Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 639 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

CZAS

Prenumeratą przyjmują:

Administracya,,CZASU"wHrakowle iurzędypocztowe. IHeJi(owa preaaaefałf księgarnia

8. A . Krzyżanowskiego, handel Z. Skalskiego w Sukiennicaoh, biuro dzienników i ogłoszeń M. Silberstetaa

Rynek gł. L_17 _w one., handel Bajora nl. Grodzka, trafika Kuklińskiego w Sukiennicach, główna trafika

róg Rynku i ulicy św. Jana.

—

O g ło n e a la (inseraty) przyjmnje się za opłatą od miejsca wiersza

drobnym drukiem (petit) za pierwszy raz 10 cent, za każdy następny po 5 oent. kade§ła«» (na

3 stronie) od miejsca wiersza drukiem drobnym po 30 ccnt za każdy raz.

—

Ogioueiiln 1pro»

an n e ra tę przyjmuję: we Lw ow ie Ajencya ,,CZASU" w głównym składzie tytonin Nr II nlica

Trybunalska L. 4; w P oryw a wyłącznie n. Adam, Rne des Saints-Pćres 81, (prenumeratę p. W . Ra

czkowski, Conrbeyoi poa Paryżem, Rue du Chemin de fer 44); w W ied n ia pp. Haasenstem ScVoglor

(także w Hambnrgn, Frankfurcie n. M ., Berlinie, Lipsku, Bazylei i Wrocławiu), A . Oppełik, R. Hosae

(także w Berlinie, Hambnrgn, Honaohinm i Norymberaze), H . Sćnalek, M.Dnkes, J . Dannenerg.A .Hern(U,

M.Stern, (tylko prenumeratę pp. H . Goidschmidt A C.); w Proafcfarele a. U . G

L. Daube A C.

W W u n s w le przyjmują ogłoszenia pp. Reichman i Frendler, biuro ogłoszeń przy nl. Senatorskiej,

Przegląd Polityczny.

Kraków 1 7 września.

Wybory uzupełniające do Sejmu czeskiego już

się ukończyły. Stronnictwo abstynencyjne przepro

wadziło swych kandydatów w 28 okręgach gmin

wiejskich, w 32 okręgach miejskich i 2 izbach

handlowych. W dwóch okręgach upadli kandydaci

niemieckiego komitetu centralnego przeciw kan

dydatom samoistnym, ponieważ jednak ci ostatni

stoją także na stanowisku polityki abstynencyjnej,

tedy oba te wybory znamionują tylko klęskę prag

skiego kolegium mężów zaufania, nie wpływają

zaś na ogólny polityczny rezultat kampanii. Z wy

borów wyszło 67 niemieckich posłów, którzy nie

wezmą udziału w obradach sejmu; a jeżeli do

tego doliczymy tegorocznego rektora niemieckiego

uniwersytetu w Pradze, oraz I)ra Herbsta, którego

nie pozbawiono mandatu, gdyż w chwili, gdy do

konał się akt abstynencyi, przebywał na urlopie,

będziemy mieli ogółem 69 zwolenników polityki

abstynencyjnej. Zeszłoroczną dekla ra cyę, obwie

szczającą wystąpienie z Sejmu, podpisało 74 po

słów, opozycya tedy straciła 6 mandatów, miano

wicie 4 z pragskiej Izby handlowej, a jeden z ta

kiej Izby w Pilznie. Mandaty te dostały się kan

dydatom czeskim. Udział w wyborach był w ogóle

dość słaby, chociaż miały być one dem onstracyą

na rzecz polityki, reprezentowanej przez stronni

ctwo nieprzejednanych.

Wychodzący w Lincu organ katolicki Oest

Corr,spondenz zapowiada, iż wkrótce nastąpi^,

minacya nowyęb ;sęs^nków Izby panów p pisze

pobycie D ra

w Ellischan co następuje:

,,Podczas ostatniej w zamku Ellischau odbytej

fconferencyi między prezesem ministrów hr. Taaffcm

a przywódcą* klubu czeskiego Drem Riegerem,

omawiano program parlamentarny, a również za

łagodzić miano pow stali wskutek rozporządzeń

m inistra oświaty nieporozumienia z Czechami.

Mimo krzyku, jaki zawsze jeszcze podnoszą nie

które organa czeskie przeciw JE. Gantschowi,

niema wątpliwości, iż w samej Radzie państwa

teraz nie objawi się żadna akcya klubu, lecz za

manifestowanie niezadowolenia nastąpi podczas

dyskusyi budżetowej. Gała wrzawa, podniesiona

wskutek rozporządzenia co do szkół średnich, prze

brzmi bardzo nieszkodliwie.1*

Dyplomatyczna faza kwestyi bułgarskiej, w któ

rej rząd otomański w znany sposób wezwał po

średnictw a Niemiec, została na razie zamkniętą

znaną odpowiedzią ks Bism arka. P olit. Corr. przy

tacza to zdanie, jako opinię urzędowych sfer

w Konstantynopolu, które naw et z pewnych symp

tomatów sądzą, iż zachodzi jeszcze w ogóle py

tanie, czy w Petersburgu obstają przy projektach,

które stanowiły punkt wyjścia ak cji tureckiej i

czy tamże dalsze prowadzenie tej akcyi byłoby

pożądanem. Także i ze strouy tureckiej uważać

mają dalsze kroki u mocarstw za niepraktyczne

i chcą przedewszystkiem wyczekiwać przebiegu

i zakończenia wyborów do sobrania bułgarskiego

Ze względn na przebieg całej tej fazy rokowań

dyplomatycznych, objawiają w kołach tureckich

pewne obawy co do rosyjsko tureckich stosunków.

Z innego znowu źródła , pochodzącego również

z Konstantynopola, donoszą, iż Niemcy dom agają

się od Porty stanowczych postanowień co do pro

jektu rosyjskiego. Sobranie zbierze się prawdopo

dobnie 14go października (według st. st.) w Zofii.

Z prowincyi nadchodzą liczne telegramy, pochwa

lające urządzoną m anifestacyę przeciw Karawelowi.

W wielu miastach prowincyonalnych odbywają się

również meetingi, aby zaprotestować przeciw po

stępowaniu Karawełowa i dać wyraz wierności i

przywiązaniu dla ks. Ferdynanda.

Sprawa niemieckiego wicekonsula w Ruszczukn

stanęła niespodziewanie na porządku dziennym.

Przebieg jej był następujący: Przed trzema tygo

dniami wychodzący_ w Ruszczuku dziennik p. t.

Bułgar, zamieścił wiadomość, iż tamtejszy niemie

cki wicekonsul, z powodn niewłaściwego zachowa

nia się, został przez swój rzą d odwołany. Minister

spraw zagranicznych, dowiedziawszy się o tem,

wezwał ów dziennik, ażeby podanej przez siebie

wiadomości zaprzeczył i oświadczył, iż wicekonsnl

wyjechał za granicę za urlopem. Dziennik uczynił

temu wezwaniu zadość. Zdaje się, że rząd nie

miecki o tem zaprzeczeniu nie w iedział, skoro

świeżo ambasador niemiecki zażądał od Porty za

dośćuczynienia za wyrządzoną obrazę niemieckie

mu wicekonsulowi, dodając, iż gdyby rząd buł

garski zadośćuczynienia odmówił, natenczas 3 nie

mieckie fregaty pancerne zażądają przejazdu na mo

rze Czarne celem blokady portów bnłgarskich. Porta

wystosowała w tej sprawie notę do rządu bułgar

skiego, który też pospieszył bezzwłocznie dać zu

pełną satysfakcyę Niemcom. Wczorajszy telegram

doniósł bowiem, iż wydawnictwo dziennika, który

obraził wicekonsnla, zostało zabronionem, jego wy

daw ca będzie sądownie ścigany, a prefekt Rusz

czuku Mantow został z urzędu złożony. Zarządzę

niami temi powinny się Niemcy zadowolić, zwła

szcza, że chodzi tutaj bądź co bądż o rzecz dosyć

małej wagi.

Z Bukaresztu w drodze urzędowej zapewniają,

iż tamtejsza policya nic nie wie o rzekomem przy

byciu do stolicy rum uńskiej emigrantów bułgar

skich Gniewa i Benderewa.

Bawarska Izba deputowanych ukonstytuowała

wczoraj, wybrawszy prezydentem barona Owa,

!prezydentem Alvensa (liberalnego), pierwszym

sekretarzem Geigera (centrum), a drngim sekreta

f f l H r a Buhla (liberalnego). Izba składa się

z 77 c?fonków t. z. partyi nltramontańskiej i 71

liberalnych. Ośmiu umiarkowanych tworzą osobną

grupę, a prócz tego zasiada w Izbie jeden demo

krata i jeden konserwatywny. Na wczorajszem

posiedzeniu uchwaliła Izba jednogłośnie wystoso

wanie adresu do księcia rejenta.

W Paryżu odbyła się onegdaj pod przewodni

ctwem Rouviera rada ministrów, w której wzięli

udział: jene rał Ferron. Flourens, Barbey, Mazeau,

Barbe i de Heredia. Zajmowano się niemal wy

łącznie rezultatami próbnej mobilizacyi w Tulu

zie. Jenerał Ferron złożył dłnższe sprawozdanie o

wyniku mobilizacyi, a minister Heredia zakomu

nikował kolegom swoje uwagi co do transportów.

r-e=Ł-gcjAa

KORESPONDENCYA ,,CZASU**

W iedeń 15 wrześnią.

Czas niby jaki ejś akcyi dyplomatycznej

w sprawie bułgarskiej ustąpił teraz zupełnemu za

stojowi. Je stto zupełnie naturalnem. Akcya była

grą w ślepą babkę, nikt się złapać nie dał, gra

musiała ustać. Jak Tnrcya od samego początku

zawikłań wykręca się wszelkiemi sposobami, byle

tylko się nie narazić, nie zaangażować — dla cu

dzych interesów; tak też musiał i ks. Bismark

odmówić zaszczytu meklerstwa, gdy ofiarowano

mu go w warunkach mogących Niemcy narazić.

Przypomina się tu zasada sądu polubownego, któ

ry niema znaczenia i nie może przyjść do skntku,

jeżeli poprzednio obie strony sporne na sąd ten

się nie zgodzą. Dalsza sytuacya przedstawia się

zupełnie jasno. Według otrzymanych tutaj infor*

maeyj oznajmił wielki wezyr ustnie ambasadoro

wi niemieckiemu, gdy mu zakomunikował odpo

wiedź ks. Bismarka, co następuje: r Porta przędło

żyła propozycyę rosyjską, jak o poufną i jako nie

swoją, bez żadnej uwagi, czy się na nią zgadza,

czy nie, lecz jedynie dlatego, że pochodzi ona od

jednego z mocarstw traktatowych. Postąpienie to

zgodnem było z calem zachowaniem się Porty,

która tylko to przyjmie za swoje i to uczyni, na

co wszystkie mocarstwa traktatowe się zgodzą.

Propozycya była rosyjska, uczyniona była Tnrcyi,

Tnrcya zapytała co na to mocarstwa, upraszała o

spowodowanie bodaj poufnego porozumienia się

mocarstw. Gdyby to się stało, wówczas Rosya

alboby nrzędownie propozycyę uczyniła — w ra

zie widoków, że będzie przyjętą, albo wcale z nią

nie wystani. Ks. Bismark dom aga się innej pro

cedury; Tnrcya m a drzędownie propozycyę uczy

nić; ależ Tnrcya wcale nie o swoje propozycyę

się upomniała, lecz o rosyjskie : więc raczej Ro

syę należałoby wezwać do urzędowego kroku, nie

Turcyę. Wynika ztąd, że Tnrcya nie chce sta

nowczo i nadał brać żadnej inicyatwy. Z Peters

burga donoszą zaś półurzędownie, że i Rosya po

rzuciła już propozycyę misyi jenerałów, czy ko

misarzy. Wiadomości tej można wierzyć, gdyż jest

loiczną; na zawód Rosya narażać się nie może.

Chciała ona, żeby Tnrcya jej wyciągnęła kaszta

ny z ognia, Tnrcya pozornie temu uczyniła za

dość; wydaje się tak, że ona sobie nieco pałce

oparzyła, ale właściwe fiasco dotyka Rosyi. T ru

dno, żeby car w takiej chwili miał gust i humor

wizytować cesarza niemieckiego.

Książę Ferdynand bułgarski trafnie ocenia sy

tuacyę, gdy sobie nic nie robi z Europy. Sprawa

bułgarska, o ile jest międzynarodową, weszła w sta

dyum chroniczne. Mocarstwa nie postanowią nic,

f*o najmniej aż do wyborów w Bułgaryi. Prze

bieg wyborów, ich rezultat, zachowanie się so

brania, stan umysłów w kraju, to będą dalsze

dane do ocenienia sytuacyi, z czego kiedyś jakaś

akcya dyplomatyczna może się wykluje. Rosya i

ks. Bismark rachują jednak na zamachy, na re

wnlueye: bodaj czy się nie przeliczą. Z ajścia osta

tnie w Zofii są wymowne, a dzisiejsi ministrowie

umieli już jako rejenci, nawet bez księcia, z hy

drą importowanych zamachów sobie radzić. Do

wiaduję się, że rząd wznowi proces przeciw Ka

rawełowowi o udział w zamachu na księcia Ale

ksandra. Proces był tylko odroczony na czas pro

wizoryum; teraz pod naciskiem opinii i gdy sta

nał stały rząd, nieda się dłnżej sprawy odwlekać.

Oburzenie przeciw Karawełowowi ma i ten spe

cyałny powód, że podpisał on jako rejent ukaz

zwołujący sobranie wielkie dla wyboru księcia, a

teraz neguje legalność sobrania.

Rumunia przyspiesza uzbrojenia; wydano roz

kazy względem dyslokacyi i mobilizacyi na wszel

kie wypadki. Mały kraj mnsi czuwać i być prze

zornym; Turcya jednak faktycznie się rozbraja,

ciągle woisko rozpuszcza. Manifestuje tem swoją

neutralność, ale i finanse nazbyt opłakano d te

go ją zmuszają.

W iedeń 16 września.

^Państwow%’ fundusz meli r*cviny.

—

Kapelani pr. kat

w korpnaaoh galicyjskich. — Bestanracya kościoła w Bieczu).

Już od dwóch lat ministerstwo rolnictwa w przy

znawaniu zasiłków zwrotnych i niezwrotnych z pań

stwowego fundnszu melioracyjnego na cele melio

racyjne pojedynczych krajów koronnych, postępo

wać musi z wielką rezerwą z obawy, aby nie po

paść w kolizyę t. j . nie przekroczyć granic, w któ

rych obrębie trzym ać się musi wskutek ustawy

państwowej z dnia 30 czerwca 1884. Ustawa ta,

jak wiadomo, utworzyła osobny państwowy fun

dusz melioracyjny, do którego w okresie dziesię

ciu lat (1885—18941 przekazywaną być ma z ogól

nego funduszu państwowego corocznie kwota

5CP.000 złr. Odsetki i raty pożyczek z tego Inn

dnszn ndzielanych wpływają doń napowrót, a su

my rozporządzalne i niewydane w ciągn roku

administracyjnego m ają być oddzielnie frnktyfiko

wane. W pierwszym roku po powstaniu funduszu

melioracyjnego nie wszystkie k raje koronne zainau

gnrowały tak intenzywną akcyę melioracyjną jak

Galicya, więc fundnsz ten zdawał się być aż nadto

wystarczającym na pokrycie potrzeb. I w drugim

roku jeszcze niektóre kraje koronne nie spieszyły

się z należytem wyzyskaniem dostarczonej przez

państwo możności podjęcia akcyi melioracyjnej na

szersze rozmiary. W r. 1886 jed nak nastąpił zwrot,

groźny dla rozporządza!nych zasobów funduszu

melioracyjnego, ale za to wielce zbawienny dła

interesów kultury. Wszędzie rozbudził się prąd

melioracyjny bardzo silnie, a minister rolnictwa

widział się zniewolonym nałożyć sobie rezerwę

w przyrzekaniu zasiłków i pożyczek na nowe

przedsiębiorstwa. Galicyjskie przedsiębiorstwa me

lioracyjne nie ucierpiały dotąd na tej rezerwie, bo

wszystkie nowe przedsiębiorstwa, o ile tylko od

powiadały wymogom prawnym i technicznym, otrzy

mały żądane zasiłki. Dziś jednak niemożnaby już

oczekiwać ziszczenia wszystkich życzeń w razie,

gdyby w naibliższych łatach tyle nowych melio

racyj corocznie powstawało, ile ich dotąd uchwa

lono. W kilku wypadkach specyalnych, inne pro

wincye obchodzących, minister rolnictwa w osta

tnich czasach dobitnie zaznaczył swoją rezerwę,

a nawet wprost zapowiedział, że jnż na cały sze

reg lat fundusz państwowy melioracyjny jest za

okupowany zobowiązaniami dotychczas zaciągnię

temi i przyrzeczeniami, które dawniej udzielone

po dopełnieniu wszelkich wymogów prawnych

wkrótce będą musiały być zrealizowane. Czem

większa wytworzy się dysproporcya między roz

porządzalnemi zasobami państwowego fundnszu

melioracyjnego a żądaniami poiedynczych krajów

koronnych, tem prędzej przyjdzie do tego, co już

od roku przewidywać zaczęto t. j . do podniesie

nia kwestyi, czy nie należy i zwiększyć i na dłuż

szy okres czasu unormować dotacye, które fun

dusz melioracyjny otrzymywać ma w myśl usta

wy z 30 czerwca 1884 z ogólnego funduszu pań

stwowego. Trudna to będzie sprawa, bo finanse

państwowe wymagają ciągle jakna]większej wstrze

mięźliwości w nakładach inwestycyjnych, ale z dru

giej strony ważne interesa ekonomiczne wymaga

ją w tym wypadku także pewnego ustępstwa.

Nie wiem, jakie w tej mierze panują opinie w ko

łach kompetentnych t. j . w m inisterstwie rolnictwa,

ale rzecz sama według wszelkiego prawdopodo

bieństwa nie pozwoli długo ociągać się z decyzyą.

Fundusz melioracyjny miał w swej genezie cha

rakte r pierwszej próby na polu całkiem nowem.

Skoro, jak fakta wykaznją, próba ta świetnie wy

padła, skoro prąd melioracyjny coraz więcej się

ożywia, polowicznemi środkami spra wa nie da się

załatwić.

Wszyscy biskupi grecko-katoliccy z Galicyi

wystosowali do ministerstwa wojny przedstawienie

przeciw obecnej organizacyi posad duchownych

w armii. Biskupi galicyjscy żalą się mianowicie,

że Rnsini m ają tylko kapelanów w armii, a wyż

sze miejsca są zarezerwowane dla duchowieństwa

rzym. kat. W memoryale postawiono żądanie, aby

zmieniono organizacyę posad duchownych dla kor

pusów galicyjskich w sposób czyniący zadość po

trzebom rzeczywistym i obecnie wrzekomo nie

przestrzeganej zasadzie równouprawnienia obrząd

ków.

Sprawa restauracyi starożytnego kościoła w Bie

czu wytoczoną została przez konserw atora przed

centralną komisyę dla pomników historycznych i

sztuki, która odniosła się w tej sprawie do mini

sterstwa oświecenia. Obecnie, g dy preliminarz pań

stwa na r. 1888 jest jnż prawie ułożony, minister

oświecenia nie mógł dać stanowczego przyrzecze

nia co do wysokości subwencyi państwowej, —

oświadczy} jednak, że zajmie się tą sprawą i na

razie zarządził zabezpieczenie tych środków, ja

kich w myśl ustawy o konkurencyi kościelnej inte

resowane strony dostarczyć winny.

Czytamy w Gazecie Lwowskiej:

Lwowska Izba handlowa i przemysłowa wybrać

ma tego roku reprezentanta swoich interesów do

Rady państwa. Wczoraj po południn odbyło się

więc w Izbie poufne porozumienie członków, za

proszonych przez prezesa Izby, p. Simona, a za

razem przedstawienie jednego z kandydatów, któ

rym był p. Neuman, konsul w Kairze.

—

Na po

siedzenie to przybyło członków kilkanastu, a pre

zes Izby p. Simon, przedstawiając p. Neumana,

sprostował przy tej sposobności rozmaite mylne

wersye, które uprzedziły wystąpienie kandydata.

Prezes Izby skonstatował zatem, że p. Neuman

jest Lwowianinem, tutaj rozpoczął służbę, j ako

urzędnik Namiestnictwa i jes t ze stosunkami kraju

obeznany dokładnie. Następnie członek Izby p. Gu

brynowiez, wywiązał się z polecenia kolegów, in

terpelując kandydata, czy nie uważa, iż stanowisko

jego mogłoby go kiedyś postawić w kolizyi, gdy

by przyiął mandat i obowiązany był bronić inte

resów ekonomicznych kraju. Przytem przytoczył

interpelant przykład z czasn, gdy z Izby był po

słem ś. p. Raczyński, który się widział zniewolo

uym złożyć mandat, kiedy kolizya przewidziana

zaszła. P. Neuman odpowiedział, iż gotów zawsze

zachować się lojalnie względem przyjętych obo

wiązków, a za rękojmię postępowania niech służy o

świadczenie, iż w razie, gdyby go wyborcy ob

darzyli zaufaniem, wstąpiłby do Kola polskiego.

Obowiązek zaś obrony interesów ekonomicznych

kraju rozumie się sam przez się. Z drugą inter

pelacyą wystąpił członek Izby p. Piepes, zapytu

jąc, czy w razie, gdyby tego wymagały interesa

kraju, ka ndydat byłby za upaństwowieniem kolei

Karola Ludwika, na co p. Neuman dał odpowiedź

zadawalniąjącą członków, obecnych na zebraniu.

Na tem skończyło się posiedzenie i o ileśmy się

dowiedzieli, nie z apadła żadna stanowcza de

eyzya.

Wycieczka Węgrów do Krakowa.

Najj. Pan postanowieniem z d. 13 września b. r.

zamianował profesora przy drugiem gimnazyum

państwowem we Lwowie Manuela Kiszakiewi

cza dyrektorem gimnazynm państwowego w No

wym Sączu.

W sprawozdania z czwartkowego posiedzeuia

budapeszteńskiego wydziału m unicypalnego, za

mieszczonem w Pester Lloydzie, czytamy co na

stępuje :

Starszy notaryusz Markus odczytał nadesłane

do municypium zaproszenie odwiedzenia wystawy

krakowskiej, poczem zabrał glos reprezentant

Mattyus. W mowie przerywanej często okrzy

kami eljen, zaznaczył on sympatye i tradycyjne

ścisłe stosunki, które przez wieki naród polski

z węgierskim łączyły, a którym Polacy przez na

der liezuy odział, jaki wzięli w zwiedzaniu naszej

Wystawy krajowej, dali niedawno tak imponujący

wyraz. Naszym obowiązkiem je s t serdeczność od

wzajemnić serdecznością (Głosy: T ak jest), a te

raz gdy Polacy z taką uprzejmością zaprosili nas

ua swą Wystawę, wezwaniu temu w możliwie li

cznym komplecie zadość nczynić. (Żywe oklaski).

Z oklasków, jakiemi szanowne jeneralne zgroma

dzenie moje skromne wywody przyjęło, wnoszę,

iż mogę być pewnym ogólnej aprobaty, jeśli uczy

nię następujący konkretny wniosek: Wydział mu

nicypalny ma być na Wystawie krakowskiej re

prezentowanym przez możliwie liczną, ale najmniej

z 30 członków złożoną depntacyę, do której prze

wodnictwa uprosić należy naczelnego burmistrza,

lub gdyby ten nie mógł wyjechać, w takim razie

na czele deputacyi ma stanąć jeden z burmistrzów.

(Oklaski). Dalej upraszam, aby szanowne zgroma

dzenie j ene ralne sposobem uchwały oświadczyło,

iż widziałoby bardzo chętnie, aby obywatele sto

licy w możliwie wielkiej liczbie do deputacyi mu

nicypalnej się przyłączyli i w ten sposób tym ze

wnętrznym znakiem objawili Polakom braterskie

uczucia, jakiemi są ożywieni. (Oklaski).

Prezydent i naczelny burmistrz Ratb zauważa,

iż ze względu na swe stanowisko nie mógłby się pod

jąć zaszczytnej misyi przewodniczenia deputacyi,

Alfred książę Windisch-Graetz

Feldmarszałek austryacRI

1787-1862.

(4)

(Ciąg dhlszy).

Ósmego października wieczorem otrzym ał Win

disch Graetz wieść o wypadkach dwoma dniami

pierwej zaszłych w W iednin, o zamordowaniu

Latonra i zwycięstwie ruchu. Zdecydowany iść na

Wiedeń, rozkazał obsadzić linie kolei żelaznej i

koncentrować wojsko na dawno oznaczonych pun

ktach. Niebawem nadeszło doniesienie o szczęśli

wem przybyciu cesarza do Ołomuńca. Tam też po

słał radę, aby cesarz, nie wdając się w układy

z sejmem, przywołał ks. Feliksa Scbwarcenberga

i jemu się powierzył.

Nowiny ze stolicy były niewesołe. Miasto w rę

kach powstańców sposobiło się do zaciętej obrony.

Garnizon, wraz z korpusem Jelaczica, liczącym

20,600 ludzi, zajmował okolice Belwederu, lecz

przewidując bliskie nadejście armii węgierskiej,

dążącej na odsiecz W iedniowi, dowódcy mówili

o cofnięciu się pod Krenw. W indisch-Graetz pole

cił im trzymać się do ostatka, sam zaś pospieszył

do Ołomuńca dla naradzenia się z dworem. W na

radach proponowano dwie drogi. Stary Klibeck ra

dził rozwiązać sejm , ogłosić całą monarchię w sta

nie oblężenia, oddać Windisch-Graetzowi d ykta

turę i uformowanie gabinetu. F eliks Schwarcen

berg radził utrzymać istniejący porządek, sejmn

nie rozwięzywać, tylko przenieść sejm z Wiednia

do jakiego miasteczka spokojnego i starać się (

rychłe przyjście do skntku konstytucyi, drogą kom

promisu między rządem i sejmem. W ybrano sy

stem Schwarcenberga, który objął nieco później

prezesostwo gabinetu. WindiBch-Graetz, mianowany

feldmarszałkiem i naczelnym wodzem a rm ii, z wy

jątkiem włoskiej, postawił w arunek, że ministe

rynm nic ważnego bez jego wiedzy i z,gody nie

przedsięweżmie — i bez zwłoki udał się pod

Wiedeń.

W Hammersdorf stanęły przed marszałkiem

dwie deputacye; jedna złożona z członków par

lamentu frankfurckiego i ofiarująca pośrednictwo

swoje; druga od gwardyi narodowej i legii aka

demiekiej, z propozycyą zawiązania układów. Pie r

wszym marszałek odpowiedział, że Austrya po

średnictwa cudzego nie potrzebuje i sama swój

byt obronić potrafi. Drngim oświadczył, że i on

pragnie zgody, ale nie odstąpi od tego, co zażą

dał dwoma dniami pierwej wydanej proklamacyi,

to jest, od poddania się miasta. Nazajutrz po tych

rozmowach, Wiedeń był przez wojska cesarskie

obsaczony. Przed upłynięciem j ed nak czasn, zo

stawionego miastu do namysłu, gwardya narodowa

zaczepiła oblegających, którzy przy tej okazyi

jeszcze bardziej obręcz, otaczającą miasto, ści

snęli. Powtórna odezwa marszałka znowu chybiła

celu. W ładze miejskie żądały usunięcia wojska

z zajętych ulic; w odpowiedzi na reskrypt cesar

ski, odraczający sejm i przenoszący miejsce obrad

do K romieryża, sejm ogłosił się nienstającym i

postanowił obradować w Wiednin; nadzieja od

sieczy węgierskiej i powstańczych oddziałów,

z prowincyj spodziewanych, uwodziła umysły,

rozbałamucone od długiego czasu, i wierzące mo

cno, że przemogą Windisch Graetza, jak przemo

gli Latonr’a.

Po ataku 28 października i odniesionych tego

dnia przez wojsko korzyściach, mocno osłabło

w mieście zaufanie we własne siły, wyn’kły nie

snaski między władzami i komendantami powstań

czymi. Rada miejska, na współkę z gwardyą na

rodową, wysłała deputacyę do głównej kwatery.

Windisch Graetz nie odstępował od swego warunku,

zdania się na łaskę i niełaskę. .Orzech był twardy

do zgryzienia, bo mnóstwo ludzi miało pełno ró

żnych sprawek na sumieniu, i szło o głowy przy

wódców, którzy, j ako obcy, albo jak o zbiegowie,

nie chcieli spotkać się z sądami wojennemi.

W nocy z 29 na 30 października, powtórna de

pntacya przybyła podpisać kapitulacyę, nie będąc

wszakże pewną, czy się na to zgodzi strona bez

pośrednio interesowana, mianowicie rewolucyoniści

i proletaryusze, niemąjący nic do stracenia i

którzy w samej rzeczy poddać się nie zamierzali.

Nadto rankiem armia węgierska rozpoczęła kroki

nieprzyjacielskie, a wtedy walka na wszystkich

punktach zawrzała i skończyła się dopiero naza

jutrz, porażką Węgrów, homhardowaniem i wzię

ciem szturmem miasta.

Windisch-Graetz postępował według własnego

przekonania i pełnił swoją powinność; na arm aty

używał armat, na gwałt gwałtu i co zapowiedział,

tego dotrzymał. Wina krwi rozlanej i szkód zrzą

dzonych spada n a tego, kto pierwszy odwołał się

do wyroku siły. Styl i ton odezw Windisch-Grae

tza był twardy, ale język władz powstańczych nie

odznaczał się ani doborem wyrażeń, ani umiarko

waniem ; strzelano do siebie nawzajem słowami i

kulami. Gdyby Windiscb-Graetz był wpadł w ręce

powstańców, straconoby go albo’ bez są du , albo

na mocy wyrokn sądu narodowego. Po wzięciu

Wiednia, on wykonywał prawo miecza. Nie mógł

płazem puścić zbrojnego oporu przeciwko legalnej

władzy, napaści na wojsko, skrytobójstw, dezercyi,

morderstwa Latour’a. W edług podań dotąd obie

gających, represya miała być niesłychanie srogą

Tymczasem w ciągu czterech miesięcy, od po

czątku listopada 1848 r. do końca marca 1849,

sądy wojenne w ydały 118 prawomocnych wyro

ków. W listopadzie stracono 8 osób, w tej liczbie

dwóch prostych żołnierzy dezerterów; w grudniu

osób 4, między niemi trzech żołnierz.y za dezercyę

i skrytobójstwo; w styczniu dwóch żołnierzy de

zerterów i krawca ;p udział w powstaniu i ukry

cie broni; w lutym trzy osoby za ukrywanie broni;

w marcu powieszono trzech morderców L atour’a.

Dalej, skazano 15 osób na ciężkie więzienie i 16

na lżejsze, od roku do lat dwunastu. Reszta wy

roków opiewała na kilkomiesięczne więzienie i

krótkotrwały łub domowy areszt. Pomiędzy stra

conymi powszechną wzbudzał sympatyę Messen

hauser, dowódca gwardyi narodowej, człowiek

niecodzienny, który sam się oddał w ręce władz;

prz,eciw niemu przemawiała ta okoliczność, że był

dawniej oficerem i występując z wojska austrya

ckiego, podpisał rewers, jako nigdy walczyć nie

będzie przeciwko domowi panującemu, ani jego

wrogom pom agać; może też przypłacił głową za

wodzów powstania, którzy uciekli. Jełowicki zo

stał schwytany na rogatce, gdy wyjeżdżał jako

służący jednego z deputowanych galicyjskich; po

dobno zdradziły go faworyty, których nie chciał

zgolić; w jego osobie ukarano wędrowną rewolu

eyę kosmopolityczną. Dwaj dziennikarze radykał

ni, Becher i Jelli nek , sowicie zarobili na odwet.

Robert Blum, depntowany parlamentu niemieckiego

i jede n z pośredników, przysłanych z Frankfurtu,

należał do najbardziej krwiożerczych krzykaczy i

apostołów metody, streszczonej w wynalezionym

przez siebie terminie: Lato urisiren. Jego kolegę

Froebla, Windisch-Graetz ułaskawił, co cbętnie ro

bił, ile razy znajdował się do tego słuszny powód.

Opatrzność wybrała mnie za narzędzie, —

miał

mawiać często, —

ale doznaję prawdziwej ulgi,

gdy mogę ocalić jaki e życie ludzkie, w porze,

kiedy tyle lndzi ginie.

VI.

Od bitwy pod Schwechatem nie pozostawało naj

mniejszej wątpliwości, iż Węgry tylko siłą oręża

mogą być odzyskane. Dawno o tem przeświad

czony, Windisch Graetz zaraz po wzięciu Wiednia

rozpoczął przygotowania do zimowej kampanii, na

j którą wyruszył z początkiem drugiej połowy

grudnia. Tymczasem zaszły w Austryi ważne

zmiany, uformowanie gabinetu Schwarcenberg-Sta

dion i abdykacya cesarza Ferdynanda.

Prezes gabinetu, Feliks ks. Schwarcenberg, był

ze wszech miar niepospolitym człowiekiem. Uro

dzony w 1800 roku, wcześnie rozpoczął służbę

wojskową w pułku kirasyerów swego wuja i szwa

gra Windisch-Graetza. Gorącego temperamentu i

trudny w pożyciu, m iał mieć niejedno starcie

z pułkownikiem, który jeszcze długo potem budził

w nim rodzaj instynktowej bojażni. W 1824 roku,

po sześcioletniej służbie, znudzony wojskowością,

przeniósł się do dyplomacyi i nową karyerę roz

począł w Petersburgu. Tam, przy wstąpieniu na

tron cesarza Mikołaja, zdarzył się przypadek bar

dzo nieprzyjemny dla ambasady austryackiej i

dla samego Scbwarcenberga. Jeden z uczestników

spiskn grudniowego, ks. Trubeckoj, był szwagrem

ambasadora austryackiego. Na domiar złego, kie

dy straż przyszła aresztować Trubeckoja, Schwar

cenberg z nim i kilkom a oficerami rosyjskimi

grał w karty na głównym odwachu. T ak się tem

naraził Mikołajowi, że musiał natychmiast opuścić

Petersburg, a w kilkanaście lat później cesarz

odmówił przyjęcia go jako ambasadora przy sobie.

Za powrotem z Rosyi, popłynął do Brazylii, zkąd

po kilkodniowym pobycie czemprędzej wrócił do

Europy. Wysłany z misyą do Lizbony, w począ

tkach rejencyi Don Migneta, popierając rejenta,

poróżnił się z ludem tamtejszym, który go na n

licy potraktował kamieniami. W 1828 r. przydzie

lony został do ambasady londyńskiej. Pobyt

w Anglii zakończył się w roku następnym roz

głośną awanturą. Romans z lady Ellenbourogh

spowodował translokacyę Schwarcenberga do Pa

ryża, m ilady porzuciła m ałżonka, wynikły z tego

chodzące skutki i skandaliczny proces, zarazem

kwasy między kochankami i zerwanie. Schwarcen

berg się nigdy nie ożenił, ale też nigdy pociechy

szukać nie przestał.

BC«a«u wychodzi codziennie wieczór, wyjąwszy niedziele i dni świąteczne.

Oddtielne ^ ra ^za8Uy0 zapas starczy, w Krakowie po 10 o., we Lwowie lnb %przesyłkę pocztowę 12 o.

Prenumerata wynosi:

.......................................

"°T%!°1

* do Włoch, Francyi, Anglii, Belgii, Szwajcaryi, Turoyi

28*"

7*"

8 Zfr’

i innych państw, należących do związku pocztowego . .

32 zfr.

8 zfr.

3 zfr.

Prenumeratę prayjnt_wj_e się tylko od 1-go do oita nlege dnia w miesiącu.

Blaty z pieniędzmi i przekazy pieniężne na prenumeratę i ogłoszenia inseraty) uprasza się nadsyłać

franco do Admimstracyi Czasu w_ K rakowie.

—

Listy reklamacyjne nie,, ,ieczgtowane n i e p o dleg ają

opłacie pocztowej.

—

Listów niefrankowanych nie przyji uje się.

Rękopluańw nadsyłanych nie zwraca się.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку