Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 691 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Nei 293.

Kraków, Piątek 23 Grudnia 1898.

Rocznik LI.

CZAS

Prenumeratę przyjmu,fą:

Administracya Czasu w Krakowie i urzędy pocztowe. Miejscową prennmeratę księgarnia

S. A . Krzyżanowskiego, handel Stanisława Karlińskiego w Sukiennicach, handel Kretschmera,

biuro dzienników Hopcasa i Salomonowej, główna trafika.

—

Ogłoszenia przyjmuje się za opłata

od miejsca wiersza drobnym drukiem za pierwszy raz 10 cnt., za każdy następny po 5 cnt., ukłaa

tabelarycznym cyfrowy, skomplikowany pierwszy raz po 20 ot., następny po 5 ct.

—

Nadesłane (na

3 stronie) od miejsca wiersza drnkiem drobnym po 30 cnt. za każdy raz. - Ogłoszenia 1 press»

ineratę przyjmują: we Lwowie biura dzienników L. Plohna, A . Olszewskiego, centr. biuro ogłoszeń

ul. Kopernika I. U ; w Paryża wyłącznie d. Adam rue de Varenne 38, (prenumeratę p. W . Raczkowski

Courbeyoi pod Paryżem rue du Chemin de fer 44); w Wiednia Haasenstein A Vogler (także

w Hamburgu, Frankfurcie n. M,, Berlinie, Lipsku, Bazylei i Wrocławiu), A. Oppelik, R. Mosse (także

w Berlinie, Hamburgu, Monachium i NorymDerdze), H. Schalek, M

Dukes, J . D anneberg, H. Fried

(tylko prenumeratę H. Goldschmid A Comp.); w Frankfurcie n. M. G . L . Daube A Comp.

S 9 " Za każdą zmianę adresu dopłaca się 20 ot. " W

Pomnik Mickiewicza w Warszawie.

Warszawa 20 grudnia.

(!) Dzisiejsze dzienniki ogłaszają następujący

komunikat:

nKomitet bndowy pomnika Adama Mickiewicza

podaje do wiadomości publicznej, że odsłonięcie

pomnika i poświęcenie przez duchowieństwo rzym

sko-katolickie odbędzie się 12 (24) grudnia o go

dzinie 10 rano."

_ Tylko tyle — sncbo i krótko, bez żadnej wzmian

ki o programie obchodu. Program ten przechodzi!

charakterystyczne koleje. Pierwotny projekt obej

mował dwa przemówienia: Henryka Sienkiewicza

i ks. Michała Radziwiłła, jako prezesa komitetu;

nadto porządek utrzymywać miała straż obywa

telska, złożona z członków towarzystw sportowych

jak wioślarskie, łyżwiarskie i inne. D ość długo

czekano na odpowiedź z Petersburga, spodziewa

jąc się zresztą zatwierdzenia projektu, któremu

ks. Im erytyński, obznajomiony bliżej z miejsco

wymi stosunkami i nastrojem ludności, nie odmó

wił swojej aprobaty. Stało się inaczej. Minister

spraw w ewnętrznych Goremykin skreślił przede

w szystkiem dwa punkta: przemowę Sienkiewicza

i powierzenie opieki nad porządkiem straży oby

watelskiej.

Powoda i celu obu zarządzeń trudno zrozumieć.

Ze przy pomniku wielkiego poety w pierwszym

rzędzie powołany jest do głosu najwybitniejszy

polski pisarz w spółczesny, to rzecz tak naturalna

i tak prosta, iż sam fakt ten, jako taki, nie może

m ieć nic wspólnego z cieniem choćby demonstra

cyi. W treści zaś przemowy, zarówno poetycznej

i pięknej, jak pełnej godności i miary, również

żadne oko nie zdoła odkryć jakiegokolwiek cen

zu ralnego zarzutu.

Można przypuszczać, że nawet opinia rosyjska

będzie zdziwiona tym ostracyzmem, zastosowanym

wobec znakomitego pisarza, którego dzieła są

w R osyi nadzwyczaj popularne.

Dlaczego usunięto straż obywatelską? Przecież

rok temu nie wahano się powierzyć jej pieczy

nad bezpieczeństwem zdrowia i życia Monarchy

w Warszawie — przecież wówczas ta straż do

wiodła, że i zaufania jest godną i zadania spro

stać może. Wszak nierównie trudniej było wów

czas opanować tłumy, zgromadzone na nlicach i

w danym razie chwycić może za rękę obłąkanego

szaleńca, niż teraz zapewnić ład wśród tej prze

w ażnie inteligentnej, w bilety zaopatrzonej, sto

sunkowo nielicznej, dobranej publiczności, jaka

otoczy posąg ze spiżu i marmuru.

Po skreśleniu dwóch punktów programu, przed

stawionego przez komitet, odpadł także trzeci, a

m ianowicie przemowa ks. Radziwiłła, który oświad

czył ks. Imeretyńskiemu, że wobec tego, iż nie

zabierze głosu żaden z reprezentantów literatury,

sam jeden nie cznje się do przemawiania powo

łanym.

Okrojony program przedstawia się obecnie tak:

Uroczystość rozpocznie się pieśnią żałobną Moniu

sik i. Przy ostatnich dźwiękach pocznie spadać

zasłona i ukaże się pomnik, powitany fanfarą. -

Następnie na znak arcybiskupa, obecnego w asy

stencyi sześciu kanoników, dokona proboszcz pa

rafialny X. Siemiec poświęcenia ziemi, na której

stanął posąg. W reszcie muzyka odegra polonez

,,Pan Chorąży" z ,,Hrabiny" Moniuszki. Na pro

dukeye muzyczne komitet proponował dwa utwory

Chopina, lecz w Petersburgu z niewiadomych przy

czyn i ten punkt polecono zmienić. Nie będzie ża

dnych depntacyj, ani wieńców.

Cała uroczystość

zajmie zapewnie nie więcej, jak pół godziny.

Na czas odsłonięcia skwer na Krakowskiem

przedmieściu będzie oddzielony kordonem policyi

od zbiegu ul. Czystej aż do placu zamkowego.- -

Komitet, zgodnie z opinią jenerał-guberuatora mia1

rozdać 20.000 biletów. Ministerstwo pozwoliło tył

ko na 10.000, choć miejsca jest dość na 30.000

do 40.000 osób. Ks. Imeretyński na odsłonięciu

nie będzie, gdyż w tym czasie ndaje się na ma

new ry wojskowe. Przybędą tylko prezydent mia

sta jenerał Bibikow i oberpolicmajster pułkownik

Lichaczew.

Porządek będzie prawie niewątpliwie tak wzo

rowy, jak nie bywa w żadnem mieście na publi

cznych obchodach. Poczucie odpowiedzialności za

m ważny i podniosły, żadnym wybrykiem niezakłó

:ony przebieg uroczystości, stało się dla w szyst

kich, jakby punktem honoru i ogarnęło najszersze

warstwy ludności. W tym ducbu zamieściły już

a r ty k u ły Kuryer warszawski i Kuryer codzienny.

Ciemniej panuje powszechne rozgoryczenie i przy

gnębienie z powodn ograniczeń programu i tru

dności, stawianych nietylko komitetowi, lecz i ks.

Imeretyńskiemu. Niestety, widoczny to i rzeczy

w isty znak politycznej reakcyi, przeważającej obe

cnie w Petersburgu.

Poprzestaję dzisiaj na tych kilku szczegółach.

Dodaję tylko, że zapowiedziany jest przyjazd de

)Otacyi profesorów i studentów rosyjskich filozofi

cznego wydziału z Kijowa. Z Pragi wybierają się

podobno burmistrz Podlipny, poeta Vrchlicky i

znany literat Dr Czerny.

We wtorek daje p. Kronenberg wielki rant na

kilkaset osób dla nczczenia twórcy pomnika, Cy

pryana Godebskiego.

List §?,IIagyi’cgo.

( Telegram).

Buda«Peszt 22 grudnia. Dezydery Szilagyi

ogłosił wczoraj zapowiedziany list otwarty do wy

borców w Preszbnrgu, w którym to liście w yłn

szcza swoje wystąpienie z liberalnego stronnictwa

Zaczyna więc od uchwalenia lex Tisza i mówi:

Nie pochwalam tej uchwały w przekonaniu, że

lex Tisza nie jest pierwszym krokiem w kierun

ku załagodzenia sprzeczności, ale przeciwnie jest

ona w ypływem najskrajniejszej polityki, wezwą

niem do zaostrzonej w alki, krokiem, o którym

sam wnioskodawca nie wie, do jakich dalszych

doprowadzi jeszcze konsekwencyj. Nie pochwalam

też tego kroku dlatego, że uwalnia on rząd od

wszelkiej odpowiedzialności za przeszłość i sądzę,

że polityczni przywódcy stronnictwa ponoszą winę

za dzisiejszą sytuacyę. W tej chwili nie chodzi

w yłącznie o to, żeby znaleść wyjście z politycz

nego zamięszania, ale chodzi o skorzystanie ze

sposobności, aby raz na zawsze usunąć odpowie

dzialność za popełnione w przeszłości błędy.

Przyznaję — pisze Szilagyi w dalszym ciągu -

że bywają sytuacyę, w których rząd działać musi,

chociażby nie miał do tego ustawowego upra

wnienia. W innych konstytucyach podobne wy

padki są przewidziane. Nasza konstytucya posta

nowienia takiego nie zna. Jeżeli więc taki wypa

dek zajdzie, to co najmniej mnsi rząd dać jakąś

gwarancyę, że nie przekroczy koniecznych granic

i w tej mierze musi przyjąć na siebie całą odpo

wiedzialność. Odpowiedzialności tej nie wolno ni

czem osłabić i nie wolno też z nikim jej dzielić.

Z drugiej strony mają posłowie zanotować sobie

konstytucyjne zastosowanie ustawy o odpowie

dzialności ministrów aż do chwili, kiedy będą

mieli przed sobą cały rezultat zarządzeń, wyda

nych przez rząd, a wychodzących po za ramy

konstytucyi.

Do zapewnień prezydenta gabinetu, że mimo

wszystko prezydent nie usuwa się od odpowie

dzialności, nie przywiązuję żadnej w agi.

Dalej pisze Szilagyi, że bylo wprawdzie do

przewidzenia, iż opozycya wybuchnie w Izbie

z tem większą silą, jeżeli rząd i większość okażą

się głuchymi na wszystkie jej żale i skargi.

W pierwszej linii szlo o ugodę z Austryą. Obok

wewnętrznych trudności, na jakie ta ugoda napo

tyka, dwie głów ne okoliczności stały jej na prze

szkodzie. W pierwszej linii są to stosunki w Au

stryi. Walka narodowościowa doszła tam do nieby

wałego rozgoryczenia, a w dalszym ciągu zajść tam

m oże przesilenie konstytucyjne, które rozciągając

się także na traktowanie spraw wspólnych, po

średnio dotknąć może konstytucyi węgierskiej.

Jakież było w tych stosunkach zadanie rządu wę

gierskiego ?

Przedewszystkiem usunąć należało najpierw ra

żące przeszkody i umożliwić spokojne parlamen

tarne traktowanie spraw. Żądania opozycyi mogły

być uwzględnione, o ile wymaga tego interes

kraju. Tymczasem z oświadczenia prezydenta ga

binetu wynika, że wszystko pozostać ma tak, jak

było dotąd Dalej widocznem jest, że w sprawie

ugody istnieje wiele punktów, co do których iść

można ręka w rękę ze stronnictwami, opierające

mi się na prawno-państwowej podstawie i to nie

tylko co do prowizoryum, ale także co do defini

tywnego uregulowania sprawy. W każdym zaś ra

zie możliwem było zabezpieczenie normalnego to

ku obrad. Wszystko to można bylo uczynić bez

narażenia liberalnego programu.

Polityka jednak, której pierwszym i najgłów

niejszym celem jest wprowadzenie parlamentarnej

clóture, polityka, która sądzi,,iż w klubie partyj

nym liczyć może bezwzględnie na poparcie tego

celu, polityka, która wysila się na znalezienie

sposobu obejścia konstytucyi,. uważanej dotąd za

nienaruszoną, polityka, która milczy wobec zgu

bnych stosunków w kraju, a tylko pobudza w ię

kszość do namiętności, taka polityka w żaden

sposób do rozwikłania sytnacyi doprowadzić nie

może.

Jeżeli prezydent gabinetu nie jest w stanie roz

wiązać nasuwających się zadań (a że nie jest

w stanie, to nie nlega żadnej wątpliwości), przeto

niemasz innej drogi, jak poruczenie tych zadań

komu innemu, który posiadałby poparcie Korony

i obecnej większości.

W Rusi.

(A). W stosunkach obu narodowości, kraj nasz

zamieszkujących, przeszliśmy obecnie w stadyum

najostrzejszej w alki narodowościowej. Bezstronny

jej świadek przyznać atoli musi, iż wina w tym

w zględzie bynajmniej nie po naszej stronie.

—

Do zaostrzenia w alki narodowościowej przyczy

niła się przedewszystkie prasa skonsolidowanej

Rosi, — która na wszystkich polach działalności

publicznej i przy każdej możliwej okazyi pro

wadzi walkę przeciwko językowi polskiemu, —

pragnąc go wyprzeć całkowicie z życia publi

cznego i prywatnego Rusinów.

—

Niech tylko

któryś z księży ruskich napisze kilka słów do

jakiegoś urzędu po polsku lub potwierdzi w paru

słowach polskich świadectwo urzędu gminnego,

wystawione w języka polskim (jak to niedawno

uczynił X . M. Przewłocki z Piłatkcwiec), wnet

dzienniki ruskie rzucają się ua takiego śmiałka,

wymieniają go po imieniu i nazwisku i wysta

w iają go pod pręgierz opinii publicznej. W każdym

urzędzie państwowym i autonomicznym mają wi

docznie swoich ajentów, którzy o podobnie zdro

żnych faktach donoszą redakcyom dzienników

ruskich. Pamiętać przytem należy, iż czynią to

dzienniki ruskie na szpaltach tychże numerów,

w których domagają się od Polaków poszanowa

nia praw języka i narodowości ruskiej. Ani przez

myśl im nawet nie przejdzie, że tego rodzaju po

szanowanie musi być wzajemnem i obustronnem,

pomijając już znaczenie języka polskiego, jako

kulturnego i urzędowego.

System prohibicyjoy w zględem mow y polskiej,

praktykowany obecnie w prasie ruskiej, zmusza

nas do przypomnienia polityki rządu rosyjskiego

wobec języka i narodowości ruskiej. Do tego naj

lepiej będzie nżyć artykułu autora ruskiego

o dążnościach szczerze narodowych, którego pió

ru zawdzięczamy już niejeden ciekawy rys z ży

cia R usinów galicyjskich.

P. Makowej, literat ruski we Lwowie, umieścił

w S. Fietiers. Wiedomostiach, z pow odu jubileuszu

Kotlarewskiego, ciekawy artykuł o położeniu Ru

sinów i ich narodowości, pod panowaniem rosyj

skiem, od czasów Piotra W. aż po dni nasze

Artyknł p. Makoweja wydrukowały S. Piet. Wied.

w fejletonie bez żadnych zastrzeżeń, z czego wno

sić można, iż treść jego odpowiada najzupełniej

faktycznemu stanowi rzeczy.

Już w XVIII stuleciu — pisze p. Makowej —

piśmiennictwo m ałornskie, wskutek ukazu Piotra

Wielkiego z r. 1720 , znikło prawie zupełnie. Le

psze siły Małorusi użył Piotr W. na usłngi stwo

rzonej przezeń nowej Rosyi. Ruch w zakresie li

teratury i oświaty, oraz życie społeczne w całej

Rosyi południowej całkow icie zamarły. Lecz w skry

tości przed okiem w ładzy krążyły po rękach rę

kopiśmienne utwory w języku maloruskim, prze

dewszystkiem o charakterze satyrycznym ; z tego

żródla powstała i Eneida Kotlarewskiego. Po nim

pojawił się cały szereg wybitniejszych utworów

pióra Hulaka-Artenowskiego, Kwitki, Hrebenki,

Kostomarowa, Kulisza i nareszcie Szewczenki.

Z początku rząd rosyjski utwory te poddawał

takiejże cenzurze, jak i utwory autorów wielko*

rosyjskich, lecz już Kwitka doznawał rozmaitych

szykan: jego Historya Ukrainy i Historya świ§ta

dla ludu dotąd jeszcze nie mogą wyjść w draka,

poniew aż pisane są po małorusku. W roku 1847

zerwała się dobrze znana burza: Kostomarow,

Biełozierski, Nawrocki, Hulak i jeszcze kilka in

nych osób utworzyły kółko, znane pod nazwą

bractwa śś. Cyryla i Metodego, które chciało się

przyczynić do tego, aby Słowianie utworzyli fede

racyę (z zachowaniem autonomii każdego narodu)

pod przewodnictwem cesarza rosyjskiego. W na

stępstwie denuncyacyi członków tego kółka, a na

wet i nie członków (np. Kulisza i Szewczenkę)

aresztowano; wszystkich oskarżono o zamiar ode

rwania Ukrainy od Rosyi. Śledztwo — jak wia

domo — nie dowiodło prawdziwości tego oskar

żeuia, wszelako aresztowanych wysiano na wy

gnanie. Najcięższy los spotkał Szewczenkę. N a

stępstwa tego wypadku były nader smutne. Za

ginęło wiele rękopisów lub prac, przygotowanych

do druku; najlepszym siłom literackim małoru*

skim zakazano cokolwiekbądż drukować; ci, któ

rzy pozostali na w olności, nastraszeni represalia

mi, przestali pisać po małorusku. Po kilku latach

przymusowego milczenia znów się zaczęły poja

wiać prace w tym języku, lecz autorowie ich wal

czyć musieli z w szelkiego rodzaju przeszkodami.

W początkach panowania Aleksandra II dał się

czuć pewien liberalizm, zaczęto przygotowywać

umysły do emancypacyi włościan. Osobom, zamie

szanym w sprawę bractwa śś. Cyryla i Metodego,

zwrócono w olność— najpóźniej atoli Szewczence.

I literaturze maloruskiej poczyniono pew ne ulgi

i ustępstwa: pojawiły się czasopisma miesięczne

(wydawane w języku maloruskim i wielkorosyj

skim wspólnie), będące organami narodowego od

rodzenia i rozbudzenia samowiedzy w masach;

pozwolono milcząco ua otwarcie szkól uzupełnia

jących z językiem wykładowym małornskim; cały

zastęp młodych pisarzy ukraińskich wziął się do

pracy; pozwolono na dawanie przedstawień tea

tralnych w języku maloruskim, a nawet druko

wać afisze w tym języku.

Wszystko to atoli niedługo trwało: około trzech

lat. Następnie, z w yraźnym objawem rozdrażnię

uia, dało się słyszeć z kół rządowych hasło: nża

dnego małoruskiego języka nie było, niema i być

nie może."

Kwestyą samoistności języka małoruskiego,

wśród innych języków słowiańskich, zajmowali

się w Rosyi tacy uczeni, jak Maksymowicz, P. Ła

wrowskij, Bodianskij, a w czasach ostatnich: Po

tebnia i Źiteckij; historyę literatnry maloruskiej

badali: Pypin, Petrow, Daszkiewicz, Dragoma

now i wielu innych; na Zachodzie o języku i

literaturze maloruskiej pisali: Miklosicz, Schlei

cher, Jagicz, Fryd. Mtlller, Lćger i inni. Opinie

ich dadzą się streścić w następujących słowach

wielkiego slawisty Miklosicza: ,,Studya w yka

zują, iż język małoruski należy uważać, jako ję

zyk samoistny, a nie jako narzecze języka wiel

korosyjskiego."

Lecz rządowi rosyjskiemu ,,w okresie reform"

nie był pożądanym ruch umysłowy i literacki

w Kijowie na szkodę Moskwy i Petersburga —

i dlatego zarząd cenzuralny otrzymał rozporzą

dzenie, nakazujące, aby w druku mogły się po

jawiać w języku maloruskim tylko utwory lite

ratury nadobnej. Dodać należy, iż cenzorowie nie

zbyt się ceremoniowali nawet z tym działem lite

ratury maloruskiej, który nie był jeszcze zaka

zany. Z tego położenia znalazł się atoli

punkt wyjścia w Galicyi, gdzie miesz

kało około 3 milionów Rusinów wśróc

takich warunków politycznych, iż zdo

łali coś uczynić dla swego odrodzenia

narodowego; iż mieli swe szkoły, swą

prasę i swych przedstawicieli w parła

mencie austryackim. Tutaj właśnieM a

orusini rosyjscy zaczęli przenosićswą

działaln ość...

Od roku 1873 cenzura rosyjska zaczyna być

nieco względniejszą dla literatury m aloruskiej;

ten okres pewnej względności trwał około trzech

lat, a przez ten czas Malornsini, nie zaniedbaw

szy swej pracy w Galicyi, mogli wydać dla ludu

szereg broszur popularno naukowych i wydruko

wać lub przynajmniej przygotować do druku

około 20 tomów materyału etnograficznego, ma

jącego niepoślednią wartość naukową. Cenzura

zezwoliła na wydrukowanie w języku małoru*

skim nawet jednej części ,U staw sądowych;"

ecz Pismo Święte pozostało i nadal dla narodu

małoruskiego owocem zakazanym; o czasopi

śmie lnb gazecie małornskiej myśleć

nawet było niepodobna.

Lecz i ta możnośćv oddychania swobodniej nie

trwała zbyt długo. Język małoruski wygnano w r.

1876 z życia społecznego i używania publicznego,

a pieśni maloruskiej publiczność słyszeć już nie

mogła. W początkach dziewiątego dziesięciolecia

surowy ten edykt nieco złagodzono: pozwolono

przedstawiać sztuki teatralne i dawać koncerta

z pieśniami maloruskiemi, aczkolwiek obowiązko

wo tylko razem ze sztukami i pieśniami wielko

rosyjskiemi. Zaczęto przepuszczać z Galicyi parę

gazet ruskich, a cenzura pozwoliła wydrukować

kilka broszur popularno naukowych. Lecz i w tych

razach cenzura postępowała według własnego wi

dzimisię. I ta ostatnia zresztą ulga trw ała bar

dzo krótko.

W chwili zatem obecnej położenie literatury ma

loruskiej w granicach Rosyi jest następujące: cen

zura pozwala drukować w języku maloruskim tyl

ko materyały etnograficzne i oryginalne utwory

literatury nadobnej, której treść wziętą jest z ży

cia współczesnego. Wszystko zaś, co ma związek

z religią i nauką, wszystkie tłómaczenia z obcych

języków, wszystkie utwory belletrystyki z życia

warstw inteligentnych, wszystkie rodzaje powieści

historycznej i poezyi (z wyjątkiem tylko niekom

pletnego Kobzarza Szewczenki), wszystkie w yda

wnictwa pedagogiczne, oraz zbiory baśni i nawet

powiastek dla dzieci — są bezwarunkowo zaka

zane. Znać w calem postępowaniu ten

dencyę zakazywania wszystkiego, co

się uwydatnia swemi rozmiarami lub

talentem, a zezwalać na to tylko, co

nędzne. Od roku 1894 nie dochodzą już wcale

do Rosyi wydawnictwa peryodyczne z Galicyi i

Bukowiny.

Te dwie prowincyę stały się obecnie schroni

skiem dla autorów małoruskich. Trzy miliony Ru

sinów muszą dźwigać na swych barkach pracę

25 milionowego narodu, w oczekiwaniu lepszych

czasów. Praca strasznie ciężka!

Tyle p. Makowej o położeniu Rnsi zakordono

wej pod jednym tylko względem: językowym i

literackim. Jakby wyglądały te skargi, gdyby

chciał dotknąć położenia narodu ruskiego w gra

nicach Rosyi na innych polach życia publicznego!

Dobrze byłoby,

aby fakta i prawdy powyższe

przypominali autorowie ruscy daleko częściej spo

łeczności własnej w Galicyi, a możeby wyszły

one na pożytek i naukę moskalofilom i icb naro

dowym satelitom, a przynajmniej nieobałamuconej

dotąd jeszcze przez agitatorów części narodu ru

skiego i nauczyły trochę lepiej cenić względność

i tolerancyę Polaków galicyjskich.

Dla uzupełnienia powyższego obrazu, można

przytoczyć jeszcze fakt jeden najświeższej bani

cyi języka ruskiego. Miasto Połtawa w ystawiło

swym kosztem pomnik Kotlarewskiemn, który u

chodzi w oczach historyków literatury za odrodzi*

ciela najnowszej literatury rusko-ukraińskiej. Na

pomniku chciano umieścić stosowny napis w ję

zyku maloruskim. Rząd jednak na to nie zezwo

lił.

Natomiast pozwolono wszakże umieścić

dwa cytaty w języku ruskim : z Natałki Połtawki,

utworu Kotlarewskiego i z Tarasa Szewczenki,

lecz nie inaczej, jak pisownią wielkorosyjską,

która nie pod jednym względem zaciera właści

wości mowy maloruskiej. Z tego widać, iż ukaz

carski z rokn 1876, uniemożliwiający drukowanie

książek małornskich, z małemi złagodzeniami o

bowiązuje do dnia dzisiejszego.

Niebezpieczny człowiek.

(26)

POWIEŚĆ

prze z

Wincentego Kosiakiewicza.

(Ciąg dalszy).

XXIX.

Nazajutrz od samego rana czuł wielką chęć

znowu do Zadębia pojechać.

—

Bo i co tu robić w tej przeklętej w War

szawie?

Dziwnie stała mu się pusta i nudua i martwa.

Ale cóż?! w Zadębiu natychmiast wezmą go

panny w swoje białe rączki, będą go bawiły i

zdobywały calemi godzinami, pięciu minut łaski

trudno się nawet od nich spodziewać. I to tak

będzie dziś i jutro i zawsze. Doprawdy, żeby choć

ten Ilirycz wrócił z Berlina, albo żeby Toczewski

przestał się gniewać, (a co też się dzieje z tym

poczciwym Oczarkiewiczem!).

Bardzo powoli ubierał się dnia tego, do czegóż

bo miał się spieszyć?

Wyszedł bardzo późno na miasto.

Ledwie jedną ulicę mioął, spostrzegł Tonczyn

ską zdaleka. O na, czy nie ona ? — Przyspieszył

kroku — ona. Co za szansa? Sz!a prędko, spie

szyła się, ledwie ją mógł dogonić.

—

Od rana biegam po Warszawie — powie

działa mu -

—

sto interesów, od rejeDta do szw a

czki, z księgarni do magazynu. I nic mi się dziś

nie udaje. Rejenta nie mogę zastać, dwa razy już

byłam, szwaczka zepsuła mi suknię, w magazy

nie nie skończono, pomimo solennych obietnic, o

kryć dla moich panien. Nie mogę jeszcze wyje

cbać i upadam z głodu.

—

Pani upada z głodu? To wybornie. Proszę

pani, ja panią zaproszę na śniadanie do restau

racyi.

Ćhwilkę się wahała.

—

Musi pani przyjąć — rzekł — jestem pani

dłużnikiem , korzystam nieraz z gościnności pani

i skorzystać jeszcze nieraz mam zamiar. Niechże

mi pani pozwoli schwytać sposobność do pozorn

zrewanżowania się.

Nie czekając na jej pozwolenie, skinął na do

rożkę.

—

Powiedziałam u rejenta, że wrócę za pół go

dziny...

—

Mniejsza o rejenta, pani.

Wsiad!a i pojechali do restauracyi.

Kiedy ułożyli już swoje menu, Worczyński za

pytał:

A czy też pani myślała trochę o tem, cośmy

wczoraj mówili?

Myślałam i może za dużo nawet.

—

Doprawdy.

A dziś, powiem panu, kazałam sobie zrobić

dwie nowe suknie, strojne i modue. Ot, un coup

de tete. Będzie mnie pan miał na sumieniu. Wła

ściwie rzecz naturalna, istotnie ubierałam się

w sposób trochę zaniedbany i nawet nieodpowie

dni Die mówię mojemu wiekowi, ale poprostu po

łożeniu.

—

Oczywiście. A suknie będą ładne?

—

Teraz obawiam się, że trochę będą za stroj

ne. Anielka i Wandzia nie będą rozumiały, co mi

się stało. Widzi pan, mam już skrupuły.

—

Ma pani skrupuły?! I dlaczego? Wszak nie

stało się i nie stanie się nic nadzwyczajnego.

Sprawi sobie pani kilka strojnych i modnych su

kien, przecież to było matem atycznie przew idziane,

potem będzie się pani inaczej czesać; a! ale wi

dzę, że pani już zmieniła kuafiurę. Potem wejdzie

pani w świat, nie jako mamusia, nie jako doda

tek do swoich panien, ale na tych samych pra

wach i w tym samym stopniu, co panny.

—

I cóż ja będę robiła w świecie ?

—

Będzie pani przedewszystkiem unikała ka

napy i nudnego towarzystwa. Będzie się pani ba

wiła. Będzie pani trochę kokietow ała.... tak, ko

kietowała, a to dlatego, żeby przedewszystkiem

samą siebie przekonać o swojej sile. Skoro zaś

nabierze pani pew ności, zacznie pani robić prze

gląd sw o ich wielbicieli....

—

Wielbicieli?

—

Wielbicieli. I wybierze sobie pani jednego,

któryby pani nie był obojętnym, ua początek, i

któryby panią bardzo, ale to bardzo kochał. Wy

stawi go pani na próbę jednę i drngą, mogą to

być próby ciężkie, nic nie szkodzi; jeżeli je w y

trzyma, wyjdzie pani za niego zamąż.

—

A moje córki?

—

Niech każdy o sobie myśli. Zresztą, jeżeli

pani przypuszcza, że biedactwo to nie da sobie

rady w życiu...

—

I pan myśli, że znajdzie się człowiek, który

mnie będzie jeszcze chciał?

—

Proszę pani, w tym karnawale będzie pani

na balu. Ja zbliżę się do pani w pół godziny po

wejściu pani na salę — chce się pani ze mną za

łożyć , że nie znajdę już miejsca w karnecie

pani ?...

—

I wszystkiego tego, co pan mówi, nie oba

wia się pan wziąć na swoje sumienie?

—

Nie.

—

Jest pan odważny.

—

Pewny tylko, proszę pani.

—

Gdybym i ja nią być mogła.

—

Będzie pani niezawodnie. To tylko pierwszy

krok taki trudny.

Śniadanie trwało bardzo dłngo.

—

Czy ja tylko rejenta znajdę jeszcze - rze

kła, w stając od stołu.

—

Odprow adzę panią.

—

To daleko, aż na Długą.

—

Tem lepiej.

Wsiedli do doróżki.

—

Długo pani zabawi u rejenta?

—

Z kwadrans.

—

Poczekam na panią i będę się włóczył

wszędzie, aż do rogatek. Jaka ta W arszawa pie

kielnie nudna!

—

Tak bardzo się pan nudzi?

—

Nie wiem poprostu, co zrobić z temi wszyst

kiemi godzinami, których dzień ma tak dnżo. Nie

wytrzymam tak d!ugo.

—

Ma pan zamiar w yjechać?

Zastanowił się.

Może — odrzekł po chwili.

Daleko? Na długo?

Albo ja wiem.

A obiecał pan tańczyć ze mną w karna

wale.

A! więc pani będzie tańczyła?

Nie, panie, nie. Słucham z przyjemnością

wszystkiego tego, co pan mi kładzie w uszy, bo

któraż kobieta tegoby z przyjemnością nie słu

chała. I wdzięczną panu jestem za taką przy

jaźń, która aż pana zaślepia. Komplementy pań

skie, ostatnie, jakie w życiu słyszę, zachowam

długo w pamięci, zasuszę je jak kwiaty, ale...

Ale tańczyć pani nie będzie.

Nie będę.

Chyba... kontredansa. To taki poważny ta

nie c ...

Kontredansa, tak, na ślnbie mojej córki.

Czy pani wie, że pani jnż się zmieniła, już

pani jest daleko gorszą mamusią, niż miesiąc,

niż tydzień temu, ba! niż wczoraj...

Niechże Pan Bóg broni.

A jednak, niestety!.,.

Wracając sam od rogatek powiedział sobie:

,,Żałuję, żem się z nią na seryo nie założył

o to, która z nich trzech najpierw za mąż wyj

dzie ."

(Ciąg dalszy nastąpi).

OddzS« *N»

1?W»«*.» 6wt^,r.».

« i...,,

i.....c,«-« ..«,«,,.

hi,,Ł, ,,,.,.,,°,.y ’»,,.1»f

Prenumerata

wynosi:

W m i e j s c u ..........................................

jna

rok na kwartał na 1 miesiąc

Poczt% w państwie austryackiem

o?i

5 zta’

1zła-80ot

niemfeckiem . . . . !

24za*

8za

2zła.50ct

B uo Włoch, Francyi, Anglii, Belgii, Szwajcaryi, Tur

’

2zła*80ot

cyi i innych państw, należących do związku pocztowego

32 zła.

8 zła.

3 zła

LU,

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu