Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 710 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 410

Kraków, Piątek 5 Września 1913.

Rocznik LXVl.

Włosi w Albanii.

Polityka konsulatów włoskich w Albanii na

cechowana jest wielką zręcznością. W łosi unika

ją wpływ u otwartego, nie narzucają go Albań

czykom, starają się łagodnie, grzecznie a z w in

nie przeniknąć w życie albańskie i owładnąć

niem. Wpływy włoskie widoczne już były za

czasów panowania tureckiego. Bez wrzawy zdo

bywał tutaj rząd włoski drobne lecz coraz bar

dziej rosnące koncesye. Jednym z widomych

przykładów było zaprowadzenie biur pocztowych

włoskich. Podczas gdy poczta austryacka w Al

banii zadowalała się pieczątką pocztową z napi

som danego miasta, Włosi w swoich urzędach

ustanowili dalej idącą odznakę stemplową i na

pis : »Poczta włoska". Gdziekolwiek pojawiło się

»biuro pocztowe" austryackie tam w tej chwili

wyrastał »urząd" włoski.

W usiłowaniach podbicia pokojowego Albanii

mają W łochy znakomitych pośredników w A1

bańczykach włoskich. Od wieku XV*ego począw

szy i przez cały wiek XVI odbywała się maso

wa em igracya ludności albańskiej do Włoch,

spowodowana prześladowaniami tureckiemi. Emi

granci o w i osiadali w południowych prowincyach

półwyspu Apenińskiego, w Abruzzach, Kalabryi

i na Sycylii. Istnieją oni tam dziś jeszcze w

liczbie 50.000 i wielu z nich zachowało tradycyę

ojczystą, nawet język. Nigdy też nie przerwały

się dossczętnie stosunki tych emigrantów z rdzen

ną ludnością albańską. Lojalni wobec nowej oj

czyzny, wydając jej od czasu do czasu nawet

wybitnych

mężów stanu,

dość wspomnieć.

Crispi’ego, Albańczyka sycylijskiego z pochodze

nia -

przybysze bałkańscy pamiętali jednak o

swej odrębności etnicznej. W ostatnich dziesiąt

kach lat odrębność ta przysłużyła się widokom

polityki włoskiej. Przed dwudziestu mniej wię

cej laty założyli oni »Stowarzyszenie narodowe

albańskie", które rozciągnęło sieć propagandy na

ziemi macierzystej, pracy, uświadamiającej po

czucie albańskie tak wśród chrześcian, jak i

wśród muzułmanów.

Ci to Albańczycy włoscy położyli fundament

pod prasę polityczną swego narodu, zakładając

Idea albanese i Nazione albanese, które zna

lazły licznych prenumeratorów w samej Albanii

i na swój sposób podtrzymywały nastrój rewo

lucyjny przeciw Turcyi.

Wśród tych włoskich Albańczyków wyłoniła

się m yśl kongresu narodowego w Monastyrze,

dla powzięcia uchwał co do jednostajności pi

sowni i jedności języka literackiego. Najnowsze

usiłowania ich idą w kierunku założenia uniw er

sytetu albańskiego na ziemi włoskiej, w Bari, o

kilka godzin morzem oddalonego od najważniej

szych centrów albańskich, od W allony i Durazza.

Niema potrzeby rozwodzić się nad tem, jakie

polityczne znaczenie miałoby dla Włoch założe

nie tego uniwersytetu, skupienie pod włoskim

w pływem całej powstającej inteligencyi albań

skiej. Szerokie linie polityczne uzupełniają Alba

m i Włosi pociągnięciami bardziej dyskretnemi.

W Wallonie opowiadają wytrwale o tem — pi

sze korespondent T e m p s ’u

—

że źródła niepo

rozumień między Essadem baszą a innym wo

dzem narodowego ruchu Izmail Kemal bejem,

szukać pono należy w konsulatach włoskich,

Durazza i Wallony. Essad basza, tak już znany

dobrze czytelnikom europejskim, w ostatnich

miesiącach stał S’ę naraz zapalonym zwolenni

kiem turystyki, obierając właśnie Włochy za cel

swych wycieczek, gdzie znalazł gościnne przyję

cie i opiekę u jednego z najwybitniejszych przed

stawicieli Albańczyków włoskich, u profesora

Scbiro.

Poza pomocą Albańczyków apenińskich, w pły

wy włoskie oparte o są dawną tradycyą handlo

wą wenecką. Rzeczpospolita wenecka miała na

obszarze całej Albanii swoje ajencye transita,

swoje składy, swoich pośredników. Od XVI-egó

począwszy stulecia nie tylko na wybrzeżach ale

i w głębi kraju spotykać można było drobnych

kupców, rzem ieślników, wędrownych kramarzy.

Ten stan rzeczy nie uległ dziś zmianie. Z uwzglę

dnieniem istniejących przepisów paszportowych,

lub^z pominięciem tych formalności przedsiębior

czy Włoch dociera do najdawniejszych zakątków

Albanii, pośredniczy między ludnością górską a

wielkimi kupcami portowymi, zadawala się ma

łym zarobkiem, z biegiem lat przyjmuje miejsco

we zwyczaje, tworząc pomost etnograficzny mię

dzy A lbańczykiem a Włochem. Tej bezimiennej

rzes zy przekupniów zawdzięcza przemysł włoski

swój im port do Albanii. Uroczyste jaskrawe ma

terye, świercidełka, drobiazgi, stanowiące luksus

dom ow y Albańczyka, sprzedawane na targach

w Shiak, w Kroi, w Pirana, w El-Barsan wBe

rak, które to towary tak zachwycają wschodnich

nabywców, -

wyrabia niepodzielnie przemysł

włoski.

Wojna trypolitańska przerwała na czas pewien

w pływ W łochów ekonom iczny w Albanii. Po po

koju w Ouchy rychło jednak wrócili do dawnego

stanu. O dnowie tej znakomicie przysłużyła się o

koliczność, że Włosi bardzo zręcznie umieli już

przedtem ześrodkować w swoich rękach linie

komunikacyjne albańskie. W łoską jest kolej An

tivari-Virpazar, wiodąca na Skutari, w e włoskich

rękach pozostaje żegluga na jeziorze szkodar*

skiem. Stan techniczny tych szlaków nie wytrzy

muje miary europejskiej, ale zadość czyni w y

maganiom m iejscowym.

Biada pasażerowi, który powziął ideę prze

jazdu temi drogami — ale towar włoski czu

je się na nich doskonale. Projektowana no

wa linia kolejowa Monastyr-Saloniki odpowiada

też doskonale polityce ekonomicznej Włoch, bo

będzie ona przedłużeniem szlaku m o rsk iego ’z

Brindisi, Można też powiedzieć, że obrót roczny

Albanii, dochodzący do 42 milionów franków

(12 milionów eksportu i 30 milionów importu)

w znacznej części jest wymianą towarów włos

kich i albańskich. Albania znajduje na rynkach

włoskich prawie wyłączny zbyt na swe skóry.

Z Włoch natomiast idzie do Albanii mąka, wi

na, suszone owoce, materye itd.

Polityka włoska nie zatrzymuje się na w pły

wach ekonomicznych. Wraz z nimi stara się roz

ciągnąć plan w pływ ów kulturalnych. Główny

nacisk położono na szkolnictwo. Dążąc stale do

oficyalnego protektoratu nad katolikami w Al

banii, rząd w łoski stara się jednak zjednać so

bie przychylność Albańczyków wszystkich w y

znań, w tym celu też zakłada szkoły nie wy

znaniowe, lecz ogólne. W czasie wojny trypoli

tańskiej szkoły włoskie były zamknięte, co dało

sposobność Grecyi do próby zakładania szkół

prawosławno-wyznaniowycb. Szkoły te jednak

spotkały się z niechęcią ludności - więc, gdy

obecnie Włosi otwierają na nowo swoje zakłady

naukowe, mają za sobą wybitną sympatyę lud

ności.

-*B+M

Po pobycie Wilhelma II.

Rada Narodowa, a udział Polaków. —

Protest prze

ciw »Centrom Obywatelskiemu".

—

Obawy hakaty*

stów.

Z prasy niemieckiej.

Jedną z kw estyj, jakie poruszono z okazyi

obiadu na zamku w Poznaniu, było pytanie, dla

czego Rada narodowa, instytucya skupiająca w

sobie przedstawicieli stronnictw, nie zabrała gło

su w sprawie udziału Polaków w obiedzie dwor

skim. Dziennik Poznański zamieścił niedawno

głos jednego z obywateli, powtarzającego pu

blicznie to samo zapytanie. W yraził on opinię,

Wydanie popołudniowe.

że decyzya Rady narodowej dałaby społeczeń

stwu jednolitą oryentacyę co do w izyty cesar

skiej w Poznaniu. Obecnie Dziennik w artykule

redakcyjnym wypowiada zdanie, że Rada naro

dowa w sprawie uroczystości cesarskich opinii

wydać nie mogła. »Zdaniem naszem — pisze —

działalność Rady narodowej na polu politycznem

może być jedynie pośrednia, streszczać się w ła

godzeniu przeciwieństw za pomocą wzajemnej

wymiany zdań. Taką pośrednią działalność mie

liśmy też w yłącznie na oku, apelując w jednym

z poprzednich naszych artykułów do Rady, aby

zajęła się łagodzeniem zatargu, jaki się wyłonił

w naszem społeczeństwie w następstwie ostat

nich wypadków. Tego rodzaju akcya pośredni

cząca, nie narzucająca nikomu swej opinii, ani

swej rady i właściwie pozbawiona charakteru

ściśle politycznego, nie wyw ołałaby prawdo

podobnie opozycyi z żadnej strony a byłaby,

a przynajmniej mogłaby być pracą bardzo po

zytywną".

Prócz tej opinii własnej, otrzymuje Dz. Poz

nański ze strony poważnej - jak pisze - uwa

gi, które zasługują na powtórzenie, określają

bowiem zasadniczo teren działania Rady naro

dowej. Brzmią one jak następuje :

»Zdanie, że Rada narodowa powinna była za

jąć stanowisko w sprawie uroczystości cesar

skich, na pozór przekonywające, grzeszy jed

nak kardynalną wadą, a mianowicie nie u

względnia właściwego celu i właściwych za

dań instytucyi świeżo utworzonej. Rada na

rodowa oświadcza przecież wyraźnie w swej o

dezwie, że nie będzie narzucać społeczeństwu

jakiś wytycznych dróg politycznych. I słusznie -

polityka, w ścisłem tej nazwy znaczeniu, winna

być w yłączona z działalności Rady. Puszczać

się ona żadną miarą nie może na niepewne,

zmieniające się co chwila i wielce drażliwe

flukty życia politycznego. Bezpośrednie miesza

nie się jej do naszych zasargów politycznych,

zajmowanie w nich tego lub owego stanowiska,

podkopaćby mogło jej powagę, a nawet jej byt

w samym zarodku.

»Zważyć bowiem należy, że wydawaniu przez

Radę narodową opinii w sprawach politycznych

przeciwstawiają się rozmaite względy. Najpierw

więc wchodzi w grę trudność, jeśli nie wprost

niemożliwość doprowadzenia w samem łonie Ra

dy do jednozgodnej opinii w najważniejszych

właśnie kw estyach politycznych. Rada składa się

z przedstawicieli rozmaitych kierunków i nie

kiedy wręcz z sobą sprzecznych przekonań poli

tycznych. O ile więc porozumienie w sprawach

społeczno-gospodarczych i kulturalno-oświato

wych jest względnie łatwe, o tyle wytworzenie

jednolitej opinii w sprawach politycznych jest

prawie wyłączone. Uchwała zaś, któraby zapa

dła na drodze majoryzowania przeciwników, sprze

ciw iałaby się całemu założeniu i charakterowi

Rady, nie mówiąc już o tem, że wywołałaby

rozdwojenie w samem jej łonie".

»I dalej, w naszych zwłaszcza warunkach

przypuszczać trudno, aby opinia, wydana przez

Radę w tej lub owej ważnej k westyi politycznej,

znalazła posłuch powszechny. Raczej obawiaćby

się należało, że opinia taka, zamiast spowodo

wać jednolitą postawę społeczeństwa, pow iększy

łaby jedynie zamęt, a jednocześnie osłabiłaby

powagę samej Rady. W obec tego Rada narodo

w a ograniczać się winna do w łaściwych swych

żądań, czyli do popierania, jak to zaznacza jej

odezwa, w szelkich zbiorowych usiłowań, zmie

rzających do utrzymania naszego narodowego

bytu, naszej rodzimej kultury, naszego ekono

micznego i społecznego rozwoju. Spełniając zaś

sumiennie te swoje zadania, daleko cenniejsze

odda usługi społeczeństwu, niż ogłaszając te lub

owe hasła polityczne i mieszając się do wew nę

trznych sporów i zabiegów na tle politycznem.

Tymi też względami, których słuszność uznać

Prenumeratę przyjmują: Adminislracya Czasu w Krakowie i urzędy pocztowe. Miejscową pre

num eratę księg. S. A. Krzyżanowskiego, handle: St. Karlińskiego, trafika w Sukiennicach, Biuro dzień.

Hopcasa i Salomonowej, Gł. Trafika. We Lwowie ,’Czas" jest do nabycia w biurach tlzien. A

Olszewskiego,

S. Sokołowskiego, K. Buchstaba, na stacyach kolejowych w Tarnowie, Rzeszowie, Jaśle, Nowym Sączu na peronie

w księgarni kolejowej, tudzież na innych główniejszych stacyach u portyerów kolejowych.

Ceny ogłoszeń: od wiersza petitem za pierwszy raz 20 hal., za każdy następny po 15hal,: układ tabe

laryczny, cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz 40hal., następny po 15hal. Nadesłane i Nekrologia

od miejsca wiersza drukiem petit. 60 hal. za każdy raz. Głosy publiczności po 2kor.; komunikatyhandlowe

pokronicei podziale ekonomicznym;komunikatyprywatne, śluby,zaręczynyitp.po 1kor. od miejscawiersza.

Ogłoszenia i prenum eratę przyjmują: we Lwowie biura dzienników L. Plohna, A. Olszewskiego,

St. Sokołowskiego, K. Buchstaba; w Jarosławiu Biuro dzienników; w Podgórzu Poturalski; w Prze

myślu A. Juszyński księgarnia i E. Billet; w Rzeszowie M. W eintraub; w Stanisławowie Jasiel

ski i Sp.; w Tarnowie M. Rockach, O. Haut; w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłącznie

p. W . Raczkowski, 14 Citś de T revise; w Wiedniu Haasenstein ćć Vogler, R. Mosse (także we wszyst

kich filiach): H. Schalek, M. Dukes, E. Braun, J. Danneberg, Bock 6 Herzfeld, H. Friedl (tylko pre

numeratę H. Goldschmidt A Comp.); w Frankfurcie n. M. G. L. Daube «S Comp., w Pradze cze

skiej Fr. Hoyorka. Listy z pieniądzmi i przekazy pieniężne na prenum eratę i ogłoszeuia przyj

m uje Administracya Czasu w Krakowie. Rekłamacye nieopieczętowane nie podlegają opłacie pocztowej.

Listów nieopłaconych nie przyjm uje się. Rękopisów nadsyłanych nie zwraca się.

Za każdą zmianę adresu dopłaca się 10 hal.

ADRES REDAKCYI: ul. św. Tomasza Nr 32.

Telefon Nr 50.

winien każdy, kierowała się Rada, wstrzymując

się od wydania opinii w sprawie uroczystości

dworskich w Poznaniu".

Organizacya »Centrum Obywatelskiego", obej

mująca część właścicieli ziemskich w Poznań -

ekiem, wydała, jak wiadomo, odezwę z prote

stem przeciw przyjęciu zaproszeń na obiad dwor

ski. W odezwie tej mieścił się nietaktowny atak

na tych członków »kasyna obywatelskiego", któ

rzy zaproszenie przyjęli. Obecnie ogłasza Dzień.

Poznański oświadczenie następujące:

Odpieramy z oburzeniem krzywdzącą insynuacyę,

zawartą w odezwie Centrum Obywatelskiego z dnia

31 sierpnia r. b., jakoby stanowisko Kasyna Obywa

telskiego w sprawie uroczystości cesarskich wypły

wało z braku patryotyzmu i umiłowania ideałów oj

czystych. Poznań, 2 września 1913 r. Zarząd Kasyna

Obywatelskiego. Zygmunt Chłapowski z Turwi.

Józef Grabski ze Skotnik. Dr Tadeusz Jackow

ski z Wronczyna. Kazimierz Lipski z Górzna.

Zygmunt Rychłowski z Poznania. Dr. Tadeusz

Szułdrzyński z Bolechowa.

P. Z. Chłapowski dodaje w osobnem oświad

czeniu, że odezwę powyższą podpisał, mimo, że

nie będąc obecny w kraju, nie brał udziału w

rezolucyach co do stanowiska w sprawie uroczy

stości cesarskich.

Prasa niemiecka nie opuszcza tematu w izyty

cesarskiej, snując na jej tle dalsze refleksye.

I tak Beri. Morgenpost zauważa, że hakatyści

najwidoczniej obawiają się, aby w polityce an

typolskiej nie zaszła zmiana, na którą zresztą

dotychczas nic nie w skazuje. Beri. Morgenpost

pisze:

Jeżeii niema żadnych konkretnych faktów,

któ

reby potwierdzały, że gotuje się zmiana kursu w an

typolskiej polityce, to wewnętrzne pobudki do zmia

ny takiej są tak silne,

iż ogólnie

w to wszyscy

wierzą. Hakatyzm jako maksyma rządzenia zrobił

ogromne fiasko. Teror podżegaczy na Polaków skie

rowanym jest

nie tylko przeciwko Polakom, ale i

przeciwko Niemcom i obrzydza im pobyt na kresach

wschodnich. Kto zostać tam nie jest zmuszonym, nie

pozostaje.

Kraj cały jest jednem polem walki,

którem wszyscy obywatele wbrew własnej woli mu

szą przerzucić się do któregokolwiek obozu. A przy

tem setkami milionów nie odebrano Polakom

ani

piędzi ziemi. Cóż może być logiczniejszego,

jakże

rząd nareszcie przyjdzie do rozumu i zwrot rozpocz

ni e,

cóż dziwnego,

że na ten zwrot wszyscy

czekają"?

Organ liberalny, Frankf. Ztg, zajmuje się

znów »radykalizmem polskim" i jego stosunkiem

do żywiołów umiarkowanych w związku z sy

stemem obecnym, jaki stosuje rząd pruski do

Polaków. Frankfurter Zeitung pisze między

innemi:

Dużo jest dzisiaj jeszcze Polaków, którzy pragnę

liby żyć w pokoju i zgodzie z resztą ludnością.

Część tych Polaków dała temu urzędowo wyraz

w czasie uroczystości cesarskich w Poznaniu. Kreuz

Ztg twierdzi, że postępowania tego nie dyktowało po

czucie lojalizmu, ale raczej taktyka.

Tego wiedzieć

nikt nie może, ale to jest pewnem, że przez zao

strzony kurs antypolski radykali polscy zyskali prze

wagę nad

umiarkowanymi. Ten radykalizm ani

w przybliżeniu nie miał dawniej tego wpływu co

dzisiaj, a koła, w których chwilowo ma właściwy

punkt oparcia polski stan średni, zawdzięczają skon

solidowanie swoje zaostrzeniu ustawodawstwa anty

polskiego.

Obok całego szkodliwego kierunku tego

ustawodawstwa i polityka kłócia szpilkami dużo krwi

napsuła, i tak pomiędzy innemi owa małostkowa

walka przeciwko językowi polskiemu’ jak znoszenie

nazw polskich i zmiany nazwisk osobistych. Wprost

zabawnem jest, że obecnie nadreńsko -westfalskie

hakatystyczne pismo występuje przeciwko nadawa

niu nazwisk niemieckich Polakom, a natomiast żąda

obrony niemieckich

nawet takich jak Muller i

Schulze. Lepsze stosunki na kresach wschodnich mo

że sprowadzić jedynie polityka ugodowa.

Słuszność

tego twierdzenia podtrzymujemy mimo tylu przy

kładów nieprzejednania, bo te przykłady właśnie

wskazują, że kroczono dotychczas po fałszywej dro

dze. Nie przemawiamy bynajmniej za prowadzeniem

słabej polityki, ale za polityką kierującą się spra

wiedliwością wobec całej ludności. Taką najszybciej

i najłatwiej pokona się wszelkie wykroczenia.

Pośrednictwo pracy.

Wydział krajowy wygotował i ogłosił sprawo

zdanie sw e z czynności w zakresie publiczaego

pośrednictwa pracy za II półrocze 1912 i I p ó ł

rocze 1913 r. Zawiera ono między innemi na

stępujące szczegóły:

Ze względu na stanowisko, zajęte wobec spra

w y organizaeyj powiatowych biur pośrednictwa

pracy, dzielą się w tej chwili poszczególne po

wiaty w kraju na następujące trzy grupy: I. Do

najliczniejszej zawsze jeszcze grupy należy 38

powiatów, które oświadczyły się przeciw zało

żeniu takich biur. W porównaniu z rokiem po

przednim zmiejszyła się liczba powiatów do tej

grupy należących o jeden powiat, mianowicie

o powiat Rawa ruska. II, Ani za założeniem, ani

przeciw założeniu biura pracy nie oświadczył

się dotychczas powiat lwowski. III. W szystkie

inne powiaty w liczbie 35 oświadczyły się za

założeniem takich biur i to albo własnych, albo

wspólnych z sąsiednim powiatem lub miastem.

W grupie tej odróżnić należy cztery katego

rye powiatów, a mianowicie: l) Powiaty, które

należały były w swoim czasie do okręgu sąsie

dniego biura pracy, ale następnie wystąpiły z

tego związku, a własnych biur nie założyły. Są

to powiaty: Kraków i Wieliczka. 2) Sześć po

wiatów, w których założono biura pracy, ale

następnie czasowo je zwinięto i dotąd nie reakty

wowano. Ta kategorya powiatów zmniejszyła

się w okresie sprawozdawczym o jeden powiat,

a mianowicie o powiat buczacki, który reakty

wowawszy zwinięte czasowo swe biuro, przeszedł

do ostatniej kategoryi powiatów, utrzymujących

własne biura pracy. 3) Trzecią kategoryę stano

wią powiaty: Husiatyn i Ropczyce, których re

prezentacye uchwaliły założenie własnych biur

pracy, ale uchwał w tej mierze dotąd nie wy

konały. Znikła zupełnie kategorya powiatów, na

leżących do okręgów biur pracy sąsiednich po

w iatów, względnie miast. 4) Ostatnią kategoryę

tworzy 25 powiatów, utrzymujących własne po

wiatowe biura pośrednictwa pracy. W porówna

niu z rokiem poprzednim wzrosła liczba tych

powiatów o trzy. W związku z tem, co ,poprze

dnio podniesiono, rszciąga się działalność każ

dego z biur pracy w tych 25 powiatach wyłą

cznie tylko na sam odnośny powiat.

Reprezentacye miast Lwowa i Krakowa mają

w myśl obowiązującej ustawy bezwarunkowy o

bowiązek utrzymywania biur pracy i temu obo

wiązkowi czynią zadość, utrzymując miejskie u

rzędy pośrednictwa pracy, obejmujące okręgi

tych miast. Razem w ięc czynnych jest w tej

chwili w kraju 27 publicznych (powiatowych i

miejskich) biur (względnie urzędów) pośrednictwa

pracy, a w ięc o trzy biura więcej w porówna

niu z rokiem poprzednim.

Wedle statystyki zgłoszeń i pośrednictw w kra

ju i zagranicą w poszczególnych biurach pracy

w r. 1912 w r. sprawozdawczym wzrosła w po

równaniu z r. 1911 liczba zgłoszonych przez

pracodawców miejsc wolnych, natomiast spadła

zarówno liczba zgłoszeń po te miejsca ze strony

robotników jak, i to w wyższym jeszcze sto

pniu, liczba skutecznych pośrednictw. W szc ze

gólności wzrosła liczba miejsc wolnych zgłoszo

nych w biurach przez pracodawców zarówno

w kraju, jak zagranicą. Poprawił się też nieco

LEW TOŁSTOJ.

HADZIMURAT.

(17)

POWIEŚĆ.

(Przekład Konrada Rakowskiego).

(Ciąg dalszy).

XVI.

W myśl rozkazu cara Mikołaja Pawłowicza,

zaraz w styczniu 1852 r. rozpoczęta została wal

ka z Czeczeńcami.

Kompania wojska przeznaczona do prowadze

nia walki, składała się z czterech batalionów

piechoty, dwócbset kozaków i ośmiu armat. Ko

lumna w ojsk postępowała drogą. Po obu stro

nach kolumny szli nieprzerwanym łańcuchem

strzelcy w wysokich butach i z karabinami na

plecach. Jak zaw sze, gdy oddział odbywał po

chód na nieprzyjacielskiej ziemi, nakazana była

zupełna cisz^.

Od czasu do czasu słychać było

tylko szc zęk broni, zarżał koń artyleryjski nie

baczący na żadne rozkazy, lub komendant stłu

mionym, gniewnym głosem upominał żołnierzy,

że łańcuch się przerywa lub zbyt daleko odsuwa

się od kolumny.

Była jeszcze zima, lecz słońce zaczynało już

w znosić się wyżej, i w południe, kiedy oddział,

który rano w yszedł, przebył już cztery wiorsty,

poczęło tak dogrzewać, że zrobiło się gorąco, a

promienie słońca błyszczały tak silnie, iż bolały

oczy, gdy się patrzyło na bagnety karabinów

i miedziane okucia armat.

Została z tyłu bystra, o czystej wodzie rze1

czka, którą oddział w ojsk dopiero co przeszedł,

przed żołnierzami rozciągały się pola i łąki, je

szcze dalej tajemnicze czarne góry, pokryte la

sem ; za czarnemi górami wysokie skały; a na

dalekim horyzoncie, wspaniałe, w blaskach zmie

niających się barw, śnieżne szczyty.

Na czele piątej roty kroczył w czarnym mun

durze i czapce, z szablą przez ramię, w ysoki,

piękny oficer B utler, niedawno przeniesiony

z gwardyi. Doznawał przyjemnego uczucia rado

ści życia i towarzyszącego mu niebezpieczeństwa

śmierci, a wraz z nim żądzy działania i świado

mości przynależności do ogromnej jakiejś rzą

dzonej jedną w o lą całości. Butler już po raz

drugi brał udział w kampanii, i myślał, że oto

zaraz rozpoczną strzelać, a on nietylko nie u

chyli g ło w y przed przelatującą kulą, ani nie

zwróci uwagi na jej wesoły świst, lecz, jak to

czynił już nieraz, w yżej jeszcze głowę podniesie

z uśmiechem w oczach patrzeć będzie na ko

legów i żołnierzy i nagle rozpocznie mówić zu

pełnie obojętnym głosem o rzeczach również zu

pełnie obojętnych. Oddział wojska zboczył tym

czasem z dobrej drogi i skręcił na mało ujeżdżo

ną, biegnącą wśi’ód pola kulturydzanego, zbliża

jąc się do lasu. Nagle, niewiadom o skąd

nie

było widać — ze złowieszczym świstem przele

ciała kula i uderzyła w pośród szeregu żołnierzy

w kukurydzane pole, wyryw ając zeń grudkę

ziemi.

—

Zaczyna się — wesoło się uśmiechając

rzekł Butler do idącego obok niego oficera.

I w rzeczy samej, w ślad za kulą ukazał się

w lesie tłum konnych Czeczeńców z karabinami.

W środku oddziału powiewał zielony sztandar

Stary feldfebel roty, o doskonałym wzroku, o

świadczył krótkowidzącemu Butlerowi, że prawdo

podobnie jest to oddział samego Szamila. Od

dział rosyjski stanął w pogotowiu wojennem. Ma

łego w zrostu jenerał w ciepłym, czarnym szyne

lu podjechał do Butlera, w ydał mu rozkaz, by

wyruszył na prawo przeciw nieprzyjacielskiej

konnicy,

I Butler szybko poprowadził swą rotę w e wska

zanym kierunku. Nie przebrzmiały jeszc ze słowa

komendy, gdy usłyszał za sobą, jeden po dru

gim dwa karabinowe wystrzały, Obejrzał się:

dwa obłoki szarego dymu uniosły się nad d w o

ma karabinami i rozpłynęły się w powietrzu.

Rota Butlera poczęła strzelać do Czeczeńców

i cały las wypełnił dym prochowy. Z poza drzew

tylko widać było, jak Czeczeńcy szybko się co

fali, strzelając również do ścigających ich k o

zaków. Oddział *wojskow y rosyjski postępował

dalej za Czeczeńcami. Po upływie pew nego czasu

za lasem ukazał się przed nimi auł czeczeński.

Butler ze swoją rotą, biegiem w ślad za k o

zakami, wkroczył do aułu. M ieszkańców na uli

cach nie było. Żołnierze mieli nakaz palić chleb,

siano i chaty. Po całym aule słał się gryzący

dym, a w dymie tym biegali żołnierze, wyciągali

z chat co im ręce wpadło, głównie zaś łapali

i zabijali kury, których mieszkańcy nie zdążyli

zabrać ze sobą. Oficerowie usiedli zdała od dy

mu, poczęli jeść śniadanie i popijać wódkę. Rota

poza aułem uszykowała się znowu w szeregi,

Butlerowi przypadło miejsce w tylnej straży.

Gdy tylko rota ruszyła z miejsca, ukazali się

znowu Czeczeńcy i jadąc za oddziałem, ustaw i

cznie doń strzelali.

Gdy oddział rosyjski w yszedł na miejsce otwar

te, Czeczeńcy się cofnęli. W rocie Butlera ani

jeden żołnierz nie odniósł rany. Butler wracał

w jak najweselszym i podnieconym nastroju du

cha. Gdy oddział przeszedł powrotnie rzekę, przez

którą rano się przeprawiał, i rozciągnął po kuku

rydzanyeh polach i łąkach, żołnierze umiejący

śpiewać wystąpili w rotach naprzód.

Rozległy się piosenki. Wiatru nie było, powie

trze było świeże, c zyste i tak przeźrocze, że

góry śnieżyste o setkę wiorst odległe wydawały

się bardzo bliskie, a gdy milkły piosenki, sły

chać było równomierne stąpanie nóg i brzęk ka

rabinów, jakby tło, na którem zaczynały się i

kończyły piosenki. Piosenka, którą śpiewano w

piątej rocie Butlera, skomponowaną była przez

młodego junkra na cześć pułku.

Butler jechał obok swego bezpośredniego na

czelnika, majora Piętrowa, z którym razem mie

szkał. Główną przyczyną przeniesienia się Bu

tlera z gwardyi było to, że zgrał się w karty

w Petersburgu, tak że mu nie zostało ani gro

sza. Bał się, że nie zdoła wstrzymać się od gry,

jeśli nadal pozostanie w gwardyi, a przegrywać

już nie miał z czego. Przeniósłszy się do Kau

kazu, doznawał uczucia radości, jakby po odzy

skaniu swobody. W szystko się obecnie skończy

ło ; rozpoczęło się nowe życie, i życie takie bar

wne i junacze. Zapomniał zupełnie o swych klę

skach karcianych i swych niezapłaconych dłu

gach. I Kaukaz i wojna, żołnierze, oficerowie,

weseli, dzielni, chłopcy, chętni do wypitki i do

wybitki, i major Pietrow, — wszystko mu się

wydało tak miłe, ujmujące i nowe, że nie

kiedy nie wierzył sobie, iż nie jest w Peters

burgu i w zadymionych salach nie poniteruje

przy zielonym stole, ale oto znajduje się tutaj

w tym cudownym kraju, wśród dzielnych kau

kazkich rycerzy.

Żołnierze z w esołym śpiewem kroczyli na

przód. Koń Butlera żwawo stąpał pod ton pio

senki. Pies rotny, Trezor, podniósłszy ogon do

góry biegł przed żołnierzami, niby naczelnik.

W duszy Butlera panował spokój i uczucie ży

wotnej radości. Wojna przedstawiała mu się do

tąd tylko z tej strony, że narażał się na nie

bezpieczeństwo i możliwość śmierci i tem właś

nie zdobywał sobie rangę wojskową, szacunek

obecnych sw ych towarzyszy i petersburskich

swych przyjaciół. Druga strona w ojny: rany żoł

nierzy, oficerów, górali, ich zgony - rzecz dzi

wna — wcale nie nasuwały się jego wyobraźni.

Nieświadomie nawet, żeby utrzymać w sobie

poetyczne pojęcie wojny, nigdy nie patrzył na

Izabitych i rannych. Tak było i tym razem. W ro

|syjskim oddziale było trzech zabitych i dwu

nastu rannych. Przeszedł obok trupa, leżącego

na twarzy, i tylko jednym okiem dostrzegł

szczególny jakiś wygląd wojskowej ręki i ciem

no-krwawe piętno na ciemieniu. Nie przypatry

wał się temu jednak bliżej. Górali wyobrażał so

bie tylko jako konnych harcowników, przed któ

rymi się trzeba bronić.

—

A więc to widzisz, tak jest mój drogi —

odezwał się major, gdy piosnka się skończyła. —

Inaczej jak u was w Pitrze. Trochę się napraco

wał człowiek, teraz sobie wróci do domu. Do

stanie tam doskonałego piroga, wyborny rosół.

Jakoś się żyje ! Prawda, mój kochany ? — No —

»Gdy słonko wstaje" — zaintonował swą ulu

bioną piosenkę.

Major żył po małżeńsku z córką felczera, po

czątkową Maszeńką, potem Maryą Dmitrjewną.

Była to kobieta bardzo przystojna, blondynka o

piegowatej twarzy. Liczyła lat trzydzieści, nie

miała dzieci. Jakakolwiek była jej przeszłość,

obecnie była wierną towarzyszką majora, opie

kowała się nim jak niańka. Było to majorowi

bardzo potrzebnem, bo nieraz upijał się do nie

przytomności.

Gdy przybyli do twierdzy, wszystko okazało

się tak, jak przewidywał major. Marya Dymitrjew

na przygotowała i Butlerowi i jeszcze zaproszo

nym dwom oficerom, smaczny obiad, a major

tak się najadł, a potem upił, że nie’ mógł już

mówić i poszedł spać. Butler także zmęczony

po kilku kieliszkach wina, które w ypił dla kom

panii, poszedł również do swego pokoju, i ledwo

zdążył się rozebrać i przyłożyć głowę do po

duszki, zasnął snem twardym, i krzepkim.

Auł zniszczony przez napaść rosyjskich żołnie

rzy był tym samym, w którym przed swem

przejściem do obozu rosyjskiego, spędził noc

Hadżi-Murat.

(C. d. n.)

-»»»

» »»*.—

,CZAS" wychodzi zwyjątkiem dni po niedzieli i świętach uroczystych dwa razy dziennie, a mianowicie*

o godzinie 6 rano i o godzinie 3 popołudniu.

Numer wieczorny 10 hal., ranny 4 hal.} wl^ orpnT .?S rS °» rs:M .

PRENUMERATA WYNOSI:

na cały rok na kwartał na 1 miesiąc

W K ra k o w i e w m i e j s c u .....................................................................

koron7kor. 50 h. 2 kor. 50 haL

z odnoszeniem do d o m u ..................................

36 koron 9kor. -

3 kor.

P o cz tą w p a ń s t w i e A u s t r y a c k i e m .........................................................

koron 9kor. -

3 kor.

Z d w u k r o t n ą w y s y ł k ą p o c z t o w ą .........................................................

koron 10 kor. 50 h.

3 kor. 50 hal

P o c z tą w p a ń s t w i e N ie m i ec k i em .........................................................

koron 10kor. 50n.

3 kor. 50 hak

Do wszystkich państw, należących do związku pocztowego 48 koron 12kor. —

4kor. _

W państwie rosyjskiem (abonament przez urzędy pocztowe) 16rb. 20k. 4rb. 05k. 1 rb. 45 kop,

Według urzędowego wykazu pism zagranicznych, mających debit w państwie rosyjskiem

abonam ent Czasu przyjmują urzędy pocztowe: w Petersburgu, Warszawie, Kijowie, Wilnie’

Moskwie i Odesie. Z innych miast i wsi można prenumerować Czas, posyłając pocztą należytość

do urzędu pocztowego najbliższego z powyżej wymienionych większych miast.

Prenumeratę i ogłoszenia przyjmują: w Warszawie biuro ogłoszeń Ungra, L. i E. Metzl i Syn

Międzynarodowe Biuro ogłoszeń - w Kijowie księgarnia L. Idzikowskiego - w Wilnie biuro’

__________

dzienników K. Taubera.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction