Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 585 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

fr246.

Kraków 28 Października - Środa

Rok 1863..

OJc

Wychodzi oodiiennie rano, wyjąwaay poniedziałki i dni świąteczne.

F”renu]uerGiitsu

POCZTĄ (w państwie Aoctryaekiea):

rocznie ............ *Ł eostr. 24

półrocznie.................... t 8 12

k w a rtaln ie ..........................................

tniesięosnie . . ,

3 eent ti

VI KBAKOWKB:

* ? ......................................... «I. anstr. 80

w ..........................................

»10

* l n i e .........................................

«r ? » n i e ......................................................8

Nomor pojedyncsy kosztuje 10 centów

PRKNTJMEKATIJ BHZTJMtiJĄ:

Bióro Administracyi nCzaauB w rynku pod L. 39 w domn p. Kirchmajera u dole,

tudzież wssystkio Urzędy pocstowc imtryackle.

CZAS

przyjmują si^:

OCttOSZESiA, ODEZWT, uwiadomienia, d oniesie nta wszelkiego rodzajn, za opłatą:

od wiersza drobnego sa jednorazowe nmieazozeuic 8 centów, za następne po 6 centów.

Do każdego obwieszczenia załączyć należy 30 centów na opłatę stęplową sa każdorazowe

amieszcsenie.

f i.w y z pieniędzmi przesyłane być winny franco do bidra Administracyi BCsas;aM.

LE3TI reklamacyjne niea_piejsętcr;ane nie ulegają frankowania.

libtt siefiankowane nie prsyjmują się.

Bi|KOri3MA nadsyłane Kcdakcyi nie zwracają aię i niszczon e będą.

Kraków, dn!a 27 października

Jeżeli kiedy, to dzisiaj naród polski po

dziesięciu miesiącach walki stając właśnie

u bram tej zimy, która zdoje eię zawierać

w swem łonie jego losy, może i winien za

stanowić się nad samym sobą i nad wła

snem położeniem. Są umysły zbyt czarno

zapatrujące się na położenie i wypadki,

które tylko jedną stronę rzeczy widz§, etro

nę przykrą, okropną, stronę nieodłączną

od wszelkich wypadków ludzkich; brak o

statecznego skutku a raczej opóźnienie w je

go dopięciu zdaje 8’ę ich trwogą i zwątpie

niem przejmować, a niepowodzenia odej

mują im odwagę. Lecz naród gdy raz

przedsięwziął wielkie dzieło, gdy raz sta

nął w : apasy o swoje istnienie polity

czne, nie ulega rozczarowaniu’,

ani pod

daje się zwątpieniu, ani traci odwa

gi; może on być pokonanym, nigdy znu

żonym; może mu zabraknąć na środkach

do walki, ale nie ustaje on w niej, dopó

ki je posiada. Lecz z drngiej strony nie

powinien naród łudzić się, nie woluo mu

zapoznawać ani trudności, które ma do

przezwyciężenia, ani warunków, w których

się znajduje, ani Btrat jakie już poniósł;

słowem winien jasno zdawćć góbie sprawę

z własnego położenia, gdy zrozumienie onego

ochronić go jedynie może od upadku ducha

i od zgubnego bo mylnego obrachowania

s ł własnych

Zapewne, iż może eię wydawać przykrem

i bolesnem , że, pomimo poniesionych już o

flar i dokonanych już usiłowań, cel n;a zo

stał jeszcze dopiętym; lecz uznawszy, iż

Polska znajduje się w epoce dążenia do ce

lu, cóż wnioskować dozwala, aby ten cel

nie mógł być osiągniętym ? Na czemże się o

pierają powody zwątpienia? W wielkich

sprawach ludzkich nastąpić może upadek

lub zwycięstwo, lecz nie ma dla zwątpię

nia miejsca; bo je-żeli zuchwalstwem jest

ręczyć za ostateczny skutek, to stokroć

większym bezrozumein je et zwątpić o niem

Cała historya stoi tu na poparcie naszego

zdania: ileż to spraw, które na nitce wisia

ły, a któie z tej nitki wysnuły całą dla siebie

świetną przyszłość; ileż to było wątpliwych

spraw, z których rozwinęły eię dzieje ludz

kości ; a właśnie jeżeli w jakich to w zwąt

pionycli sprawach najmniej wąt. ić wypada.

Zwątpienie nie jest ani rozwiązaniem ani

wyjściem ani załatwieniem, lecz tylko bez

korzystną zdradą. Ten tylko wśród stano

wczych zapasów może nie mieć wiary w

pomyślny skut k, kto gi sobie nie życzy

Dopóki sprawa nie upadła, dopóty otwarta

stoi przed nią przyszłość; a doświadczenie

dziejowe świadczy, iż nie raz nad spodzie

wanie świetna Każde przedsięwzięcie w dzie

dzinie spraw ludzkich, dopóki utrzymuje s’ę

na wysokości faktu i posiada potrzebne do

tego warunki, ma za sobą wszelkie szanse,

zbyt zawsze zmienne, aby godziło się o nich

zwątpić.

Z tego to punktu widzenia zapatrując się

na dzi«iejs«e wypadki, nabrać można w

sprawie polskiej pełno otuchy i jasną zdać

sobie sprawę z zadania narodu i jego je

dnostek.

Niezaprzeczenie naród poniósł wielkie

ofiary i doznał wielkich zawodów, lecz te

straty stały się dla niego tylko bodźcem , a

zawody szkołą. Nietylko że nie upadł, lecz

wciąż daje dowody największej siły, bo wy

trwtłcści; nietylko że nie popadł w zepsu

cie, lecz ciągle świadczy o własnem zdro

wiu 1 o własnej żywotności. Znajdując się

w wyjąikowern i w najtrudniejszera poło

żeniu ani na chwilę nie zboczył z prostej

drogi; z drogi wytkniętej rozumem polity

cznym i sumieniem narodewem. Streścił on

w wytrwałości wszystkie swoje dążenia i

przekonania, a wytrwałość ta uosobniona

w Rządzie Narodowym, nie dała się nigdy

zepchnąć z prawdziwego kierunku, nie dila

się ani wplątać w sidła intryg, ani omamić

utopiami, ani wstrzymać trudnościami, ani

popchnąć nierozważnym zapałem. I Rząd

ten stał się podporą narodu, bo jedynie w

narodzie czerpie całą swoją siłę; dla tego

też wściekłość wrogów rozbiła się o niego,

jak fale morskie o granit skały. S .oi wi§c

Rząd Narodowy, acz tajny, jednak wi

domy objaw wytrwałości narodu, wytrwa

łości jego w usiłowaniach odzyskania bytu,

i cała tajemnica jego istnienia w tem wŁśnie

spoczywa. Nie zaginął symbol wytrwa

łości narodu, pomimo wściekłości wrogów,

pomimo trudności położenia, pomimo przejść

niebespiecznych. I oto dostateczny dowód,

że sprawa stoi i stać nieprzestaje na wy

sokości faktu; Polska bowiem przejść może

przez równie strćszne jtżeli nie straszniej

sze chwile, ltc z nie prz(jdzie już przez tru

dn’.ejsze jak te, z których wyszła dotąd

z wyc §zko, skoro nie upadła.

Wytrwanie a więc t: wanie jest siłą, bo

ono jedno panuje n ad ziniennemi losami w

sprawach ludzkich Dla Ugo też tak w po

lityce jak w wojnie najwyższym rozumem

jest wytrwanie. Lecz ktoby chciał temu

przeczyć, niech sp rjrzy w najbliższą przy

szłość, niech s.’ę zastanowi nad nadchodzą

cą zimą i niech powie: czy prze:rwanie zi

my nie może stanowić dla sprawy polskiej

rzeczywistej siły. Zaiste, jeżeh byłoby w kra

daniem się w widoki Opatrzhości chcieć

ręczyć za skutek ostateczny, to z drugiej

strony, czy śmiałby kto mrodowi zaręczyć,

iż z pierw’szym dniem wiosny nie wy bije

godzina zbawienia, bo ostatnia godzina pa

nowania Moskwy nad Polską. Jeżeli kto su

miennie może dać podobne zaręczenie, su

mień e nakazuje mu to głośno w’ypowie

dzieć. Lecz kto nie śmie tego proroctwa wy

dać , a przy tem nie potrafi narodowi in

nej wskazać drogi i innych wywróżyć

przeznaeztń, kto juko rozwiązanie efiarow ał

by mu zwątpienie, a jako siłę pizedstawiał

upadek, ten nie ma prawa wątpić o przy

szłości i ostatecznym skutku, ten uznać mu

si, iż trwanie jest siłą, bo jedyną drrgą, je

żeli nie zawsze doprowadzającą, to przy

najmniej wiodącą do zwycięstwa. Nawet je

dnostkom nie wolno upadać na duchn,

dopóki naród me upadł, nie wolno— chy ba

bezrozumnym lub sam olubnym .

rządził i Moskwie z§grabione przeznię

prowincye polskie przyznał pod pewne

mi warunkami, których Moskwa albo

niedopełniła nigdy , alno najjawniej po

gwałciła następnie,— złożył ten r.ąd,

prócz tysiąca dawnych, nowy teraz dowód; bo

szydząc sobie z wszelkich kroków mocarstw

europejskich interweniujący! h w sprawie

polskiej, rozdzielił inaczej n ż to traktat

wiedeński postanowił , prowincye polskie

przez siebie zabrane. Od jednej prowincyi

polskiej Królestwem Kongresowem nazwa

nej, a którego granice* ów traktat wiedeń

sk i, dziś zupełnie potargany, zakreślił, o

derwuła teraz Moskwa całe prawie wo

jewództwo augustowskie i przyłą

czyła go do drug ej prowincyi polskiej, do

Litwy pod rządy Murawiewa. Wprawdzie

niewielka przez to zaszła w rzeczywi

stości zmiana, bo Królestwo Kongre

sowe dawno rząd moskiewski zmienił

co do istoty rzeczy w prow incję moskiew

skiego caratu, nie zostawiając jej żadnej nie

zfcleżnośoi i żadnej instytucyi zagw aranto

wanej owym poręczającym mu grabieże

traktatem; lecz teraz uczyniła Moskwa nowe

co do formy nawet pogwałcenie tegoż tra

ktatu przez świeże rozgraniczenie prowincyj

polski, h przez nią zabranych, a uczy niła to

oderwaniem Augustowskiego od Kongresów

ki do Litwy.

Niechaj nikt nie mniema, abyśmy w po

wyższych słowat b zan ierzali obstawać za

niemuusza!nością traktatu wiedeńskiego d a

w no rozerwanego, abyśmy zamierzali

jako podstawy praw Polski bronić tego

traktatu, który był wielkiem ich pogw ał

ceoiem, lub abyśmy w nim szuktli pun

ktu wyjścia dla sprawy polskiej. Chcieliśmy

tylko wskazać nowy jawny pizykł;d v.de

ptacia przez rząd moskiewski traktatu, z

którego (jakkolwiek PoLki nie obowiązy

wał, gdyż do niego nie wchodtih-) rząd len

wyprowadzał i wyprowadza w obec Euro

py swoje prawa do ł?nlski, gdy mu to jest

dogodnem , pogwałci’ /y go sam i zniwe

czywszy zupełnie.

Jak rząd moskiewski gwałci naw et ten

traktat wiedeński, który bez Polski Polską roz

Journal des Dóbals dowodzi w swym ar

tykule wstępnym z d. 23 b. m ., iż ogłoszę

nie urzędowe utr,.ty praw Rosyi do Polski,

jedynem jest w tćj chwili praktyczne m za

daniem mocarstw w sprawie polskićj i po

przedzić winno koniecznie wypowiedzenie

wojny; występuje jednakże stenów czo prze

ciw unie ważnie:.iu traktatu wiedeńskiego,

za czem niektóre dzienniki przem awiały.

Mowa którą br. Russell powiedział w Blairgo

wrie, stała się programem gabineta angielskiego w

kwestyi polskićj, i zdaje się, iż siła rzeczy uczy

ni ją programem polityki europejskiej. Hr. Rnsselł

oświadczając, że postępowanie Rosyi pozbawiło

ją praw, jakie z mocy traktatów 1815 r. posiada

ła do Królestwa Polskiego, objawił poniekąd sąd,

który powszechne sumienie Europy wydało. S la

chętny lord zapomniał tylko, że traktaty 1815 r.

stósują się zarówno do prowincyj polskich car

stwa, j ak do księstwa warszawskiego, że jeżeli

warunki traktatn uczyniły z Królestwa Polskiego

państwo oddzielne, połąezne z carstwem węzłem o

sobistym, to zaręczały one rzeczonym prowincyom

reprezcntaeyę i instytucye narodowe l) , i że w o

góle celem kongresu bylo zapewnić zachowanie i

swobodny rozwój żywiołu polskiego w granicach

1772 r. 2), w braku niepodległości, której przywró

!ć nie mógł.

Z tem zastrzeżeniem zgodzić się można z zda

uiem Daily News, żc środek wskazany w mowie

hr. Russella, je st dziś jedynie odpowiednim po

trzebom i sytuacyi, w jakićj ostatnia depesza ks.

Gorczakowa postawiła mocarstwa. Jakże bowiem

ioaczćj zakończyć możua układy zerwane przez

Rosyę? Jeżeli jak to powiedział p. Drouyn de Lbuys,

państwa któie p dpisaly traktat 1815 r. mają pra

wo czuwać nad postępowaniem Rosyi w Polsce *),

to odpowiedzialność ii h staje się dziś tem większą,

iż okrucieństwa popełniane przez Rosyan wy wo

łują żywe i powszechne oburzenie. T radno przy

puścić, aby po dumnćj odpowiedzi gabinetu ro

syjskiego, która uw ażaną być może za otwarte

zerwanie, i w obec tego co się dzieje w Polscć,

minister jaki mógł powiedzieć do, Izb swego k ra

ju: ,,Chcieliśmy położyć kres stanowi rzeczy prze

ciwuemu traktato m , przeciwnemu wszelkim uczu

ciom ludzkości i sprawiedliwości, lecz aiepowio*

dło nam się" .

Trudno przypuścić, aby minister

ów mógl podoboie przemówić n;e dodawszy: ,,Lecz

(rzynajmoićj nie chcemy uznawać, naw et milczą

co, postępowania rządu rosyjskiego w Polsce i

cofamy sankcyę naszą kontraktu, z mocy którego

Rosya kraj ten posiada".

Czyż takie postąpienie

nie je st jedynie zaszczytnem wyjściem z tego tru

dnego położenia, jedynym środkiem ocalenia go

dności tycb mocarstw, które na wzór Anglii, za

jęte prztdewszystkiem utrzymaniem pokoju, nie

chcą wystąpić zbrojnie w obronie P olski?

Nie można sobie jtdnakże taić, że po za obrębem

Anglii iBtnicje opinia, któraby się nie cofuęła na

wet przed wojną, aby zapobiedz wytępieniu ludu

m ającego niezaprzeczone tytuły do sympatyi i

wdzięczności cywilizowanych uarodów. Wielkie

problemat» ludzkości rozwięzują się na polu bitw.

Gdyby nie bylo Magenty i Sołferiuo, Włochy nie

byly by tem, czcm są dzisiaj. Lecz jeżeli niezosta

nie naprzód unieważniony tytuł, z mocy którego

Rosya dzierży Polskę, sam a wojua niemiałaby ja

sieg o celu i mogłaby nieosiągnąć żądanego re

zultatu. Brakowałoby jej kierunku i praktycznego

zakończenia, gdyby nie była przedsięwziętą lub

pr/yjętą jako środek wywalczenia tryumfu prawa

z góry wypowiedzianemu. Zapominać nic trzeba,

że u łady toczyły się z Carem rosyjskim jako

królem polskim, i że jeżeli oświadczenie b rda

Russella nie będzie zastósowauein, wojna pruwa

dzODąby była z królem polskim wediug istnieją

cych traktatów; dość byłoby natenczas, nagłego

zwrotu polityki, aby na kraj ten nowe ściągoąć

nieszczęścia i wywołać w Europie nowe zawi

kłania.

Jakiekolwiek p,rzeto wywarła pierwotnie wraże

nie idea, którą podniósł minister angielski, zdaje

ona się jedu ak najodpowiedniejszą obecnym oko

licznościom, uchroniłaby o na nas od podwójnego

niebezpieczeństwa, od Lańbiącego pokoju i od woj

ny bez wytkniętego celu. Lecz bynajmniej ztąd

me wynika, aby ogłaszając utratę praw zwierzch

nrczych Rosyi nad Polską, uiiał tem samem, jak

to niektóre dzienniki twierdzą, być zniesionym

traktat wiedeński. Pohopność niektórych dzienni

ków, żądającyi,h, aby raz n a zawsze zakończyć

z aktem 1815, nie zdaje nam się trafną w obc

cnych okoliczuośeiach, tym sposobem wzbudzićby

można w sąsiadach naszych niepotrzebne podej

rżenia, które prawdopodobnie w skutku krępowa

łyby wspólne działanie. Zdaje nam się również,

że ponieważ chodzi o P ol-kę, nienależałoby przez

niewczesną dumę nąrodową, spuszczać z oczu wła

suych interesów. Przez lat pięćdziesiąt, warunki

ułożone w Wiedniu ciążyły srodze nad Polską, a

niszczyćby je chciano w chwili właśnie, gdy po raz

pierwszy m ogłaby w nich znaleść broń przeciw

swym nieprzyjaciołom, a może nawet podstawę

swego bytu! Odkąd mówią o możebnem odbudo

waniu Polski, jćj przyjaciele i nieprzyjaciele za

pytywali często, od jakich granie m a się poczy

nać lub na jakich kończyć to odbudowanie? Od

powiedź na to pytanie zawarte jest w akcie 1815

r.; artykuł XIV jasno zakreśla te graaice. Jtżeli

wniosek wskazany przez lorda Russella m a być

jak w to wieizyć wypada, urzędownie p rzyję

tym przez mocarstwa, Rosya może być o tem

uwiadomioną tylko z mocy traktatu wiedeńskiego;

gdy zniesienie traktatów zostanie ogłoszone, p rojek

towane oświadczenie straci wszelką siłę i Rosya

uwolnioną zostanie względem Polski od wszelkich

zobowiązań.

*) Art. I § 1 2 aktu końcowego kongresu wiediń

skiego z d. 9 czerwca 1815.

a) ,,W całćj przestrzeni dawućj Polski" (art. 14

aktu końcowego.)

3) Dodatek do depeszy p. Drouyn de Lhnys do księ

cia Montebello z d. 3 sierpnia 1863.

EÖSESPÜHDHSCYA CZASU.

W ied eń 26 października.

Rada państwa rozpoczyna jntro prace swoje

budżetowe w Izbie niższej. Pomimo j ak najwię

kszego pośpiechu, zdaje się, że w przyszłym naw et

miesiącu prac tycb uie nkońezy. Przeciągną się

one podobno nawet na grudzień, tak że zamknię

cia obecnej kadencyi dopiero przed świętami Bo

żego Narodzenia oczekiwać można. Jakkolwiek

bowiem Izba niższa odbywać będzie posiedzenia

publiczne r a n o , a wydział finansowy swoje ple

narna posiedzenia wieczorem, zawsze jedn ak pro

jckta ustaw niefinansowyeb, j ak np. o upadło

ściach (Concurs-Ordnung), dopiero w g md niu m ogą

przyjść pod rozprawy parlamentu.

Taki mniej więcej horoskop stawiał dla bie

żącej seryi jeden z ministrów na wczorajszej u

ezcie w M iii k, którą opat tameczny Eder, członek

Izby niższej, daw ał deputowanym siedmiogrodzkim,

a n a którą zaprosił także ministrów i kilkudziesię

ciu członków obu Izb. Ucztę taką zresztą zwykł

dawać corocznie przeór tego bogatego opactwa

ua zamknięcie winobrania. Dzienniki skwapliwie

zebrały mowy tam miaue. Na owem wesolem ze

braniu jeden z ministrów, j ak powiedziałem, o

świadczył: że tego roku Rada państwa nie skoń

czy zapewne kadencyi swej wcześniej jak w gru

duiu; że w styczniu i lntyrn sejmy krajow e się

zbiorą, tak aby w iriarui 1864 r. Rada państwa

nową kadeneyę rozpocząć mogła. Tym sposobem

zebrania reprezentacyjne w tryb właściwy wpro

wadzone zostaną: nietylko Rada państwa w przy

szłej kadencyi ukończy swe prace i załatwi bu

dżet przed końcem roku finansowego, ale nawet

i bndżety krajowe uchwalane będą w sejmach

krajowych na przyszłość przed końcem grudnia.

Po raz ostatni więe mają być sejmy krajowe zwo

łane tym razem w styczniu; epoka ich zwołania

następować zawsze będzie nadal po skończeniu

prac Rady państwa, które rozpocząwszy się w

marcu, nie przeciągną się tak jak tym razem zbyt

długo.

Spraw a kolei lwowsko - czerniowieckiej przyj

dzie pod rozprawy l/.by we środę, a może dopie

ro we czwartek. Raport bowiem komisyi jest w

druku, a jutro dopiero deputowanym rozdany zo

stanie. Jest on bardzo starannie i gruntownie obro

biony i opatrzony mnóstwem allegatów przez spra

wozdawcę p. Mtihlfelda i zawiera 50 stronnic; wy

maga przeto dwóch godzin czytania. Jutro po o

biedzie wydział finansowy ma posiedzenie pełne,

na którem p. Skene sprawozdawca do subwcncyi

węgierskiej w pożyczce państw a swój referat

przedstawi. Bardzo więc być może, że deputowa

ni nie będą mieli czasu obeznać się ze sprawą

kolei lwowsko-czerniowieckiej w raporcie Mtiblfel

dowskim przedstawionej, i zażądają jej wniesie

nia na porządek dzienny nie we środę ale dopie

ro we czwartek. Zdaje się, żc mimo przeciwnych

usiłowań subwencya żądana w projekcie rządo

wym otrzym a większość w Izbie. Nie obejdzie

się jednak bez walki: zapisani już są za pro

jektem Giskra i Schindler, przeciw Skene, który

postawi wniosek przejścia do p orządku dziennego.

Część literacko *artystyczna.

Z PRZESZŁOŚCI.

GROBY IPOMNIKI

Kościuszki i księcia Józefa Poniatowskiego.

(Dalszy ciąg, patrz Nra. 241, 241’ .

Krypta romańska w której zwłoki Naczelnika

spoczęły, należy do najdawniejszych zabytków bu

dowDietwa u nas. Była ona w pierwszych wiekach

wprowadzonego do Polski Chrześciaństwa kaplicą

ś. L eonarda; później zaniedbana, aż wreszcie

przez Stanisław a Augasta na grób zamieniona. U

mieścfł on tutaj w r. 1783 zwłoki Jana III i sam

spoczywać zamyślał. Dziwna, żetarn gdzie się od

prawieniem pierwszych Mszy śś. daw na Polska

chrześciańska zaczęła, miał ostatni jej monarcha

zwłoki sw o je złożyć. S aać godniej umieszczono

tutaj z Sobieskim Kościuszkę; bo słusznie, że ten

co wyręczył Stanisława Augusta za życia, i w gro

bie miejsce jego zajął.

Ze sarkofag Naczelnika stanął w krypcie w miej

scu które był Stanisław August dla zwłok swoich

wybrał, stało się to poniekąd za powodem jenera

ła Józefa hr. Z ałuskiego, któremu myśl tę przy

znają.

Grób o którym mówimy, jest jakby wstępnym

do innych sklepów katedry, zaw sze otwartym i

zwiedzanym najczęściej. Mało kto wychodzi stąd

z suchem okiem , a bez serdecznego żalu... Natu

ralne, że czasy nasze zaczepiają łańcuch dziejów

o to ostatnie jego ogniwo... Zda się, że przez ten

grób idzie droga eo z przeszłości w przyszłość

prowadzi...

Wejście do grobów królów i bohaterów Anglii,

stanowi w Westminster tak zwany przysionek poe

tów. P opioły i wspomnienia znakomitych duchem,

wprowadzają pielgrzyma w to koło zaśniętych mo

carzy. I zaiste, pamięć tak a należy się gieniu3zom

narodu; a u nas pomniki na Wawelu byłyby dla

nich najwyższej czci ojczystej oznaką. Nelson

w bitwie pod Trafalgar wo!al: albo zwycięstwo al

bo grób w Westminsteń

Wicie trudności przełamaćby potrzeba, aby kie

dyś przysionek znakomitych otwierał wejście do

grobów Wawelu. A wreszcie na kogoby się zgo

dzono, że go tam nagrobkiem uczcić przystoi? Na

wet gieniusz mnsi zyskiwać nieraz przyjaciół, aby

zapomnianym nie być. W W estminster pominięto*

by sławnego Bntlera, gdyby mu jakiś kopiec łon

dyński nie wzniósł byl pom nika, na którym wla

śaie ow ą myśl zapisał.

Przecież nie z planu, ale z poczucia narodowe

go, zaczęto już n a początku naszego wieku two

rzyć w sklepach katedry przysionek do angiel

skiego podobny. Kościuszko, Poniatowski i Woro

nicz, otwarli znakomitym drogę do królewskich

grobów — ostatniego tylko wnętrzności złożono tu

taj w miedzianej urnie, stojącej n a stopniach mo

numentu króla Jana, którego wiedeńską wyprawę

opiewał 4).

4) Napis na pokrywie tej urny jest taki: Viscera

Joannis Paidi Paicęza Woronicz Archiepiscopi Var

saviensis, Prim ati Regni Poloniae, Abbatis Comen

Wróćmy do Kościuszki jeszcze. Prócz Krakowa,

Ameryka i Szw ajcarya uczciły pamięć wodza na

szego. W Solurze w dawnym jezuickim kościele

jest serce jego; zaś w ogrodzie wioski Zuchwyl,

w otoczeniu wierzb płaczących, ułożony z ciosów

pamiętnik, mieści wnętrzności bohatera, snać w

czasie balsamowania wyjęte. Nadpis taki: Viscera

Thaddaei Kościuszko deposita die X V I I Octobr.

MDCCCXVII 5). W Stanach znów Zjednoczonych

Ameryki pólnocuej w Westpoini, w ogrodzie -zwa

nym Rościuszkos garden, wystawiono żłobkowaną

nciętą kamienną kolumnę, z popiersiem n a niej

Kościuszki. Okolica tam dziwnej piękoości.

Wypada nam jeszcze słów kilka poświęcić wy

liczeniu pamiątek po Kościnszcc; podając na icb

czele wzmianki z testamentu. I tak, chłopów we

wsi zwanej Siccbnowicach (w województwie brze

sko-litewskićm) uwolnił od pańszczyzny; zapisując

ten majątek siostrzenicy swojej Katarzynie Estko

węj i jej dzieciom. Zaaczną część pozostałości po

sobie przekazał Naczelnik Ksaweremu Zeltnerowi

i córce jego a wychowance swojej Emilii; także

wiele n a szpitale i ubogich przeznaczył. Uposażył

nadto gotówką instytat sierot wSolurze; a na rę

datarii Lendensis, Ordinum Aquilae albae et S . S ta

nislavi magnique Crucis E quitis; qui natus est an

no 1757, creatus Episc. crac. a. 1815, Archipisę.

Va,rsav. a. 1827, obiit Vindobonae a. 1829 die 6

Decembr. Ciało Woronicza pochowane w katedrze

krakowskiej w sklepie grobowym kaplicy Niew inią

tek (Grota). Pomnika nie ma Woronicz, choć w kate

drze jest kilka gotowych, w ścianach już umieszczo

nych płyt nagrobkowych, czekających na napisy.

6) Rysunek tego pomnika, patrz w Przyjacielu lu

du VIII, 324.

ce notaryu3za Amietha złożył datek dla wsparcia

wstydzących się żebrać. Wreszcie prosił, aby pa

łasz jego do tram uy z nim pochowano; zaś drugi

(Sobieskiego), który był od legionistów dostał, do

ojczyzny odesłać poleci!. Gdzieby te p ałasze dziś

się znajdowały? nie wiem. Umierając zalecił Ko

ściuszko, aby go pogrzebiono bez okazałości; a

trumnę sześciu ubogich do grobu zauioslo. Szcze

góły tyvh życzeń i ostatnich chwil Naczelnik a, o

raz pogrzebu jego, znane zanadto, abym je pow

tarzał — niedawno też Tygodnik !Ilustrowany war

szawski (nra 92 i 98) podał interesujące w tej

sprawie artykuły Wójcickiego.

Mieszkanie ted y Kościuszki w Solarze, kościół

po-jezuicki w tcm mieście, gdzie serce jego spo

czywa; oraz pomniki w Zuchwyl i Wcstpoiot

wiążą się z pamiątkami po nim; niemniej dom

na Litwie w M creczowszc/yzaie w parafii Kosso

wskiej, gdzie się dnia 12go lutego 1746 urodził

i listy jego w znacznej ilości przechowane w rę

kach prywatnych.

Ż d jak wiadomo, byl Kościuszko lubjwnikiem

sztuk pięknych, a uieraz w chwilach tęsknych w

obczyźnie pędzonych, zajmował się malarstwem,

rzeźbą i lokarstwem; więc często z tego rodzaju

pamiątkami pracy jego ręcznej spotkać się Przy

chodzi. Pamiątek tych nie szukać po muzeatb, ale

tam gdzie serca je strzegą czcią dla Naczelnika

przejęte.

W Puławach jedn a z ścian zewnętrznych domu

gotyckiego, nosiła nazwę Kościuszki - umieszczo

do w nici kule z potyczek stoczonych przez Na

czelnika i próg z domu w którym eię urodził.

W samyehże zbiorach puławskich zachowywano:

wazon z kości słoniowej roboty Kościuszki i kil

|ka podobnych po nim pamiątek. Na tabakierce

którą był zrobił Naczelnik dla jenerała Lipskiego,

jest mozajka jego układu. Rastawieeki cytuje

(w Słowniku Malarzy I 238), iż akware!le widoków

Rzymu malowane przez Kościuszkę posiadał w War

szawie Igoacy Rzońca. W Szwecyi widział Eusta

chy Tyszkiewicz (patrz Listy zjego podróży) por

trety malowane przez Kościuszkę w czasie gdy

tam bawił w r. 1797. W Ameryce znów rysował

on popiersie Tomasza Jeiiersona prezydenta Sta

nów Zjednoczonych, znane ze sztychów M. Sokol

nickiego i Antoniego Oleszczyń skiego. N a wys»a

wie starożytności w Krakowie (r. I859) oglądali

śmy pasek srebrny, który był Kościuszko Janowi

Potockiemu darował (teraz własność br. Piotra

Moszyńs icgo), puchar z kośei słoniowej wyrobu

wieku XVI, który z daru posiadał Kościuszko (te

raz własność hr. Maurycego Potockiego). Na wy

stawie zaów lwowskiej (r. 1861) była szarfa K o

ściuszki i ozdoby kapelusza jego; oraz serwis

który w r. 1803 darował księżoic Sapieźynie. !Wre

szcie znajdowały się tam: pierścień jego, zegarki

i tabakierki, z których był porobił pamiątki: Jó

zefowi Witkowskiemu, Dietrichowi Ebrenfriedowi

i innym.

Nie myślimy tutaj podawać dokładnego poczta

pamiątek po Kościuszce -

n a wzmiance przesta

jemy tylko; sądząc, t e z czasem zbiorą się szcze

góły, z których będzie możaa dokładną podać

wiadomość o tych drogich narodowi pamiątkach

po ukochanym wodzu.

(Dokończenie nastąpi.)

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu