Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 697 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner 192

K_rakó’w, Sobota 22 Sierpnia 1908.

—

...

LKL

(Wydanie wieczoru«(

Prenumeratą przyjmu)ąiAdmiaistneya C’zaruw Krakowiei urzędy pecetowe. Miajaoewą pre.

e u m e ra tą kjięr. S. A. Krzyżanowskiego, handle: St. Karlińskiego, H. Kretschmera, Biuro dziea. Hopcass

i Saleatomewej, Gł. trafi,ka. We Lwewie ,,Czat" jest de eahycia w k!urach dzień. A. Bltzewtkle(e, S. Sekełewcktaie

S. ftKtoteba, ee ttseyac!t kelejtwyeh w Tarnowie, R m isw le, Jaśle, Newya Sąae et ęertsle w ktlęianM lento

lewej, tudzież u lanych ąlówniejtzych tUcyach e yertyertw kolejowych.

Ceny epłea a eń s od wiersza petitem za pierwszy raz 20 hal., za każdy następny po 10 hai.; układ tabe

laryezmjr, eyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz 40 hal., następny po 10 hal. N ad esła n e i Nek rologia

xi siiefsea wierszs drukiem petitowym 60 halerzy za każdy raz. Głosy publiczn ości po 2 kor.; wre«ł

kie prywztae komunikaty po kronice i po działo ekonomicznym i t. p. po 1 kor, od miejsca wiema.

Ogłoszenia i prenumeratę przyjmują: we Lwowie biura dzienników L. Plohna, A.Olszewskiego,

St. Sokołowskiego, K_. Buckataba; wJarosławiu Biuro dzienników; w Podgórzu Poturalski; wPrze

myślu A. Juszyński księgarnia,O. Heszeles; w R zeszow ie M. Weintraub; w Stanisławowie Jasiel

ski i Sp.; w Tarnowie M. Rockach, 0. Haut; w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłączni«

o. W. Raczkowski, 14 Citó de Trevise- w W iadniu Haasenstein A Vogler, R. Mosae (takie we wisyst

k»h f liach); H. Schalek, M. Duke§, E. Braun, J. Danneberg, H. Friedl (ty!ko prenumeratą H. GoW

sebmidtAComp.);w F’rankfurcie n. M.G.L.DaubeAComp., w Pradze czeskiej Fr.Hovorka

Listy zpieniądzmi i p rza k a zy pieniężne ua prenumeratę i ogłoszenia przyjmuj« Adnuni

«wtoy* CtMnt w Krakowie. Rtklamacyt nieopieczętowane nie podlegają opłacie pocstowąj. Listów is**

»jsleó owyoA ni* przyjmnje się. Rękopisów nadsyłanych nie zwraea się.

iP g r Za kzżdą zaianę adresu dspłaca alę 40 hal.

AD(tKS REDAKCTIa ul. św. Tomasza Nr 32.

Telefon Nr 00.

Zapiikfpolityczne.

Zjazdy i ich skutki.

Program wyczekujący mo

carstw.

—

Cofanie się polityki antyniemieckiej.

Pokojowe usposobienie Anglii i mowa ministra han

dlu Churchilla.

Dalsze spostkania monarchów.

—

Trzeba wynaleźć coś nowego.

Zastąpienie ambasadora angielskiego w Berlinie

gir Frank Laseelles ambasadorem we Wiedniu sir

Williamem Goschenem, a tego posłem w Mona

chium F . L Cartwrigbtero, katolikiem, wszystko

to jest bez znaczenia politycznego, spowodowane

bowiem jedynie siedemdziesięcioma latami pierw

szego, które są granicą wieku dla dyplomatów

angielskich; zapowiedź przybycia króla Edwarda

do Berlina; dostojna wycieczka automobilem, obie

cująca dla automobilizmu; dwa bezbarwne toasty

monarsze ; komunikat o rozmowie bar. Aehrenthala

z angielskim podsekretarzem stanu sir Charles

Hardingiem, streszczający znane już dawniej rze

czy; wreszcie ułaskawienie dzielnego kapitana

z Kdpenick, za którym— jak twierdzą — wstawił

się na prośbę Church-Company król Edward, oto

plon ostatnich spotkań monarchów we Friedricbs

hof i Ischl, nad którym przecież czytaliśmy

w dziennikach, błyszczący nagłówe k: ,,Doniosłość

polityczna dwóch zjazdów11.

Król Edward obrał tę samą co dawniej marsz

rutę. Corocznie od pewnego czasu odwiedza ce

sarza Franciszka Józefa w Ischlu. Powód, zwła

szcza w roku jubileuszowym, był osobisty: król

pragnął wobec świata całego okazać, jak wysoko

ceni nestora europejskich monarchów, jak wier

nie dochowuje mu głębokiej przyjaźni. Pobyt też

jego w Ischlu uie sprawił w poważnych kolach

politycznego wrażenia. Zamienione toasty dosię

gły szczytu konwencyonalizmn. Przecież chciano

się dopatrzeć zamiaru w tem, iż cesarz zazna

czył ,,długoletnie serdeczne stosunki między nami

i naszemi domami", a wspomniał o ,,przyjaciel

skich" tylko ,,stosunkach m ię dzy naszemi kraja

mi".

Znaleziono w tym zbyt subtelnym odcieniu

resztki niezadowolenia, jakie wyw ołał był układ

w Rewia między Anglią i Rosyą, który położył

koniec umowie w MUrzsteg między Austro-Węgra

mi i Rosyą. Wprawdzie już wypadki same rzecz

zwróciły na inne tory, albowiem rewolucya tu

recka z nagliła Anglię do odstąpienia od swojego

programu reform macedońskich. G dyby po tem

jeszcze powstały jakieś drażliwości, to z pewno

ścią nie z w iny Austro-Węgier, których polityce

wszystko inne prędzej zarzucić można, niż zby

tnią rzutkość.

—

Można też być pewnym, że

w Ischlu, i to po Friedrichshof, nic zgoła anty

niemieckiego nie stanęło na porządku dziennym

rozmów. Cesarz Franciszek Józef tak często i uro

czyście objawił wolę utrzymania przymierza

z Niemcami, że choćby istniały, wykluczonemiby

przecież były z góry wobec niego chęci nakło

nienia go do antyniemieckiej polityki. Przeciwnie,

b yla to raczej nowa sposobność pośredniczenia

osobistego między Anglią i Niemcami, i niezawo

dnie wielce zależy Austro-Węgrom na tem, aby

zażegnać ewentualny konflikt, albowiem nie

chciałyby być w takowy wciągnięte. W Berlinie

podkreślono też zaraz znaczenie Ischlu w tym

kierunku i położono nacisk na to, iż najważniej

szym jego skutkiem jest, że dowiedzionem zo

stało, iż wsze lkie możliwe próby odciągnięcia

Austro-Węgier od trój przymierza byłyby na długi

czas bezskutecznemi i beztelowemi.

—

Zapisano

przy tem wyrazy wdzięczności i zadowolenia

Niemiec.

Oczywistem jest, że prze !miotem luźnych ro

zmów w Ischlu musiały być wypadki w Tur

cyi, które zgotowały wstydliwy koniec układom

rewelskim i które dowiodły, że długoterminowe

umowy co do Bałkanów nieraz nie mają prakty

cznego zastosowania. Ale i tyeh narad wynik jest

równie chudy, jak blademi były toasty. Streścił

go wyżej wzmiankowany komunikat. Warto przy

toczyć jego tekst na dowód jego nicest»a. »W ro

zmowie między bar. Aehrenthalem a podsekreta

rzem stanu sir Charles Hardinge, omówiono ogól

ne stosunki europejskie. Obydwaj mężowie stanu

zastauawiali s;ę nad stanem rzeczy w Turcyi,

gdzie od wprowadzenia konstytucyi powstało no

we położenie. Jak wiadomo, gabinety — między

niemi wiedeński i londyński — postanowiły za

chować się sympatycznie i wyczekująco wobec

tego i brotu rzeczy, w nadziei, że porządek w Tur

c yi sprowadzi wogóle także to polepszenie admi

nistracyi i ustalenie stosunków, o które w osta

tnich latach starały się mocarstwa".

Kdnunikat

ma zasługę szc zerości, albowiem z góry opatruje

swoje zwierzenie słowy ,,jak wiadomo". I rzeczy

wiście jest on znanem już przed tem przystąpie

niem do noty p, Izwolskiego, która zapowiedziała

wyczekujące stanowisko aż do przekonania się,

c zy konstytucya turecka zaradzi niedostatkom

w Macedonii.

Świeżo zaś ogłoszona odpowiedź bar. Aehren

thala na ową notę p. Izwolskiego, nic innego i

nic nowego nie zawiera. Mocarstwa nie mogą z gó

ry zrzekać się praw, które im zapewniają tra

ktaty. Ale jeżeli łatwem było w Ischlu zgodzić

się na to, aby nic nie robić, to zapewne trudniej

przyszłoby porozumieć się co do tego, jak, kie

dy i co należałoby przedsięwziąć. Podwójny rząd

młodoturecko -s ultański ma zatem zostawiony s o

bie czas do urzeczywistnienia ideałów ogólnego

zbratania się narodów, oraz wielu innych pięk

nych rzeczy, zawartych w programie rewolucyi,

oraz do zamienienia teoryi w praktykę. W razie

jednak, gdyby to się nie powiodło i w Macedonii

nie zapanowałby spokój, oraz lad, groziłaby Tur

cyi nowa, wzmożona interwencya europejska i

opieka. A tak podwójne rządy młodoturecko-suł

tańskie stoją wobec zadania, którego nie zdołała

spełnić jednolita despotyczna władza. Pocieszać

się jedynie mogą tem, że w razie ponownego wy

stąpienia mocarstw, nie byłoby ono przecież opar

łem na szczerej i trwałej m iędzy niemi zgodzie.

Na razie co do ogólnego położenia, z auważyć

przychodzi, że Friedrich-hof i Ischl byly dalszem

cofaniem się antyniemieckiej polityki, które już

dawniej zaznaczyliśmy, a które zapowiadały mo

wy ministrów angielskich w przededniu odrocze

nia parlamentu. Do nich doliczyć dziś trzeba już

bardzo stanowcze peremptoryczne przemówienie

w Sw ansea na zgromadzeniu górników, ministra

handlu Churchilla, który wręcz oświadczył, że nie

ma żadnej ważnej sprzeczności ani elementarnej,

ani doniosłych interesów między Anglią i Niem

cami ; szkoda wyrządzona Niemcom byłaby stratą

dla Anglii; jedynym skutkiem starcia między

niemi byłaby straszna katastrofa. ,,Byli lekkomy

ślni ludzie, którzy mniemali, że opłaci się stoczyć

walkę o handel — rzekł Churchill — ale to fałsz;

miesięczna walka zniszczyłaby więcej bogactw,

niżby ich mógł przez pięć lat przynieść handel.

Wbrew krzykom w klubach i redakcyach niema

nic takiego, o co walczyćby miały między sobą

dwa narody i niema miejsca, na którem walka

mogłaby być stoczoną. Niema zresztą w Nie m

czech dziesięciu tysięcy osób, któreby na prawdę

chciały tak piekielnej i szalonej zbrodni, a mnie

mam, że w Anglii niema ich nawet tyle".

Ministrowie, także Churchill, obstają jednocze

śnie przy utrzymania dwufrontowej floty, jako

siły obronnej i odpornej, która stanowi bezpie

czeństwo Anglii. Z tem łączą się pogłoski o po

ż yczce stn milionów funtów, dla utworzenia fun

duszu rezerwowego marynarki. Westminsłer Ga

zełłe, która pierwsza poruszyła tę myśl, mówi, iż

taki fundusz zapobicże drażliwym rozprawom

w parlamencie, które corocznie zaostrzają sto

sunki m iędzy Anglią i Niemcami niepotrzebnie.

W razie zaś porozumienia ostatecznego, m ogłyby

obydwa mocarstwa ograniczyć swoje morskie

uzbrojenia, co zawsze łatwiejsze jest dwom niż

jednemu. Economist zaś twierdzi, że nie wojna,

ale morski układ jest niezbędnym.

, ,Dowiaduje

my się — pisze on — że obydwa rządy pilnie

tem się zajmują; oświadczenia zaś Lloyd-Geor

gea i zapowiedziane odwiedziny w Berlinie kró

lewskiej pary, są tego potwierdzeniem".

Król

Edward liczy się i lic/.yć się musi z parlamen

tem, z opinią publiczną i na wskroś pokojowem

usposobieniem całej Anglii. Nie może wziąć na

swoją odpowiedzialność, nie mówimy już wojny,

ale naprężenia między W. Brytanią i cesarstwem

niemieckiem. Pojechał też do Friedrichshof.

W dalszym ciągu cesarz Mikołaj spotka się

z cesarzem Wilhelmem prawdopodobnie w Abo,

o czem toczy się jeszcze korespondencya. Zamie

rzał potem złożyć osobiste życzenia cesarzowi

Franciszkowi Józefowi, lecz zaniechał tego zamia

ru, czemn nie należy przypisywać żadnego zna

czenia politycznego, gdyż prawdopodobnie spowo

dowanem to zostało względami na jego osobiste

bezpieczeństwo. Z drugiej strony król Edward

zapowiedział w Friedrichshof swój oficyalny z kró

lową Aleksandrą pobyt w Berlinie. Są to małe

pokuty za powszednie grzechy rewelskie, które

zresztą jedynie popędliwość cesarza Wilhelma,

w dwóch znanych przemówieniach, podniosła była

do grzechów głównych.

—

Morał tego wszyst

kiego jest — jak ktoś powiedział — ten ,,że

spotkania władców stanowczo się zużyły i że

trzeba wynaleźć coś nowego, nawet dla dobro

dusznych1*.

...

NO contra ND.

Zapisaliśmy przed niedawnym czasem ukazanie

się jeszcze jednego organu, skierowanego przeciw

Narodowej Demokracyi w imieniu... Narodowej

Demokracyi. ,Myśl Wszechpolska nie jest wszak

że pierwszcm, ani jedynem pismem, które w imię

czystości idei walczy z tymi sferami N. D,, które

są obecnie u steru.

—

Poprzednio pow staw ały

w Królestwie pisma z tym samym celem, zakła

dane przez byłych członków stronnictwa, którzy

odłączyli się od polityki obecnej narodowych d e

mokratów. Notując przed paru dniami w ystąpie

nie pułk. Miłkowskiego z zarządu ,,Skarbu Na

rodowego", dodaliśmy, iż w edług naszej vviado

mości, fronda rośnie w siły i fundusze. Świeżo

otrzymaliśmy pierwszy numer pisma ludowego

Polska, wydawanego w Krakowie na wzór da

wnego Polaka a w celach konkurencyjnych.

;Nowy ten objaw zasługuje na bliższą uwagę.

Na wstępie znajdujemy wytłomaczenie, dla

czego Polska będzie wydawaną:

Niwa pracy narodowej nad Ludem Polskim opu

stoszała. Nikt nie stoi na straży tej żywej przyszło

ści narodu, nikt nie pracuje nad nią. Polak, ten

wierny kierownik i przyjaciel Ludu Polskiego, nie

ukazuje się prawie wcale. Nikt dziś nie kołacze do

chat wieśniaczych, do izb robotniczych, nikt nie

budzi ludu do pracy ofiarnej a świętej dla Polski,

do walki wytrwałej a znojnej. Dla tego też wyda

jem y Polskę.

Po tej pierwszej szpilce pod adresem dawnych

wydawców Polaka, następuje program :

Chcemy Polski Wolnej Niepodległej ! Chcemy Pol

ski Ludowej! Polskę taką i drogę do niej widzimy

jasno.

Z ciekawością śledzimy tej drogi, lecz zamiast

jasności otrzymujemy dawną retorykę:

Nie zrzekniemy się ani piędzi Polskiej ziemi na

kresach, ani jednego Polaka czy on będzie zniem

czony, czy zruszczony, czy zmoskwiczony.

Sily mas ludowych zuży(kowywać będziemy do

walki o wolność narodu! na szczęście ludu pol

skiego.

Interesy Narodu uważamy za jednoznaczne i ró

wnoważne z interesami Ludu Polskiego...

Polskę Ludową pojmujemy w ten sposób, iźw Lu

dzie widzimy jedyną zdrową siłę narodową —

wobec przegnicia i duchowego spaczenia

przez rządy zaborcze klas wyższych. Polityka

polska wówczas będzie mocną, wytrwałą i zdolną nie

tylko do obrony Polskości, ale i do zdobyczy naro

dowych — zbliżających nas do nasz.ego celu osta

tecznego Niepodległej Polski, skoro faktycznie sam

Lud ją poprowadzi.

Jak widzimy, wstystko tak jak było, tylko się

ku demagogii nieco pochyliło. Cała retoryka, to

stara nasza znajomość. ,,Lud sam poprowadzi po

litykę, a m y, N .D ., będziemy wykonywać jego

wolę". Głos warszawski jest przekonany, że te

r a z tak właśnie się dzieje. Polska jak widzimy,

jest innego zdania, a gdyby ktoś trzeci miał do

obu tych t dłamów N. D. urazę, oraz fundusze na

drak i papier, lud mógłby prowadzić jeszcze trze

cią pol tykę.

Ta, którą Polska głos’, przedstawia się tak:

W walce z najezdniczymi rządami i zaborczością

najezdniezych społeczeństw nie cofniemy się przed

niczem, przed żadnym ze środków walki, stosując

je przezornie i rozumnie. Ugodę z Moskwą lub Pru

sakami i szerzenie rezygnacyi narodowej, zrzekania

się naszych praw i dążeń — będziemy zwalczać bez

względu na to, kto ją robić będzie.

Nie brak nawet znanej zapowiedzi, że każdy,

kto myśli inaczej, spotka się z moralnym terro

rem i napaściami osobistemi, gdyż:

Śladem Polaka z lat dawnych, piętno hańby i

zaprzaństwa narodowego — przyłożymy tym z Po

laków, co chcieliby wzmacniać siły wroga, płaszczyć

się przed nim i lizać stopy.

Jest to już drugie napomnienie w tym samym

artykule, lufa, skierowana ku własnym niegdyś

okopom. Poza tem, odezwę programową wypełnia

! znany słow nik: ,,silą ogromna", wierzymy w siły,

; w politykę opartą na naszej sile itd. itd. Jest to

| ten sam szklanny guzik, którym N. D . wprawiała

siebie samą w katalepsyę przez tyle lat. A je

dnak minęło już wiele czasu od tej pory, gdy

Goniec, koronując politykę siły, domagał się już

nietylko autonomii Królestwa i to w tej chwili,

lecz osobnej armii polskiej!

Artykuły, zajmujące pisemko, dostrajają się to

nem do programu. Pomówimy o nich w dalszym

ciągu.

Reformy w szkołach średnich.

(Dokończeni e).

Wybór zasłużonej cenzury mają nauczycielom

ułatwić następujące określenia:

,Postęp uznać należy za bardzo dobry,

jeżeli się wznosi ponad średnią miarę wymagań,

nie przewyższając jednak tego, czego po uczniach

można się spodziewać; za dobry, jeżeli w zu

peł’ności odpowiada wymaganiom, którym średni

uczeń powinien uczynić zadość; za dostatecz

ny, jeżeli uczeń jeszcze osięgnął cel nauki, cho

ciaż nie w e wszystkiem odpowiedział temu, c zego

się od ucznia średniego w ymaga. Postęp, nie do

chodzący do tej najniższej miary, uznać należy za

niedostateczny".

,,Jeżeli wiadomości ucznia w pewnym przed

miocie przechodzą znacznie zakres przepisanych

dla jego klasy wymagań szkoły, fakt ten wolno

tak samo, jak dotąd, na umotywowany wniosek

nauczyciela, za uchwałą grona nauczycielskiego (!)

stwierdzić odpowiednim dodatkiem do noty bar

dzo dobrej11.

,,Przy ocenie zachowania się uwzględ

nić należy sprawowanie się ucznia w szkole

w stosunku do nauczycieli i kolegów, sprawowa

nie się zaś poza szkołą tylko o tyle, o ile prze

pisy karności na nie się rozciągają. Zarazem na

leży też zwracać uwagę na uczęszczanie do szkoły,

punktualność w oddawaniu wypracowań piśmien

nych, obchodzenie się z zes zytami, książkami itp.

We wszystkie m należy także w odpowiedniej mie

rze liczyć się z wrodzonem usposobieniem ucznia".

Dobrze się stało, że zmieniono dawny termin , o

byczaje", bo nie będzie już rodziców raziła kon

tradykcya i n adiecto, która zachodziła zawsze,

gdy chłopiec,, bardzo obyczajny, lecz za żywy, o

trzymał obyczaje ,,dość dobre".

Zanim się w gronach nauczycielskich wyrobi

świadomość znaczenia i wzajemnego stosunku no

wych terminów na oznaczenie różnych stopni,

ogólny obraz statystyczny klasyfikacyi prawdopo

dobnie w mniej korzystnem świetle przedstawiać

będzie wyniki usiłowań szkoły na polu nauki.

Przy wrodzonej bowiem naturze ludzkiej skłonno

ści do obniżania zasług bliźniego, miejsce dawnej

noty ,,celującej", z ajmie oczywiście nota ,,bardzo

dobra"; dawna ,,bardzo dobra" utonie w dzisiej

szej ,,dobrej", a ,,dostateczna", górująca jnż dzi

siaj liczebnie nad wszystkiemi innemi razem, po

mnoży się w dwójnasób. Ubytku noty ,,złej", ża

łować będą tylko młodsi adepci sztuki dydakty

cznej, którzy zwykle liczbą niepomyślnych cenzur

mierzą sprężystość pedagogiczną. W każdym razie

jest to rzeczą charakterystyczną, że przy każdej

,,reformie szkół średnich" z mniejsza się liczba not,

wyrażających stanowcze uznanie. Usunięto już ze

skali terminy: ,,znakomity, celujący, wzorowy,

chwalebny"; przy najbliższej padnie zapewne ofia

rą «bardzo dobry", bo jnż dziś nie brak pedago

gów, którzy stopień dobry uważają za najwyższy,

dla ucznia dostępny.

Ważniejsze są postanowienia o przejściu do

klasy wyższej, o egzaminach poprawczych

i promacyjnych.

«Jeżeli uczeń w jednym tylko przedmiocie nauki

nie uczynił zadość przepisanym wymaganiom, to

ListyzKrakowa.

—

----------—

Kraków 21 sierpnia.

Trudne pożegnanie.

—

Obrona na dwa fronty.

—

Jesteśmy grzeczni.

—

Pomimo Rafaela! — Frau

cya i Czarnogóra.

—

Przytępiony miecz.

—

U nas,

a we Lwowie.

—

Argumenta.

—

Wesoły wdowiec.

Żegnanie operetki lwowskiej należy do tru

dniejszych zadań krakowskiego dziennikarstwa.

Trudność leży w kolizyi między grzecznością a

prawdomównością, które w t\m wypadku, nie

stety, prawie wykluczają się nawzajem. Właściwie

poAinnibyśmy oddawna postawić kwestyę jasno i

spytać, dlaczego Kraków właśnie ma cieszyć się

takim letnim sezonem ? Mamy to niedelikatne py

tanie na ustach od trzech !at, lecz zasłaniamy się

wobec samych sieb e wymogami grzeczności, aby

uciec — przed obowiązkiem. Niemiłym, lecz obo

wiązkiem. Kwestya operetki lwowskiej nie jest

tak prostą, jakby się wydawało. Dotyczy ona

zarówno teatru krakowskiego jak lwowskiego i

na dobrą sprawę powinniśmy wyciągnąć z niej,

jako wniosek, obowiązek bronienia zarówno swo

jej jak i lwowskiej sceny.

Swojej choć’iy dlatego, że operetka nęci Kra

ków, wygłodzony przez brak muzyki i ściąga do

swej kasy korony tych, którzy siedząc w łetnim

Krakowie i mając d) wyboru handelek i teatr,

idą do teatru (a potem do bandelku). Dramat

nasz, który utrzymujemy, odczuwa, musi odczu

wać potem luki w frekwencyi, wywołane lakami

w funduszach naszych teatromanów. Gościnność,

w połączenia z patryotyzmem dzielnicowym popy

cha nas znów ku bronieniu opery lw owskiej przed

nią samą, przed tym uporem lunatyczki, z jakim

prezentuje się świata w stroju więcej niż negli

żowym. Przez Kraków przesuwają się tysiące

przejezdnych ze wszystkich trzech dzielnic; kto

z nich oprze się chęci usłyszenia H alki lnb Stra

sznego d,woru (a przedewszystkiem Wesołej wdó

wki)? Wszak Lwów jest jedyną obok Warszawy

sceną operową i ma za sobą świetne trądycye

z czasów jeszcze niezbyt dawnych! Idzie więc

Warszawiak i Pozuańczyk do kasy, aby po do

brych cenach dowiedzieć się, że opera lwowska

nie posiada w cale basisty ani mezzosopranu, trzy

czwarte ról obsadza zaś siłami, z których jedne

jeszcze, drugie już nie powinny śpiewać.

Powinniśmy więc ostrzegać lwowską trupę, że

zarabia sobie najniesluszniej na fatalną opinię. —

Powinniśmy to czynić i czynimy w swej prasie,

chociaż może narażamy się na zarznt, że to wszyst

ko" z zazdrości, iż Lwów ma sympatycznego Słowia

nina Lćbara przez cały rok, my tylko przez dwa

miesiące. Otóż niema kwestyi, że zazdrościmy

naszej stolicy nietylko Wesołej wdówki, lecz ca

łego teatru wogóle, z tem trudno się ukrywać —

dalecyśmy wszelako od złośliwego działania na

szkodę Lwowa. Gdyby tak było, dzienniki nasze

zamiast obniżać tę krakowską wysprzedaż zimo

wych resztek, w ypisyw ałyby hymny pochwalne,

aby z calą przewrotnością znęcać do teatru jak

największe tłumy przejezdnych. Nie, my zazdrość

chowamy głęboko w sercu i z cicha tylko ubole

wamy nad kulturą naszego bezoperctkowego gro

du. Kraków je st poczciwy. Wszak przeboleliśmy

nawet lwowskiego Rafaela, my, miasto muzeów!

Te najlepsze chęci rozbijają się o silną wolę

naszego gościa. Cóż stąd, że my pragnęliby

śmy ocalić jego artystyczną opinię przed rodaka

mi z innych zaborów, kiedy on sam tego nie

pragnie. H a.. vólenti non fit iniuria. Mamy atoli

obowiązki względem samych siebie i te przynaj

mniej nakazywałyby nam mówić prawdę -- lecz

grzeczność nas knebluje wcale niegrzecznie.

—

Powinniśmy np. powiedzieć: prawda, Kraków

wypości się caly rok, w ięc pójdzie na każdą ope

rę lecz czy stąd wynika, aby dawać mu

ką? Jeżeli nie chcecie wierzyć nam samym, iż

przywykliśmy w teatrze do innego traktowania

sztuki, że prowadziliśmy cale walki o pietyzm

dla teatru i o artystyczne wykończenie

jeżeli

nasze własne zapewnienia wydają się wam prze

sadą, to weźcie w rękę dzienniki warszawskie,

a stamtąd dowiecie się, że atmosfera teatralna

K rakowa ma sw oje wymagania, którym nie spro

sta i najweselsza wdówka, jeżeli nie będzie ar

tystką.

Nie jest to awersya do operetki, bynajmniej.

Niech sobie ktoś pociesza się po cicha: »Kraków

pozuje na sensata, operetkę wyklina, aby nie

wyjść z roli!" Jest to słaba pociecha i naprawdę

nikt w nią nie uwierzy. Kraków jest nietylko un

vieux beau, lecz i un vieux gai, gdzie humoru

nie znajdzie— jak często w operetce lwowskiej —

tam go sobie poszuka. Zuam ludzi, którzy w cho

dzili do teatru tylko po to, aby usłyszeć po raz

trzydziesty, jak dyplomata czarnogórski, a lion pa

ryski, zaprasza damę do tańca w takie s!owa:

Madam la kontes, eszkezepe zawuar la grant

preferans de danserawekwu? Wielki świat Czar

nogóry w ogóle przekonał nas, że brak humoru

nie j e s t przeszkodą w rozśmieszeniu widza.

Operetka... Nie spotkałem się w Krakowie ze

zdaniem, aby dzieło sztuki było dlatego godnem

potępienia, że jest operetką. Trzeba tylko, aby

istotnie dziełem sztuki było i od tej drobnostki

nie można ustąpić, nawet krakowskim targiem.

Słyszałem natomiast często, że te operetki, które

importuje Lwów z Wiednia, nie mogą rościć pre

tensyi do miejsca w świątyni sztuki. Co najwyżej

w przedpokoju. Przeleciały czasy Offenbacha, a

nawet Straussa. To, co otrzymujemy z Wiednia

pod nazwą operetki, ma się do dawnych operetek

tak, jak szampan francuski do niemieckiego Sek

tu. Operetka francuska była dzieckiem farsy i wode

wilu, operetka wiedeńska zrodziła się w malżeń

stwie Witz’u i Gemiłth’u, błogosławionem przez

Volkssiingera. Takim pięknościom lokalnym naj

bardziej do twarzy tam - skąd jeszcze wi

dać wieżę św. Szczepana. Jeżeli znajdzie się

w takiem biedactwie ładny wierszyk, to mamy,

niezawodnie mamy dość orkiestr wojskowych i

gramofonów, aby go nam sprezentowały, a także

obrzydziły. Ale słuchać trzy godziny lichych kon

ceptów, brać natrysk z trywialności po to, aby

usłyszeć dwie melodye ?

I to z jakim tekstem! Śmieliśmy się z dawnych

oper i przypominając sobie ich libretta, cytowaliś

my chętnie pierwszy akt z Roberta Dyabła:

Daję czasu godzinę,

Żałuj za swą winę;

Potem zaś niech spieszą

I niech go powieszą!

i Takie biedoty zasługują na politowanie raczej,

|niż na szyderstwo, w stosunku do tak czelnych

’ataków, jak np.:

Dyplomatycznie biorąc rzecz,

Małżeństwo obosieczny miecz,

Po stronie wiernej żony

Jest nieco przytępiony.

Dziś, gdy Wagner wkracza do Polski, gdy gra

ją go i we Lwowie, gdy odczyty, rozprawy, fe

lietony pompują do głów teorye o stanowisku poe

zyi w dziele muzyczno-teatralnem, gdy najlichszy

snob ma sobie za obowiązek wzruszać ramionami

na arcydzieła muzyki operowej, krzywiąc się:

»Boże! Jaki tekst!" — dzisiaj właśnie przepeł

niony teatr słucha po sto i więcej razy podobnych

bezeceństw! Czy to uie ciekawe? A gdy ktoś

nie smakuje w taniej kuchni wiedeńskich dowci

pów, g dy razi go beznadziejność tekstu, podlana

bazarową m uzyką — to »sensat", ,,pozer", ,,wróg

humoru" !

Wiedeń nie bardzo ciąży na naszej kulturze

artystycznej, biorąc ogółem. Do sfer inteligentniej

szych przedarło się oddawna zrozumienie, że

Burgtheater jest miejscem, gdzie niegdyś świetnie

grano wielki repertuar; że nadworna opera, obok

wybornych sił, ma takie, którychby na scenie pary

skiej lub medyolańskiej nie ścierpiano ; o malarstwie

mamy zdanie wyrobione, odkąd elou wiedeńskiej

se cesyi zaczęła stanowić krakowska ,,Sztuka".

Kraków ma prawdziwe szczęście, że dostaje ope

retkę w niewielkich dozach, ona to jest bowiem

oknem, wybitem u nas na zaułki kulturalne Wie

diiia; jest — w oczekiwaniu kanałów — kanali

kiem, przez który zacie ka do nas filisterstwo w ie

deńskiego humoru i sentyment panien sklepo

wych.

Karol Kraus, wydawca Fackel, który od dzie

sięciu lat załamuje ręce nad Wiedniem, reprodu

kował raz w swem piśmie ogłoszenie pewnej re

stanracyi. Wyobrażało ono w iedeńskiego Gigerla,

który zmiata z talerza knedle, po drugiej zaś

stronie rodzony brat amatora knedli podnosi w gó

rę »halbę" z dużą, piękną pianą. Kraus długo i

z rozpaczą opisywał ich rozanielone twarze , ich

błogość i rozr zewnienie, aby w końcu uznać

wszystko za symbol i syntezę życia wiedeńskiego.

Zdaje mi s ię , że twarze tej publiczności, która

w Carlteatrze przez rok spożywała co wieczora

Wesołą wdówkę, nie musiały różnić się wyrazem

od tamtych jegomościów. Operetka wiedeńska je st

najbliższą knedli i piwa. Jeśli ktoś wytrzyma ta

kie menu sto razy na rok — to dobrego ape

tytu !

Szkoda! W operetce byłoby jednak miejsce na

misyę teatru, jako siedziby smaku. W iedeń jest

jedynym w Europie co do produkcyi bielizny,

lecz bynajmniej nie operetki. Tymczasem Weronika

Messagera, wystawiona jeszcze za poprzedniej

dyrekcyi, byla jedynem może wyrażnem wspom

nieniem, że poza Dunajem rozciąga się Europa.

A przedewszystkiem czeka na wznowienie Off’en

bach, istne »Oil C’ty" humoru, wdzięku i wytwor

ności, Offenbach, z nany starszemu pokoleniu tylko

z e wspomnień, przed młodszem zaś obmawiany

takiemi przedstawieniami, jak tegoroczna P iękn a

Helena.

O operze już mówiłem. Jest wszakże coś do

dorzucenia. To, że dyrekcya teatru lwowskiego

powinna zaprotestować przeciw nadużywaniu fir

my »opera lwowska", jakie praktykuje się pod

czas lata w Krakowie. My, którzy czytamy stołe

czne dzienniki, wiemy, że nasze uciechy operowe

nie mają prawie żadnego podobieństwa z operą

lwowską. Zachodzi tu jakieś nadużycie, a co

najmniej nieporozumienie. W e Lwowie wystawiają

Lohengrina, Tannhdusera, Andrzeja Chenier,

Złoto Renu, Walkiryę i Zygfryda, my otrzymu

jemy Trubadura, Traviatę i Fausta, a doszli

śmy w muzyce współczesnej do Pajaców i Gyga

neryi. We Lwowie jest personal kompletny, u nas

kompletny brak personalu. Lwów cieszy się bo

gatą podobno wystawą, my zdumiewamy się, że

Eleazar odprawia sabat w gotyckim klasztorze,

a dwór cesarza Zygmunta, wyszedłszy za Kon

stancy ę — znajduje się odrazu w Schbnbrunnie.

We Lwowie są podobno cale magazyny stylo

wych kostyumów, my radujemy się na widok, że

jeszcze nie zginęła w Polsce słynna zasada:

,,przed Chrystusem — sandały, po Chrystusie —

buty z ostrogami". N ie zmienia się tylko jedno:

waluta koronowa, ta sama u nas, co we Lwowie

* CZAS" wysbodai t wyjątkiew dai po niedzieli i świ%tach nroezyitych dwa rasy dziennie, a oiaaowie;e

o godzinie 6 rano i o godzinie 6 wieczorowi

Numer wieczorny 10 hal,, ranny 4 hal. j

PRENUMKBA TA WYNOSI:

na cały rok !lnakwartał na1miesią-c

30 tors*

I7tor. 50 h.2tor. 50 ta:

36koron f9kor. -

|3 ker. -

36 koron S9 kor. -

3ker. -

Z dwńkrot ną w y s y ł k ą p o c z t o w ą ....................................................

koron 110 kor. 50 h. 3 kor. 50 hai

Poc ztą w p a ń st w i e N i e m i e c k i e m ....................................................

koron Ij10kor. 50 h. 3kor. 50 ha!

Do wezyntkieh państw, należących dozwiązknpocztowego

43 koron |j 12 kor. -

4 kor.

—

Prenumeratą przyjmuj» eiętylko od 1do oetetniega dnia w miesiącu.

ITedłng urzędowego wykazu na r. 1908 pism zagranicznych, mających debit w pańatwio rosyjskiom ,

wynosi w temłs pańatwio eona prenumeraty «Czasu" wraz a przesyłką pocztową: rocznie 16 rb

10 k.; półrocznie 8 rb. 10 k.; za 3 miesiące 4 rb. 05 k.; za 2 miesiące 2 rb. 75 k.; miesięcznie 1 rb. 45 k.

Aboaament Czaru przyjmują urzędy pocztowo w głównych miastach państwa rosyjsk!o

!o, a mianowicie: w Petersburgu, Warszawie, Kijowie, Wilnie, Moskwie iOdesio.

ianyeh miast i wsi można prenumerować Czas, posyłając pocztą należytoid do urzędu,""poeatow»g9

najbliższego a powyżej wymienionych większych miast.

1 of 6 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction