem nawet śladu po nich nie zostało;

ale i te, które zostały w rękach dawnych

;er-_ j 3.olskie.,. właścicieli czy ich potomków, nie przed

stawiają już dziś tej świetności, którą on

gdzie skupiał się zarząd ówczesnych hut

zakopiańskich. Rząd austrjacki przejął do

bra zakopiańskie i sprzedał je w ręce pry

dą, ale się spalił w

tylko resztki.

r. 1923; zostały po nim

tym punkcie mój wywód sprowadza

się do wspólnego mianownika z wywoda

mi poprzedników. Można również przy

puszczać, iż nagłosowe p — wyrazu petra

uległo zniekształceniu na tych terenach na

skutek oddziaływania fonetyzmu celtyc

kiego, który owo p- zatracił przed wieka

mi- Fakt ten ułatwiałby także objaśnienie

nazw miejscowych Matra i Fatra, które

mogą być uważane tylko za warjanty fo

netyczne nazwy Tatra.

NA TERENIE RUMUŃSKIM

ŁACIŃSKIE PETRA

jwystępuje w kilku odmianach fonetycz

inych: dakorum. p iat r a ; macedorum.

I tra. Na północ od Dunaju obok piatra zja

wia się pkiatra, kiatra, a w Siedmiogro

\dzie również fiatra. Dzisiaj, gdy przyjmu

jemy jako pewniE"obecność elementów da

korumuńskich na Morawach i w okolicy

giś świeciły.

DWORY W OKOLICY N. TARGU.

Z dworów w okolicy Nowego Targu rów

nież nie wiele pozostało. W Ludzimierzu

był dwór, gdzie się urodził Kazimierz Tet

majer; został z niego tylko ląyaus».zupełnie

przerobiony. I w Klikuszowej z dawnego

dworu FijgJjgjjggjyjjv został tylko lamus na

pół zrujnowany. Za to zachował się ładny,

choć skromny dworek w Sieniaiuie z ganecz

kiem z kolumienkami. W sąsiedniej Ęufaię

Wyżnej jest nowy dwór; w Rabce dwór

Dworski budynek w Kuźnicach

koło Zakopanego z pocz. X I X w.,

na tle Nosala.

DWORY POD ZAKOPANEM.

W samem Zakopanem, w K

za czasów dawnej Rzeczypospolitej

kuźnicach

spoutej d

był

dwór.

Pawilon z dawnego dworu w Frydmanie

na Spiszu.

..... iw......

watne; w dworze kuźnickim była odtąd sie

dziba prywatnych właścicieli tych dóbr,

Homolącsów; później przeszły te dobra

w inne ręce, aż nabył je Władysław Za

moyski. Sam dwór spłonął jeszcze w X I X

w., ale wiele zabudowań dworskich zacho

wało się do dziś dnia; niektóre z nich, po

chodzących z pocz. X I X w., znamionuje

ówczesny, empirowy styl dworski.

W Poroninie gmach obecpej poczty,

przy rozstaju dróg do Zakopanego i do Bu

kowiny Tatrz., to dawny dwór Uznańskich.

W Szaflarach był śliczny dworek Uznań

skich, z mansardowym dachem i kolumna—

Zrujnowany budynek dworski

io Rychwałdzie na Spiszu.

jest przerobiony i mieści się w nim gim

nazjum. We wsi Oricana w Porębie Wiel

kiej, w starym parku stoi clwor^Wodzic

kich; główny gmach pochodzi z I I poł.

Nastrój na poczcie stał się ciężki i obcy.

[Wszyscy unikali Zrębskiego — przerywali

rozmowy, kiedy nadchodził.

—

Mówiono

po cichu, że telegrafista pije. Lecz dotąd

nikt go jeszcze pijanym nie widział.

Jednego dnia przyszedł później niż zwy

kle. Twarz miał nabrzmiałą i siną. Ujął

łowę w obie dłonie i bezmyślne, szkliste

- utkwił w oczach pana Karola.

* —— lrnnwill «vinie

dokładnie swe smutne przeżycia. Była to

historja zwykła — jedna z bardzo wielu,

lecz w myślach pana Karola żyła jako

dziwna i straszna.

Gospodyni Anastazja długo tłumaczyła

swemu lokatorowi, że przydałby mu się od

poczynek. Jest blady i oczy ma czerwone.

Powinien wyjechać na wieś — naprzykład

do Jodłowej, gdzie lasy są duże.

Było im z sobą dobrze. Panna Tosia nie

zrażała się milczącem usposobieniem towa

rzysza. Opowiadała mu o swem życiu i ro

dzinie, o swojej pracy i koleżankach. Zwie

rzała się ze wszystkich trosk, snuła dzie

cinne marzenia, wreszcie zachwycała się

przeczytanemi książkami. Bo wszystkie pi

sały o miłości wielkiej i nieszczęśliwej,

która musiała się kończyć tragicznie.

•Tednee-o dni?}

iics+ «ri

Pstrokaty koń ciągnie raźno żółto mało*

wany wózek. Pan Karol wraca do miastecz

ka. Myśli o panu Jemiołku, który nie żyje.

I o tem, że grób jego jest teraz zielony,

a z muru sypie się gruz.

W uszach dzwoni mu śmiech.

Gospodyni Anastazja zdziwiła się, że jej

lokator powrócił już ze wsi, mając jeszcze

przed sobą pełne dwa tygodnie urlopu. Spo

strzegła też odrazu, że panu Karolowi coś

1 of 3 • Strona 1

Mirador viewer

Językoznawstwo

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction