Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 634 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

W 588

Kraków, Środa

2Grudnia 1911.

Rocznik LXIV.

Wydanie popołudniowe.

Prenumeratą przyjmują: AdministracyaCzasuwKrakowieiurzędypocztowe. Młejecową pre

n u m e r a t ą księg. S. A. Krzyżanowskiego, h andle : St.K arlińskiego, tr afik a w Sukiennicach, Biuro d iie a .

Hopcasa i Salomonowej, OL T ra fik a . We Lwowie ,,Cm»** jest de eabycia w b!arach dzlea. A. OlszewtklaM,

S. **katowskiego, K. Buchstaba, na stacyach kolejowych w Tarnowie, Rzeszowie, Jatle, Nowye Sącza ea p a rn ia

w księgarni kolejowa], todzież na Innych główniejszych stacyach a ort« rów :oleje«

Ceny ogłoszeń: od wiersza petitem za pierwszy raz20hal, zakażdynastępny po15hal,: układ tabe

laryczny. cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz 40haL następny po 15haL N ad e sła n e i N ek ro logia

od miejsca wiersza drukiem petit. 60 haL zakażdy raz. G ło sy p ublic zn o ś ci po 2kor.; koaugtkatyhandlowe

po k ro nicei po dziale ekonomicznym; koannłkaty prywatne, śluby,zaręczyny itp. po 1 kor. od miejsca w ie rs za .

Ogłoszenia 1 prenumeratą przyjmują: we Lwowie biuradziennikówL.Plohna, A. Olszewskiego,

6t.Sokołowskiego, K.Buchstaba; wJarosławiu Biurodzienników; w Podgórzu Poturalski; w Prze

jnyślu A. Juszyński księgarnia, D.Heszeles; w Rzeszowie M.Weintraub; wStanisławowie Jasiel

ski i Sp.; w Tarnowie M.Rockach, O. Haut; w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłącznie

p. W. Raczkowski, 14 Citó de Trevlse; w W ie d n i u Haasenstein fi Vogler, R. Mosse (także we wszyst

kich filiach): H. Schalek. M. Dukes, E. B raun, J . Danneberg, Bock fi Herzfeld, H. Friedl (tylko p r e

numeratę H.GoldschmidtfiComp.); w Frankfurcie n. M.G.L.DaubefiComp., w Pradze cze

sk iej Fr. Hovorka. L isty z pieniądzmi i prze k a zy pieniężne na prenumeratę i ogłoszeuia przyj

m uje Administracya Czasu w Krakowie. R eklamacye nieopieczętowane nie podlegają opłacie p oc ztow ej

Listów nieopłaconych nie przyjmuje się. Rękopisów nadsyłanych nie zwraca się.

Za każdą zmianę adres* dopłaca sią 40 hal.

ADRES REDAKCYI: ul. św. Tomasza Nr 32.- Telefon Nr 50.

Inauguracya dróg wodnych.

Kiedy w komisyi budżetowej Izby poselskiej

przeciwnicy kanałów zwrócili się do rządu z za

pytaniem, jakie znaczenie ma ak t rozpoczęcia

budowy kanału galicyjskiego, minister skarbu

odpowiedział poprostu, że jest to wykonanie

częściowe ustawy z r. 1901. Tak też jest nie

zawodnie. A jednak z trafnego płynie instynktu,

że akt tak naturalny, tak zdawałby Bię zwykły,

jakim j est wykonanie ustawy, obchodzimy dziś

w Krakowie z tak niezwykłą uroczystością

Dziś bowiem ustawa z r. 1901 przestaje być

kawałkiem papieru, i choć nie formalnie, ale

wedte ducha swego wchodzi naprawdę w życie.

Wiemy, dlaczego trzeba było czekać lat dzie

sięć na tę chwilę. Ustawa z r. 1901 zakreśliła

na ktćiki stosunkowo czas lat dwudziestu zbyt

szerokie ramy działalności państwa na polu

dróg wodnych, ramy, którym nie odpowiadała

finansowa zasobność skarbu. I stało się, że

ustawa kanałowa miała dla większości intereso

wanych krajów koronnych mniej więcej to zna

czenie, co sławny paragraf 19 ustaw zasadni

czych o równouprawnienia narodów w Austryi:

była raczej zapowiedzią niż spełnieniem, raczej

tłem dla skarg niż rękojmią zadowolenia. Dla

Galicyi specyalnie stała się rodzajem zasadni

czej ustawy ekonomicznej, której wykonania

domagały się trzy z rzędu reprezentacje pol

skie w Wiedniu.

Rozwój ten sprawy kanałowej zarysował się

jasno, niemal że nazajutrz po ogłoszeniu usta

wy. Ówczesny minister skarbu, Bdhm-Baweik,

spostrzegłszy, że wykonanie całego programu

kanałowego, kosztowałoby w ciągu krótkiego

czasu miliardy, pokierował cd samego początku

sprawą tak, że z ustawy wybrano do wykona

nia to tylko, co nie było Sztuczną drogą wodną

w ścisłero *Iowa znaczeniu, a więc regulacyę i

kaualizacyę rzek, o ile wchodiiły w program

r. 1901. Wychodził przytem z założenia, że ro

boty te miałyby osi i wartość nawet w Wypad

ku, gdyby kanałów właściwych wcale nie budo

wano, podczas gdy .na odwrót kanał rozpoczęty,

a nie skończcny byłbyjmarnotrawstwem grosza pu

blicznego.

Rozumowanie to, samo w sobie nie całkiem

trafno, było politycznie grubym błędem. W licz

bie bowiem krajów koronaych, do których od

nosiła się ustawa z r. 1901, były dwie grupy:

z jednej strony Czechy, z drugiej wszystkie in

ne kraje, Dla Austryi ustawa przewidywała pra

wie wyłącznie kanalizacye rzek i regulacje, dla

innych odwrotnie : wpierwszym rzędzie sztuczne

drogi wodne, a dopiero w drugim tamte roboty. Pra

ktycznem więc ^następstwem polityki p. Bohma

było, że ustawa z r. 1901 w Czechach weszła

istotnie w stadyum wykonania w r. 1904, w Ga

licyi zaś ograniczono się do regulacyi i przewi

dzianej obecnie kanalizacyi Wisły w Krakowie

Na końcu tej drogi politycznej widniał więc od

początku nieunikniony konflikt.

Aby go uniknąć próbowano kilkakrotnie re

wizyi ustawy z r. 1901. Pierwsza próba, podję

t a w r. 1906, była prostą prowokacyą Galicyi,

polegała bowiem na proBtem wykreśleniu kana

łu od Wisły do Dniestru z programu r. 1901.

Baron Bieneith zapowiedział w styczniu b. r.

inną rewizyę, mniej dia Galicy krzywdzącą, na

pozór nawet w pierwszej linii jej interesa uwzględ

niającą, ale bardzo niebezpieczną. Polegała na

odwrót na skreśleniu kanału od Dunaju do Odry,

n a ustawowem ubezpieczeniu kanału od Krako

wa do zagłębia węglowego, i na pozostawieniu

kanału do Dniestru w stadyum obietniey. Ten

ostatni punkt czynił propozycyę niemożliwą do

przyjęcia dla Koła polskiego, pierwszy zaś unie

możliwiał przyjęcie takiej nowe!li przez repre

zentantów innych krajów koronnych.

Dopiero w lipcu b. r. sprawa weszła ua do

brą drogę. Dzięki trafnemu jej ujęciu pr=ez pre

zesa Koła, p . Bilińskiego, i ówczesnego ministra

dla Galicyi, p . Zaleskiego, zdecydował się bar,

Gautsch a za nim hr. Stiirgkh, na porzucenie

wogóle myśli rewizyi ustawy z r. 1901. Program

tej ustawy pozostaje nienaruszony w mocy, a

tylko ua pewien ściśle oznaczony okres czasu

wybiera się do wykonania pewną ściśle oz,na

czoną część tego programu. Ten sposób więc

nikomu nic nie odbiera * każdemu coś daje,

Galicyi w szczególności daje k anał od granicy

śląskiej do Dniestru, zapewnia bowiem zaraz na

pierwszy okres budowy sumę, która pozwoli

wyjść daleko poza Kraków na wschói, a więc

zmusza rząd do doprowadzenia w dalszym okre

sie kanału aż do Dniestru.

Na tem tle historycznem można dopiero zro

zumieć całe znaczeaie dzisiejszej uroczystości

Rozpoczęcie robót około pierwszej w monarchii

drugi sztucznej na wielką skalę, pozostaje w naj

ściślejszym związku z wniesioną przez rząd no

welą : jedno jest niejako rękojmią drugiego.

—

Tylko ograniczając program prac i kosztów na

pierwszy okres budowy, mógł rząd z czysł em

sumieniem zdecydować się na rozpoczęcie robót,

które muszą być skończone pod grozą utraty

włożonych w nie milionów. Ale i na odwrót:

rozpoczynając roboty, rząd angażuje cały swój

wpływ dla przeprowadzenia noweli, którą przed

łożył Izbie poselskiej, a bez której stałby znów

wobec sytuacti, wytworzonej ustawą z r. 1901:

wobec prawnego obowiązku a finansowej nie

możności, jednem słowem wobec chaosu.

O ekonomicsnem znaczeniu kanałów dla przy

szło§ci naszego kraju mówić zbyteczna. Wystar

czy na dziś podnieść polityczną doniosłość k ra

kowskiej uroczystości. Symbolizując wielki try

umf rep rezentacji polskiej i polskich ministrów

w Wiedniu, podnosi urok Koła w kraju, wzmac

nia zaufanie kraju do Koła; w Wiedniu zaś

ietylko tein samem pozycyę Koła polskiego

umacnia i utrwala, ale uzdrawia — mamy na

dzieję na długie lata — polityczny stosunek

Koła do rządu, usuwa z polityki polskiej w Wie

dniu czynnik, k tóry chwilami zacierał wytyczne

linie tej polityki i wprowadzał w nią szkodliwe

dla kraju i dla państwa zamieszanie.

Zawsze Kraków umiał witać godnie swycb

gości. I nie byłby stolicą Polski, gdyby tym

gościom swoim nie był rad z całego serca. Ale

dziś wita ich nie więcej szczerze i nie więcej

serdecznie, ale może więcej radośnie, niż kie

dykolwiek, bo wita w nich nietylko reprezen

tantów wysokich władz i członków ciał prawo

dawczych, ale i wsfiółpracown.ków dzieła, które

dla kraju i dla Krakowa samego ma się stać

zadatkiem lepszej przyszłości.

Trzy zjazdy ruskie.

Lwów, 26 grudnia.

W poniedziałek i wtorek odbywał się we

Lwowie zjazd delegatów ukraińskiej par

tyi naro dowo-dem okra tyczne j, anektu

iącej dla siebie prawo wytyczania kierunku po

litycimeg» i wytyczania ogoluej ]luli zycra pu

blicznego Rusinom galicyjskim. Zjechało się około

400 delegatów. Przewodniczył Dr Kost Lewicki

Najpierw miał referat Dr Ochrymowicz o or

ganizacyi wewnętrzne!, a potem poseł Kost. Le

wicki skłsdał sprawozdanie z działalności ukraiń

sbich posłów narodowo-demokraty cznych w par

lamencie. P . Lewicki nazwał Galicyę wschodnią

ukraińskim Piemontem, w którym Ukraińcy zdo

oywają podstawy do samoistnego prawno-po)i

tycznego rozwoju, a zarazem muszą nieść pomoc

swoim uciemiężonym braciom, Ukraińcom za

kordonem. Najważniejszem zadaniem ukraińskiego

ru ch u w Austryi jest osiągnięcie »bezpośrednio

ści państwowej41, to znaczy bezpośredniego sto

sunku Ukraińców do władzy centralnej z wyklu

czeniem Polaków. Za poprzednich gabinetów

Bienertba i Gautscha Ukiatńcy byli już bliscy

oftiąguięcia tego postulatu, lecz teraz za rządów

Stiirgkha stouunek Ukraińców do rządu pogor

szył się i dlatego też. klub ukraiński zapowie

dział bar. Sttirgkhowi ostrą opozycyę. Długo

i szeroko omawiał p. Lewicki uieudałe, wieden

skie rokowania polsko-ruskie, powstanie i roz

wój ruskiego stronnictwa chrześciańsko-spolecz

aego, wzmożenie się agitacyi russofilskiej i pra

wosławnej w Galicyi, wreszcie parlamentarne

sprawy bieżące. Zakończył tak : »Lecz teraz stoi

przed nami jako najbliższe zadanie: sejmowa

reforma wyborcza. Idzie o zabezpieczenie naszego

prawnopolitycznego stanowiska w kraju i w pań

stwie. Znajdujemy *ię przed ciężką walką o zdo

bycie tego stanowiska ; czy będzie walka, czy

będzie spokój, musimy się organizować, aby

być w pogotowiu. W Sejmie, podczas ostatniej

sesyi, wytrzymaliśmy ciężką próbę, lecz naród

nie odezwał się tak silnie, jak wymagała tego

powaga chwili; teraz przychodzi czas, kiedy na

głos bojowej surmy muszą stanąć narodowe ka

dry, świadome, że walczą o by t44.

O sprawie sejmowej mówił poseł Cegliński

Wywodził, że Ukraińcy galicyjscy stoją teraz

pod znakiem sejmowej reformy i muszą wy

trwać przy swojem żądaniu 33 3 procent wszy

stkich mandatów sejmowych, jeżeli nie chcą

popełnić samobójstwa (?). Nadchodząca sesya

sejmowa przyniesie ze sobą wedle wszelkiego

prawdopodobieństwa obstrukcyę ukraińskich po

słów, k tóra może zakończyć się wykluczeniem

tych posłów z posiedzeń sejmowych, względnie

usunięciem ze sali. Trzeba się więc gotować na

bardzo ważne wypadki, które ostatecznie do

prowadzić muszą do rozwiązania sejmu i roz

pisania nowych wyborów. Na wszelki wypadek

»naród musi zabrać głos i krzyknąć tak,

aby wrogowie Ukraińców zadrżeli o

swoje żony i dzieci44. Ukraińcy muszą się

gotować do rozstrzygającego boju, bo sprawa

sejmowej reformy jest ważniejszą od ordynacyi

do Rady państwa. Ukraińcy muszą pokazać, że

mimo poś;ednie wybory potrafią wybrać swoich

posłów. Ale w tym celu potrzeba wywołać ma

sowy rui,h, aby rząd i cały kraj poczuli re

apekt (!) przed ukraińskiemi siłami.

W podobnym tonie przemawiał szereg mów

ców. Między innymi zabrał głos także poseł dr

Eugeniusz Oleśnicki, który powiedział, że skoro

między Polakami a Ukraińcami nie przyszło do

porozumienia w sprawie reformy sejmowej, po

winien interweniować rząd i przedłożyć swój

projekt z *ejmową ordynacyą wyborczą. Ponie

waż jednak rząd sprawę tę traktuje lekcewa

żąco, trzeba rządowi jego obowiązek przypo

mnieć. W tym celu proponuje urządzenie jedne

go i tego samego dnia po wszystkich miastach

i wsiach manifestacyjnych wieców.

Uchwalono potem długi szereg rezolucyj.

Pierwszych dziesięć obejmuje znane już żądania

Ukraińców: czteroprzymiotn!kowego prawa gło

sowania do Sejmu, trzeciej części mandatów

sejmowych, podziału Galicyi na polską i ruską

Rezolucya 11-a opiewa: »Vrzywamy cały ruski

naród w Galicyi, aby stanął do pomocy swoim

sejmowym posłom w naciętej walce przeciw pol

skim projektom sejmowej reformy wyborczej,

zdążającym do nowego uciśoienia i wytracenia

ruskiego narodu44. ReZolucya 12-a pochwala do

tychczasową taktykę posłow ukraińskich w S ej

mie i wzywa ich do wy!rwania na tem stano

wisku. Wreszcie 13 a Btwierdza, że »namiestnik

kraju Dr Bobrzyński zajmuje w sprawie sejmo

wej reformy polskie, stronnicze stanowisko, nie

zgodne z obowiązkami bezstronnego cesarskiego

namiestnika, a swoim osta!niem wystąpieniem

w subkcm tecie komisyi dla reformy wyborczej

.,eszcze poparł pil ską większość w ich wrogi;o

odnoszeniu się do ruskich żądań i dlatego nń

nadaje się na pośrednika między obiema stro

nami*4.

Przyjęto jeszcze szereg rozmaitych rezolucyj

stawianych przez poszczególnych członków zjaz

du, rezolucyj przeważnie agitacyjnych, płytkich

i krzykliwych, jakjjnp. o »wyzwoleniu ruskiego

narodu z pcd polskiego jarzma*1.

Wtorek poświęcony był sprawom ekonomicz

nym. Uchwalono rezolucye o potrzebie silniej

szej akcyi dla rozwoju »Silskoho Gospodara*

i uchwalono rezolucyę w sprawie ogólnego u

bezpieczenia.

Przez sobotę i niedzielę oćoywał się we Lwo

wie zjazd powiatowych delegatów ukrańskiej

partyi radykalne j, dwudziesty drugi z rzę

du. Partya ta opiera s ę wyłącznie na chłopach,

a jej program społeczny jest możliwie najrady

kalmejszy i urobiony z jakiegoś su i gene

ri s aliażu haseł socjalistycznych i komunisty

cznych. Propaguje też ateizrn, co na razie obja

wia w szerzeniu nienawiści do cerkwi i popów.

W kierunku narodowym pokrywa się z uaraiń

skimi narodowcami. P aitya ta wywodzi się wprost

od Dragomanowa ; apostołował jej potem Iwan

Franko, a tnraz aposloluje jej Pawluk, zn»ny

z proąssu jaki mu wytoczyły sw?.go cznsu sąd;;

zą propagowanie wolnej miłości wśród chłopów

ruskicn. wrodzeni paityo jom. ’i i y lowski, ati.ńiŁii

ciczowy. Z pcslów par amenta n . ch należą do

radykałów ukraińskich prócz Trylowskiego jeszcze

Lew Baczyński, Łahodyński, Ławruk i Stefanyk,

a z posłów sejmowych Makuch i Sardulak. Cha

rakterystycznem jest, że do tej pattyi należy

także większość młodych ukraińskich literatów

i artystów, nowe pokolenie, mające tworzyć kul

turę ukraińBką. Co prawda, że jakkolwiek go

dzą się oni z »ideologią* partyi, nie godzą się

z jej taktyką, i t. np. potępiali ostro techniczną

obstrukcyę w Sejmie. Są oai za walką, ale środ

kami kulturniejszymi. Przeciw kierownictwu

partyi, a raczej przeciw osobie Trylowek:ego.

podnoszą się także z innych sfer parlyi zarzuty.

Zarzucają mu, ze wyniósł swoją osobę ponad

;iartyę, że organizując Sicze, pominął podkład

ideowy44 i stwo zył organizacyę bez »ducho

wej41 treści; żądają przeto od niego, aby się

podporządkował partyi.

Czy te wewnętrzne waśnie i fermenty partyj

ne odbiły Bię na sobotnim i niedzielnym zjeździć

radykałów, ze sprawozdań, pomieszczonych w pi

smach ruskich, dojść nie możua. Oigan part *i

Hromadskij Hołos wyjdzie dopiero w środę

wiecz,ir. Inne p arna ruskie donoszą tylko, że

poseł Trylowski składał sprawozdanie z działa!

naści ukraińskich radykalnych posłów parlament

arnych i ich stosunku do ukraińskiego klubu

narodowo-demokratycznego. Zjazd pochwalił tak

tykę swoich posłów i uchwalił, aby ukra.ńscy

posłowie radykalni tworzyli dalej kluh odrębny

pozostający jednak w ścisłym stosunku z »u

kraińskim sojuzem44. Poseł Makuch składał spra

wozdanie z działalności radykałów w Sejm.e i

przedstawił przytem matartwa polskie w sp ra

wie sejmowej reformy°.

Zjazd wyrazi! swoim

p isłcm sejmowym zaufanie i wezwał ich, aby

»wytrwali w Sejmie w dotychczasowej taktyce°

Iwanowi France, który przybył na zjazd, urzą

dzono wielką owacyę.

W niedzielę odbył się we Lwowie poufay

zjazd za zaproszeniami mężów zaufania p a r t y i

russofilskiej. Zjechało się do 300 osób.

Poseł Kuryłowicz składał sprawozdanie z dzia

łalności parlamentarnej i atakował rząd krujo

wy za »rozpoczęcie wrogiej dla russkiego na

rodu akcyi°. Podobnie mówił i Dr Dudykiewicz.

który się skarżył, że rząd wydał naród russkt

w ręce ?c.lakó w, i zagroził chwyceniem się środków

na]rady kalniejszych. Dr Dudykiewicz mówił z t a

kim patosem i sięgał ta k wysoko i szeroko, że

stawał się aż śmiesznym. Uchwalono protest

przeciw »prześladowaniu r u sk i ch ludzi przez

rząd krajowy", z równoezesnem zapewnieniem

lojalności dla dynastyi w Austryi panującej, a

następnie w sprawie Bejmowej reformy uchwa

lono rezolucyę, pokrywającą się z p stulatami

ukraińskimi i zapowiadającą taktykę opozycyjną

We wtorek odbywało się ogólne zgromadze

nie członków Tow. »Narodnego Domu°. Zarząd

tej instytucyi, rozporządzającej milionowym ma

jątkiem, pozostaje w rękach staroruskiej partyi

Dra Korola i russofilBka paitya Dra Dudykiewi

cza prowadzi zaciętą walkę o oojęJo tego za

rządu. Gdy więc tylko otwarto wtorkowe zgro

madzenie, ludzie »dudykiewiczowsey° rozpoczęli

odrazu atak na zarząd i zażądali natychmiasto

wego wyboru komisyi, któraoy zajęła się prze

prowadzeniem nowych wyborów. Przewodniczą

cy zgromadzenia, X Baczyński, i prezes »Naro

dnego Domu°, X. Kostecki napróżno zwracali

uwagę, że trzeba się trzymać porządku dzien

nego i wysłuchać najpierw sprawozdania komi

syi kontrolującej ; stronnicy Dra Dudykiewicza

upierali się przy swojem, poczęli krzyczeć i już

groziła bójka, aż przewodniczący X. Baczyński

odroczył obrady... do porozumienia się.

Wykup kolei warszawsko-wiedeńskiej.

Na piątkowem posiedzeniu Dumy zostało u

chwalone — jak już z depesz wiadomo — wy

kupienie na rzecz skarbu państwa kolei war

szawBko-wiedeńskiej. Przebieg obrad przedsta

wiał się jak następuje:

Po krótkiem posiedzeniu Dumv przy drzwiach

zamkniętych, na którem rozpatrywano niektóre

artykuły ustawy o powinności wojskowej, na

biał głos referent kemisyi p Marków (paździer

nikowiec), referując projekt wykupns. Komisya

wolejowa i budżetowa wniosła, aby sprawę trak

towano jako nsgsą — nagłość przy,,ęto. Zabrał

głos p. Żukowski i w dłuższem przemówieniu

poddał projekt krytyce. Zaznaczył przedewszyst

kiem, że Królestwo jest w stosunku do swego

znaczenia życia ekonomicznego skąpo zaopatrzo

ne w koleje, więc wydawanie pieuiędty skar

bowych na wykupno linij istniejących, zamiast

tworzenia nowych, jest nie na miejscu. Gospo

darka skarbowa nie nadaje się Drzy swej małej

sprężystości, do eksploatowania linij takich, jak

warszawsko wiedeńSKa, na której życie bije tak

szybkim pulsem. To też n. p. węgiel przewozi

kolej w a m awsko-w eden ska w daleko znacz

niejszej ilości, niż nadwiślańska, tak samo prze

wóz mleka odbywa się teraz wbrew warunkom

koleją wiedeńską, miast nadwiślańską, ta bo

wiem nie może podołać zadaniu. Obecny zarząd

kolei działa wyśmienicie, najlepszy dowód w spra

wuośei, z jaką przewozi się miliony pątników

na samą Jasną Górę.

Ce do dochodów spodziewanych, kolej war

szawsko-wiedeńska wymaga wielkich wkładów

aa eksploatacyę. Względy strategiczne nie były

podnoszone nigdy przedtom, dopiero teraz, gdy

dokonano dyslokacyi wojsk z Królestwa i znie

siono azereg fottec. Ważnem jest pytanie, co

będzie z pracownikami obecuie zajętymi. SJyszy

^ię w Dumie, że »to kolej polska, Polacy nią

«;ąd:ią i interes państwa wymaga, aby wyrwać’

liuię z ich rąk i zmienić skład płrsonalu*. Tym

ctąsem z cyTraml w rfRir UowlesC moiua, że

najgorsze momenty eksploataeyi innych kolei

przypadały w okresach największego przoślado

wania narodowego. Wyrzucanie dobrych praco

wników dla tego, że są Polakami, to gruby błąd

polityczny, mieszanie polityki do spraw nie ma

jących nic z nią wspólnego. Polaków oskarża

srę o potencjalną zdolność do zdrady *tanu.

Kto ma jeszcze poczucie dyscypliny moralnej

i przyzwoitości, ten przyzna, że t kie oskarżę

nia wymagają dowodów i Da wiatr ich rzucać

ne wolno, zwłaszcza że pociągają one za sobą

zniszczenie bytu szeregu rodzin. Protestują Po

lacy przeciw n;m uroczyście w imię przyrodzo

dzonego p*awa każdego narodu do życia i pia

cowania na swojej ziemi w każdej dziedzinie

;) acy narodowej i w imię dobrze zrozumianych

iuteresów państwa.

Wielkie niebezpiecreństwo widzi też ludnośr

dla *iebie w zapowiedziach zmiany linii z wą

skotorowej na srero ko torową Zmiana ta pozba

wi kraj wszelkich zysków, jakie daje komuni

kacya bezp ś ednia z zagranicą bez przesiada

uia się podróżnych i bez przeładowywania to

warów. Odbija s ę to na wzroście handlowym

Warszawy, wywoła przebudowę liczi ych kolei

po-djazdowych prywatnych, oraz większości fa

’ ycznych stacyj węglowych. Będzie kosztowa

ło miliony, a w zysku przynieś e tylko koszta

przeładunau. Koło polskie, kończy pos. Żuków

siu nietylko będzie głosowało przeciw projekto

wi, ale usilnie przeciw niemu protestuje

Referent pos Marków wygłosił mowę, prze

chodzącą w nacyonaliźmie wynurzenia jego imien

ka Marcowali, prawicowca. Z dobrze przemy

ślanom oburzeniem wystąpił przeciw nazywaniu

piz:z posłów polskich Królestwa »naszą ziemią,

naszym krajem°, gdyż jest to kraj rosyjski. »To

nasz kraj, mam tam trzech zabitych krewnia

ków° wołał z emfazą p. Marków, atakując w po

dobny sposób jeszcze kilkakrotnie posłów poi

kich. Po przemówieniu pos. Święcickiego, który

obszernie wykazywał szkodliwość projektu, za

brał glos premier p. Kokowcow. W pierwszej

części przemówienia próbował polemizować z wy

wodami poała Żukowskiego i Święć ckiego co do

Korzyści, jakie skarh odniesie z wykupna i sta

rał się wykazać, że kolej przyniesie znaczne do

, hody. Zakończył Bofizmatem, że gdyby kolej

uie przynosiła dochodów, to mewcy polscy, bro

niąc akcyonaryuszów, winniby właściwie być za

wykupnem przez rząd. P rzemikzał jednak, że

kolej warszawsko*wiedeńska stanie się bierną

dopiero w lichej a kosztownej administracyi

czynowniczej. Przeszedł do tego dopiero w czę

ści w drugiej, oświadczając, że obrażają god

ność narodową rosyjską przypuszczenia, aby go

spodarka skarbowa była fatalną, aby nowi urzę

dnicy rosyjscy źle spełniali swe obowiązki itd.

Co do zmiany personalu, oświadczył, i e »każdy

uczciwy pracownik znajdzie zawsze pracę°. Rząd

osyjaki zaś »nie trudni się grabieżą° i dlaiego

próżne są obawy o kapitały, złożone przez ro

botników i pracowników kolejowy ch na eme

rytury.

Imieniem kadetów p. Niekrasow oświad

cza się z wykupnem, protesLując tylko prze

ciw motywom nacyonali*tycznym tej tronsakeyi

Lr.,en em socyaliiemokratów pos. Pokrowskij

oświadcza się przeciw projektowi, gayż jest on

płodem wojującego nacyonahzmu i socyaliści

muszą go odrzucić, aczkolwiek zasadniczo są za

upaństwowianiem wszystkich gałęzi przemysłu.

Przykłady innych kolei uczą, jacy to »uczciwi

pracownicy" znajdą miejsce na kolei warszaw

sko-wiedeńskiej po wykupnie jej przez rząd.

P. Markowowi odpowiedział na jego ataki pos.

Grabski imieniem Kola polskiego.

,Pierwszy

raz - rzekł — słyszymy, że Rosyanin zwraca

się do nas z zapytaniem, jakiem prawem uwa

żamy Królestwo Polskie za kraj polski ? P. Mar

ków miał trzech krewnych, którzy tam zmarli.

My mamy miliony przodków, którzy zginęli

w obronie tej ziemi, która była, jest i pozosta

nie polską°.

Dolał oliwy do nacjonalistycznego ognia pos.

Aleksiejew, reprezentant ludności rosyjskiej

w Warszawie, skarżąc się na upośledzenie języ

ka rosyjskiego na kolei warszawsko wiedeńskiej.

Pos. Żukowski dat krótką odprawę Alt ksie

jewowi, następnie za ął B’ę prowokucyjną prze

mową referenta Ma.kowa. Merkow cytował li

czne zdania Salomona. Pos. Żukowski oświad

czył, że zaponuiał on o jednej z najświetniej

szych: że mil zenie jest złotem. Nac/onaliata

Marków II skorzystał ze svosoi n.,ści, aby

oświadczj ć, że »Pola y p, d rządami Roivi po

ra tają w pierze°, zainsynuował też pos. Żukow

skiemu »politykę filonieraiecką°, na eo tenże

odpowiedział, że słuchanie pos. Markowa da e

niewielką pizyjemnosć, gdyż mowy jego zawie

ają przeważnie same insynuacye.

Przystąpiono do głosowa ia. Dorn’i — jak

wiadom o— przyjęła projekt wykupna

wbzystkimi glosami przeciw Kołu polskiemu i

socjaldemokratom. Przyjęto też rezolucyę, aby

tor zamieniono z wąskotorowego na steroki.

Głosowanie to dbdało polotu Nowemu Wre

mieni, które wystąpiło z atakiem u Polaków,

za to, że »antyrosyjską ag tacyę, którą prowa

dzono do ostatnich czasów wśród kolejarzy

w Polsce, przenieśli na trybunę Dumy*. Cala

sprawa przedstawia się według Nom, Wrem.

bardzo poprostu w następujących zarysach:

Teraz już wiemy, na jakim grancie uprawiano tę

*gitację, użytą nawet za podstawę do krótkiego

jozrob cia na st. Pruszków. Ucierpi skład osobisty,

mówili pp. Żakowski i Święcicki. Służba polska

*traci *we miejaca i zostanie lastępion* przes ro

syjską, a jeżeli ją pozostawią, to na mniejszych

peneyach. Co cię *tanie z rodzinami urzędników? —

skarżył *ię dzuiaj p. Żakowski. Nmpodstawie jakich

danych przedjtawiciele Kota polakiego wyciągają

wnioski powytHe - nie powiedzieli...

P K« kowcow miął więcej aniżeli prawo odpo

wiedzieć dzisiaj Palakom, te n*sg *karbowy zarząd

kolcji.m; bynajmniej nie cechuje się Bezwarunkową

tendenr.yą usuwaoia Polaków. Wydaje aię nam, że

p. preze* Rudy ministrów mógł powiedzieć w da

aym wypadku znacznie więcej. Czy niezbyt nawet

pobłażliwie patrzy nasza władza państwowa na prze

pełnienie minister; urn komnnikacyi przez Polaków?

Ale naturalnie przedstawiciele Koła polskiego de

ski nile wiedzą o tem sami. Lamenty z powodu

łosu ,uczciwych pracowników* z pośród Polaków —

są to łay krokodyle.

Gdyby taktyka Notv. Wr. nie była dostate

cznie znaną, zdumiewałaby podstępną naiwno

ścią, zwłaszcza w odniesie, iu do stan wiska

rządu w obsc Poiaków-ur ęd:uków kolejowych.

Wiadomo, że ns kolei Nadwiślańskiej zostało

po wyknpnio jej przez rząd aż 70 procent Po

li:ków, m anowic.ie *t;óżow, konduktorów, tra

garzy, rysowników i kauced^tów! Ministerstwo

komunikacyi tak było dia Polaków p.zychylne,

ża zdolni inżynierowie, aie lząc po kilkanaście

lat na jednem miejscu bez awansu, zduszeni

byli wreszcie opuszczać stanowiska, na które

jaw.il się natychmiast kaudydaci ro lyjscy, spro

wadzeni ad hoc. Gospodarka na kolej .;eh nad

wiślańskich jest znaaą. S re;zcza się ona we

wzroście żywiołu rosyjskiego, kradzieży i ka

tastrof, a w osłabieniu ruchu i dochodów. Pre

zydent ministrów Kokowcow istotnie nazbyt

trudne miał zadanie, broniąc czynownictwa —

n itła ’wo też zrozu nieć. czemu je podejmował.

Bmrokracya rosyjska ma sławę światową, tak

samo jak jej udział w dezorgan!zacyi i korum

powaniu społeczeństwa Wynosić ją za to i prze

ciwstawiać mat( ryałowi polskiemu, to może być

uie co ryzykowne.

Z astępcy n au czycieli ludowych.

Lwów 26 grudnia.

(X ) Przy sposobności przedłożenia prelimina

rza budżetu funduszu szkolnego krajowego na

rok 1912, Rada szkolna krajowa zakomuniko

wała wydziałowi krajowemu, iż jedną z prze

szkód tamujących prawidłowy rozwój szkol

nictwa ludowego w naszym kraju są dłuższe

nieraz pizerwy, na jakie bywa narażoną nauka,

zwłaszcza w szkołach wiejskich. Przerwy te wy

wołuje albo choroba epidemiczna, grasująca

w gar nie, albo choroba nauczycieli nie pozwa

lająca mu pełnić obowiązków.

Pierwszy powód nie da się oczywiście dowol

nie usunąć, drugiemu złemu można rychło zara

dzić przez bezzwłoczne zastąpienie nieobecnego

w szkole nauczyciela inną odpowiednią siłą.

Rzecz ta jednak — zdaniem Rady szkolnej kra

jowej — przedstawia zwykle znaczne trudności.

Tylko w miastach bowiem, gdz-e jest szkół wię

cej, tudzież w miejscowościach posiadających

szkolę o kilku siłach, da Bię zarządz.ć d raźne

zastępstwo. Natomiast d)a szkól wiejskich,

zwłaszcza jednoKlasowyoh taki wypadek za

słabnięcia nauczyciela staje się wprost kata

sttofą; dzieci pozbaw;one raptem nauki, w któ

rej często pomyślne czyniły postępy, w czasie

kiiKomiesięcznej przerwy zapominają nabytych

wiadomości, odwykają od szkoły, a powetowa

nie następnie wynikłego stąd znacznego uszczer

bku pod względem nauki i uobyczajmenia,

l ł a b ’ w yenoau s wy]ątinem dni po niedzieli i awiętaen uroczystych dwa r w y dzienni«, a mianowteis:,

o godzinie 6 rano i o godzinie 8 popołudniu.

Numer wieczorny 10 hal, ranny 4 hai.}

PRENUMERATA WYNOSI:

Ina cały rok na kwartał na1miesiąc

39 koro«

7kor.50h. 2kor.50 bal.

S6 koron 9kor. —

3kor. —

S6 koron 9 kor. -

3kor. -

42 koron 10 kor. 50 h. 3 kor. 60 hal.

42 koron 10 kor. 50 n. 3 kor. 50 hal.

48 koron 12 kor. —

14 kor. —

16rb.20k. 4rb. 05k. 1rb. 45kop.

Według urzędowego wykazu pism zagranicznych, mających debit w p aństwie rosyjskiem

abonament Czasu przyjmują urzędy pocztowe: w Petersburgu, Warszawie, Kijowie, Wilnie*

Moskwie i Odesie. Z innych miast i wsi mo!na prenumerować Czas, posyłając pocztą naletytoM

do urzędu pocztow ego najbliższego z powyżej wymienionych większych m i a st

Prenumeratę i ogłoszenia przyjmują: w W a rs za w ie biuro ogłoszeń Ungra, L. i E. Metz! I Syn,

Międzynarodowe Biuro ogłoszeń - w K i j o w i e księgarnia L. Idzikowskiego - w W i l n i e biu r«

_______

dzienników K. Taubera.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu