Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 408 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

War» m

Krafe((w 17 List»nah - P!atek.

Ktk 1854.

* -* - Krakowie

Poniedziałki i dni następujące po

Cena:

werakOwik miesięczna 1 złr. 30 kr. — kwartalna 4 złr.

vkkajo kwartalna razem ’z przesyłką pocztową 5 złr. m . k.

Przedpłata

pixyjmuje się w księgarni Józefa Czecha przy Głównym RynkuN. 453.

Fieniądze przesyłają się francopocztą wprost do bióra expedycyi czasu

wyraziwszynakopercie,prenumeracyjne pieniądze".

i "przy-j

ogłoszeniA) wodo-*WT) odezwy wszelkiego rodzaju.

doniesienia li af- okie, księgarskie, handlowe, przemysłowe) rolnicze itp.

uwiadomienia tące się sprzedaży, kupna, dzierżaw itp.

* * opłatą

od wiersza petytowego

za jednorazowe

umieszczenie po 4 kr. następne po

3 kr.

—

zdopłatą po 10 krajcardw za każdąpublikacyą na stępel rządowy.

Listy

nts/rankotoanenle]trzyjmująli(, wyjąwszy od stałychlub znanych korespondentów.

Numer pojedynczy kosztuje 10 groszy.

Kraków 16 listopada.

W mowie tronowej Króla Belgijskiego,

któreśmy w onegdajszym podali numerze,

są dwa punkta zasługujące na uwagę.

Pierwszy tyczący się polityki zewnętrznej,

jest oświadczeniem, że Belgia w obec wy

padków jakie się gotują, neutralność swoją

przez wszystkie mocarstwa uznaną nadal

zachowa. Oświadczenie to tak wyraźne tem

więcej uderzyć musiało, gdy powszechnem

mniemaniem dotąd było, że Belgia neutral

ną zostaćby nie mogła, ż.e nawet w pe

wnych ewentualnościach udział jej wypły

wał tak jasno z natury rzeczy, iżbyłyjuż

w tym względzie między rządem belgijskim

a rządami z ’.chodniemi pewne porozumienia.

Wyrazy KrólaBelgijskiego wyrzeczoneprzy

otwarciu Izb nadniu7b. m . zdająsięwprost

zaprzeczać tej opinii.

Możnaby wprawdzie nieprzywiązywać do

nich tyle wagi, ile że wiemy jakdalece mo

wy tronowe są formalnością iczęstokroć nie

majągłębokiego politycznego znaczenia. Lecz

drugi punkt tyczący siępolityki wewnętrznej,

popiera powyższe oświadczenieistawia nie

jako rękojmię, że niejest wcale czczym wy

razem , ale opartym naprzewidzeniu dalszych

wypadków. Znajduje się bowiem w mowie

Królewskiej niejako zaręczenie, iż położenie

krajujest takie, że nie potrzeba ani nowych

podatków, ani też powiększeniadawniejszych.

j\iewchodzącjakdalece oświadczenie toprze

mawia za pomyślnością kraju, pominąć nie

można, że odpowiada ono zupełnie owejpo

lityce zewnętrznej neutralnej z góry zapo

wiedzianej, i zdaje się jakoby było wyrze

czone w tej pewności, iż wypadki któreby

system ten polityki zewnętrznej zmienić mu

siały, nie będą miały miejsca. Jesttoto*sa

mo jak żeby powiedzieć, że środkowa Eu

ropapomimo wojennych wypadków na mo

rzu Czarnem i Baltyckiem i nad Dunajem

zostanie spokojną, i potrafi utrzymać to sta

nowisko, które jedynie obronić zdoła od nie

szczęść i klęsk jakie wojna ogólna europej

ska sprowadzić może.

W sprawie Wschodniejprzekonaliśmy się

jaż nadto, że nic nie jestpewnikiem, aniteż

i nie bierzemy za takowy ducha, któryprzebi

ja w mowie tronowejKróla Leopolda. Za

psujemy ją tylko jako rys sytuacyi chwilo

wej odpowiadający z resztą usiłowaniom

państw Niemieckich; przyszłość tylko wyka

że jak dalece usiłowania te pomyślnym u

wieńczone zostaną skutkiem.

Według ostatnich wiadomości z Rzymu

wnosićby można, że wojskafrancuzkieiau

stryackie zamierzają opuścić Państwo Pa

piezkie. W szelako zdaje się, że gdyby to

nastąpiło, to w taki sposób, że załoga fran

cuzkapozostałabyjeszcze w Civita-Vecchia,

a austryacka w Ankonie. Jak mówią, pułk

jeden francuzkipozostałby nawet w Rzymie,

a pułk austryacki w Bolonii.

W takich warunkach osobyświadome sto

sunków krajowych utrzymują, że pomimo ca

łej niepewności chwili obecnej, następstwa

z ewakuacyi krajów papiezkich przez wojska

obce zajętych, nie powinny wzniecać obawy.

Wojsko papie/,kie nowo zorganizowane, mo

że wystarczyć na utrzymanie porządkuibez

pieczeństwa, zwłaszcza gdy będzie poparte

moralną powagą pozostałych garnizonów.

W każdym razie stosunki w jakich zostaje

gabinet Watykański z gabinetami Wiedeń

skim i Paryzkim, są dostateczną rękojmią,

aby być pewnym, że nic przedsięwziętem

w tej mierze nie zostanie, bez wyraźnego

przychylenia się Stolicy Apostolskiej. Jeżeli

więc opuszczenie Państw Papiezkich przez

wojska obce na.stąpi, to zapewne dla tego,

iż jednozgodnie uznanem zostanie, że chwila

do teg( jest stosowna, a siły jakiemi roz

porządza rząd Papiezki i ostrożności zo

stawiono w oddziałach wojska francuzkich i

austryackich, wystarczą na zasłonienie wła

dzy Piu_a IX przed wszelkiemi zamachami,

na jakieby się nieprzyjaciele jego targnąć

ośmielili.

-1i’ii »

Lwów 13 listopada. Jego Cesarzewiczowsks

Mość Arcyksiążę Karol Ludwik powrócił dzi

siaj z rana b J Excel, panem Namiestnikiem J W.

hrabią Gołuchowstim z podróży w Brzeżańskie

i Tarnopolskie.

—

W miesiącu październiku 1854 r. w pły

nęły do Iwowskićj głównej kasy krajowej na

budowę kościoła w Wiedniu ku pamięei szr zę

sli*ego ocalenia J. C. K. Ap. Mości następu

jące dalsze składki:

*Miasto Stryj złożyło 100 złr.,

p. Golimen

towicz c. k. asystent kancelaryjny 10 kraj*,

p. Winnicki Hieronim mandataryusz z Zazuli

niec 1 złr., p. Antoni Z ’mmermann z Husiaty

na2złr.48kr.

Kraje Czarnomorskie.

Oprócz podanego już raportu ogólnego o w )’

CZĘŚĆLlTEMCKO-ARmncm.

POLSKIE BORY.1

(Opisanie lasów Królestwa Polskiego i (wuber

nij zachodnich Ces. Rosyjskiego pod względem

historycznym, statystycznym i gospodarczym,

ułoione przez A. Polujańskiego urz. les.

T. I.

Warszawa 1864 r.)

W innych krajach oddawna urządzonych admini

stracyjnie, oddawna oiesaących li t porządnemi nau

kowemi zakłady, kwitnącą i rozpowszechnioną litera

turą, rokrocznie wychodzą najdokładniejsze rysy

statystyczne we wszystkich gałęziach krajowego go

spodarstwa wydawane bądź staraniem rządu, bądz

osobnych naukowych towarzystw. Co się zaś tycie

monografii różnych miast i prowincyj, niemniój etno

graficznych poszukiwań, takowe od bardzo dawnych

czasów istniejąc, coraz stają się poprawniejszemi i

dokładniejszemi, a tem samem tworzą najwierniejszy

obraz całego państwa. Weźmy między innemi Fran

cva a znajdziemy tam na każde prawie departa

mentowe miasto kilka lub kilkanaście (siósownie do

ważności i historyczności miejsca) monografij, spo

rządzonych w rozmaitych epokach; a co opisów o

sobnyoh prowincyj i malowniczych i statystycznych

i historycznych! a oo badań w każdej gałęzi ozy

gospodarstwa, ozy przemysłu, czy fabryk, ozy gór

nictwa , czy leśnictwa! źe aź ogrom ten materya

łów mogący złożyć ogromną bibliotekę, nieda się

prawie wcielić dziś w jedną całość — niemniej j e

dnak w pojedynczyoh dokładnie obrobionych czę

ściaoh i gałęziach, oddaje najznamienitszą przysłu

gę w łatwóm poznaniu i ocenieniu wszystkich sił

produkoyjnych narodu.

U nas rzeczy miały się i mają przeciwnie. Zna

jomość naszego kraju ograniczała się dawniój na

bardzo powierzchownych opisach i’datach, będących

raezój próbką styiu historyka jeografa, niż st*ty

stycznem badaniem. Długi czas jeden nieledwie

Święcki, pominąwszy dawniejszych, jeszcze mniój sy

stematycznych , był alfą i omegą ogólnego opisu sta

rożytnej Polski. —

Po nim, Baliński i L’piński w ob

szerniejszóm już dziele, złożonem z nowo wygrze

banych materyałów po archiwach miejskich, posu

nęli się dobrze dalój, dostarczając szczegółów na

rzetelnych poszukiwaniach opartych. — Równocześnie

pojawiały się lepsze opisy miast i prowincyj, podróże

malownicze, i naukowe w celu poszukiwań archaologi -

cznycb, geologicznych i botanicznych.— Wosobnójzsś

gałęzi gospodarstwa krajowego ukazało się wybor

ne górnictwo Łabęckiego.—

Wszystko to materyał

jeszcze zbyt szczupły i niedostateczny, ale przygo

towujący nadal umysły do pracowania na tychże

drogach. Że pożyteczny popęd ten raz dany nien

stał, dowodem najświeższym jest nowe dzieło p,

Połujańskiego: Opisanie lasów K rólestw a Pol

skieg o objęte w pierwszym tomie, — inne trzy to

my obejmujące lasy gubernii Wileńskiój, Kowień

skiój, Mińikiój, Grodzieńskiój i Podolskiój— będą

ce już w druku, niebawem przedstawią cały obraz

bogactwa leśnego na tym wielkim obszarze od Wi

sły do Dźwiny. Aczkolwiek autor zamierzył sobie

mówić tylko o lasach pod względóm statystycznym,

ekonomicznym, fabrycznym itp. jednakowoż niechcąo

przedmiotu tego dawać wosohłem odosobninn u, u -

mi?I przez wzgląd, jak niedo?tatecznemi są u nas

statystyczne opisy, jaki brak panuje wszelkich wia

rogodnych źródeł i dat, połączyć jeszcze inne ga

padkach w Krymie na dnin 25go października,

In w a lid R u sk i zamieszcza obszerniejsze jeszcze

sprawozdanie, poprzedzone temi słow y:

,,l)!a uzupełnienia pierw szego pobieżnego

przedstawienia bitwy dnia 25go października,

dajemy szczegółowy raport jenerał-porucznika

Liprandego dowódzcy 12 ej dywizyi piechoty.

Wraz z raportem tym nadesłanym przez księ

cia M enszykowa JCMć przyjął chorągiew tu

recką i sztandar, o których w raporcie mowa.

j,Od 25go do 27go włącznie nieprzyjaciel

nic nieprzedsię wziął naprzeciw stanowisku za

jętemu za plecami jego precz korpus jenerał*

orucznika Liprandego. W ciągu tych dni, ogień

atcryj angielskich na Sebastopol był znacznie

s łabs zym aniżeli w dniach poprzednich. Bate

rye francuzkie nie ustawały dalej w dość ży

wej kanonadzie swojój, ale jak dawniej tak i

teraz nie wyrządzali nam szkód dotkliwszych.

Artyleryą nasza odpowiadała z takim skutkiem,

że jedna z bateryj francuzkich nowo urządzona

po dnia 23 t. m. odległa na 200 sążni od ba

styonu nr. 4 i przeznaczona dla 3 0 około dział,

w skutku morderczego ognia kartaczowego zpo

mienionego bistyonu nie m ogła być azbrojoną

po dzień 27go t. m/*

Wzmiankowany powyżej raport jenerał-po

rucznika Liprandego przesłany księciu Mensey

kowowi w dnia 26 października brzmi:

,,Na mocy rozkazów Waszej Wysokości woj

sko dywizyi pod moje oddanei rozkazy jak nie

mniej przydzielone do niej wykonało na dniu

25 października powszechny ruch naprzód ze

wsiCzargun i uderzyło na fortyfikacye na wzgó

rzach otaczających dolinę Kadikoj. Odnośnie do

rozporządzeń, którem dniem poprzednio wieczór

poczynił na dzień następny, wszystkie wojsko

tego oddziału ruszyło rano o 5ej ze wsi Czor

gun dwoma wąwozami. P ułk strzelców ukraiń

skich pod rozkazami jsnerał-m ajora Lewuekie

go maszerow ał z 4ma działami baterii pozy

cyjnej nr. 4 i z 6 ma lekkiej bateryi r;r. 6 głó

wnym parowem wiodącym od Czorgonu do K a

dikoj. W ojska te postępow ały równo, a zbliży

wszy się do wzgórzów kadikojskich rozpoczęły

ogień przeciw redutom nr. 1 i 2. Po nich ruszy

ły w pochód pułk pieszy azowski i 4ty batalion

pułku naddnieprskiego z 4ma działami bateryi

pozycyjnej nr. 4 i z 6m% lekkiej bateryi nr. 6

pod wodzą jenerał-m ajora Siemiakina. Drugim

parowem prowadzącym w dolinę B ajdara po

szły pod rozkazami jenerał-m ajora Gribbe trzy

pierw sze bataliony naddnieprskiego pułku pie

choty z6 m a działami 6ej lekkiej bateryi i 4ma

działami bateryi pozycyjnej nr. 4 , jedną sotnią

53go pułku kozaków dońskich i szwadronem

zbiorowego pułku ułanów. Jenerał-m ajor Grib

be posuwając się naprzód obsadził wieś Ko

mory, w ysław szy sotnię kozacką w kierunku

doliny B ajdara. Równocześnie z tym ruchem,

jenersł-m ajor Siemiakin zająwszy pozycyę na

lewem skrzydle pułku ukraińskiego, wsparty o

goiem artyleryi i łańcuchem tyralierów złożo

fęzie krajowego gospodarstwa s leśnictwem spowi

nowacone. Uważać więc dzieło jego możemy jako

ogólny zarys statystyki całego kraju, który z jednej

strony dałby się dopełnić statystyką W. Księstwa

Poznańskiego przez Ludwika P!atera, s z drngiój....

ale na nieszczęście niemamy żadnój statystyki Ga

licyi w naszym języka.

Wprawdzie pisał ją kie

dyś śp. ksiądz S:arozyński, daty wszakże w niój za

warte niestosują się do dzisiejszego stanu prowin*

cyi — chyba tylko jedne historyczne poszukiwania

mogłyby dziś zainteresować, gdyby to dzieło wyr

danóm kiedy zostało.

Jak ważną jest gałąź gospodarstwa leśnego, nie

potrzeba tłumaczyć, tak samo, jak niepotrzeba do

wodzić ważności książki dającój nam poznać w nsj

drobniójszych siciegółach to bogactwo krajowa -

porządny z resztą gospodarz potrzebuje dokładnie

wiedzieć oo ma i w jakim stanie, aby wiedział jak

dochodem szafować, i gdzie ręki pilniejszej doło

iyć. Przybywa tu jeszcze i ten niemały wzgląd, iż

rozpowszechnienie takiego dzieła zastanowi uwagę

niejednego z właścicieli nad potrzebą pielęgnowania

lasów, a czej niezniszozy pacującą z dawien dawna

obojętność i lekceważenie tego daro naszój ziemi.

Posłaohajmy śpiewaka ziemiaństwa, jak on się żali

na niszczycieli lasów:

Przeklinam d!oń napastną, która zapomina,

Źe za jednym zamachem kilka wieków ścina;

W alą się dęby wierzchy kryjące w obłokach,

Niestrawil płomień zwloków leżących na zwłokach,

A już nowy ród pada od zawziętćj dłoni,

Lipa utraca korę , olsza liście roni,

Brzoza w chwili rozwicia ciosem świdra ginie

I sok, co miał liść żywić,jak Izyna dół płynie.

Narzekał na tegwałty zadawnego czasa

S a t y r , co go wychował wieszcz z Czarnego lasu,

nym z 2ej kompanii batalionu ’strzelców wraz

ze strzelcami azowskiego pułku piechoty, po

szed ł szybko z tym ostatnim pułkiem w dwóch

szeregach kolumnami rotowemi do atakn, tak iż

tylko sto kroków zostało wolnych między obu

szeregami, gdy tymczasem trzeci szereg utwo

rzony został z Igo batalionu pułku azowskiego

pieehoty i 4go batalionu pułk u naddnieprskiego.

Zbliżywszy się tym sposobem nie dalej jak na

150 kroków ku wyżynom przez nieprzyjaciela

umocowanym, jenerał-m ajor Siemiakin przypu

ścił atak. Kompanie rzuciły się nagle i o 7 i pół

w wieczór pułk azowski zatknął chorągwie

swoje na fortyfibacyach. Ł upy tego dnia skła

dały się z 3ch dział wałowych i jeduego po

towego. Strata nieprzyjaciela w tej reducie wy

nosiła w samych zabitych przeszło 170.

pdównocześnie nieprzyjaciel w obec nagłości

z jaką główna reduta wziętą była i widząc

posuwający się pułk strzelców ukraiński, opu

ścił reduty nr. 2 i 3 (]pierwsza 2ms, druga 3ma

działami najeżone), a wojska nasze natychmiast

wzięły je w posiadanie. Odeski pułk strzelców

z lekką bateryą nr. 7 pod rozkazami pułkowni

ka Skuderi postąpił przeciw reducie nr. 4 , ale

przelękły nieprzyjaciel nie cz ek ał i w tym pun

kcie naszego napadu i zostawił redutę z 3ma

działami. Nieprzyjaciel zostawił również we

wszystkich redutach namioty sw oje, zapasy

prochu i n arzędzia inżynierskie.

,,Natychmiast po zdobyciu redut, nakazałem

wojsku, aby się w nich usadowiło. Nakazałem

bezzwłocznie zrównać z ziemią redutę Nro 4,

gdyż wystaw ała naprzód nazbyt daleko, tudzież

kazałem zagwoździć jej działa , potrzaskać koła

lawet i same działa zrzucić ze szańcu. Po u

skutecznieniu tych rozkazów wojsko które by

ło zajęło tę redutę, wróciło napowrót w sze

regi reszty korpusu.

_ Brygada huzarów 6ej lekkićj dywizyi jazdy

pod rozkazami jen.- por. Ryżowa, która towarzy

s zy ła oddziałowi, rozstawioną została na lewem

skrzydle w tej linii bojowej wraz z lekką kon

ną bateryą Nr. 1 2 i bateryą pozycyjną kozacką

Nro 3* VV czasie posuwania się wojsk naprzód

artylerya dońska postąpiła nagie i zająwszy

staaowisko dobrze mierzonym ogniem swoim,

przyłożyła t ’ę do skutecznego ogólnego napadu.

,,Skoro wszystkie reduty wziętemi zostały,

kazałem jeździe z pierwszym pułkiem kozaków

uralskich i trzema sotniami 53 pułku duńskich

kozaków iść naprzeciw obozu nieprzyjacielskie

go leżącego na drugićj s?adzistości góry. Ja zd a

nasza posunęła się szybko aż pod sam obóz;

ale przyjęta na skrzydle preez ogień tyralier

ski nieprzyjaciela, a na przodzie przez jazdę

angielską zmuszoną została wstrzymać się, i na

stępnie *ajęłajdaw ne swoje stanowisko na pra

wem skrzydle całej linii bojowej, w tył się

zwichnąwszy.

,,Potem jen. maj. Z abokrzycki z oddziałem

piechotnym z pułku W. księcia Włodzimierza

(3 bataliony) i pułkiem auzdalskim, z 10 dzia—

Pr*eciei daremne nucił żale i przestrogi

Przeszły z dziedzictwem ojców do synów nałogi.

Odzię tylko po rozległćj wzrok rzucisz przestrzeni

Stoją puszcze bez drzewa i lasy bez cieni;

A gdy baltyoki żeglarz zapytać przychodzi

O sporne wiatrom sosny i dęby do łodzi,

Świadczą pnie martwe, łomy leżące pomiotem,

Jak zgubną była chciwość którą wzniecił złotem.

Riecs pewna, i e jeżeli u nas nigdy nie było go

spodarstwa leśnego urządzonego w dzisiejszy spo

sób, to jes t na sposób zagranicznych krajów, gdzie

ratują szczątki borów wytrzebionych oddawna a no

we zasiewają i pielęgnują - to z drugiej strony nie

musia(o być dawniój lekkomyślnego marnotrawstwa__

stare zaś przysłowie: niebyło nas był las, niebf dzie

nas, będzie las, powstało zapewne w tedy °kiedy

potrzeba zdobycia pól ornych zmuszała do trzebie

nia borów; były to pierwsze kroki cywilizacyi wy

dająoej walką dzikiej naturze. Po przejściu tego p e

ryodu dzikośoi, gdy już polscy od ornych pól, przy

brali nazwisko sobie właśoiwe, lasy jednak zosta

wały długo w dziewiozym prawie stanie. Dowodem

tego owe niezmierzone prawie bez początku i koń

ca po całej Polsce rozciągające sią puszcze, w któ

rych było pełno grubego zwierza; gdzie naprzód

książęta udzielni, a potóm królowie na świetne jeź

dzili łowy.

Już Poska była jednem z ważniejazych państw

w Europie, a jeszcze gospodarstwo leśie nie istnia

ło. Dowód na to mamy w urządzeniu Kazimierza W

który chcąc zachąoić kolonistów do osiedlenia sią

w puszozach wydal w r. 1347 prawo, podług któ

rego każdy kolonista osiedlający sią w puszczy, wol

ny jest przez lat sześć od dziesięciny, zaś przez lat

12 od wszelkich innych danin.

Od tój epoki w ciągu 71 lat kmiotkowie, miano.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu