Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 677 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

NCT239.

Kraków, Sobota 20 Października 1894.

Rocznik XLVII.

CZAS

Przegląd polityczny.

Kraków 19 października.

Wczoraj odbyło posiedzenie Koło polskie.

Wedłng sprawozdania, jakie otrzymujemy z Wie

dnia, na posiedzeniu tem poruszoną została spra

wa słoweńskiego gimnazyum cylejskiego. Miano

wicie X . Kopyciński przedstawił następnjący wnio

sek : Poleca się prezydynm Kola polskiego: l)

aby zapytało prezydyum zjednoczonej lewicy nie

mieckiej, która jako równowartościowy czynnik

należy do koalicyi, czy ona faktycznie zamierza

głosować przeciw wstawionej przez rząd w bu

dżecie pozycyi na niższe gimnazynm słoweńskie

w Cylei. 2) W razie potwierdzającej odpowiedzi,

zechce się prezydyum Koła polskiego porozumieć

z klubem Hohen warta i wspólnie z nim głosować

za tą pozycyą, a odrzncić wszystkie te pozycye

budżetowe, które obejmnją dotacyę dla niemiec

kich gimnazyów w okręgach o mięszanym języku.

3) Ministrom Madeyskiemn i Plenerowi należy

wyrazić podziękowanie, iż powodując się zasadą

sprawiedliwości, naprawili błąd dawnego gabinetu

i przynajmniej w części uczynili zadość żądaniom

Słoweńców w połndniowej Styryi. Przewodniczący

Zaleski oświadczyły iż wniosek ten postawi na

porządku dziennym dopiero wtedy, gdy toczyć

się będą obrady nad odnośną pozycyą bndżetową.

Następnie na zapytanie X . Kopycińskiego oświad

czył minister Madeyski, iż rząd dotychczas

nie mógł zadośćnczynić wnioskowi X. Rnczki

w sprawie reformy ustawy konkurencyjnej, gdyż

wniosek ten wkracza w autonomię Kościoła. Dla

tego też minister porozumiewał się z mężami za

nfania klnbów i znalazł sposób, który uczyni za

dość słusznym żądaniom bez naruszania autonomii

Kościoła. Minister oświadcza dalej, iż w przecią

gu czternastu dni przedłoży Radzie państwa pro

jekt nstawy, według którego właściciele dóbr

w obrębie swojej parafii będą pociągani do kon

knrencyi na bndynki kościelne i plebańskie. Po

tem oświadczeniu toczyły się dalej rozprawy

uad ustawą karną i postanowiono glosować za

przejściem do dyskusyi szczegółowej. W końcn

posłowie Weigel i Sokołowski wnieśli, aby Koło

polskie zażądało od ministra spraw wewnętrznych

przeprowadzenia dochodzeń w sprawie zachowa

nia się policyi w Krakowie w dnin 14 b. m. i

aby winni zostali nkarani. Nad tym przedmiotem

rozwinęła się dyskusya, w której zabierał głos

X. Chotkowski. Uchwałę w tej sprawie odro

czono.

Powyższe sprawozdanie różni się w bardzo za

sadniczym punkcie od sprawozdania, jakie znajdu

jemy w wieczornych dziennikach wiedeńskich.

Według sprawozdania N. fr. Presse, Fremden

blatu, Presse itd., X . K opyciński miał wnieść: nW ra

zie, gdyby lewica oświadczyła, że głosować bę

dzie przeciw pozycyi budżetowej ua gimnazyum

cylejskie, prezydyum Koła polskiego wejdzie w ro

kowania z klubem Hohenwarta i z klubem

młodoczeskim, aby tej pozycyi zapewnić wię

kszość w Izbie poselskiej".

Otóż do tej chwili

niewiadomo nam, które brzmienie wniosku jest

antentycznem. Porozumienie się Koła z klubem

Hohenwarta jest naturalnem , ale wniosek o pod

jęcie rokowań z klnbem młodoczeskim, jeśli isto

tnie został postawiony, byłby, zdaniem naszem,

bardzo niefortunny, niewłaściwy i niezręczny.

Wszak koalicya istnieje, Koło jest jej członkiem,

a m e zaszedł dotąd fakt taki, któryby zwichnął

lnb zmienił polityczną linię Koła, wytyczoną w o

brębie koalicyi. Wzywanie więc do pomocy czyn

nika, leżącego poza obrębem koalicyi, byłoby kro

kiem zwróconym wprost przeciw koalicyi i nazna

czałoby znpełnie nowy kierunek politycznej tak

tyce Koła polskiego. X . Kopyciński wie jednak,

że Koło polskie nie da sobie takiego kiernnkn

naznaczyć, czy narzucić doraźnie i dorywczo i

dlatego bylibyśmy mocno zdumieni, gdyby poseł

ten istotnie w dzisiejszych okolicznościach zale

cał rokowania z klubem młodoczeskim.

W Izbie poselskiej wejdzie dziś pod obrady

nagły wniosek Pernerstorfera, wzywający komisyę

dla reformy wyborczej, aby przystąpiła natych

miast do obrad nad przedłożonymi wnioskami i

w przeciągu 4 tygodni złożyła Izbie odnośne spra

wozdanie. Kluby skoalizowane głosować będą

przeciw nagłości i dlatego nie nlega wątpliwości,

że nagłość wniosku Pernerstorfera będzie odrzu

coną. Klnb partyi niemiecko-narodowej uchwali!

głosować za wnioskiem Pernerstorfera i wyzna

czył jako mówcę Pradego. Zapewne co do nagło

ści tego wniosku złoży także rząd oświadczenie,

jak to uczynił 2 czerwca b. r., g dy dep. Gess

man z podobnym wnioskiem wystąpił. Wówczas

oświadczył prezydent ministrów ks. Windisch

gratz, iż koalicyi na podstawie wspólnego poro

zumienia powiedzie się kwestyę reformy wybor

czej pomyślnie rozwiązać.

Do Londynn nadeszła tymi dniami telegraficzna

wiadomość, że emir Afganistanu Abdnrhaman za

chorował śmiertelnie. Wiadomość ta wywołać mn

siała pewien niepokój w angielskim urzędzie spraw

zagranicznych; zgon emira, który był wiernym

sprzymierzeńcem A nglii, łatwo może pociągnąć za

sobą w skutku poważne zawikłania. Takie przy

najmniej wyraża przekonanie jenerał lord Roberta,

były naczelny wódz wojsk indyjskich. Dzisiejsza

partya, popierająca emira, oświadczy się za jego

najstarszym synem , Habibem Ullahem Khanem,

którego matka jest wprawdzie niskiego pochodze

nia, ale który sprawował jnż znaczny urząd w Ka

bulu. Drugie stronnictwo popierać będzie energi

cznie syna młodszej żony obecnego emira. Na w y

padek wojny domowej sytuacya Enropejczyków

w Kabulu będzie bardzo niepewna, ponieważ Af

gańczycy żywią fanatyczną nieuawiść przeciwko

chrześcianom. Jedynie osobisty wielki wpływ Ab

dnrhamana powstrzymywał namiętności ludn. Zda

niem Robertsa, Europejczycy powinni jak najspie

szniej uciekać z Kabulu, bo zmiana tronn w Af

ganistanie nigdy się jeszcze uie obeszła bez krót

szej lub dłuższej wojny domowej. Do ncieczki

z Kabulu jest tylko jedyna droga otwarta, a mia

nowicie do Peszą war, w odległości 190 mil angiel

skich. W każdym razie rząd indyjski liczy się

jnż z wszelką ewentualnością: wicekról lord E1

gin zwołał o niezwykłej porze rokn radę stanu,

która prawdopodobnie rozpatrzy środki, jakie na

leży przedsięwziąć dla ochrony poddanych angiel

skich w Kabulu.

Korespondeneya ,,lzasul!

Buda-Peszt 18 października.

(o o ) W rozprawach Izby poselskiej nad odrzu

conym przez Izbę magnatów projektem, dotyczą

cym tak zwanej wolności wykonywania religii,

bardzo dobitnie zaznaczył się silny wstręt zwłaszcza

przeciwko rozdziałowi III, traktującemu o bezwy

znaniowości. Widocznie wywody biskupów i ka

tolickich magnatów oddziałały pożytecznie na po

słów. Gdy więc na początku b. r. w!aśnie ten pro

jekt przeszedł w Izbie poselskiej niemal bez oporn,

teraz nietylko mówcy stronnictwa narodowego hr.

Apponyi, Horanszky, tndzież hr. Teodor Batthy

any z frakcyi hr. Juliusza Szapary’ego, lecz także

Ugron ze stronnictwa niepodległości głośno w y

kazywali zdrożność i szkodliwość tej ustawy.

Bardzo słusznie hr. Apponyi podniósł, że choćby

ten rozdział III według ścisłej logiki wynikał

z zasady zupełnej wolności religijnej, to jednak

przy uchwalaniu ustaw przedewszystkiem chodzi

0 to, czy one są pożyteczne dla ogółu, czy odpo

wiadają jego wyobrażeniom i stosunkom ? Mówca

temu stanowczo przeczy. Gbawia się raczej, że

z ułatwionego opuszczenia dawnego wyznania, masy

korzystać będą z najbardz’ej poziomych powo

dów. Hr. Apponyi nie wyjaśnił obszerniej tych

powodów, ale znamy je to dokładnie. Są to po

prostu powody czysto materyalne; chęć uwolnie

nia się od materyalnych ofiar, jakich wymagają

uznane kościoły od swych wiernych. Najsilniej

te właśnie motywa mogą oddziałać na protestan

tów węgierskich, którzy obecnie p!acą stosunkowo

znaczne sumy ua utrzymanie swoich zborów, pa

storów, szkół i L d. Tem też tłumaczy się, że

w Izbie magnatów prawie żaden z protestanckich

dostojników kościelnych nie głosował za tą nsta

wą. Kościół katolicki w tej mierze znajdnje się

w pomyślniejszych warunkach, a jeżeli się opiera

wymienionej ustawie, to wyłącznie z zasadniczych

względów. To pewna, że żadne wyznanie, ani

świeżo nrecypowane" żydowskie, nie powinno być

zadowolone z tego ułatwienia wystąpienia z jego

łona i stawiania legaloie na równi bezwyznaniow

ców z wyznawcami. Tym sposobem nstawa wy

znaniomi właściwie więcej odbiera, niż im daje

przez solenną Brecepcyę."

P. Wekerle nsilowal wykazać konieczność ,,re

formy" i zbijać argnmeuta przeciwników, podno

sząc zwłaszcza, że bezwyznaniowość i tak fakty

cznie w Węgrzech istnieje (ałe wyjątkowo i nie

prawnie) i że bezwyznaniowość nie jest tem sa

mem, co bezreligijność. Co do pierwszego argD

mentn ministra, to wyjątki nie powinny stać się

powodem fabrykacyi ogólnych nBtaw. Co do dru

giego, w praktyce ma on tylko znaczenie sofizmatu.

Zapewne n. p. Sokrates, chociaż był bezwyzna

niowcem w tym sensie, że nie wierzył w urzędo

wą mitologię staro-grecką, mógł o tyle uchodzić

za człowieka religijnego, że wierzył w Boga

1 wytworzył sobie pewien systemat nietylko filo

zoficzny, ale nawet teozoficzny. Schoppenhaner

z punktn widzenia wyznania, w którem się uro

dził (protestanckiego), był niewątpliwie bezwyzna

niowcem, ale na binrkn swem miał posążek Bud

dhy, do którego... się mod:lił. Możnaby więc

twierdzić, że i ten filozof bezwyznaniowy nie był

bez religii. Czyliż jednak takie wyjątkowe przy

kłady rzeczywiście uzasadniają potrzebę nwiado

mienia nagle najszerszych warstw ludności wę

gierskiej, pomiędzy którą uie roją się ani Sokra

tesowie, ani nawet Schoppenhanerowie, że wolno

każdemu ni ztąd, ni zowąd opuścić wyznanie, do

którego należał, i utworzyć sobie własną nową

religię, albo też żyć bez wszelkiej religii?

Oczywiście p. Wekerle jest człowiekiem zbyt

inteligentnym, aby sam wierzył w podobne so

fizmata. Jeżeli się npiera przy odrzuconej przez

Izbę magnatów nstawie, to jedynie dlatego, że

ona znajduje się w programie 1892 r., a m oże

jeszcze więcej dlatego, że przynajmniej ua tem

polu, poddaje się znpełnie wpływom ministra

sprawiedliwości.

—

P. Szilagyi, jeszcze zanim ta

sprawa stanęła ponownie na porządkn dziennym

Izby poselskiej , tak głośno na żebranin wy bor

ców w Preszburgn zapewnił, iż rząd obstaje przy

wszystkich projektach kościelno-politycznych, że

p. Wekerlemu nie pozostawało nic innego, jak

w imię solidarności gabinetu npierać się także

przy nich.

Izba magnatów ponownie więc roztrząsać bę

dzie ustawę o wolności wykonywania obowiązków

religijnych względnie niewykonywania żadnych.

Zważywszy, że przeciwko tej ustawie głosowała

stosunkowo bardzo znaczna w iększość, że gloso

wali przeciwko niej nawet bardzo zresztą gorliwi

przyjaciele gabinetn, należałoby przypuszczać, że

przynajmniej w tej kwestyi Izba magnatów wy

trwa przy swem zdanin.

Bruksela 16 października.

(P.) W niedzielę odbędą się wybory ściślejsze

w Belgii, które rozstrzygną o 59 mandatach, a za

tem o więcej, niż trzeciej części Krzeseł posel

skich. Stronnictwo katolickie jednak już teraz po

siada większość, wybory ściślejsze przeto tylko

w szczegółach dopełnią obrazn.

Tymczasem jnż można skonstatować dwa ważne

fakta. Pierwszym jest ten, że prowincye, w któ

rych przeważa żywioł flamandzki, wybrały wyłą

cznie posłów katolickich. Są to prowincye Ant

werpia i wschodnia Flandrya, w których Flamand

czycy stanowią przeszło 92% ludności, Flandrya

zachodnia i Limbnrg, w których żywioł flamandzki

stanowi przeszło 88jfc Indności. Przy wyborach r.

1892 jeszcze jeden okręg Flandryi zachodniej,

Ostenda, wybrał posłów liberalnych. W ostatnich

wyborach także ten okręg przeszedł na stronę ka

tolicką, tak, że teraz wymienione prowincye będą

w senacie i w Izbie poselskiej reprezentowane

wyłącznie przez delegatów katolickich.

Wśród Indności flamandzkiej prąd katolicki jest

więc tak silny, że zdołał zwycięzko oprzeć się

zarówno liberalizmowi, jak socyalizmowi. Nawet

wielkie handlowe i przemysłowe miasta: Antwer

pia i Gandawa (w e Flandryi wschodniej), w któ

rych oczywiście socyaliści umieli rozwinąć bardzo

niebezpieczną agitacyę, pozostały przy pomocy

okolicy w posiadaniu stronnictwa katolickiego. —

Antwerpia wybiera 5 senatorów i 10 deputowa

nych. Zjawiły się tam cztery listy kandydatów:

katolicka, ua której fignruje znany przywódzca

Flamandczyków, adwokat Cooremans; liberalna,

na której fignruje burmistrz Antwerpii, Van Rys

wyck; socyalistyczna, na której czele stał znany

agitator i założyciel związkowych piekarni, An

seele; wreszcie lista p. Moortelmansa. Lista kato

licka odrazn zwyciężyła trzy inne. W Gandawie,

która wybiera 4 senatorów i 9 nos!ów, było aż

pięć list: katolicku, na której znalazł miejsce mi

nister de Smet de Naeyer, liberalna, socyalisty

czna (Anseele itd.), knpiecka i postępowa. 1 tntaj

lista katolicka zwyciężyła odrazn. Jakkolwiek więc

w tej chwili nie znamy jeszcze dokładnej liczby

głosów, pewną jest rzeczą, że w tych głównych

miastach flamandzkich stronnictwo katolickie po

siada ogromną przewagę nad wszyBtkiemi innemi.

W mniejszych miejscowościach flamandzkich kan

dydaci katoliccy przeszli niemal bez walki.

Prowincya Brabancya jest również wprawdzie

przeważnie flamandzką, ale tutaj przewaga sfran

cnzialej Brukseli, wybierającej aż 18 posłów, na

rnsza skonstatowaną powyżej zasadę. Dopiero wy

bór ściślejszy w Brukseli rozstrzygnie o tych man

datach. Co do dwóch innych okręgów Brabancyi, to

Lowaninm, jak zawsze, wybrało 6 posłów katolickich,

którzy odrazu zw yciężyli listę liberalną i socyali*

styczną. Południowy, już więcej francuski okręg

Nivelles, dotychczas chwiał się. W r. 1892 prze

szło tam 3 posłów katolickich, 1 liberalny. Obe

cnie odbędą się tam wybory ściślejsze. W czte

rech południowych prowincyach Hainaut (Charle

roi, Mous, Touruai itd.), przytykającej do Francyi,

Namur, Leodyum i Luxemburgu, które już da

wniej po większej części wybierały posłów libe

ralnych , obecnie zdobyli kilkanaście mandatów

socyaliści. Z tych czterech prowincyj w r. 1892

jedynie Namur także wybrał posłów katolickich;

obecnie liga radykałów z socyalistami wyparła

tam tych posłów. Świadczy to, że w Belgii pro

wiucye francuskie są o wiele przystępniejsze dla

agitacyi socyalistycznej, niż flamandzkie.

Drngi, ważny fakt jest ten, że socyaliści nie

byliby zdobyli ani jednego mandatn, gdyby stron

uictwo liberalne, w imię wspólnego obstawania

przy zasadzie własności, zawarło było kompromis

z Katolickiem, zamiast w części występować do

walki tak ze stronnictwem katolickiem, jak też

z socyalistycznem, po części zaś zawierać nawet

z tem ostatniem kompromisy. Z wybranych socya

listów, najbardziej znani są bracia Delnisseanx:

Leon, urodzony w r. 1841 w Mons, od r. 1863

adwokat w Brukseli, od r. 1870 do 1881 rady

kalny członek Izby poselskiej, autor licznych bro

szur socyalistycznych, tudzież Alfred, adwokat

w Mous, oddawna namiętny agitator socyalisty

czny, antor osławionego Catechisme du peuple,

który, skazany na kilkoletnie więzienie, uszedł do

Francyi, przed wyborami powrócił i obecnie prze

siaduje w więzieniu w Mons. Obaj zostali wybrani

w Mons, Alfred nadto jeszcze w Lićge. Tam też

zostali wybrani wymieniony powyżej Anseele, da

lej znany radykalny b. rektor wolnej wszechnicy

w Brukseli, D enis, usunięty na początku r. b.

wskutek zatargów, wywołanych odczytami Re

clusa, i zamierzający przy pomocy postępowców

założyć nową wszechnicę radykalno-socyalistyczną

w Brukseli, tudzież Demblon, b. profesor gimna

zyalny w Lićge, który utracił posadę wskutek

gorszącego wystąpienia z powodu uchwaleuia przez

parlament belgijski dotacyi dla królewny Stefanii.

W Charleroi wybrani: Vandervelde, nczeń Denisa,

bogaty Brukselczyk, który od kilkn lat należy do

najgorliwszych agitatorów socyalistycznych i urzą

dził wykłady Elizeusza Reclusa w loży wolnomu

Iarskiej, tudzież Calleraert, uaczelnik belgijskich

,,rycerzy pracy", stowarzyszenia, zorganizowanego

na wzór znanego amerykańskiego i liczącego po

dobno 30.000 członków. Natomiast b. profesor

,,liberalnego*1uniwersytetu brukselskiego, de Greef,

główny w Belgii teoretyk kolektywizmu, tudzież

znany milioner socyalista, adwokat Edmnnd Picard,

umieszczeni na liście brukselskiej, przepadli. Jeden

z nich otrzyma może drngi mandat Defnisseaux’a.

Odsłonięcie pomnika Fryderyka Chopina.

Warszaw a 14 października.

(lXj) Zaroiło się dziś na starej szosie warszaw

sko kaliskiej. Wielkimi czterokonnyuii ezarabanami,

powozami, wózkami, na bicyklach, nareszcie i pie

szo, podążały setki osób do Żelazowej-Woli, miej

sca urodzenia Fryderyka Chopina, na zapowie

dziane przez tutejsze Towarzystwo mnzyezne na

godzinę wpół do 1-ej w polndnie odsłonięcie skro

mnego pomnika, postawionego ku uczczeniu pa

mięci genialnego muzyka. Komunikacya pomiędzy

Warszawą a Żelazową Wolą niezbyt łatwa; miej

scowość ta leży blisko miasteczka Sohaczewa o

48 wiorst, czyli prawie 7 mil od Warszawy, z któ

rych 46 szosą, a 2 dosyć ciężką piasczystą drogą.

Bliżej jest od stacyi kolei wiedeńskiej Grodzisk

lub Ruda Guzowska, z Grodziska 30 wiorst, z Rudy

Guzowskiej 24 wiorst, ale trudność znalezienia na

stacyach tych odpowiedniej lokomocyi, spowodo

(5)

CHLEB.

Powieść współczesna

przez

Jana ZacharyOsiewicza.

(Ciąg dalszy).

Obaj znajomi weszli teraz na taras. Oczom ich

przedstawił się widok prawie czarodziejski. Przed

nimi otworzyła się nagle po nndnych ulicach i

szarych jak popiół domach, pełna zieleni oaza,

jakby wprost z pustyni atrybańskiej wyjęta. Egzo

tyczne rośliny ugrupowały się malowniczo, z kępy

kaktusów i arumów strzelała wysmukła palma, a

dalej zwieszały się w szerokich kiściach długo

listne rośliny jakby wierzby płaczącej. Sród tej

południowej wegetacyi biły wodotryski i cichym

szelestem swoim dawały mnzyce Wagnera jakiś

podkład fantastyczny.

Witold i towarzysz przeszli się wzdłuż tarasu,

napełnionego licznymi słuchaczami. Orkiestra koń

czyła właśnie uwerturę z ,,Nibeluugów."

Gdy się uapowrót zwrócili, zaleciał do ich uszu

głos od bocznego stolika.

—

Patrz — to Leliwita, który niedawno sprze

dał majątek komisyi kolonizacyjnej,

—

A jak bntnie jeszcze wygląda!

Leliwita poczerwieniał na twarzy i przyspieszył

krokn. W kącie pod cyprysem przy ocienionym

stole zasiedli obaj.

—

Jaka głupota u nas — rzekł do towarzysza

podrażniony Witold — czy słyszałeś, co tam przy

stole pod kaktusem o mnie mówiono?

—

Jest wiele prawdy w tych słowach - od

powiedział tenże — tak mówią Indzie, którzy

widzą fakta, a powodów nie znają. Facta lo

guunturl

—

Czyż miałem czekać subhasty? Czyż mia

łem z zimną krwią patrzeć na łzy spadłych z hi

poteki wierzycieli i słuchać przekleństw, miota

nych na nieboszczyka mego ojca?... A wreszcie,

czyż miałem się wyrzec tych kilkndziesięcin ty

sięcy, które po knpnie przez komisyę koloniza

cyi zostały mi po zaspokojenia wszystkich na

szych dłużników?

—

Niema o tem co mówić, trzeba tylko teraz

z tem, co zostało, dobrze gospodarować.

—

Przyznam się, że myślę i myślę nad tem i

nic dotąd nie wymyśliłem. A przecież nie będę

zakładał bandelkn delikatesów, lnb mierzył łok

ciem towarów bławatnych, albo co gorsza nie

pójdę do warsztatu, jak to twój kochany braci

szek uczynił!

Starszy brat Karola Szolca, urzędnik w przy

bocznem biurze kanclerza, Henryk Szolc, zmar

szczył czoło na te słowa swego krewniaka. Ma

chnął gniewnie ręką i rzekł:

—

Daj pokój temn szaleńcowi, któremu śmierć

matki na obczyźnie, a choroba nieuleczalna ojca

szyki w głowie pomieszały. Bo rzeczywiście z tego,

cośmy tam wycierpieli, można oszaleć. Wielkie

cierpienia mają to ao siebie, że jednych hartują

do twardej, a żmudnej pracy, a innym ostrzą

sztylety do zemsty nad sprawcami tych nieszczęść.

Ja wybrałem pierwsze, on drugie.

—

Czy jego krew gorąca uie szkodzi ci na

twojem stanowisku dzisiejszem?... Przyznam się,

że z pewną bojażnią szukałem wczoraj ciebie

w kancelaryi tak blisko kanclerza państwa.

Henryk Szolc odetchnął głęboko.

—

Karol — odrzekł zniżonym głosem — jest

chłopcem szlachetnym. Wstępując do fabryki za

pisał się jako Niemiec.

Leliwita porwał się na krześle.

—

Jakto — zapyta! — wyparł się swego uro

dzenia?

W gruncie rzeczy nie wyparł się, ale uczy

nił to w pewnej myśli, która mn zaszczyt czyni...

Witold rzucił na krewniaka badawcze spoj

rzenie.

—

Aha... domyślam się — mówił powoli —

zapewne nie chciał ci przez wybrany swój za

wód w twojej kary erze przeszkadzać.

Starszy Szolc uśmiechnął się dyplomatycznie.

—

Tonie

cedził powoli przez zęby - prę

dzej mogłoby mi szkodzić, gdyby się afiszował

swojem pochodzeniem. Musisz wiedzieć, że i ja

w oczach niektórych moich kolegów biura ucho

dzę za pół Niemca. Myli ich moje nazwisko.

Witold Leliwita weBtchnął.

—

Mój Boże... do tego idzie, że dla chleba...

—

Broń Boże, nie myśl tak żle, na tej drodze

nie jestem. Jestem w głębi dnszy takim, jakim

mnie matka urodziła i ojciec wychował, ale na

sze położenie wymaga od nas nkladności kociej,

a przezorności węża. Tym tylko sposobem mo

żerny się nratować od germańskiej zagłady. Na

ród ten filozofów i poetów wielkich tak zdziczał

po ostatniej wojnie z nieprzyjacielem, że wszystko

gniótłby, deptał i miażdżył, co mu jest nie po

myśli w uwielbianiu siebie samego jako pierw

szego narodu w świeeie. A ta zdziczałość rodzi

w nim nawet popędy zaborcze, chciałby zabrać i

pożreć wszystko, co mn się opiera.

A potem dodał po cicha:

—

A to wszystko jest dziełem owego złego

ducha wieku, który sam zwie się jego pierwszym

bohaterem.’

Leliwita uśc.suął rękę krewniaka, na znak, że

go roznmie. Właśnie zagrała orkiestra nlnbionego

Straussa.

Melodya naddnnajska rozweseliła posępną atmo

sferę tarasn. Tu i owdzie odezwały się półgłosem

wtóry do wiedeńskich walczyków, a ruch kulinar

ny w przybytku sztuki ożywił się w dwójnasób.

Kelnerzy od wina i piwa, od potraw i owoców

przebiegali raźno pomiędzy stolikami. Do sk o

cznych tanów wmieszał się brzęk szklanek i ta

lerzy.

Leliwita kazał podać bntelkę.

Przy bntelce i tanach walca zmieniła się roz

mowa. Mówiono o wypadkach d nia, o cyrkn, tea

trze i kobietach.

—

Mnszę ci jeszeze coś w stolicy pokazać —

ozwał się Szolc do towarzysza — tylko trzeba

n kwiaciarki kupić sobie kwiatki odpowiedniej

barwy.

Witold spojrzał ciekawie ua towarzysza.

—

Gdy skończymy butelkę — mówił tenże da

lej — pójdziemy na tak zwaną grę w barwy,

czyli raczej rozmowę barw. Czy cię to dziwi?

—

Co to jest?

—

W drodze opowiem ci.

Obaj towarzysze wypróżnili kieliszki, a ku

piwszy od kwiaciarki dwa kwiatki barwy błękitnej,

zatknęli je w dziurki od klap i wyszli.

Leliwita był za ezerwonym, ale towarzysz za

żądał błękitnych,1 co mu w drodze wytłómaczyć

przyobiecał.

Jnż od lata spostrzeżono w nowej stolicy świata

pewne zjawisko, którego sobie zrazn nikt wytłó

maczyć nie mógł.

Nowa stolica wzrastała wśród wyjątkowych wa

runków. To, na co innym stolicom wiekn potrzeba

bylo, robiło się tu w dziesiątkach lat. Od czasu

manifestu, podpisanego w Wersalu, który zjedno

czone niemieckie państwo ntworzył, nowa tego

państwa stolica zaczęła róść z każdym dniem pra

wie. A gdy miecz zwycięzki w hali sławy zawie

szono, zaczęło w stolicy zbierać się wszystko

to, co w tym wielkim okresie dziejowym bylo

gorętsze, dzielniejsze i ruchliwsze. Liczba mie

szkańców wzmagała się od tygodnia do tygodnia,

rzemieślnicy pracowali dniem i nocą, aby dla tak

licznej rzeszy wygotować przybytki, a kapitały

z całego kraju zbiegły się do szczęśliwego mia

sta, aby je uczynić wielbieni, wspaniałem i go

dnem narodu. Pałace wznosiły się, jak grzyby

z pod ziemi, częstokroć z mianem hoteli, tworzo

no nowe nlice zamiejskie i robiono wszystko, coby

wielkich zwycięztw godnem było.

W tej dobie tworzenia się wielkiej sto!icy,

wśród miejscowej i napływowej Indności, powstały

pewne prądy, jakich dawniej tam nie znano. Wy

wołała je gorączka rozrostu miasta, przyniosły je

z sobą gorętsze napływowe żywioły, które dawną

jego ciasnotę małomiejską rozpierały. Przyczyniło

się do tego zdziczenie wojenne i upojenie niespo

dziewanem zwycięztwem.

Wszystkie te porywy wyższe i niższe musiały

podziałać na towarzyskie i życiowe stosunki

mieszkańców. Zbitej masie Indności nie wystar

czały drogi zwyczajne, szukano nowych i wymy

ślono je w sposób dosyć oryginalny. Maskaradę

przeniesiono na nlice.

Oto cznjna straż bezpieczeństwa spostrzegła

przy jednym z mostów stolicy zagadkowe zjawisko.

Przed wieczorem zgromadzała się przy tym

moście niby od niechcenia znaczna liczba Indzi

obojej płei. Przechadzali się po nlicy, wracali na

powrót, zawiązywali z sobą rozmowy, tworząc tu

i ówdzie grupy. Rozmowa była zazwyczaj wesoła,

pojedyncze osoby odrywały się od większej grupy

i przechadzały się tak długo, póki wreszcie z oczu

nie znikły. Pikielhanby strażników zwracały się

napróżno w tę i ową stronę, nie mogąc zroznmieć

tego ruchu.

Najwięcej to uderzało, że każdy z tego tłumu

miał jakąś oznakę zewnętrzną. Mężczyźni mieli

w bntonierce kwiatki rozmaitego koloru, a ko

)iety niosły w rękn zwoje papierń, jakby nuty i

pisma jakie, obwiązane wstążką kolorową. W bra

ku papieru miały odpowiednie kokardki.

Uderzyło to także męża porządku pnblicznego,

że zazwyczaj, rozmawiały z sobą kolory jednakie,

to jest mężczyzna z czerwonym gwoździkiem w bn

tonierce rozmawiał z damą, trzymającą w rękn

zwój papieru, związany wstążką czerwoną, a kwia

tek niebieski rozmawiał ze wstążką lnb kokardą

niebieską.

Zrazn było to zabawne dla znudzonego dłngim

posterunkiem strażnika porządkn. U śmiechał się

na to malownicze łączenie się barw bratnich. Sto

jąc na brzegu mostu, miał widok ua cały wylot ulicy,

a patrząc na ruch kolorów, zdawało mn się, że za

gląda do kalejdoskopu w nlnbionem Panopticum.

Przy zwiększającej się z każdym dniem grze

kolorów, wydało mu się wreszcie rzeczą podej

rzaną. Jakimi drogami porozumiewali się ci lu

dzie, jeżeli żadnych plakatów, ani inseiatów w ga

zetach nie było? Co znaczą te znaki masońskie,

te szepty, uśmiechy i jakieś dziwne spojrzenia?

Wyższa straż porządkn publicznego bezpieczeń

stwa została tem zjawiskiem zaniepokojona. Przy

puszczano zrazn, że ,,w państwie bojażni Bożej"

dzieją się jakieś rzeczy zdrożne. Po bliższej roz

wadze widziano w tem jakiś spisek tajemniczy,

który nietylko moralności, ale nawet państwn za

graża. Ostatnie to przypuszczenie znalazło w niż

szej sferze władzy bezpieczeństwa wielu zwolen

ników, bo obiecywało zwiększony ruch służbowy,

a temsamem i dodatki do skromnych wynagro

dzeń rządowych.

Rzucono na teren niebezpieczny kilkunastu ajen

tów, w przyzwoite palta jesienne ubranych. Za

kupiono n ogrodnika kwiaty różnych barw i kształ

tów i nauczono służbę publiczną m ożliwego Bzybn

i elegaucyi. Nowe życie zawrzało przy moście.

(Ciąg dalszy nastąpi)

Prenumeratę przyjmują:

AdministracyaCzasu w Hrabowle i urzędypocztowe, niejipową prrnanrmtę księgarni»

S. A . Krzyżanowskiego, handel Niemojewskiego w Sukiennicach, biuro dzienników Herza, handel Ba

)era, główna trafika, handel Kretschmer!, biuro dzienn. Eopcasa i Salomonowej, biuro Mańskowskiej

(Sukiennice).

—

Ogtouenia (inseraty) przyjmuje się za opłatę od miejsca wiersza drobnym dru

kiem (petitem) za pierwszy raz 10 cnt., za każdy następny po 6 cnt.

—

Nadetłane (na 3 stronie)

ed miejsca wiersza drukiem drobnym po 30 cnt. za każdy raz.

—

Ogłoiizenlr iprenamtratę

przyjmuję: w e Lwo wie biuro dzienników nlicaKarolaLudwika 1. 9 . centralnebiuro ogłoszeń ulica

Kopernika 1.li; w Paryża wyłęcznie p. Adam rue deYarcnne 38,(prenumeratę p.W .Raczkowski

Courbevoi pod Paryżem rue du Chemin de fer 44)- w

Wiedniu pp. Eaasenstein A Vogler (także

w Hamburgu, Frankfurcie n. M ., Berlinie, Lipsku, Bazylei i Wrocławiu), A . Oppelik, R . Mosse (także

w Berlinie, Hamburgu, Monachium i Norymberdze), B Schalek , M. Dukes, J . Danneberg, H. Friedl

(tylkoprenumeratę pp.H,GoldsohmidtAComp.); w »ankfareie n. M . G.L .DaubeAComp

w W a n u w l e przyjmuję ogłoszenia pp. Reichman i Frendler, biuro ogłoszeń przy ul.Senatorskie

,,Ciai44 wychodzi codziennie wieczór, wyjęwszy niedt;ele i dni Awiętcczne.

niedzielne Nra Czasu, o de zapas starozy, w Krakowie po 10 cnt., z przesyłkę pocztowa 12 centów;

wt Lwowit pc IBcaatłwda aabycla wbłamdaiannlUw, przyalicy Karola LadwlkaT, 9.

Prenum erata wynosi:

nacałyrok

na kwartał na1miesiąc

W m i e j s c u ...........................................................................................

20 złr.

5 złr.

I1złr.80ot.

Pocztę w p ań stw ie a u s t r y a c k i e m ..................................................

24 złr.

6 złr.

2złr. 50 ct

n i e m i e ck i e m ....... ...........................................

28 złr.

7 złr.

3 złr.

do Włoch,Francyi,Angin, Belgu, Szwajcaryi,Tur

oyi i innych państw, należęcych do zwięzku pocztowego

32 złr.

8 złr.

3 złr.

Prenumeratę przyjmuj_e się tylko od 1 do ostatniego dn!o w miesięcu.

—

Listy z pie

niędzmi i praekaay pieniężne na prenumeratę i ogłoszenia (inseraty) uprasza się nadsyłać franco

do Administracyi Czasu w Krakowie.

—

Ló,sty reklamacyjne nieopieczętowane nie podlegaję opłacie

pocztowej. —

!Astów nwfTankowanych nie przyjmuje się.

—

Rękopism ow nadsyłanych nie zwraca się.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку