Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 481 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

in 107

Kraków 25 Lipca —Niedziela.

?lok 1818.

n,,ii«rat wychodii codzień rano wyjąwszy poniedziałki * dninastąpujnce po

lwiętach.

p0DAUK miesięczay wychodzi z ostatnim dniem każdego miesiąca,

Frzel),-’^=*

D=zikunik ,C zas"

te Krakowie

tocznie .

p4)roczffie

twartabiic

miHsięczm«

z)r

,C Państwie Austryaekiem (pocztą)

r o c z n i e ............................. **”= 28

.....................

p3ł— * n i e ..........................................

kr.3 0

r a r t a l n i e ............................... *

*»

m i e s i ę c z n i e .......................... »

..u.

,Cz.=

Dodatkiem

to Krakowie

wie Austryaekiem (poc»tq)

; o c z n i e .........................................z ł r . 3 1

,lv.

o ó ł r o e k n i e ...........................................15 k r . 3 0

p ó tr o . - . e .................................. ..

17 kr. 30

kwartalnie ......

8 , 15 | kwartalnie. ......

»,15

Na= sam ,Dodatek" prenumerować niemożna.

CZAS

Przyjmują się do umieszczenia w Ineeratach.

o g ło sz en u , ODKzwY, DwxADOLMrKjtiA , DOKTKSEEltlA wszelkiego rodzaju, tyczące (i(

przemysł*, handlu, rolnictwa, sprzedały, knpna, dzierżaw itp. za opłatą:

wiersza drobnege za jednorazowe rmieszczenie po 4 kr.,

za następne po ł kr

o każdego inBaratn załączone być winno 15 kr. za opłatę stęp!ową za każ

doraiowe umieszczenie.

Listy

pieniędzmi prenumeracyjnemi i inseratowomi przesyłane być winny (ranko

do Bróra Eicpedycyi ,Czasu*.

Listy reki .macyjne nieopiecz,towene uieulegaj, frankowaniu.

Listy mefrmkowane nieprzyjmują si,.

m T Numer pojedynczy dziennika kosztuje 6 kr.

Krabów 2 4 lipca.

Stosownie do wiadomości

nades»4ych zev

Stambułu, a potwierdzonych

Monitorze,

irądottomański wysłał do Dżeddah jene- *

jrała z władzy nieograniczony, to jestiżbę- i

dzie mógł karać śmierciy sprawców

rzezi *

ibez odwołania się do Konstantynopola. Jest

h)więc missya wyjątkowa, bojak wiadomo, 4

na frtocy tanzim atu,

kara śmierci nie może i

być wykonany w żadnej części państwa tu- 1

reckiego bez poprzedniej ratyfikacyi wyroku c

przez W . Portę. Byłato jedna z najważniej* r

szych reform

zaprowadzonych przez Abdul- t

Medżyda,

ukfdcajyca samowolę paszow i 1

rzydców prowincyj, jedyna jakkolwiek słaba 4

rękojmia dla życia lud=zkiego w krajach pod

danych berłu Mahometa.

Życie ludzkie od j

ogłoszenia tanzimatu przestało być wpraw

dzie

całkiem

na łasce jak było dawniej

pierwszego lepszego

urzędnika

tureckiego,

uzyskało pewny obronę przeciw trybunałom

złożonym

najczęściej z ludzi nieoświeconych

i fanatyków, ale w kraju takim jak Turcya

jakże łatw o było obejść rOzporzydzenie tan

ziuiatu.

Przy owym braku wszelkiej jawno

ści i organizacyi jakiemu ulega państwo ot-i

tomańskie, ileż to okropnych tajemnic ukry-j

wa ślę zapewne w głębiach

więzień, gdzie

ów skazany

na śmierć oczekuje swego wy

roku ze Stambułu!...

Wszelako

uderzajyoy jest rzeczy, że to

właśnie postanowienie tanzimatu dało powód

do ostatnich

wypadków na wyspie Krecie.

ÓftGrek co zabił Turka, skazany był na

śmierć,

ale dekretu

władze

wykonać

nie

ćhtfały przed potwierdzeniem konstantyno

politańskiego Dywanu. Potwierdzenie to nie

rtOigłÓ naśtypić natychmiast, a ludność mu

zułmańska zapalona ogniem

zemsty i fana

tyzmu

czekać

nie

chciała.

Domagała

się

głowy Greka i bunt podniosła.

Władze u

lękły się buntu,

kazały udusić giaura,

ciało jego Wydać

pastwę

powstańcom.

Pastwili się muzułmanie, jak się pastwi roz

juszone pospólstwo

ciemne i zfanatyzowane,

a chrześcianie znów

wzięlisiędobroni. Ja

kie däflszfe skutki jeszcze nie wiadomo.

Ale

faktetń jest, że t*iizimat nieuratował bieda

ka, nie zatrzymał najsmutniejszych następstw;

przeciwnie można powiedzieć, że właśnie ta

najzbawienBiejsza reforma stała się głównym

powodem de buntu,

do scen oburzajycyrli

ludzkość i wywołu}yeycb okropny zemstę.

I nie

się czemu

dziwić.

Tanzim at

v Turcyi jest

anomalię

tak jak

nię jest

\attihumajon.Równouprawnienie Chrześcian

Turkami jest utopię%jak Htopię jest wy

niar sprawiedliwości według tanzimatu. Na

o aby tanzimat mógł być prawem obowię

:ujęcem, potrzebaby innych trybunałów, in

ej organizacyi sadowniczej, innego rzędu,

nnej ludności, zgoła potrzebaby przetworze

ia Turcyi, a

wtedy przestałaby być Tur

yę.

Tam gdzie niema zaufania w

wymia

ze sprawiedliwości, na nic się nieprzyda o

;łaszać tanzimaty. W Chrześcianach zaufa*

ia w sprawiedliwości tureckiejbyć nie może,

v muzułmanach niem%go, boTurcy sęspra

wiedliwi w uczueiu, aleliterykodeksu żadne

;o nie znaję, ani znać mogę, bo ich jedy

lym kodeksem jest Koran. Zasłużył ktona

śmierć według Koranu, żędajęjego śmier

si nietroszczęc się o tanzimat.

Muzułm anie |

snaję tylko samowolę, miarkowanę koranem,

ub powstrzymanęprzez siłę. Skoro władze

w Kandyi nie miały dość siły do przytłu

mienia buntu, sędzić ich trudno.

Nie można

»rzec

czy

postępiły sobie źle czy dobrze

aiezważajęc na tanzimat. Postępiły sobie

)ielegalnie to j)ewua, ale oszczędziły wie

e krwi niezawodnie.

Wypadków takich sę

dzić nie

można za

pomocę

europejskich to

est chrześciańskich wyobrażeń, bo to spra

wa zTurkami.Całkiem toinnarzecz wKan

dyi w obćc nożćw tureckich, a na kongre

sie paryskim gdzie Turcya uznanę jest za

)aństw o

europejskie,

lub

konferencyach

S”dzieFuad pasza pofrancusku rozprawia

ślicznej

willi Etiolles o hospodaracie woło

skim.

Słusznie więc bardzo uczyniłSułtan wy

syłajęc komisarza do Dżeddab, iżusunęłna

chwilę rozporzędzenie tanzimatu.

Wszakże

gdy teraz o muzułmanów idzie, kto wie czy

się do niego nie będę chcieli odwołaćAra

by iczy nowy bunt nie wybuchnie dlatego

znów, że wykonanie kary śmierci zaraz na

stępie będzie mogło. Dla ,,chorego człowie

wieka" wszystko na gorsze się obraca.

KoresponAencya Czasu

Z nadW isły 22 lipca.

IX. Więksi posiadacze winnic zwłaszcza niższo

rakuskich, tudzież znaczniejsi handlarze winem

w Wiedniu, dostrzegłszy w ciągu lat ostatnich

wzrastającą konsnmcyą piwa w krajach austryac*

kich *); widząc oraz w ślad owego wzrostu coraz

bardziój zmniejszającą się konsumcyę wina; w prze

świadczeniu więc o potrzebie dołożenia ponownych

usiłowań ku wyszukaniu (by uprawa wina nie pod

upadła) nowych sposobności kwoli rozciąglejsze

mu pozbywaniu swojskiego płod u: postanowili

zespolić się w stowarzyszenie, przedsiębiorące spe

lulacyą rozwozu win krajowych po zagranicznych

targowiskami (Inländischer Wetn-Export-Verein). Ile

wiadomo, przyjęła powszechność gospodarcza i ku

piecka ów pomysł w ogólności dobrze; a iż on

w c. k . ministeryum handlu, do którego odnośne

do tego przedmiotu podanie zapewne już poszło,

równie przychylnego uwzględnienia dozna; o tóm

wątpić nie wypada.

Zauważenie trafności tego pomysłu daje samo

przez się zachętę do utworzenia podobnego sto

warzyszenia (choć w mniejszym rozmiarze:) u nas,

kwoli wywozowi wyrobu krajowego t. j . gorzałki

galicyjskiój, w kraj" obcego h a ndlu a w szczególno

ści do Tryestu. Nie idzie jednak za tóm, iżby się

doradzało pojedynczym producentom przedsiębra

nie na własną rękę spekulacyi, która chociaż da

je w wynikłości niepoślednie zyski, nie jest wsze

lako przystępną drobniejszym kapitałom. Przeci

wnie spółka czyli stowarzyszenie kilku albo kilku

nastu osób, bądź utrzymujących gorzelnie bądź

handlujących, podoła łatwo trudnościom, jakieby

pojedynczo spekulanta na samym wstępie zraziły.

Byłyby zaś przeszkody dla pojedynczo rzecz przed

siębiorącego w tem, iż do założenia i utrzymania

w nieprzerwanym ruchu rafineryi pkowitv, potrzeba

koniecznie nakładu kilkunastu tysięcy złotych reń

skich. W kład takowy byłby dla jednego uciążli

wym , co większa zbytecznym; gdyż jedna gorzel

nia nie potrafiłaby nastarczyć tyle okowity ile do

ostawnego zajęcia rafineryi potrzeba. Bez ciągłe

go zaś zajęcia nie opłaciłaby się rafinerya. Spół

ce przeciwnie byłoby podjęcie nakład*. k i l k u n a s t u

tysięcy złotych reńskich na rafineryą okowity rze

czą do poniesienia snadniejszą, może nawet mało

znaczącą tóm bardziój, że sama okoliczność zespo

lenia dawałaby większą rękojmią zysku, ponieważ

czóm większy obrot, tóm stosunkowo mniejszy u

dział z tytułu wpłat do obrotowój iścizny ze s(ro

ny pojedynczych spólników. W ogóle przypadają

w operacyach handlowych większego rozmiaru,

które właśnie tylko zadaniem spółki być m ogą,

mniejsze n a zespolonych stosunkowo koszta spe

dycyi, komisów, składów i ubezpieczeń, niżeli

w pojedynczości. Je st także rzeczą wiadomą, iż

bank handlowy tryestyński użycza zaliczek na to

w ary w tóm mieście złożone. W przyp adk u więc

gdyby spirytus zostający na składzie w Trye

ście, nie mógł być skutkiem przygodnego zni

żenia cen, przedany na razie z korzyścią; będzie

można czekać z towarem lepszych konjunktur, a

tymczasem wziąć na walor jego zaliczkę z banku

handlowego. 0 ile zaś interes takowy podniesie

nia zaliczki z banku jest łacnym do uskutecznię

") Z ilości 1,597,600 wiader w roku 1841 postąpiła produk

cj=a piwa w Austryi na 2,992,000 wiader w roku 1857; zatóm

0 ST%.

m a spółce, utrzymując^ w Tryeście przyzwoicie

wynagrodzonego komisanta, o tyle niemożebnym

byłby do wykonania pojedynczemu producentowi,

zamieszkałemu w odległój Galicyi, przytóm nieo

beznanemu z właściwym trybem praktyki kupiec

bój , _a tóm mniój bankowój w zupełnie obcóm

mieście.

Chwila korzystania z powyżój podanój rady nie

jest w _dalekiej przyszłości, jako z pierwszego

pozoru mnięmać można. Nadchodzi czas, gdzie

cena okowity w Galicyi, w miarę powracającego

urodzaju ziemniaków i w miarę nierozłącznego od

tej okoliczności zniżenia cen zboża, zejdzie pono

wnie ja!t w r. 1843 i_ 1844, _(gdy garniec po 12 kr.

przedawano) ao najniższości. Nie twierdzi się prze

to: jakoby produkt ów miał rzeczywiście co do

joty zejść do tój ostatniój, bezprzykładnie niskiój

ceny; albowiem w obec nadzwyczajnego podwyż

szenia podatku konsumcyjnego, oraz pobierania od

gorzelni podatku dochodowego z supplementem

60 do 70%, na fundusze indemnizacyjne i dome

stykalne, — w obec wreszcie zmienionych dzisiaj

do niepoznania stosunków ekonomicznych i kre

dytowych jest taka przypadłość niepodobieństwem:

lecz mniema się w ogólności, iż cena okowity

spaść musi niezadługo koniecznie do względnie

najniższej cyfry, tj. do cyfry, unaoczniającój stra

tę producenta. Od tak niepomyślnej ewentualności

nie zdoła nic ochronić producentów gorzałki,

okrom skojarzenia się w spółkę kwoli przetworze

nia okowity na najprzedniejszy spirytus, m a się

rozumieć spirytus trzydziestej piątój próby według

wagi Beaumógo, (przy temperaturze f 12° na cie

płomierzu Róaumura,) któryby mógł wytrzymać

konkurencyą z wyrobami prusko-niemieckiemi. Za

niedbanie zespolenia się w podobne towarzy

stwo odjęłoby właścicielom gorzalni korzyści, mo

gące jedynie dla nich wyniknąć z wywozu gorzał

ki za granioę, który niewątpliwie skutkiem przy

szłego zniżenia się cen okowity nastąpi. Natedy

dostałby się wszelki zysk z spekulacyi rzeczonego

wywozu w udziale tym , którzy go dotychczas

wyłącznie odnoszą, t. j. handlarzom wiedeńskim.

Aby tedy nie popaść pod tym względem w zawi

słość od domów handlowych wiedeńskich, potrze

bną jest dla Galicyi spółka złożona z krajowych

obywatelów, — która spółka powtarzam, usunęłaby

wszelkie zawady i wyszła równie dobrze na swo

jem przedsiębiorstwie, j ak n a niem wychodzą go

rzelnicy, handlarze i kapitaliści wiedeńscy, którzy

(patrz Nr. 1Ö0 Czasu), corocznie ogromne ilości

rektyfikowanego po dwakroć spirytusu do Trye—

Btu wyprowadzają.

Paryż 20lipca.

Rumuni z stronnictwa narodowego, bawiący w P a

ryżu, są w wielkiój agitacyi, bo w tój chwili decy

duje się jeżeli nie ich ostateczny los, to ich przy

szłość. Ostatnie dwie broszury o Rumunii były

przez nich napisane. Przedostatnią redagowali pa

nowie Ubicini, Bratiano i Armand Levy. P . Bra

tiano był długo nieprzyjacielem Cesarstwa, ale si*

spostrzegł i zmienił swe widzenie rzeczy. Braazu

ry ich, pełnój faktów, w yrzekły się dzienniki rzą

(JJĘŚĆ LITERlCEO-AIin STODtA

KORESI’ONDKNCYA .

Z-W arszawy 15 lipca.

Przybył tu z Petersburga p. Ohryzko, redaktor

odpowiedzialny Słow a i dodatku miesięcznego ma

jącego wychodzić. Ja k zwykle wszelkie zacne ,przed

sięwzięcie i u nas znalazło nieprzychylnych, Którzy

starali się podsuwać bałamucące opinię domysły,

jedn ak ow o ż kto miiił przyjemność poznać osobę

Redaktor-, powziął o nim i o jego zamiarze najle

psze wyobrażenie. Bajka zatem co mówiono, że

księgarz B.-M . W olf jest nakładcą, i że to pismo

niczem innem niebędzie, tylko spekulacyą. Tym

czasem przyszły rediktor Słow a, pojmuje ważność

swoich obowiązków jAk sami przekonacie Bię wkrót

ce, bo ztąd ’wyjeżdża do Krakowa i ma zamiar

zwiedzić zagranicę. Literaci nasi przyjęli tu chę

tnie młodego redaktora i przyrzekli mu swą pomoc

Ze sprawózdań Towarzystwa rolniczego w K ró

lestwie Polskiem, wićcie, że nagrodzono tych z lu

du naszego, co się odznaczyli p racą, porządnem

i moralnem życiem. Owoż Czytelnia niedzielna

wsparta materyidami jakie są w ręku tegoż Towa

rzystwa— ogłaszać będzie życiorysy tych ludzi

będzie to nową ozdobą tego pism a, a wiele uży

teczną, gdy wzory takie przedstawi HAprzykład

Czytelnia, poświęcona głównie ludowi.

Szereg tych życiorysów, wkrótce się rozpocznie.

Stagnacya w handlu księgarskim nie zmieniła si^

bynajmnićj, wydawcy z wydrukowanemi dziełam

wstrzymali się naw et, aby im barwę świeżości za

chować. Tak zrohił Orgelbrand, nieogłaszając wy

kończonych w druku dwóch książek: Gigantoma

chii Kordeckiego przekład J, Łepkowskiego i Hi

storyi Mazowsza p. Kozłowskiego.

Z Wilna (nakład J . Zawadzkiego) otrzymaliśmy:

*Życie cuda i cześć ś. Kazimierza królewicza pol

skiego, Wielkiego Księcia Litewskiego."

Autorem

jest znany X. A. Lipnicki, ten sam co poprzednio

wydał życie ś. Jadwigi. Dzieło to zaleca się nie

tylko treścią, ale wykładem i bardzo bogatym zbio

rem materyałów nieznanych dotąd. Mamy wiado

mość , że autor ma następnie w ten sposób opra

cowywać żywoty świętych i błogosławionych pol

skich. Użyteczna to i wielce upragniona praca.

Z Galeryi Królów Polskich J. F . Piwarskiego

która obejmuje w sobie portrety królów pędzla

M. Bacciarellego, co niegdyć zdobiły jednę z ko

mnat Warszawskiego Zamku, wyszedł z oddziału

pierwszego ostatni wizerunek Kazimierza W . od

bity nadzwyczaj starannie w zakładzie litografi

cznym Lassallego w Berlinie. N astępne oddziały

ma odbijać zakład nasz M. Fajansa. Publikacya

ta obejmie 23 iicobrazów jak nazywa wydawca

na tytule będzie widok Zamku Warszawskiego

zdjęty z natury w r. 1818 przy rozbieraniu Bramy

Krakow skiej i ubocznych budowli, które go zasła

niały, dodanymi będą; rysunek korony Bolesława

Chrobrego, którą się królowie polscy koronowali

z fac-similą dosłowną ręki Stanisława Augusta

poświadczającą autentyczność tójże korony, oraz

historyczne sprawozdanie o galeryi Bacciarellego

Oddział pierwszy już wydany obejmuje portretj

Królów Polskich: l) Bolesława Chrobrego, 2/

Ludwika króla węgierskiego, 3) Królowój Jadwi

gi. 4) Stefana Batorego. 5) Jana Kazimierza. 6)

Kazimierza Wielkiego. Kosztowne to wydanie,

wysokiej artystycznój wartości i pamiątkow ój, n a

wet cząstki nakładu wydawcy niezwróciło. Ci co

noszą u nas tytuły Mecenasów literatury i sztuki

krajowój, na zdobytych już laurach spoczywają,

0nic się nietroszcząc używają tylko w zupełności

przyjemności życia, jakich dostarcza dostatek.

Żaccy obywatel Mazowsza Eustachy Marylski,

pobudzony dziełem K . Wł. Wójcickiego, który

wydał ojfis cmentarzy warszawskich; nie żałując

kosztów i trudu, powziął myśl piękną opisu cmen

tarzy zagranicznych, takich na których spoczywa

ją nasi rodacy, pracę tę szlachetną i użyteczną ro z

począł opisem cm entarza D rezdeńskiego, mieszcząc

w nim życiorysy na nim pogrzebany«h Polaków.

Ryciny na miejscu zrobione z całą dokładnością,

złożył nakładcy S. Orgelbrandowi, któremu ręko

pism cały jak i ryciny bez żadnego honorarium

oddał, zastrzegając sobie tylko staranną edycyę

1kilkadziesiąt egzemplarzy. Jest to prawdziwie o

fiara obywatelska.

W końcu donieść wam muszę o ważnym przed

sięwzięciu przemysłowem obchodzącem rolników

kraju. Zawiązaną została spółka wybudowania mły

na parowego i tartaku w dobrach Zegrzu hrabiów

Krasińskich. Dyrektorem jest p. Łapiński . y

rektor maszyn przy kolei żelaznój: znany ze z o

ności w swoim zawodzie. Wspólnikami ego u y

ŁusnsSS»SLSfÄ

jego Ja n , dziedzic dóbr Otwocka. Wybrane miej

sce w Zegrzu, nad Narwią spławną ijuż powyżój

połączoną z Bugiem, jest punktem wybornie ob

myślonem, tak dla zajęcia młyna przez ł_atwą do

stawę zboża, jako i tartaku, mogąc _mieć wodą

spław drzewa ułatwiony. Zakład ten nietylko oko

licy w promieniu mil kilku odda usługi

szerszy

jego zakres, korzyści dla kraju_ nawet całego za

powiada, szczególniej tych okolic, w których oby

watele nasi korzystają ze spławu Bugu i Narwi—

Wiad o mą jest niedogodność żeglugi np Wiśle ,

po jej połączeniu z Narw ią:przerwa naw et wielka

spławu dla braku wody, a głównie stałego koryta.

W Zegrzu zboże przerobione na mąkę, przy ła

twój i bliskiój dostawie do Warszawy, bo tylko

mil cztery, po gotowój juz drodze murowanój (szo

sę) może przeważnie wpłynąć na obniżenie ceny

chleba, w na_szóm m_ieście. Myśl ta i jój wykonanie

wprowadzenie w życie, _zjedna ogólną wdzięczność,

dla pierwszych założycieli, o g ó łu obywateli nasze

go królestwa.

- ----------------

WSPOmNKA

Srakowiaaoa w upeaiabu.

Wy tam, wy tam od Rękawki,

Kt=órych niegdyś jam zostawił,

Gdy mię pośród prac, zabawki,

Wnętrzny nakaz gdzieś wyprawił.

Dużoż jeszcze was zostaje?

01 oo mówię? wszakże wszyscy,

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction