Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 656 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N er 198.

Kraków, Wtorek 1 Września 1891.

Rocznik XLIV.

CZAS

Prenumeratę przyjmują:

Administracya .CZASU" w Krak ow ie , i urzędy pocztowe, miejscową prenumeratę księ

garnia S. A . Krzyżanowskiego, handel Smidowicza w Sukiennicach, biuro dzienników i ogłoszeń

Ignacego Herza przy placu Maryackim 1. 9, handel Bajera przy ulicy Grodzkiej, główna trafika róg

Kynku i ulicy sw. Jana.

Ogioazenia (inseraty) przyjmuje się za opłata od miejsca wierszu

drobnym drukiem (petit; za pierwszy raz 10 ct., za każdy następny po 5 ct. -

Kaderiane (na 3 stronie)

od miejsca wiersza drukiem drobnym po 30 ct. za każdy raz. -

Ogłoszenia i prenumeratę przyj

muj§: w e Iiwowle Biuro dzienników ulica Karola Ludwika 1. 9; w Paryśu wył§cznie p Adam

nie des Saints-Pśres 81, (prenumeratę p. W. Raczkowski, Courbevoi pod Paryżem, rue du Chemin’

de ter 44); w Wiedniu pp. Haasenstein A Vogler (także w Hamburgu, Frankfurcie n. M,, Berlinie.

Lipsku Bazylei i Wrocławiu), A. Oppelik, R. Mosse (także w Berlinie, Hamburgu, Monachium i No^

rymberdze), H. Schalek, M. D uk es, J. Danneberg, (tylko prenumeratę pp. H. Goldschmidt A C.)

w * rankfurde n. m. G. L. Daube A Co. W Warszawie przyjmuj§ ogłoszenia pp. Reichmat

i Frendler, biuro ogłoszeń przy ul. Senatorskiej.

Czas odnowić przedpłatę,

która mpBosi:

Z przesyłką pocztową w psń-ttwie

Austryackiom na Wrzesień . . . złr. 2 50

Od 1 Września do 31 Grudnia . .

8-—

Z przesyłką pocztowa w państwie

Niemieckiem na W rzesień . . . marek 6

Od 1 Września do 31 Grudnia . .

w20

WT Prenumerata liczy aię tylko

od pierwszego do ostatniego dnia

w miesiącu.

Kraków 31 sierpnia.

D ziś, kiedy o stosunkach międzynarodowych

możHahy, parafrazując znane zdanie Pla nta, po

wiedzieć, że natio nationi lupus, nie zdziwiła ni

kogo potworna sama w sobie pogłoska, która ro

syjski zakaz wywozu żyta sprowadzała do zupeł

nie nowych przyczyn. Oto, nie nieurodzaje w ce

sarstwie, nie głód i nędza ludności, nie rozpa

czliwe widoki co do zasiewów na rok przyszły —

nie to wszystko spowodowało rząd rosyjski do

kroku bardzo radykalnego i bardzo problematy

cznej wartości praktycznej. Co innego było przy

czyną zakazu — zanfar wygłodzenia Niemiec,

głównego odbiorcy żyta z Rosyi, a przynajmniej

zamiar w prowadzenia ich w wielki kłopot.

Zaledwie puszczono w świat tę wiadomość, a

już pędziła za nią wiadomość druga - oczywi

ście zaprzeczenie pierwszej. Wedle tej ostatniej

pogłoski, kanclerz rosyjski Giers wystosował do

rządu niemieckiego notę dyplomatyczną, w której

zapewniał, iż zakaz wywozu żyta niema żadnej

politycznej podstawy, iż jest tylko wynikiem i

konsekwencyą braku żyta i chleba wewnątrz ce

sarstwa. Tymczasem onegdajsze depesze przynio

sły nam nowe dementi: nota kanclerza Giersa

nigdy nie istniała. A ponieważ zaprzeczenie za

przeczenia jest tw :erdzeniem, więc pogłoska pier

wsza jest prawdziwą, więc Rosy* na seryo myśli

o w ytępieniu Niemców głodem. T akie rozumowa

nie jest nietylko sofizmatem logicznym, lecz co

gorsza, nie opiera się na żadnych pndst iwach re

alnych. Nie zwykliśmy podejmować obrony po

stępow ania rządu rosyjskiego; zbyt mało nam do

tego daje sposobności. Ale w obecnym przypadku

zarzut jest po prostu śmieszny, a wałczenie z wro

giem argumentami śmiesznemi jest zawsze szko

dliwe, bo jemu oddaje w rękę broń.

Przed kilku tygodniami, i jeszcze przed wyda

niem zakazu wywozu żyta z Rosyi, omawialiśmy

tutaj obszernie spraw ę żniw w cesarstwie i nawet

wspomnieliśmy, iż istnieje wśród ludności tenden

cya i nacisk na rząd, aby wydał ów zakaz, że

jed n ak rosyjski minister skarbu stale się temu

opiera. Wskazaliśmy, iż zarówno odruchowa, in

stynktowna niemal presya ludności, ’jak i opór

m inistra są zupełnie naturalne. Że ludności tej

nie chodziło o jakieś polityczne posunięcie na

szachownicy dyplomatycznej, ale, że uw aż iła wy

wóz żyta w chwili, gdy go w kraju braknie, za

szkodliwy dla siebie, o tern chyba wątpić niepo

dobna. Gdyby zaś rząd rosyjski miał jakieś za

m iary bezpośrednio przeciw Niemcom zwrócone,

to byłby wówczas i to odrazu, bez wahania ko

rzystał z nastręczającej mu się sposobności i wstrzy

mał wywóz żyta za granicę. Tymczasem p. Wi

szni egradzkij wahał się i opierał. Uległ on do

piero silnemu naciskowi od dołn, uległ w skutek

raportów dochodzących z dotkniętych klęską n ’e

urodzaju okolic cesarstwa. A więc p rzyjąć musi

my za prawdziwe, że zakaz w mowie będący,

był w pierwszej linii wynikiem nieurodzaju w Ro

syi a nie w Niemczech, był rezultatem względów

wewnętrznych, a nie zewnętrznych.

Najlepszym poparciem naszego zapatrywania

jest statystyka żniw niemieckich, ogłoszona przez

Reichsameigera, z której wyjmujemy następujące

daty. Zbiór tegoroczny żyta w Niemczech wynosi

6 milionów ton. Konsumcya roczna przenosi cy

frę 5 ł/n mil onów, pozostaje więc do ’/a miliona

ton na zasiew, ilość prawie że wystarczająca.

W r. 1887, w którym żniwa miały ten sam mniej

więcej rezultat, przywóz żyta wynosił 350,000

ton. Przyjmując nawet tegoroczną potrzebę w wy

sokości 400,000 to n , jeszcze deticyt niemiecki

w tym roku jest bardzo maly, niższy nawet od

przecięcia rocznego, które obliczają na 600,000

ton. Widzimy więc, że w roku bieżącym Niemcy

bynajmniej nie cierpią na b rak żyta i Rosya,

gdyby na prawdę myślała o dokuczeniu im, źle

wybrałaby chwilę do tego. A przecie rząd rosyj

ski musiał być p informowany o stjnie żniw nie

mieckich z lepszego źródła, niż z francuskich

dzienników, które opowiadały o nieurodzaju, gło

dzie i nędzy w Niemczech przerażające bistorye

w tym n. p. rodzaju, iż robotnicy niemieccy

z głodu piją.. naftę.

Tak więc w świetle cyfr wojna zbożowa rosyj

sko-niemiecka rozpływa się w mgłę niejasnych

bałamuctw i bajek. Natomiast zakaz wywozu żyta

rosyjskiego wyrządził Niemcom rzeczywistą i to

wielką szkodę, ale w wprost przeciwnym kie

runku. N ie n a brak żyta skarżą się dziś kon

sumenci niemieccy, ale niebawem usłyszymy skargi

kupców niemieckich n a przeładowanie targu

zbożowego żytem. Dziś też już podnoszą się głosy

dziennikarskie, oskarżające rząd rosyjski o zgoła

inną machinacyę antyniemiecką, niż o wygłodze

nie przeciwnika. Wiemy dobrze — rozruchy litew

skie wbiły to wszystkim silnie w pamięć — że

zakaz rządu rosyjskiego spowodował olbrzymi ruch

wywozowy przed dniem 28 sierpnia. Strach ma

wielkie oczy — to też obcy nabywcy żyta rosyj

skiego tak się przestraszyli zakazu jego wywoże

n ia, iż w przerażeniu zakupywali żyto bez liczby

i miary. Cena żyta podskoczyła do niesłychanej

wysokości, ale równocześnie też niepomiernie we

zbrały zapasy zakupionego dla Niemiec zboża. Po

wiedzieliśmy wyżej, że 400,000 ton żyta byłoby

wystarczyło na zaspokojenie potrzeby państwa.

Otóż Koeln. Z tg utrzymuje, że przywóz w kilka

kroć przewyższa tę cyfrę. Zapas żyta importowa

nego liczyć trzeba już nie na krocie, ale na mi

liony ton. Łatwo pojąć skutki tego dla Niemiec,

w pierwszej linii wpływ, jaki takie olbrzymie za

pasy wywrą na ceny żyta krajowego, a więc

wpływ fatalny dla rolnictwa niemieckiego. Nic

więc dziwnego, że w Niemczech już dziś podnosi

się oburzenie na zakaz rosyjski, że zaczynają

w nim upatrywać manewr zręczny, ale nieco inny,

niż go podawały pogłoski, o których mówimy na

wstępie. Rosya chciała uzyskać lepsze ceny dla

swego żyta — wołają dzienniki niemieckie — oto

właściwy cel zakazu. Sądzimy, że i tu znów za

rzut nie trafia w rdzeń rzeczy. Sądzimy, jak wy

żej zaznaczyliśmy, że pierwszą, rzeczywistą po

budką zakazu był nieurodzaj i głód w kraju. Ale

że przy tej sposobności wskutek przyspieszenia

gwałtownego akcyi eksportowej żyto uzyskało nie

zmierną zwyżkę w cenie, to prawda i to jest na

turalne. A więc gdzie winowajca? ls fecit cui

prodest. Korzyść z tego odniosła ta część speku

łacyi giełdowej, która w tej chwili tryumfuje na

targach zbożowych — partya hausse’y . Miliony

marek zysku mają ci, którzy spekulowali na zwyż

kę w cenie żyta. I to jestjćdyna, bardzo smutna

korzyść w tej sprawie. Praw da, chwilowo korzy

sta z tej zwyżki i rolnictwo, ale wiemy dobrze,

jaki jest ostateczny wynik z takiego sztucznego,

chorobliwego wyśrubowania ceny towaru.

Reasumując całe powyższe rozumowanie, docho

dzimy do następujących wniosków: zakaz wywo

zu żyta z Rosyi, wywołany pierwotnie złym sta

nem żniw w niektórych guberniach i głodem lu

dności, skłonił oczywiście nabywców zagranicznych

do szybszego nabywania towaru. To przyspieszone

tempo wywozu wytworzyło atmosferę gorączkową

i niepewną, z której skorzystać umiała spekulacya

giełdowa. Podniesiono krzyki rozpaczy, użyto

wszelkich sposobów wzbudzenia trwogi i paniki,

i niestety dopięto celu. Zwyżka tryumfuje, stron

nictwo baisse’y zwyciężone. Mniejsza o skutki dla

innych, bezpośrednio interesowanych, dla tych,

którym żyto jest chlebem, nie walorem giełdo

wym! Mundus vult decipi. Otóż nie! świat dawno

już nie chce być oszukiwanym, tylko nie zdołał

jeszcze wynaleść środków przeciw oszustom i dla

tego"ciągle jeszcze pada ich ofiarą. Ale każdy

taki manewr giełdowy, każda tak a na wielką

skalę machinacya wyjmuje jeden kamień z tej

wielkiej budowy, którą nazywamy międzynarodo

wą spekulacyą giełdową. Czas już byłby opamię

tać się tym, którzy w tym gmachu mieszkają, by

im dach niespodzianie nie runął na głowy!

Tyle co do ogólnego znaczenia tej doniosłej

sprawy. Jakiż skutek będzie miał zakaz ów dla

samej Rosyi? Trudno to już dzisiaj obliczyć i

stwierdzić na pewno. Sądząc jednak z kolosal

nych cyfr zakupów niemieckich, można przypusz

czać, że skutków zamierzonych przez rząd rosyj

ski, że przytrzymania w cesarstwie znaczniejszych

niż zwykle ilości zboża, zakaz za sobą nie pocią

gnie. I dlatego to mówiliśmy na wstępie o pro

blematycznej wartości tego, na pozór tak bardzo

radykalnego kroku rządowego.

Przegląd polityczny.

,,Od kilku dni - pisze monachijska Allg. Ztg —

daje się spostrzegać w położeniu ogólnem jakieś

niedomaganie, pewne uczucie nieufności, którego

nie było ani podczas przyjęć kronsztadzkich, ani

bezpośrednio po nich." Rozpoczynając temi słowy

swój przegląd polityczny, organ monachijski po

wołuje się na berlińską korespondencyę Pester

Lloyda, streszczającą poglądy na sytuacyę tam

tejszych sfer politycznych, które do oznak nie

bezpieczeństwa w ostatnich czasach zaliczają:

szorstkie wystąpienie prasy paryskiej przeciw ce

sarzowi Wilhelmowi, oraz wzrost dążeń odweto

wych we Francyi pod wpływem festynów kron

sztadzkich.

Mimo to jednak nie sądzi Allg. Ztg, aby zanie

pokojenie było usprawiedliwione. Niebezpieczeń

stwo wojny nie jest ani bliskiem, ani widocznem.

Iateresa Rosyi skupiają się nie w zachodniej

Europie, lecz na Wschodzie. Byłoby błędem,

gdyby Niemcy i Austrya koniecznie chciały zmu

sić Rosyę, aby osiągnięcia swoich celów wscho

dnich szukała przez walkę na granicy zachodniej.

Zapewne nie uczynią tego aoi Niemcy, ani Austrya.

We Fraucyi zaś wzmogło się wprawdzie podnie

cenie umysłów, a zapowiedziane dość hałaśliwie

wielkie manewry, mogą je jeszcze spotęgować —

ale Francya nie da pierwsza hasła do wojny.

Republikanie czują to dobrze, że wojua mogłaby

obalić obecną formę rządu zarówno w razie prze

granej, jak i na wypadek zwycięstwa. Ludzie,

rządzący dziś Francyą słusznie mogą się obawiać

tego, aby po kampanii wojennej nie zostali usu

nięci z widowni — a w tern upatrywać można

rękojmię, iż rząd nie da się porwać zapędowi

szowinistycznej mniejszości w parlamencie.

Że w tych sferach istnieją prądy prące do woj

ny, tego dowodem są enuncyacye prasy, a nie

mniej głosy wychodzące z samych kół poselskich.

Świeżo właśnie poseł francuski p. Pierre Richard

rozwinął swoje wrażenia i spostrzeżenia, zebrane

w Rosyi, z których wypadałoby wnioskować, że

ogólne położenie Europy jest w wysokim stopniu

naprężone i że pokój jest wielce zagrożony. Opi

sując eutuzyazm Rosyan dla Francyi, zaznacza

p. Richard z niemałem zadowoleniem, iż oprócz

jenerała Czerniajewa, który pała żądzą wspólnej

z Francuzami wyprawy przeciw znienawidzonym

Niemcom, poznał jeszcze kilku innych szefów ro

syjskiej armii, a mianowicie: jenerałów Kaulbarsa

i Hurkę, którzy najmocniej są przekonani, iż w ra

zie wybuchu wojny, Francuzi i Rosyanie walczy

liby razem przeciw Niemcom. Jenerałowie ci uwa

żają starcie za bliskie i nieuniknione. Obecne po

łożenie w najkrótszym czasie nic może się inaczej

zakończyć, jak rozbrojeniem lub wojną. Na roz

brojenie nie zgodzi się Rosya. Wojna jest przeto

uieuniknioną. Armia rosyjska jest gotową do boju ;

jej mobilizacya może nastąpić z nadzwyczajnym

pośpiechem i może ona liczyć na pewne zwycię

stwo. Rzecz naturalna, iż szowinistycznych wywo

dów p. Richarda nie należy brać zbyt na seryo.

P. Richard był dawniej sekretarzem ligi patryo

tycznej — chęć odwetu bierze zawsze w nim górę

i zapala go gorączkowo do wałki.

Z większą trzeźwością ocenia sytuacyę angiel

ski mąż stanu Charles Dilke, który także caly

punkt ciężkości obecnego położenia przerzuca na

Rosyę. W rozmowie z korespondentem Gaulois

oświadczy! on, iż Anglia nie związała się niczem

względem trój przy mierzą, nie istnieje żaden for

malny alians, ale tylko piśmienne oświadczenie,

w którem wyrażono Włochom ży_czenie, aby utrzy

mywały status quo na morzu Śródziemnera. Akt

ten nie jest jednak obowiązującym dla następców

Salisburego, a na wypadek wojny, w którą Dilke

nie wierzy, zachowałaby Anglia najściślejszą neu

tralność. Zdaniem Dilkego, manifestacye w Kron

sztadzie nie są niczem innem, jak tylko potwier

dzeniem sytuacyi, istniejącej już od dość długiego

czasu. Tylko w oczach szerokiej publiczności przy

bierają te manifestacye charakter niezwykłego

wypadku.

,,Nie zaprzeczysz pan jednak — rzekł

korespondent — iż zarówno w Rosyi, jak we

Francyi zaszły manifestacye, które zdolne są bar

dziej zacieśnić rosyjsko francuskie stosunki." Dil

ke odparł: nPojmuję bardzo, iż Fraucya niechę

tnem na nas patrzy okiem z powodu kweBtyi

egipskiej, oraz wskutek pewnych wątpliwości, ja

kie budzić może stanowisko Anglii wobec mo

carstw środkowej Europy. Pojmuję też, iż wielu

Francuzów, którzy jeszcze niedawno inne mieli

poglądy, obecnie hołdują kierunkowi rosyjskiemu,

a zdaniem mojem, ubolewać wypada, że Francya,

która tak dzielnie walczyła w obronie liberalnych

idei, zbliża się do Rosyi, której rząd jest nega

c ją wszystkich idei."

Na pytanie korespondenta,

czy Dilke sądzi * iż francusko-rosyjskie zbliżenie

nie pociągnie za sobą niesłychanych następstw,

odparł tenże: ,,Nie widzę ich, z wyjątkiem w ra

zie wojny. S}tuacya Europy zależy od osobistej

woli cara. Jeśli on nie życzy sobie wojny, wów

czas pokój jest zapewniony. Bądż pan przekona

ny, iż cesarz niemiecki żadną miarą wojny nie

rozpocznie. Nie mógłby on jej prowadzić bez Au

stryi i Włoch, a te oba mocarstwa nie chcą wojny

zaczepnej. Austrya i Włochy n ’e przyłączyłyby

się do pi lity ki zaczepnej, gdyż byłoby to dla nich

rzeczą zbyt niebezpieczną. Wojny mogą się oba

wiać wszystkie mocarstwa z wyjątkiem Rosyi,

która się nie da zniszczyć. Francya i Niemcy

m gą być zniszczonemu*

Nie zamierzamy wcale polemizować z powyż

szymi wywodami, chociaż uderzy każdego zbytnia

przesada w ocenieniu sił Rosyi, ale z drugiej

strony nie da się zataić, iż, szczególnie w osta

tnich czasach, obawy wojenne wzmogły się bar

dziej w Wiedniu i Berlinie, niż w Petersburgu i

Paryżu. Kompetentne sfery składają wprawdzie

oświadczenia i zapewnienia pokojowe, ale dołą

czają do nich zawsze znaczące zastrzeżenia co

do niebezpieczeństw grożących pokojowi. Przebija

się to zarówno w głośnej broszurze: o budżecie

wojennym w Austryi, jak w mowie merseburskiej

cesarza Wilhelma, której tekstu całego dotąd je

szcze nie ogłoszono.

,Powinniśmy, jako chrześcianie, korzyć się przed

wszystkiem, co pochodzi z woli niebios." Słowa te

wypowiedział cesarz Wilhelm w Merseburgu, a

Piet. Wiedom. komentują je w ten sposób: ,Nie

zawiera ta mowa nic uspokajającego. Źle rzeczy sto

ją widocznie, kiedy w życiu państwowem wszyst

kie nadzieje przychodzi w Opatrzności pokładać.

Ludzie w Niemczech, zdaje się, nie są już w sta

nie ani zabezpieczyć pokoju, ani zażegnać klęski

głodu. Któżto wpłyiiął na wyrobienie takiego

pietyzmu w monarsze, który słynął z osobliwszej

energii, który zdolny jest do wielkiej inicyatywy,

który się przecież kusił istotnie o rozwiązanie

kwestyj, zależnych tylko bodaj od woli Opatrzno

ści? Można się niejako domyślać, że tu istnieje

pewien wpły.w br. Waldersee, którego gwiazda

znowu błyszczeć na niebie berlińskiem zaczyna po

łaskawie udzielonem hrabiemu posłuchaniu na

jachcie ,Hohenzollern."

—

Niema przynajmniej

wątpliwości, że mowa cesarska znajdzie w hrabim

najszczerszy oddźwięk współczucia. Pietyzm byłe

go szefa sztabu głównego dostatecznie jest znany.

Najgorszy to, najposępniejszy pietyzm, bo woju

jący, nurzający się w średniowiecznych wspom

nieniach i zabarwiony przytem nienawiścią jun

kierską do Rosyi. Jest to bardzo naturalne, że hr.

Waldersee ukazuje się znów na widowni w chwili

właśnie, w której Rosya, zbliżywszy się do Fran

cyi, oddaliła się w pewnej mierze od Niemiec. Kto

też przeważy: czy nieboszczyk Moltke, który te

stamentalnie pociąga tych do odpowiedzialności,

którzy w dobie obecnej ośmielą się wywołać

straszliwe wojny narodowe, czy jego uczeń, prag

nący, cokolwiekby to kosztowało, zoBtać drugim

Moltkem? Miejmy nadzieję, że pietyzm mersebur*

ski będzie również przemijający, jak i poprzednie

usposobienia cesarza Wilhelma i że się podda on

dążności wyższej do zachowania pokoju."

Tą mową merseburską zajmują się także żywo

dzienniki francuskie. Powiedzieliśmy, że tekst jej

w całości nie jest znany, a mimo to szowinisty

czna prasa francuska, pragnąc podrażnić opinię

publiczną i zaniepokojeniu dodać nowego żywiołu,

twierdzi, iż jest w posiadaniu autentycznego tekstu

tej mowy, w której zawarte ma być następujące

zdanie: ,,Śmiemy zaledwie wierzyć w utrzymanie

pokoju. I dlatego chcemy się już teraz przygoto

wać, aby pójść za głosem ojczyzny, który do nas

w bliskim już dniu zwróconym zostanie." Rzeczy

wiście, gdyby takie słowa wypowiedział cesarz

Wilhelm, byłyby one groźnym symptomatern, wska

zującym na wojnę w najbliższej przyszłości, ale

na szczęście słów takich cesarz nie wypowiedział,

skomponowały je redakcye dzienników francu

skich, aby opinię publiczną utrzymać w ciągłej

gorączce i wzbudzić w niej przekonanie, że Niem

cy widocznie myślą o napadzie na Francyę.

Tak a partya, propagująca gorąco myśl rychłej

wojny, istnieje także w Rosyi i wyzyskuje roz

budzone namiętności ludu. Ciekawe pod tym wzglę

dem uwagi czyni petersburski korespondent Koln.

Ztg. Zaznacza on, iż wyższe towarzystwo ro syj

skie znajduje się w niemałym kłopocie z powodu

przesadnych objawów przyjaźni dla Francyi. Oba

wiają się mianowicie wpływu wypadków kron

sztadzkich na lud. Inteligencya rosyjska chce za

każdą cenę iść zFrancyą i stwierdzać to hałaśliwie;

łatwo przyjdzie jej za sobą porwać część niewykształ

coną ludności. Rzecz całą z pewnym planem przy

gotowywała partya panslawistyczna i nadzwyczaj

zręcznie użyła cara za narzędzie. Lud miał spo

sobność poznać, jak ą siłę przedstawia. Jeśli pan—

Fuga Bacha.

POWIEŚĆ

(21)

przez E steję.

(Ciąg dalszy).

Klima musiała m atkę kochać niezwykłą miło

ści%, jeżeli do tej pory znosiła c:erpliwie jej spo

sób trak tow ania ukochanego przez nią człowieka.

Musiała i V era kochać nieograniczoną miłością,

jeżeli pomimo żalu, prawie rozpaczy ze strony

matki, nie miała dość siły, by się wyrzec tej mi

Czekała, w nadziei, że może przekona się matka

do jej narzeczonego, w nadziei, że Vero potrafi

zdobyć tę sympatyę, której zdobycie o ich szczę

ściu stanowić miało. Nie lubiła jednak zastana

wiać się nad tem, czując instynktownie, że dwie

najdroższe dla niej istoty nieprzyjaźń może zawsze

dzielić będzie. Byłaby wolała zwłóczyć do nie

skończoności takie położenie rzeczy, byle me wy

rzekać się jednej z tych dwóch miłości, bo oby

dwie były jej niezbędne do życia. Dlatego pyta

nie Vera zatrwożyło ją. Jakże miała jemu odpo

w iedzieć, kiedy ona samej sobie odpowiedzi dać

nie umiała. Absolutna, krańcowa w uczuciach, jak

w e wszystkiem, nie pojmowała, jak to, co jest

dla niej droższem od życia, poświęconem być

Naturalnie, to jest jasnem, że kochasz matkę

więcej odemnie - powtórzył Vero.

Ona jeszcze milczała.

A jednak Klimo powinnaś pamiętać, że przed

miłością dla w ybranego męża wszystko ustąpić

nowinno. Jeżeli mnie chcesz życie swoje powie

ś , to nie możesz krępować się fantazyam, choć

ołti rnH/onei Tv mnie me kochasz. O nie.

nie zaprzeczaj! Gdybyś mnie kochała, czy znio

słabyś te wszystkie upokorzenia, na jakie mmc

moja miłość dla ciebie n araża? Gdybyś mnie ko

ch ała, czy czas, który zdała od siebie spędzamy,

obce jedno dla drugiego, nie wydałby ci się cię

żarem nie do zniesienia? Ty nie umiesz kochać.

W twojem sercu tylko jedno uczucie rozbudzone,

to , które już trzechletnie dziecko odczuwać po

trafi: kochasz matkę; poza tem nic i nikogo...

Czemże ja jestem dla ciebie?

Dwie duże łzy stoczyły się z oczu Klimy. Cier

piała bardzo , widocznie, bo ona do łez nie była

skłonną.

—

Proszę cię Vero — mówiła cichym, smutnym

głosem — nie mów tego. Ty nie wiesz, jaki mi

ból zadajesz. Jak ty możesz wątpić o tem, że ja

ciebie tak bardzo, tak zanadto... doprawdy, ja

wiem, że ciebie zanadto kocham. To grzech, to

już pewnie dozwołonem nie jest. Gdybym była do

brą có rk ą, to poświęciłabym ciebie, skoro to ma

mę unieszczęśliwia. Ale nie żądaj odemnie, abym

zupełnie złą dla niej była; tybyś mnie sam mniej

kochał. . . ty przecież kochasz także matkę two

ją, co?

Na tę interpelacyę Vero się nie przygotował.

Alboż on wiedział, czy matkę kocha? pewnie,

prawdopodobnie.

—

Niedorzeczne pytanie — po

myślał i wybąknął krótko: — Naturalnie, — które

Klimie zupełnie wystarczyło; ona nie w ątpiła, że

Vero jest najlepszym synem.

—

Gdybyś miał więcej cierpliwości — koń

czyła — to wszystko zmieniłoby się na dobre.

Mama przekonałaby się, że w tem tylko szczęście

moje i w końcu przywiązałaby się do ciebie, choć

by przez wdzięczność za twoje dla mnie uczucie.

—

Ależ Klimo, zastanów się! Zanim j a so

bie tę wdzięczność zdobędę, to mogę dłużej niż

Jakób biblijny służyć w pocie czoła. Ty dobrze

wiesz, że matka twoja nigdy kochać mnie nie bę

dzie. Czas jnż się zdecydować i wybrać między

mną a nią, skoro obojga mieć nie możesz?

O nie mów tak! - zawołała Klima, oczy

ręką zakrywając, jakgdyby chciała widmo jakieś

odpędzić Czyżbyś ty tak łatwo się zgodził na

wyrzeczenie się przyszłości naszej wspólnej? Prze

cież lepiej poczekać, niż gwałtownością wszystko

popsuć. J a tobie obiecuję, że twoją będę, tylko

twoją. Jeżeli za rok mama nie zmieni swego uspo

sobienia dla ciebie, to ja w każdym razie twoją

żoną będę. Czy chcesz rok czekać? Vero, tylko

rok?

Oczy jej takie piękne były w tej chwili, ta sło

dycz w jej głosie, ta pokora w prośbie, takie to

było różne od zwykłej, zimnej, wyniosłej Klimy,

że dumnym mógł być każdy mężczyzna z takiego

zwycięstwa. Yero patrzał na nią z wielkim za

chwytem i odczuwał tryumf swój, upajając się

nim do odurzenia. Schwycił ręce narzeczonej, ca

łował je gorączkowo, tulił je do serca i mówił:

—

Będę czekał r ok, kiedy każesz. Tylko wi

dzieć cię muszę. Co ja pocznę, gdy na lato wyje

dziesz? To przecie niemożliwa próba.

—

Przyjedziesz do Sieniawki. Mama będzie

dobra dla ciebie. Bądż spokojny. Mama zawsze

dobra, ale w Sieniawce jeszcze lepsza, niż w Pa

ryżu. Poznasz mój kraj; zobaczysz, że bardzo pię

kny. Mama teraz chwilowo poirytowana wizytą

tego nieszczęsnego Bracławskiego; jej dawna idee

Jixe wraca. Gotowa jestem znienawidzić tego czło

wieka. Gdyby nie on, mama jużby cię lubiła.

Przyjedziesz do Sieniawki z ,,papą" i będzie nam

bardzo dobrze, zobaczysz.

—

Cały rok jeszcze czekać.

—

To prędko minie. Mama taki warunek kła

dzie. Ja muszę coś dla niej zrobić. Nie gniewasz

się? zaczekasz? Będziesz cierpliwy?

—

Cóż mam robić!

—

Obiecujesz?

—

Obiecuję. Choćbyś dziesięć lat czekać ka

zała, to słuchać muszę. Choćby i życie minęło, to

ja innej niż ty kochać nie będę. Jeżeli się skarżę,

to dlatego, że chciałbym mieć prawo być ciągle

z tobą; że każda chwila zdała od ciebie zmarno

waną mi się wydaje. Nie dziw się temu.

—

Nie dziwię się, ale obiecaj jeszcze, że dla

mej miłości nie będziesz brał za złe mamie, j e

żeli... jeżeli..

—

Jeżeli mną będzie poniewierać? Obiecuję.

Niech mnie za drzwi wypędzi, niech mnie loka-!i

jom wyrzucić każe — dodał żartobliwie — ja 1

wszystko zniosę, oknem wejdę, gdy mnie drzwia- !

mi wyrzucą. Wsunę się dziurką od klucza.

Klima przez łzy śmiać się zaczęła i psuć go,

dogadzać mu:

Ty taki jesteś dobry, taki miły, taki naj

milszy, najlepszy m ój Vero!

Byłaby może znalazła więcej jeszcze rozkosz

nych słówek dla ukochanego ta dwulicowa Klima,

gdyby nie wejście Liii, która rozczuleniu tamę

położyła.

W kilka chwil później lokai przyszedł od księ

żnej z poleceniem, by pan de Montroye raczył

wstąpić do niej, gdy opuści margrabinę. Polecenie

to zdziwiło niepomału obiedwie siostry, jeszcze

więcej Vera; ale nie chcąc dać księżnej czekać

na siebie, wstał natychmiast, pożegnał obiedwie

panie ucałowaniem ręki i wyszedł.

Księżna czekała na niego w tak zwanej biblio

tece. Kolorowe witraże rzucały niewyraźne świa

tło na staroświeckie, średniowiecczyzną trącące

szafy, krzesła i fotele. Duże rzeźbione biuro zaj

mowało środek pokoju; dywan o przyćmionych

barwach pokrywał całą posadzkę. Poważny był

to przybytek. Klima i jej matka lubiły w nim

przesiadywać; można tu było zapomnieć, że się

jest w Paryża, w centrum hałaśliwej, pstrej, ko

smopolitycznej cywilizacyi.

Co zdecydowało księżnę, by wezwać do siebie

pana de Montroye, gdy pół godziny wcześniej wy

raźnie dała mu uczuć, jak dalece towarzystwo jego

jest jej niemiłem? Oddawna już dręczyła ją myśl

wydania ukochanej córki za tego człowieka. Po

czątkowo antypatyę do niego chciała w sobie prze

łamać; im bardziej z nią w alczyła, tem silniej

tylko ją odczuwała. Miała słuszność Klima, twier

dząc, że Bracławski swoją obecnością w Paryżu

podnieca jeszcze uprzedzenie matki jej do Vera.

j Księżna głęboki żal czuła do świata całego, do

! siebie, do córki, a głównie do pana de Montroye,

| patrząc na człowieka, który był jej wymarzonym

zięciem, a który obcym pozostać musiał dlatego,

że tamten, ,,pusty Francuz", jak go nazywała, za

brał serce Klimy. Niespodziewane zjawienie się

Bracławskiego, jej radość z tego powodu, nieprze

widziane spotkanie się dwóch panów w jej obe

cności, zestawienie tych dwóch typów tak zupełnie

różnych, a w jej sercu tak odmienną pozycyę zaj

muj ących: to było dostateczne, by wywołać kry

zys w jej uczuciach.

Gdy tylko Leon j ą pożegnał ostatecznie i nie

odwołalnie, poszła do swego pokoju, rzuciła się

na kolana przed krucyfiksem i błagała Boga, by

ją natchnął, co począć, by uchronił jej córkę od

tego nieszczęścia, jakie sama dla siebie zgoto

wała.

Ofiarowała życie swoje w zamian za spokojną

przyszłość dla Klimy. ,,Spokojną". Ona Boga nie

prosiła o szczęście, dawno w nie wierzyć prze

stała, ale o spokój, tę ciszę wewnętrzną, to bło

gie uczucie zadowolenia w każdej okoliczności;

to jedno wiedziała, że szczęściem na świecie na

zwać można. Kto kiedy znalazł i posiadł inne,

niech powie!

Zastanawiała się nad charakterem starszej córki

i myślała z trwogą: Ona nie zniosłaby tego, co

ja i Lila znosimy. To inna natura. Ona lepsza od

nas, szlachetniejsza, wyższa, nie ścierpiałaby niż

szości w tym, którego kocha. Teraz oświecić ją

będzie to wprawdzie okropnem zadaniem, ale te

raz jest jeszcze błysk nadziei, że ją się wyleczy.

A kto w ie? może.... może j a się mylę. Może on

z próby wyjdzie zwycięzko. Wtedy powiem: ,,bądź

wola Twoja", pogodzę się z koniecznością.

T ak to po gorącej modlitwie i rozmyślaniu głę

bokiem zdecydowała się księżna wezwać pana de

Montroye zaraz, nie odkładając n a później.

—

Jeżeli go jeszcze zastanę u Liii - pomy

ślała - ale on tam być musi, inaczej jużby tu

Klima powróciła — dodała w duchu z pewną go

ryczą.

(Ciąg dalssy nastąpi).

Oddzielne NraCW,

\Jni*^eczne.

W.Lwowiep. ,o,. io hJci, w

reiiu merata wynosi:

Pocztą w państwie austryackiem

na caty r°k na kwartał na 1miesiąc

niemieckiem . . .

oui ^ z!r’

oz!r’^ ct"

do Włoch, Francyi, Anglii, Belgii SŻwajcaryi Turcyi

innych państw, należących do związku pocztowego . .

32 złr

8 zlr.

3 złr.

!,l aty z DieińadzmM^rM^pfr/T^^^?*

1,(1 *-go do ostatniego dnia w miesiącu,

do Administracyi CiaJu w l ^ k o w ? e - J *ogło8zel!ia uPra8za si.? nadsyłać franco

po,^w,i.La«»

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку