Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 691 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N* 363

Cenawhl|

Kraków, W torek 7 Listopada 1916.

Rocznik LXIX.

GZAS

W y danie wi««zoriie.

Ceny ogłoszeń« o« wiersza petitem za pierwszy rat 20 SSL, zakaMy’hastępny po 15 haL* okład ts W

:Liryczny, cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz 40 haL. następny po 15 haL Nadesłana i N ek rolog*

!»d miejsca wiersza dnikiem petit. 80 haL za kaidy raz. G lo sy pub li c z n o ś ci po 2 kor.: komunikaty hand?o«

fjpokroniaei po dzialeekononucznym;kSBiBalcatjprywatao, śluby, zaręczyny itp.po lkor. od miejsca w i , n i Z

Ogłoszenia I prenumeratę przyjnrają: we Lwowie biura dzienników St. Sokołowski«*» a.

;Oiszewskiogo, K. Buchstaba; w J a r o sła w i u Biuro dzienników: w P od g ór z u Pofuralski- w Prze*

*nyślu A. Juaiyński księgarnia i E, Biilet; w R zeszów!* M. Weintraub: w Stanisławowie J**aU

!eki 1 lsp.; W Tarnowie M. Rod:ach, O. Hmt; w Tarnopolu Komamewski; w Paryżu wyUKzsis

, l . W. RaczkoT/eki, 14 Citć d* Trevue; w W ie d n iu Haaaenstein (S Vogler, R. Mo»*« (także we w»zy»t

;kich filiach): H. Sehalek, Et. Duke», E. Brsun, J. Dannsberz, Bock 6 Heriteid, H. I’riedl (tyike ic.*

numeratę H. Goldschmiedt S Comp.), M. Perl es; w F r a nkfu r ci e a. U. G. I,. Dsobe A Comp., w PradŚa

czeskie] Fr. Hovorka. Listy a pieniędzmi i przekazy pieniężne ns prenumeratę i ogłoszenia p rjt,.

.jęyij* 4dmims trącya Czasu w Krakowie. Rtkłamatye nioopmz%towane nie podlegają opłacie pecatnwB^

IfsMw nkopiaeowjsh cl e przyjmuje się. Rękopisów nadsyłanych nie zwraca *i§,

S52J* Za kaidą zmiin; *drnn ćspłace Hę 48 bał.

"LF-S

RDRES REUAKCYI: tcL ćw. Tomasza Nr 38. -

Telefon Nr ML

Rątj lis!spłiia i tiiidlBH fe!nrjsi§i.

. .. Urodzony w niewoli, okuty w powici«,

Ja tylko jedaą taką wiosnę miale«» w źyei«.

Wiosna 1812 r. zawiodła, Uroczy jsj kwiat

»ie wydał owocu: zmarniał w samym rozkwicie,

długo przed mrozem berezyńakiaj przeprawy —

zwiądł już w skwarach lipcowych, za pobytu

Napoleona w Wilnie. Jedyny do dni ostatnich

poważny rozmach ku odbudowie polskiego pań

stwa zauikł w zawiązku, gdy ,bóg Wojny* zląkł

się własnego czynu, gdy mu w stanowczej chwili

brakło odwagi ua wyrzeczenie Fiat, na które

Polska liczyła, któremu Europa, karn;e sku

piona pod napoleońskimi orłami, gotowa była

przyklasnąć.

Na wyspie św. Heleny Napoleon rozpamięty

wał dwudziestoletnie dzieje, których był twórcą;

tam on uznał i wyznał, że ten brak detormina*

eyi, jakiego dopuścił się w Wilnie, wtrącił go

w przepaść,

Na jego rozkaz przecież — tak; rozkaz, w ea

łera znaczeniu tego słowa — w przededniu woj

ny powstała warszawska konfederaeya generalna,

podnosząc hasło odbudowania Polski w dawnych

granicach. Między zięciem a teściem - Napo

leonem a Franciszkiem I — przyszło do porozu

m ienia w sprawie Galicyi, która miała się dostać

odbudowanej Polsce za odpowiedniem odszkodo

waniem Austryi. Gdy jednak deputacya war

szawska stanęła w Wilnie i zaniosła przed tron

aiocarza prośbę narodu, by wypow iedział upra

gnione słowo, ,że Polska istnieje* -

poleon dał odpowiedź, ui» wymijającą nawet, ale

odmowną. Podkreślił tylko trudność swojego po

łażenia, konieczność liczenia *ię z różnorodnomi

powinnościami i rozbieżnymi interesami, radził

Polakom oprzeć sif na własnych usiłowaniach i

zakończył frazesem, że Opatrzność uwieńczy je

powadzenie;», jeżeli będą jednomyślne. Poza ten

przekaz aa Opatrzność z żądaniem jednomyśl

ności — nie posunął »ię ani na krok. Takie żą

danie miało tem większą wagę, że Aleksander I,

uchodząc przed paru dniami w pośpiechu z Wil

na, uwiózł w swoich papierach gotowy projek,t,

konstytucyi wskrzeszonego państwa polskiego i

również tyiko z braku determinaeyi nie zdobył

się na uroczysty akt oibudsw y Królestwa

Car

zląkł się swojego otoczenia — Napoleon w roz

strzygającym momencie zadrżał przed widmem

walki o śmierć lub życie z olbrzymem rosyjskie

g o caratu.

Nie można dziś już wątpić, że szczytem pra

gnień Napeleena było utrzymać, trwale umocnić

sojusz z caratem — sojusz, który formalnie

istniał aż do rozpoczęcia nieprzyjacielskich kro

ków — sojuss, którego utwierdzenia miało stać

się rękejn;ią trwałości, bezpieezaństwa jego wła

snej potęgi. A mało któ tak trzeźwo rozumiał

i eceniał, jak sam Napoleon, że ta potęga, wszyst

ko dotąd miażdżąca, wszystkieh olśniewająca,

mogła runąć aa lada poślisśnięeiena, »niknąć bes

śladu, jak znikła rzeczywiści« wskutek błędów

181* roku. Nikt tak nie czuł tego, jak on sam,

że na potęgę jego, jedyną w dziejach, składały

się dwa czynniki: geniusz wojskowy i urok zdo

bytej przeceń sławy (pmUge). Wyrzec to jedno

ałowo, któremby państwo polskie odbudował - -

w yrzec Siat, a potem cofnąć dla przywrócenia

sojuszu z Rosyą; byłoby grobem tego uroku,

którym największy parweaiusz dziejów stare tro

ny i państwa ,na uwięsi trzymał*.

Z tem wszystkiem nie można twierdzić, jako

by wszedł do Wilna z jasnem, ntrwalonem po

stanowieniem, iż Polski n i e odbuduje -

jakoby

cały wielki aparat przygotowań politycznych,

wojskowych, dyplomatycznych, na psychikę ludz

ką obliczonych, był tyiko środkiem zamie

rzonego nacisku na wiarołom nego sprzymierzeń

ca i jego olbrzymie państwo. Wkraczając w gra

nice Litwy, Napoleon sam nie wiedział, czy od

buduje Polskę czy ją poświęci Alexandr*wi. Żo

gotów był ją poświęcić za eeaę odnowienia so

juszu z Rosyą, r. takiemi jediu-k rękojmiami

trwałości, iżby mu powtórne zerwanie niełatwo

naogło kiedykolwiek nagrezić - o tem dziś nikt

nie*w ątpi, odkąd z Ujemnie dyplomatycznych

owego czasu *padła zacłona. Zdobyć ów poźą

da«y sojusz, w Wilnie, czy w głębi Rosyi -

albo, jeśli to niemożliwa, Rosyę zgruchotać: a u t

aut, według przebiegu wojny: z tą myślą rozpo

czynał kampanię 1812 roku. W drugiej alterna

tywie, jeśliby pierwsza ostatecznie zawiodła, od

budowan,ie Polski byłoby główną dźwignią w o

jennych działań i nieodzownym środkiem ubez

pieczenia Napoleońskiego ifnparyahzinu na dal

szą metę.

W iera oświetleniu edpewiedź dana w ltpcu

warszawskiej deputaeyi przestaje być zagadką.

Jeśli ją wkrótce san Mapelson uzaał za najwię

kszy swój błąd, musiał ekyba dopatrzeć się za

rażeń, w ezem tkwiło źródło zgubnej pomyłki:

w złudne« marzeni» e «*źliwośei zdobycia so

juszu z Rosyą i «partego aa nim ubezpieczenia

własnej petęgi. błąd był w t***, że między dwie

ma rezhieźmemi drogaasi, jakie sebie był wytknął,

nie widział trzeciej: zgodzić *ię z Jasem, wyrzec

aię mrzonki e niezaehwiamem utrwaleniu upra

guieaeg* pokoju, gdzieby grsał się bez troski w

blasku swojej potęgi - przestać *a takiem za

kończeniu kampanii, iżby utrzymał, podniósł urok

sw ege imienia wyparciem caratu na wschód, a

na straży zachodniego imperium postawił odbu

dowaną Polskę.

Tą jedyną, najbezpieczniejszą drogę zasłaaiał

mu w rek uprzedzeń do Polski; Napoleon eeaił

polskiego żołnierza, lekcew ażył w si teść narodu,

mierzył ją azabl«*i»mi, przejętymi z lektury E*

lhiera lub utkanymi z wrażeń, jak,ie odnosił z

zetkaięeia z Polakami. O wiele głębszym był w

ocenianiu sił i zasobów Polski nieprzejednany

wróg eesarza, pruski mąż stanu Stein, którego

sąd * Polakaeh przebrzmiał z nieobliczoną szkodą

dia Polski i dla Europy, jak głos wołającego na

puszczy, w eiągu tragedyi Napoleona. Pod wpły

wem swych uprzedzeń, Napoi«»» uia obiecywał

sebie po Pelsee odbudowanej tak silnego przedmu

rza przeciw Caratowi — o iieby nie zdołał z nim

odnowie przymierza — iżby warte ten atut rzu

cić na stół gry o panowanie nad światem.

Złudzeniem była zatem wiara w wieanę 1812

roku, bo nadzieje narodu polegały jedynie na

w eii wielkiego człowieka, w którego rozumieniu

—

biędnem, fatalne«* — ndbudowanie Polaki

sprzeciwiało się żywotnem u interesowi jego w ła

snego ja , kierującej»« w ssystkio:ni działaniami

mocarza, rzekomym interesem jego dynastyi, bu

dzącej się do życia w złocistej kolebce króla

rzym skiego, krzyżowało rezmaeh tytanicznej

koneepeyi światewładnej Napoleona.

Dziś wola dwóch Ccsarzy-Zwyeięsców orzekła

0 wskrzeszeniu polskiego państwa, wypowiedzia

ła Fiat, którego brakło w roku 1812. Cesarza

Francuzów w drodze z Paryża na Litwę otaczał

w Dreźnie świetny ,parter królów*, poskromio

nych urokiem trzyum fów zdobywcy. Wielki czło

w iek nie ustrzegł się naówezas śmieszności, bie

siadując z orszakiem koronowanych głów. Mon

paumt onele, powiedział mą* Maryi Ludwiki; stro

pieni monarchowie nie od razu się domyślili, że

m ówi o Ludwiku XVI, m ężu Maryi Antoniny.

U szczytu sławy i potęgi nie umiał wznieść się

nad słabostki parweniusza, ale świadomość par

weniuszowstwa tkwiła w nim tak głęboko, że w

rok później, po katastrofie moskiewskiej kampa

nii, gdyby nie ta świadomość byłby tron urato

wał dla siebie i dla syna. W szak wśród ówczes

nych rokowań powiedział Metternichowi, że nie

może — jak teściowi to wolno — pozwolić sobie

ha obkrojenia swojego państwa, bo przez to pod

pisałby sam na siebie wyrok śmierci, co najmniej

politycznej. Czy te poczucie parweniuszowstwa

nie przymnażało mu wątpliwości w Wilnie, gdy

nie mógł zdobyć się na tak śmiały akt woli,

którego nie w olaoby mu było cofnąć bez *hańbie

nia się wobec koronowanych sprzymierzeńcuw

w assali? Im mniej się był oswoił z dostojeństwem

pomazańca Bożego, tem żywiej to zapewne od

czuwał, że monarcha z dziadów pradziadów, ja

kiemu chciał być równym, za swoje słowo, dane

nie w bylejakich rokowaniach dyplomatycznych,

za słowo wyrzeczone w obliczu historyi, przed

historyą dźwiga odpowiedzialność, przed długim

szeregiem przodków i potomków, pomazańców

bożych, źe znieważyłby dobrą ich sławę, jeśliby

słowo złamał.

Nie śmiał Napoleon wyrzec Fiat w r. 1812,

u.ląkł się jego więzów : w tem świetle Fiat pią

tego listopada 1816 nabiera niebywałej wartości.

W przemowie do deputaeyi warsiawskiej Na

poleon miał prawo zasłaniać się różnorodnemi

powinnościami, które — jak mniemał — nie po

zwalały mu wypowiedzieć pożądanego Fiat: mo

narchom jego pokroju nie godzi się pozwolić so

bie na wspaniałomyślny gest, choćby ten gest

był wyrazem najwznioślejszych uczuć i budził

podziw w świeeie. Dobrzo zrozumiany interes,

nie własny, ais państwa i swoich ludów, musi i

może jedynie kierować postanowieniami monar

chów,

za które dźwigają odpowiedzialność

w obliczu historyi, wobec przyszłości ludów, ich

pieczy powierzonych. Zgodna wola sprzymierzo

nych cesarsy daje tem pełniejszą rękojmię nie

wzruszonej trwałości ićh epokowego postanowie

nia. Im dłużej przyszło czekać na ten akt wie

kopomny, tem silniej te rękojmie są utwierdzo

ne, ho ujawnia się w nim dojrzała wypadkowa

różnorodnych, nieraz rozbieżnych poglądów i za

mierzeń, jakie przez długi czas utrudniały roz

wiązanie zawiłego problemu. Ufajmy, że przyszło

w samą porę : nie za wcześnie, bo w takiej do

piero chwili, gdy dostatecznie ustaliła się świa

domość dobrze zrozumianego interesu obu mo

carstw w odbudowaniu Polski. Dość wcześnie

jednak, by ten akt historyczny, jako fakt doko

nany, jako męski, pełen odpowiedzialności czyn

w ciągu toczącej się jeszcze wojny, silnie zawa

żył na szali dalsze*« jej przebiegu — by zrąb

zagadnień złączonych z kwestyą polską, przed

zawarcie« pokoju w zasadaie był rozstrzygnięty.

W tem tkwi wielka, nieporównana doniosłość

dokonanego fakt«.

Napoleon domagał się jednomyślności narodu,

nie za nią w zamian nie dając. Było to bez

wątpienia niedociągnięte do miary wielkiego czło

wieka, który mało kiedy w tym stopniu był

pastwą swoich nerwów, jak właśnie w lipcu 1812,

przybity troską e los rozpoczętej kampanii. Co

prawda, trosk przysparzały mu wrażenia wileń

skie, na które nie był przygotowany: ,Dziwni

ci Polacy na Litwie — m ówił — zupełni* inni,

niż Poznańczycy*. Pamiętny był mu entuzyazm,

z jakim go powitali Wielkopolanie po bitwie pod

,leną. Kto wie : gdyby na Litwie spotkał się

z podobną pustawą polskiego społeczeństwa, mc

żeby wśród lękliwego wahania przechylił się

przecież na stronę upragnionego Fiat.

Sprzymierzeni Cesarze nie *razili sif objawami,

jakie w eiągu jedynego w historyi kataklizm *

ściągały na Polaków zarzut braku jednomyślności.

Rozumieli, ż* tjlko w zamian za śmiałe Fiat, wy

rzeezan* w atosownej chwili, moźua liczyć na

doszczętne zniszczenie wątpliwości, uprzedzeń,

rozterki sumień i poglądów, wszystkiego skąd

płynęły rozbieżne oryentacye. Pojmowali, i oni

1 mężowie stanu w ieh otoczeniu, że na to po

trzeba było czasu, który wśród wstrząsająeych

wydarzeń utrwalał stanowczy zwrot ku jedynej

oryentacyi, w ytkniętej przez zdrdwy instynkt na

rodowego sumienia. Nie zawiodą się: na Fiat 5-go

listopada, Polska odpowie jednomyślnością nie ty!—

ko "uczuć i zapatrywań, ale męską, świadomą

\ wielkiej odpowiedzialneści za los przyszłych po

koleń, jednemyślnwścią czynu.

Data 5-go listopada nie od wczoraj Polakowi

pamiętna; rocznica rzezi Pragi po stłumieniu Ko

ściuszkowskiego powstania. Na słowo Suworowa

Pagulajtio rtbiata, roawścieklone żołdactwo wymor

dowało 12.000 bezbronnych mieszkańców v?*zięte

gó szturmem przedmieścia Warszawy. Rzei Pragi,

podniosła się do sy m b ol u polskiej m artyrologii,

wytknęła pewną drogo polskiej oryentacyi. Jej

pamięć więcej zdziałała, niż użyźnienie gleby na

rodowego instynkt« w czynach Legionów, pierw

szych i drugich, a między nimi, w nastroju Fila

retów, w bohaterskich wysiłkach 1831 i 1863 r.

Opary krwi przelanej w «licach Pragi, utrzymy

wały przez 120 lat wierność tradycji przodków

u mistrzów polskiego słowa, polskiego pędzla,

polskiego dłuta — podniecały energię polskiego

uczonego w pyle archiwów czy w źle uposażo

nej pracowni przyrodniczej, skąd poszły w świat

odkryeia, przysparzające chluby polskiemu imie

niu — nawet w bezmierną prozę kantorów Ban

ku Polskiego i przemysłowych przedsiębiorstw

w lewały kordyał ideału. A że nas dzisiaj mają

za coś więcej, niż *a dobry jedynie materyał na

żołnierzu, to dorobkowi polskiej myśli i pracy

zawdzięczamy nierównie w;ęsej, niż te dziś jesz

cze sami widzimy.

Oto świadeetwo, jakie pod wrażeniem aktu

5 listopada wydaje Ppłsce głośny pisarz nie

miecki :

,,Nie poszła na m am« »adiadzka wprost, katu

szami polityeznemi spotęgowana energia pracy

kulturalnej na wszystkieh polaeh sztuki, litera

tury, postępu. Duch i tym razem eiałe sobie

stworzył, geniusz zdobył sobie byt państwowy,

idealizm atał się rzeczywistością*.

Prawda: katusze spotęgowały energię ducha,

który tworzył eiało:

»...Tak mistrz doskonały

Wydał okrepsoać szturmu, ź s wieśniaczki di:żały,

PrBypocninająo sobie as ł.rarni boleści

R*«ź Pragi, którą saały « pieśni i p owieści.»

Stanisław Smolka.

P?sjkiamaśia w

Warszawie.

Warszawa 5 listopada.

Mn zamku.

Przygotowania do uroczystości na Zamku ukoń

czono ju w przeddzień wieczorem i w nocy. W ej

ście dla zaproszonych gości w drugiej bramie

zamkowego podwórca na wprost bramy wjazdo

wej przybrano laurami, schody wyłożono kobier

cami i umajono zielenią. Wejście urządzono przez

komnaty zamkowe, obecnie zamieszkałe i umeblo

wane. Z sali rycerskiej wejście do sali kolumno

wej, balową zwanej, którą jako największą w

zamku przeznaczono na uroczystość. Sala kolum

nowa przyozdobiona została skromnie, ale gustow

nie. Na tle zasłoniętych białą materyą okien, w y

chodzących na taras zamkowy, prsy wielkich roz

miarów wazonie alabastrowym, który jedyny o

calał z ozdób tej pięknej sali, ustawionao pod

w yższenie o jednym stopniu, przykryto je suk

nem szkarłatnem i okolono zielenią. Wazon ud*

korowauo żywym i kwiatami i otoczono girlandą

szkarłatnych pelargonij z białymi astrami. Po obu

stronach wazonu i we wnękach okiennych usta

wiono krzewy laurowe, przewiezione z oranżeryi

pałacowej w Łazienkach. Ławeczki, pomiędzy ko

lumnami dawniej się mieszczące, w yniesiono do

kaplicy, aby zapewnić więcej miejsca zaproszo

nym gościom.

Oto eała dekoracja sali, skromna, ale tem le

piej uwydatniająca jej przepych: złocisto żółte

kolumny, barwny plafon, misternie rzeźbiony w a

zon. Snop światła pada jedynie z górnych okien

galeryi; oświetla na wprost wzniesienia znajdu

jącą się ponad środkowemi drzwiami płaskorzeź

bę, zawierającą medalion z popiersiem ostatniego

władcy tego zamku króla Stanisława Augusta,

okolonem emblematami władzy państwowej. 0 -

bok widnieje napis: ,Pro fede lege et grege*. U

spodu rok: MDCCLXXXI. Od daty tej zwraca się

wzrok ku bliższej przeszłości: duże dwa otwory

w olbrzymich lustraeb, wydrążone przez kule ro

syjskie podczas bombardowania Warszawy. Trze

cia tkwi w jednej z kolumn. W tej podwójnie

historycznej sali dokonano aktu proklamowania

niepodległego Państwa Polskiego.

O godz. 12 z wieży zamkowej zabrzmiał hej

nał, znak, i e rozpoezęła się uroczystość. Z bal

konu i okien zamkowych *kazały się polskie

sztandary narodowe. Serdecznie witano oddział

legionistów z oficerami różnych stopni. Część le

gionistów wkroczyła na salę kolum nową, gdzie

ustawiła się szpalerem, część zaś pozostała na

dziedzińcu .

!Ua ulicasb.

Okoł* godz. 1 2 ’/8 popołudniu poezęto się rez

chodzić z Zamku. Poprzedzany oddziałem konnicy

pierwszy wyjechał powozem , zaprzężonym w

czwórkę siwych kani, jenorał-gubernator v.

Beseler. Z kolei podążył liczny poezet powozów

i samoehodew z przedstawicielami władzy. Po

chód pieszy rozpoczynali skauci, poprzedzający

oddziel łegienistów. Gdy pierwsze pojazdy zbli

żyły się do placu Saskiego, erkiestra wojskowa

odegrała ,B oże, ceś Polskę!* Tłum obnażył gło

wy. Ofieerowie w powozaek oraz zebrani na pla

cu Saskim salutowali.

P* krótkiej przerwie rozpoczął się pechód oseb,

zgromadzonych na Zamku i zebranych na podwó

rzu, oraz ną plaeu Zamkowym. W dwu pewo.

saeh samochodowych poweii przejechali: naczelnik

m ilicyi, Fr.- ks. Radsiwiłł, oraz pomasnik nacsel

nifea, p. Marceli Łączkowski, wraz z* starszyzną

m ilicyi; dalej w karetach przedstawiciele d«eho

w ieńitwa ewangelickiego. Kolejno podążali pie

szo; ezęie gęści z Zamku, poprzedzani prsez

rektor* uniwersytetu, Dra J. Brudzińskiego, de

legaci *rganizacyj naukowych, politycznych i spo

łeeznyeh, wreszeia fal* tłum u. Dalej rozpoczynał

się pockód ze sztandarami. Otwierali go skauei i

ze śpiewem mazurka Dąbrowskiego i marsza j

strzelców.

Na czele grup młodzieży z uczelni wyższych j

nieśli wieniec zbożowy ze wstęgatai uarodowemi

na wysokiem drzewcu słuchacze wyższych uczelni.

Młodzież wznosiła eo chwila gromkie okrzyki:

,Niech żyje cała niepodległa Polska". Wśród okrzy

ków, powtarzanych przez tłum na chodnikach, roz

winęła się barwna w’stęga młodzieży męskiej i żeń

skiej w białych, bronzowyek i zielonych beretach.

Przedzielały oddzielne grupy liczne sztandary na

rodowe. Młodzież uniwersytecka niosła błękitny!

sztandar swej uczelni. Gdy młodzież przechodziła ;

wśród okrzyków koło placu Saskiego, orkiestra

wojskowa zagrała ,Z dymem pożarów". Studenci

politechniki nieśli sztandar amarantowy, za któ

rym w niewielkiem oddaleniu powiewał transpa

rent z napisem: ,Niech żyje armia polska!"

Z kolei kroczyły ze swoimi sztandarami: w yż

sza szkoła handlowa, Tow. naukowe ,Zarzewie",

Narodowy Związek chłopski, Polska Macierz szkol

na, Zjednoczenie, Związek litewski, Ochrona im.

Bolesława Prusa, Liga kobiet polskich Pogotowia

wojennego, Liga kobiet polskich Królestwa Pol

skiego, Pierwsze ssminaryum nauczycielskie Ma

cierzy polskiej. Za sztandarami kroczył liczny

tłum .

Dn. 5 listopada. Niedziela. P iękn y , tr ochę wietrs*

ny, ala słoneczny dzień jesieni polskiej. Na mie

ście od wczesnego ranka daje się odczuć nastrój

świąteczny, pełan oczekiwania. Około godziny 8

rano na balkonach niektórych domów wywieszono

polskie flagi narodowe. Za tym przykładem po

szły wnet domy sąsiednie. Już około godziny 10

w śródmieściu z balkonów powiewał istny las

s ztanda rów biało -am a ra nto wy ch i biało-c zerw on ych.

Na niektórych domach umieszczono dekoracyę

z obchodu 3 go maja: jedwabne sztandary z wy

haftowanym Białym Orłem i Pogonią, ryngrafy

z Matką Zbawiciela, kobierce. Udekorowane pol

zkiemi chorągwiami narodowemi byly również li

czne lokale biur rządowych.

Około godz. 10 zwarta fala wypełniła Nowy

Świat i Krakowskie Przedmieście aż do Zamku.

Początkowo tłum poruszał się powoli, przystając

jedynie dla przyjrzenia się dekoracjom domów.

Gdy po godz. 11 zaproszeni gościa zaczęli podą

żać do Zamku, tłum stanął na chodnikach w ocze

kiwaniu na chwilę ogłoszenia aktu w Zamku

i powrót gości oraz oddzielnych grup, zgroma

dzonych przy Samku i świątyni katedralnej ze

sztandarami. Ruch pojazdów środkiem ulicy odby

w ał się bez przeszkód. Ruch tramwajów przez

Krakowskie Przedmieście po godz. 11 na krótko

wstrzymano. W agony były przystrojone o bar

wach narodowych.

Po godz. 10 tłumy publiczności zaczęły płynąć

na plac Zamkowy. Kordon młodzieży szkolnej

i skautów otoczył pierścienie» plsc Zamkowy.

Tłumy przelewały się poza kordonem. Po środku

placu porządku piluowała milicya. Liczni foto

grafowie ustawili aparaty obok pomnika kcóla

Zygmunta i przed bramą wjazdową do Zamku.

Na wszystkich domach obok Zamku powiewały

flagi o barwach narodowych polskich. Wśród pu

bliczności było bardzo dużo wojskowych i urzę

dników niemieckich. Różnobarwne czapki mło

dzieży odbijały od tła kapeluszy i czapek osób,

zalegających plac Zamkowy. Balkony i okna wy

chodzące na plac, przepełnione. O godz. 11 roz

począł się zjazd na Zamek. Powozy i samochody

podążyły kolejno w długim korowodzie. Delega

cye stronnictw politycznych, korporacyj nauko

w ych i zawodowych, uczelni wyższych, szkół

średnich i niższych, organizacyj skautowskich

wkraczały na dziedziniec Zamku, ustawiając się

obok sw ych sztandarów.

Pochód szedł przez Krakowskie Przedmieście,

Nowy Świat, Aleje Jerozolimskie, Marszałkow

ską. Ze zbitego tłum u rozlegały się weiąż okrzy

ki i rozbrzmiewały pieśni narodowe.

Równocześnie z głównym pochodem odbyła

się uroczystość ludowa na stokach cytadeli, Dzie

sięciotysięczny tłum niósł sztandary; w przecho

dzić obek krzyża Trauguta składano wieńce. De

legacye za zezwoleniem władz w eszły w obręb

cytadeli, gdzie na miejscu kaźni i straeeń wy

głesił przemówienie radca m. Arciszewski. W po

wrocie pochód ludowy skierował się ku pomni

kowi Mickiewicza, przed którym wznoszono o

krzyki aa cześć niepodległej Polaki i wojska

polskiego.

W Radsia m iejskiej.

Po g. 3 popoł. rozpoczęło się w ratuszu uro

czyste posiedzenie Rady miasta, któro otworzył

prezes Rady, rektor Dr Brudziński, następujące»

przemówieniem :

Szanowni i drodzy Panowie Koledzy Radni! Ze

braliśmy się dzisiaj w ehwili osobliwej, w ehwili,

w której przeczuwaliśmy, *e nie t.ylko my, ale

i dyploinacya auropojska uznaje, że Polska ,to

jest wielka rzecz*. Przekonaliśmy się, że nie by

liśmy narodem marzycieli. Gdy poeci nasi ma

rzyli o ehwili, która miała nadejść, to nie byli

tylko poetami, ale byli wieszczami, którzy wy

wróżyli naszą przyszłość.

Akt, dziś przez o»a mocarstwa centralne ogło

szony, tam skrypt, «o przez cały kraj poleci i ty

siące obudzi i wznieci, ten akt przyjęliśmy na

stwierdzenie, że na terenie międzynarodowym

stwierdzono nareszcie, te nasze prawa do niepo

dległości, do niepodległego bytu państwewego,

nigdy nie były przedawnione.

Rozwój nasz, pomimo nadzwyczajnych wysił

ków naszyeh, aie mógł byś bez niepodległo»«

roawojem zupełnym. Naród, który na terenie mię

dzynarodowym nie ma swoich ofieyalnycb rzecz

isików nie tylko pod względem państwowym, ale

:i pod względem narodowym, kulturalnym — nie

;może dążyć do pełnego rozwoju i bardzo często

;dlatego, że jest nieoficjalny, może byś skrzyw

: dzony. Przyjdzie chwila, że będziemy mogli br*.

nić swych praw, nie tylko orężni* naszych granie,

ale i naszych praw państwowych i naszych praw

do życia kulturalnego i narodowego. Niepodleg

łość nasza, nawet w warunkach obecnych, jest

wielką dźwignią dalszego rozwoju państwowego,

a narodowego i kulturalnego dla wszystkich na

szych rodaków.

W tej wielkiej chwili dziejowej jedyną myślą

powinno być pragnienie jak najlepszej odbudowy

naszego państwa. Powinniśmy wszyscy powiedzieć

sobie : ,Teraz duszą jam w moją ojczysuę wcie

lony. Ja i ojczyzna to jedno".

Trudności będą

wielkie. Postawiona została tymczasem zasada i jej

zrealizowanie musi być powolne i odbywać się

w ciężkich warunkach. Będzie to zaiste wielkim

trudem, którem u m ógłby nie podołać naród zor

ganizowany nawet w państwo, ale my, my mu

simy podołać, bo nam musi dodać *ił umiłowanie

naszej Ojczyzny, którem szczyciliśmy się, dopó

kiśmy jej nie mieli, a która wybuchnie całym

ogromem z chwilą, gdy ją odzyskać mamy.

W tem umiłowaniu złączymy się napewae

w szyscy, różnić nas może jedynie natężenie

mniejszej lub większej wiary.

—

Naszą naj

świętszą sprawę powinniśmy zacząć sądzić od do

brej strony i włożyć cały nasz zapał w to, aby

z tej naszej wiary narodził się ten wielki czyn,

którym jest wolna i niepodległa Ojczyzna. W tym

w zględzie nie podzielimy się na obozy, pomni,

że tylko jednolitością silni będziemy w stąnie

odbudować z gruzów Ojczyznę naszą, Nie oba

wiajmy się rozterek wewnętrznych.

Nasza tradycya historyczna, której obcy był

brak tolerancji, obcy był ucisk innych, podyktu

je nam napewno warunki obywatelskiego zgo

dnego współżycia, możaość oddziaływania na u

kształtowanie się naszych państwowych dążeń,

w ytworzy w nas poczucie racyi stanu i odczucie

interesu państwowego polskiego, co napewno ina

czej każe nam myśleć, niż myśleliśmy w cza

sach niewoli, a czuć napewno goręcej, niż czuli

śmy w czasach niewoli, bo więcej nas koło wi

domego sztandaru niepodległej Ojczyzny ugrupo

wać się będzie mogło.

Gdyśmy się lu po raz pierwszy zbierali w tej

sali, stwierdziliśmy zgodnie nasze dążenie do nie

podległości. Uważaliśmy, że pow’ołanie naszej re

prezentacyi jest pierwszym krokiem na drodze

ku państwowości polskiej. Dziś ta zasadnicze na

sze dążenia potwierdzają dwa państwa z trzech,

w których rękach od ezasu rozbioru była sprawa

polska. Mamy więc dowód, że zgodnie z tem,

cośmy zawsze twierdzili, sprawa nasza nie jest

sprawą wewnętrzną żadnego z tych państw, ale

jest sprawą wybitnie międzynarodową i między

państwową. Powracamy do swego w mękach i

bólu, w trudach i znoju odbudować Ojczyznę na

szą wolną i niepodległą. Przyjdzie rychłe chwila,

gdy na terenie międzynarodowym będziemy mieli

własne rzeczułki, gdy na zamku zasiądzie nssz

własny polski król, gdy nassego honoru narodo

wego bronić będą i naszych własnych granie pod

narodowy» sztandarem nasz* wlasn* polskie

w ojska .

, W jak cudne siewa ubrałby chwilę obecną

Ten, który rzekł niegdyś w ohwilsich rozpaczy

do narodu: ,,Ojczyzno moja, jak Cię ceuić, teu

tylko się dowie, kto Cię stracił".

W jak cudna

s!owa ubrałby ten mistrz i ten wieszcz nasz to,

co my dzisiaj odczuwamy. On, który odczuwał

nie za siebie, aie za wszystkie przeszłe i przy

szłe pokolenia. (Mówca mówi dalej głosem wzru

szonym). On, który mówił do Boga o swoim na

rodzie: ,,Chcę go dźwignąć i uszczęśliwię, chcę

nim cały świat zadziwić" .

1 powiada ,nie mam

sposobu i tu przychodzę go dociec*.

My dziś

mamy ten sposób. My dziś mamy ten sposób

tak, a może więcej, niż ci, którzy na polu oręż

nej walki w szeregach wojsk polskich tego sa

mego sposobu siukali. Mamy go więcej dlatego,

że dziś po raz pierwszy od czasu rozbioru naresz

cie sprawa polska na terenie międzynarodowy*«

uznaną została tak, jak jej *ię należy. To zna

czy, że my żyć możemy wśród narodów euro

pejskich tylko jako równi z równymi i tylko tak

możemy wspólnie pracować. Żądała tego nasza

tradycya. Żądały nagromadzone w nas siły mo

ralne i materyalne i oto ta rzecz zaczyna się

iścić. Mamy sposób: To, co na początku dzisiej

szej chwili ogłoszone jest słowem , to s(anie się

ciaiem, d zięki temu, że naród powie: atań się.

Bo wtedy tylko może się to stać, gdy naród

to powie. Reszta to są dekoracye dyplomatycz

ne, niezbędne, potrzebne, ale przedewszystkiem

do tego, aby zdobyć niepodległość realną, jest

potrzebua wola narodowa.

Padło dziś słowo dopiero, za nim musi pójść

czyn.

Oto wstał Auheli z grobu i za nim

1 wszystkie duchy. Wstaliśmy i ku Polsce szli, a

na cmentarzu zatrzyma! Szaman ową grupę

duchów i pytał głośno: Kogo z mogilnych ni«

| staje? Tam wszyscy byli, wszyscyśmy byli i

! krwi naszej poszły zdroje. Gdy zapyta Król

’ Duch, kogo z narodu nie staje w duiu odrodzę*

" nia Polski, mamy prawo odpowiedzieć, że w tym

! wielkim dniu wszyscyśmy byli, wstaliśmy 1 ku

1 Polsce szli 7. okrzykiem:

,W ielka i niepodległa jednością i duchem sil

na Ojczyzna nasza, najmilsza Polska niech żyje!"

Prasa zaprtoa a manileśsit!.

Prasa europejska, zwłaszcza krajów n?,utral

nych, zamieszcza obszerne artykuły o proklama

c ji państwa polskiego. W eiągu dnia wczoraj

szego nadeszły następujące głosy dzienników:

Sztokholm (i listopada.

(B. kor.) Manifest o wskrzesreaiu polskiego kró

lestwa komentują obszernie wszystkie pisma, pod

kreślając zwłaszcza różnicę między polityką mo

carstw centralnych, a polityką ezwórsejuszu w

stosunku do mniejszych narodowości.

Mlt)kheiin Dagtltlad pisze : C zy n ten dla do

"iCZAS" wychodzi dwa razy dziennie, a mlsBowiaie: * godzinie « *aa» 1 » godzinie I p ć p iftd a ^

Nemer wieczorny 18 ha!., ranny 10 ha!.

PRENUMERATA WYNOS Ii

PtfW-ryy

. ..,(:.t.j ^

i na cały rok 5na kwartał ,Jna 1 mtesłąi

Krakowie w miejscu ......

...

38 koron

3kor. -

}|3 kor. -

»..

*odnoszeniem eio domu

,V.

,..

42 koron

10kor.50 j 3kor.59 y

Pocztąw Austre-Węgrzech ......

. ...

42 koronlOkor.SOb. ;l 3 k o t W

Pocztą z dwukrotna w ysyłką

.................................! 48 koron 12kor. -

h. fi4kor. -

h*Ł

w państwie N;emieeki*»

48koron |l2kor.-||4kor.-hal.

;"Wumych państwach . . . . . .....V "?K V . 60koron J15kor.—

|5kor.—

Prenumeratę przyjmują: AdmlnietreeyaCaaamw Krakowie i urzędy pocztowe. Miejscową pro«

n u m e r a tą ks:ęg. 8. A . Krzyżanowskiego, handle: Sb KarlitWkiego, trafika w Sukiennicach, Biuro dzi eń ,

«opcasa i balom onowe j, Eupcayc «lica dagisilofisk*, Ol. I r i f i k a , Bracia Hildowie ul. Kaarmolicka.

we Lwowie ,,C m * jcsi 4* Mb;ciaw biurach dzień. 8. Sekełswck!sgo. A Siatewsidc§o, *. Baebsuka, u etacf§eh

to ajewyeli w Tarnowie, Rzomwi*, Jaśle, iłów;» Sąsza Ra ?srsnle w ks!ęgaral kolejowej, twdzie* na ion;ch

j.8wni*j»iysii *tacyach a portjerłw kolejswjeli, księgarnia ?o-JhaiHRBka Zakopani, księgarnia Chodakowskich

*aihionneri, Głewnt c, k. Jraiika Lubi!n, 8iówiia c. k. trafika fiiśe«, Agmja dzt.naikiw Bar}i Ki8babezj ItU!«*,

księgarnia J. Klas!easkicb lilsthiw.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu