Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 654 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N"294.

Kraków,

Sobota 21 Grudnia

1889.

Rocznik

XL11.

CZAS

Frenameratę priyjns]ą:

Administraoya .CZASD* w Krsbswis i urzędy pooztowe. nteJsaow«| p»essaB**tf księ

garnia S. A. Krzyżanowskiego, handel Smidowicza w Sukiennioa oh, biuro dzien ników i o g ł o

sz eń Ignacego Herza p rzy placu Maryackim 1. 9, handel Bajera przy u licy Grodzki ej, głów n a trafika

róg Rynku i ulicy św. Jana. — Ogłooasala (inseraty) przyjmuje się za opłatę od miejsca Wier*«

drobnym drukiem (petit,) za pierwszy raz 10 oent., za każdy następny po 5 oent. W a ż s d a a a (na

3 stronie) od miejsoa wiersza drukiem drobnym po 30 oent. za każdy raz.

—

Hfloossla 1g*r»

n n m e r a łę przyjmuję: we Lwowie Biuro dzienników ulioa Karola Ludwika 1. 9; w ^nrynm

wyłącznie p. Adam, Rue des S aints-Póres 81, (prenumeratę p. W . R aczkowski, Courbevoi p od P aryżem ,

Rue du Chemin de fer 44); w H i e d n l s pp. Haasenstein A Vog!er (także w Hamburgu, Frankfurcie

n. M,, Berlinie , Lipsku, B a zylei i Wroolawiu), A. Oppelik, R. Messo (także w B erlinie , Hamburgu, Mo

naohium i Norymberdze), H. Sohalek, M. D ukes, J. Danneberg, (tylko prenumeratę pp. H. Goldsohmidt

AC.), w Fraakrsrala a. JM. G. L. Daube A O. W W aiuaw ia przyjmuję ogłoazenia pp.

Reiohman i Frendier, biuro ogł os ze ń przy ul. Sen atorskiej.

Przedpłata na ,,CZAS"

od1stycznia 1890r.

Z przesyłką pocztową w państwie

Austryackiem :

na cały rok 34 ałr.

a\Ł Ja

na ^wartał

na 1 miesiąc

złr’ 11

złr. 6

złr. 2 50

Z przesyłką pocztową do Niemiec:

na cały rok 5 0 marek,

na pół rokn

na kwartał

na 1 miesiąc

3 8 marek

1 4 marek

O marek.

Uprasza się o wczesne zamawianie i wyraźne

wypisanie nazwiska i miejsca odbiorn albo nade

słanie dawnej opaski drukowanej z adresem.

Frenume»«la liczy ale ty)ko

o«lpierwszego do ostatniego dnia

w mlealąeu.

-Sg0|

W T Keklamaeye prenumeratorów

o n iedoszłe Ulwa mog(ą byc «wzglę.

dnlone tylko w przeciągu 3 dni od

daty dotycząceg(o I r u dziennika. l u -

mera zagahione mogą hyc dostar

czone o Ile zapas starczy za g(otówką

l«b za zaliczką po cenie 13 cent. za

każdy Numer. **^Ssgg

Prenumeratę, którą przyjmnje Administracya

Czasu w Krakowie i wszystkie urzędy pocztowe,

najdogodniej i najtaniej przesyłać p r z e k a z e m

pocztowym.

Cena _CZASU" zagranicą ogłoszona jest w ty

tnie każdego Numeru.

M T Miejscową prenumeratą (kwar

talnie 5 złr.,

miesięcznic 3 złr.)

przyjmnje Aamlnlstraeya hC»sbm,*

tndzież ajeneye pp.Ig(naceg(o Herza

blnro dzienników 1 og(łoszeń przy

placu Maryackim 1. 9, handel Smi

dowicza w Sukiennicach pod 1. 3 7 ,

fcsląg(urnla St. 4. Krzyżanowskiego

w ry nk u g(łównym, handel Bajera

przy ul. Grodzkiej, handel Kretsch

mera 1 g(łówna trafika w Rynku

głównym.

M T FP. Prenumeratorowie ,,Czasu"

we twnwł» zechcą składać przed

płasą na miejscu w Biurze dzien

ników przy ulicy Karola Ludwika

1. 9.

Od Administraćyi ,,Czasu".

Wszyscy nowoprzystępujący Pre

numeratorowie od I stycznia 1890 r., otrzy

mają początek powieści H. Sienkiewicza

,3ez dogmatu" bezpłatnie.

PP. Prenumeratorowie Czasu mogą nabywać

wAdministracyi: Podręcznik prawniczy,

siążka dla ludu, zawierająca przykłady próśb,

,odań, skarg, rewersów, kwitów i t. p ., przez

) r a A. Cinciałę, z opłatną przesyłką 2 złr,

70 cent., jak również Lituanię Grottg-era,

6 fototypij, za 3 złr. 25 cent.

Do dzisiejszego numeru dołącza się

przypomnienie szanownym pp. Prenu

meratorom wczesnego odnowienia pre

numeraty.

Przegląd Polityczny.

Kraków SOgrudnia.

Wczoraj obradowały obie Izby Rady państwa.

Izba poselska po wczorajszem posiedzeniu rozpo

częła już fery e parlamentarne i zebrać się ma,

według jednej wersyi, dopiero 21 stycznia. Izba

panów odbędzie jeszcze dziś posiedzenie dla za

łatwienia zapomóg głodowych i ustawy o kasach

gwareckich. Wczoraj wybrała ta Izba specyalną

komisyę dla noweli szkolnej. Do komisyi, której

skład cały podajemy poniżej, wybrano siedmiu

członków prawicy, pięciu członków lewicy i czte

rech t. zw. ,,dzikich1*.

Podczas feryj parlamentarnych ma się odbyć

dodatkowa sesya Sejmu czeskiego. Marszałek

Czech, ks. Lobkowitz, bawi w Wiedniu i prawdo

podobnie porozumiewa się co do programu tej se

syi. Czy rokowania ugodowe między Czechami a

Niemcami podjęte zostaną teraz napowrót, o tem

nie znajdujemy dziś żadnego potwierdzenia. Z po

wodu podanej przez W. Allg. Ztg wczoraj wiado

mości o projekcie tych rokowań, pisze Politik:

n0 ile znane nam jest usposobienie w obozie cze

skiej partyi narodowej, możemy zapewnić, iż ta

w każdym razie skłonną jest do wzięcia udziału

w rokowaniach na podstawie jedności królestwa

czeskiego i pełnego równouprawnienia narodowe

go. Inicyatywy do tych rokowań nie podejmie

jednak ona, lecz uczyniwszy już poprzednio wszyst

ko, co uczynić mogła bez narażenia na szwank

narodowego honoru, musi obecnie inicyatywę po

zostawić rządowi i Niemcom.**

W kołach wiedeńskich wymieniają jako kandy

datów na osieroconą po ś. p. kardynale Gangl*

bauerze stolicę arcybiskupią w Wiedniu, księży:

prof. św. teologii i radcę dworu Dra Zwehrkke’go

(referenta dla wyznań w ministerstwie oświaty),

biskupa Bauera (w Bernie), biskupa Doppelbauera

(w Lincu) i X. hr. Pótinga, w. mistrza Zakonu

niemieckiego.

W sprawie uregulowania waluty pisze Presse:

W lutym b. r. minister skarbu Dr Dunajewski

wystosował notę do węgierskiego ministra skarbu,

w której w myśl austro-węgierskiego cłowego i

handlowego związku zainicyował zwołanie prze

widzianej w tym związku ankiety dla uregulowa

nia waluty. Węgierski minister skarbu, jak się

dowiadujemy, odpowiedział niedawno na tę notę

w sposób uprzedzający, a w ostatnich dniach ze

szłego tygodnia przybył do Wiednia sekretarz

stanu węgierskiego ministerstwa skarbu p. Lang

i porozumiewał się w tej kwestyi z austryackim

ministrem skarbu. P. Lang odbył z p. ministrem

Drem Dunajewskim i szefem sekcyi Niebauerem

kilka narad, które miały na celu zoryentowanie

się w kwestyach dotyczących uregulowania wa

luty.

Wobec ciągłych zaczepek Austryi w prasie ro

syjskiej , których przedmiotem stała się także

w ostatnich czasach administracya austryacka

w Bośni i Hercegowinie, odzywa się Koln. Ztg

w te słowa : nPrzyczyną ich zdaje się być zmiana

pozycyi Niemiec w Europie, która tak Francyi,

jak Rosyi zagradza drogę do dalszych zdobyczy.

Gdyby stosunki były pozostały takiemi, jakie były

od r. 1815 do 1850, byłaby Rosya postąpiła już

dalej na drodze swych zdobyczy. Dziś w Rosyi

przypisują Niemcom winę, że tak dalej iść me

może. Wizyta cesarza w Konstantynopolu obudziła

gniewy polityków rosyjskich. Czują oni, że Tur

cya się odmładza i że nikuą nadzieje wzięcia po

niej spadku. Rosya żąda Niemiec bez Austryi,

któreby na usługi Rosyi stać mogły i ułatwiły jej

pochód za Duuaj aż do Dardaneli. Tego nigdy

nie będzie.1*

Niemieccy socyalni demokraci, którzy dawniej

mieli 24 posłów w parlamencie, a w ostatnich

wyborach zyskali jednego więcej, żywią teraz na

dzieję, że w wyborach wiosennych roku przyszłe

go zdołają zyskać 30. Niektóre pisma narodowo

bberalae przyznają, że wobec rozluźnionych sto

sunków kartelowych nadzieja ta może się okazać

niezupełnie płonną.

Prezydent Rzeczypospolitej francuskiej podpisał

już dekrety rozpisujące wybory uzupełniające

w miejsce unieważnionych dotąd wyborów na dzień

I2go, a w miejsce tych, które jeszcze unieważuio

nemi być mogą na dzień 26 stycznia r. p. Boulan

żyści gotują się do 2ywej agitacyi wyborczej, któ

rą inscenować ma wielkie zebranie ludowe w Pa

ryżu zwołane w celu zaprotestowania przeciw uzna

niu wyboru Joffrina za ważny. Zgromadzenie to

ma się zebrać na Montmartre w Moulin de la Ga

iette. Zebrania te stać się mogą źródłem nowych

zaburzeń w Paryżu.

W Rzymie zamierzali radykaliści urządzić wiel

ką uroczystość na cześć Ooerdanka, któią rząd

zakazał. Odbędzie się jednak podobna uroczystość

w niniejszem kółku w klubie dziennikarzy, w któ

rym radykaliści przywodzą i tam ma adwokat

Barzilai mówić no ideałach wielkiego męczen

nika.**

Komisye konferencyi brukselskiej podały na

podstawie memoryałów opracowanych przez Lam

bermonta i Bannmga różne propozycye a między

innemi i tę, aby wszystkie państwa udział w kon

ferencyi biorące zgodziły się na wspólny kodeks

karny, którego postanowienia zwracać się mają

przeciw wszelkim organizatorom, negocyantom,

wspólnikom i pośrednikom w handlu niewolnikami.

Postanowieniu temu oparła się przedewszystkiem

Turcya, utrzymując, ze się jeszcze do pewnego

stopnia bez niewolników obyć nie może, ale i

inne państwa utrzymują, że stosunki różnych ko

lonij odmiennych wymagają postanowień, pozosta

wić więc należy każueum państwu, jakie w oko

licach pod jego protektoratem zostających zapro

wadzić wypada antiniewolnicze ustawy, a w kon

ferencyi powziąć tylko zasadnicze postanowienia.

vV takim razie skończyłoby się na wyrażeniu ży

czeń humanitarnych, k^ireby praktycznego celu

me miały.

ftORESPONDENCYA ,,CZASU**.

Petersburg’15 grudnia.

(W) Nulla dies sine linea. Minister Wysznie

gradzkij stara się być najczynniejszym. Prawie

dnia niema, w którymby niewystąpił z nowym

projektem, nowem rozporządzeniem, a wszystkie

zmierzają — jak przystało na ministra finansów -

do przysporzenia skarbowi funduszów. *Stał się on

istnym biczem dla Towarzystw i zarządów koiei

żelaznych, uorganizowawszy przy swojem minister

stwie oddzielny departament kolejowy, gdzie for

sując sprawę tarytową, potrahl wycisnąć z niej

dziesiątki niespodzianych milionów i rzucić je do

kas skarbowych. Teraz biczem zostanie dla czy

nowników — całej klasy urzędniczej, domagając

się od wszystkich ministerstw zmniejszenia etatu

liczebnego urzędników, oraz ich pensyj. I zdaje

się, że po Nowym Roku projekt, jeśli nie zupełnie

wejdzie w życie, to zacznie przyoblekać się w cia

ło. Oszczędność i nowe, byle nie fiskalne źródła

dochodu mogą istotnie zmniejszyć deficyt i wpły

nąć na równowagę budżetu państwowego. Jeśli

jednak zapatrywać się na zadanie ministerstwa

skarbu nie ze stanowiska chwilowych potrzeb pań

stwa, lecz z bardziej szerszego — gospodarstwa

społecznego, to środki p. Wyszniegradzkiego okażą

się nie zupełnie wystarczającemi, czego jednym

z dowodów jest chroniczny niski kurs rubla. Roz

mawiałem niedawuo z jednym z inteligentniejszych

tutejszych kupców rosyjskich, który w żaden spo

sób zrozumieć me mógł przyczyny kursu tak ni

skiego, skoro — jak powiadał — Rosya jest po

tężną i bogatą: ,,musi być w tem intryga zagra

niczna1* — zakonkludował. To jego zdanie jest wy

bornem zwierciadłem opinii nietylko pewnej części

społeczeństwa, ale i sfer urzędniczych, kierujących

w teu lub ów sposób sprawami państwa. Z jednej

strony przypuszcza się możność odosobnionego

istnienia i wystarczenia sobie samemu, widzi się

swoją siłę i potęgę, a z drugiej przypuszcza się

jednocześnie możność obcych wpływów, obcej inge

rencyi, ale nie w kierunku prostym, naturalnym,

wynikającym z samej istoty owej ,,siły i potęgi,1*

jeno w skrytym, tajemniczym. Jakby na przekór

logice starają się ludzie świadomie lub nieświado

mie ukryć przed sobą tę prostą prawdę, że zau

fanie do finansów zależne jest od zaufania do ca

lego gospodarstwa narodowego, a to znów zawi

słem być musi od całego kierunku ekonomicznego

i etycznego w państwie.

Jak się może wyrobić zatifanie do gospodarki

państwowej wobec n. p. działania ustawy wstecz,

jak to niedawno uczyniono z tyle ważuym a naj

wyższym aktem rządowym, cofającym spłacalność

zaciągniętych najformalniej długów w Banku szla

checkim, albo wobec świeżego wyroku takiej in

stancyi sądowej, jaką jest witebski sąd okręgowy

w sprawie Gołowaczewa i Hryniewicza? Oto na

podstawie aktu notaryalnego Gołowaczew pożyczył

od Hryniewicza 57.750 rs. na zastaw dóbr ziem

skich na 21 lat. 8ąd w myśl skargi gubernatora

anieważnił umowę, mimo że nie mógł zaprzeczyć

prawdziwości aktu notaryalnego. Naraziło się więc

wierzyciela na stratę dotkliwą a może i ruinę -

dia prostej fantazyi, że w umowie upatrzono ja

koby zamiar obejścia ustawy grudniowej z r. 1865,

wzbraniającej osobom nieprawosławnym nabywa

nie dóbr, widząc w długoletnim zastawie wrzeko

me posiadanie własności. Pytanie, czy takie pre

cedensa mogą utrzymać wiarę w trwałość jakiej

kolwiek bądź umowy, choćby najformalniejszej, sko

ro z jednej strony czynniki prawodawcze, a z dru

giej sądownicze same podrywają tę wiarę?

Świeżo wprowadzono nowe sądownictwo w pro

wincyach nadbałtyckich. Graźdanin powiada, że

to dobre dla tego, że teraz przynajmniej rosyamn

zajechawszy do Inf!ant, będzie się czuł, jakby u

siebie w domu. Znaczna część prasy tutejszej wita

ową reformę nie ze stanowiska cywilizacyjnego,

nie dlatego, że ona nłatwi spieszny i dobry wy

miar sprawiedliwość, lecz dlatego, że ona zrówna

owe prowincyę z resztą Rosyi, że myśl rosyjska

i tam nareszcie zapanuje.

Co do owej reformy sądowej, a zwłaszcza są

dów pokoju, któremi się chlubiła Rosya przez

ćwierć wieku, zostały one zniesione w 34 guber

niach, gdzie obowiązki dotychczasowych sędziów

pokoju sprawować będą w powiatach naczelnicy

ziemscy, a w miastach sędziowie koronni. Sami

Rosyanie przyznają, że o ile instytucya pośredni

ków pokoju w teoryi znacznie wyrównała wady

niedostatki ustawy, o tyle sędziowie pokoju

w praktyce zwichnęli myśl prawodawcy i nie ziścili

jego oczekiwań. Dając przed 25 laty reformę są

dową, prawodawca pragnął zapewnić ludności spie

szny wymiar sprawiedliwości i uwolnić tęż lu

dność od starej i kosztownej procedury formali*

stycznej. Sędzia pokoju (w sprawach drobiazgo

wych) -w myśl ustawy obowiązanym był ciągle

objeżdżać powierzony mu okręg i słuchać ustnych

skarg ludności, poczem udawał się na miejsce

skargi lub winy i tam wzywał strony, które mo

gły stanąć bez pośrednictwa adwokata, aby ustnie

przedkładały sprawę i sędzia natychmiast ustnie

ją rozstrzygał. Tymczasem w praktyce sędziowie

poustanawiali po kilkanaście ksiąg i wznowili całą

procedurę piśmienną, sami nieruszając się z miej

sca, a wzywając z prowincyi strony do siebie ró

wnież za pośrednictwem aparatu formałistycznego.

Błędy te jednak można było uchylić bądż nowelą

prawodawczą, bądż prostem rozporządzeniem mi

nistra sprawiedliwości.

Sprawa ta jednak budzi jeszcze większą ciekawość

z innego względu. Jeś!i się przyszło do przekona

nia, że sądy pokoju nie odpowiadają swemu prze

znaczenia, jeśli uznano potrzebę zwinięcia onycb,

dlaczego je zwinięto w 34 guberniach, a w innych

pozostawiono? Pewna część prasy rosyjskiej słu

sznie podnosi tę sprzeczność, zaznaczając, iż tego

rodzaju mozaika urządzeń szkodzi sprawie samej

i poczuciu idei sprawiedliwości wśród mas. Jakoż

czy ta różnica zostaje usprawiedliwiona względami

miejscowemi, zwyczajami ludności, właściwościami

jej odrębności? Bynajmniej. Zachowano różnicę

zupełnie dowolnie. I w tem leży oryginalność spra

wy jak wogóle dzisiejszych prądów systemu rzą

dowego. Tam, gdzie istotnie odrębne właściwości,

bądż narodowe, bądź knlturne, religijne lnb wogóle

etnograficzne — wymagają odrębnych nrządzeń,

tam się je znosi; przeciwnie, gdzie wszystkie wa

runki są identyczne, tam się sztucznie wprowadza

łab utrzymuje odrębność.

Takie nieuwzględnianie stosunków miejscowych

bądź to przez wzgląd na doktrynę, bądż dla in

teresów partykularnych i osobistych, a niekiedy

z nieświadomości rzeczy, daje się dotkliwie nczn

wać stronie ekonomicznej gospodarki państwowej.

W centralnym komitecie statystycznym opraco

wuje się z gorączkowym pośpiechem bogaty ma

teryał o obecnym stanie własności ziemskiej. Do

chwili zakończenia prac bodaj czy nie czeka i

p. Wyszniegradzkij z ostatecznym projektem ta

ryfowym dla przewozu zboża. T?ymczasem przed

smak rezultatów hiobowych tego opracowania dają

wiadomości z Rusi, gdzie na samem tylko Woły

niu, na bieżący miesiąc grudzień wystawiono 120

majątków ziemskich o obszarze około 300,000

morgów na licytacyę za niezapłacenie rat w To

warzystwach kredytowych ziemskich. Między temi

majątkami są takie, na których rata cięży w wy

sokości od 28 do 100 rubli. I na taką mizerną

kwotę nie mógł się zdobyć właściciel ziemski!

Przeważna część tych majątków są rosyjskie, po

wstałe jako takie wskutek nstawy grudniowej

1865 r. Mimo, że ta nstawa zdziałała swoje, bo

przyniosła pożądaną przez rząd liczbę właścicieli

rosyjskich i przejście odpowiedniej ilości ziemi

w ręce rosyjskie, mimo z drogiej strony dość wi

docznego faktu, że dalsze trwanie tej nstawy grozi

zupełnemu upadkowi ekonomicznemu kraju, skoro

nawet dotychczasowy nie zdoła utrzymać się przy

ziemi, mimo nawoływań (wprawdzie dość nieśmia

łych) prasy o zniesienie tej ustawy — trwa ona

MARA.

Prawdziwa baiń z życia bośniackieg:o ludu.

(Ciąg dalszy).

Tymczasem w grocie, którą opuściła dziewczy

na, garbus zabrał się do jedzenia wieczerzy —

zacierał co chwila ręce, spoglądając ukradkiem na

swego towarzysza. Dymitr siedział na posłaniu

z liści, trzymając w ręku handżar i czyścił go sta

rannie. Kilka noży i strzelba o długiej lufie leżały

obok niego. Co chwila odrywał wzrok od roboty,

to w ogień patrząc, to w dal zamyślony.

Koi druhu, a co mi dasz za to, żem ci uła

twił schadzkę z dziewczyną? W domu jej zam

knęliby ci wrota, dziewkę ukryli. Chęć zemsty na

Petrowiczach nie wygasła w ich sercach, a tyś

Petrowicz!... Ojciec twój wyrządził im krzywdę,

syna jego nie zechcą oni, innemu chcą dać dziew

czynę. No, mów, co dasz?... Mahmut biedny, daj

mu co!

Mowa ta, niby szczera, miała na celu podra

żnić serce młodziana, wzbudzić drzemiące w nim

namiętności. Ale Dymitr zrozumiał to i zapanował

nad sobą, bo choć proste, to jednak silne miał

serce.

Nie mam ja ei co dać, wiesz, że złota Bóg

mi nie dał... Ot, weź ten nóż w nagrodę, nóż to

,Helkiej wartości, jeszcze nim pradziady nasze

mdrz\*n»l* gardła czarnym sąsiadom. A milcz! bo

gdy mię zdradzisz sprawię się z tobą karle!...

otrzeż sie!

Garbus popatrzył na mówiącego głupowatym

wzrokiem i umilkł, ale na widok rękojeści co

lśniła się wytłaczanem złotem, znów się rozśmiał

i mlaskał językiem. Chwyciwszy nagle za ów dar,

zabrał resztki chleba i wybiegł z groty, zostawia

jąc samego Dymitra z myślą o kochaniu. D ugo

dumał on zapatrzony w dogorywający węg any

żar. Wreszcie sen go zmorzył, gorączkowe nade

szły widzenia. Była tam wojna, krwawe z nie

przyjacielem zapasy, wreszcie powrót z dumą na

czole, ustrój onem kwiatami od kochanki.

Już ranek rumiany powitał ziemię gdy junak

obudził się ze sou, a w uszach brzmiało mu ja

kieś słowo, niby echem odbite: ,,Mara, zwycięz

two, wolność.11 I gorzał cały chciwy walki i żą

dny tryumfów ten młody zapaleniec.

W noc tę garbus wyszedłszy z groty cicho jak

ryś przemykał się przez gęstwiny i pędził w kie

runku wioski w dolince.

Księżyc już ukazał rąbek z poza czarnego

grzbietu gór i światłem gwiazdy przyćmiewał ów

niemy świadek od wieków wszystkiego, co się

działo na ziemi matuli.

W dole cisza była zupełna. Garbus podszedłszy

pod okno dużego domu zaglądnął weń, wybału

szył oczy i patrzył.

Siedziały tam dwie postacie obuk siebie, pochy

lone nad trzema naczyniami. Był to znany nam

Jowan, syn bogatego kmeta, a obok niego sku

łona znachorka, słynna w całej okolicy. Od rokn

Jowan pokochał się w pięknej Marze, a mimo

gorliwych zabiegów, miłości gorącej i podarunków,

nie mógł posiąść jej serca. Jntromiał iść do bojo,

by może jnż nigdy nie powrócić, a dziewczyna

nie dała mu żadnej na drogę nadziei. Zrozpaczo

ny, nie wiedząc co począć, zawołał starej zna

chorki, by mu swą sztuką odkryła tajnie serca

dziewczyny.

—

No, masz jeszcze jednego dakata, a mów

prawdę, czego dziewka mnie nie chce?!

—

Nie chce... oj! nie chce bo szalona. . . ocza

rowana! widać to na dnie tej miseczki z wodą.

Tn po powierzchni listek spływa spokojnie, w drn

giej miseczce listek na dno poszedł.. . widzisz so

kole ? Do trzeciej teraz wrzucam listek — raz —

dwa — trzy - o ! niebieskie gromy! woda się

rnmieni... krew to... wojnę to wróży... a woda

ta dobrze mówi, bo to ze źródła, co wróży pokoje

lnb burze. Sokole! różyca cię nie lubi — nie cho

łobi, bo idziesz na wojnę - dla wojny ją porzu

casz . . . zostań! a polubi i pochołubi! Zaśmiała się

patrząc w niego.

—

Idż jnż starucho — wiem teraz co mam po

cząć — wiem jnż czemu kochania nie daje mi

dziewka — idź już - oto złoto.

Stara podniosła się zwolna — odchodząc zabrzę

czała dukatami i zamrnczała półgłosem:

Dwa gołąbki się kochały,

Dwój gołębic dzieci,

Dwa ja strzębie przyleciały,

A za niemi trzeci.

Puste gniazdko pozostało,

Gniazdko będzie moje,

Bo już w nim nie przebywało,

Białych ptasząt dwoje.

Wiatr roznosi piórek puchy

N a mogiły miota,

W nie się nocne stroją duchy,

Bo ich żre tęsknota.

Zapaliwszy fajeczkę od płomienia z kaganka

wyszła z chaty. Jowan został sam wciąż jeszcze

mając wzrok utkwiony w naczynia z wodą wró

żącą.

—

A dokąd tak będziesz się gapił junaka —

puszczyku jakiś — samotność smutek ci tylko ro

dzi — przyjdę — to ci powiem.

Zawołał ktoś z okienka.

—

Kto to?

—

Ja człowiek z groty — przyjdę do ciebie,

jeżli mię wpuścisz.

—

Wrota odcbylone — ja sam w zagrodzie —

chodź, mów prędko co chcesz i wracaj tam zkąd

przychodzisz.

—

Wiesz ty co? mówił wszedłszy do izby gar

bus — ja słyszałem, co ci ta stara bajała.

—

No i cóż? chcesz urągać mi? Próbuj, a ja

zgniotę cię jak ćmę! ty płazie! Garbus w tył

odskoczył:

—

Nie! Boże czuwaj — Mahmut przyszedł ci

coś ważnego powiedzieć, bo Mahmut wie, czemu

cię dziewojka me chce — daj dukata, a powiem,

a gdy zełgam, to ubij, zgmeć i krukom rzućl

—

Mów zaraz — potem dam złota.

Mahmut namyślał się chwilę, wreszcie zbliżył

do ucha młodzieńca swoje wargi szerokie i dy

sząc mówił: - Piękna Mara 1 oj! piękna złotoli*

czka—aleitypiękny- tyjejdałserce

ona ci swego dać me cbcę. Nie czary to junakn,

ni urok żaden — to miłość 1 znają ją kwiaty i

ptaszęta, a najlepiej dziewczyny. —

Miłość dla

innego!

Zerwał się Jowan, pochwycił silnemi ramiony

małego garbusa i wstrząsając nim wrzasnął bez

dźwięcznym głosem: Mów czy to prawda — czy

też sen wylęgły w twej obrzydłej głowie?

—

Pnśćl a powiem ci więcej — syknął Mah

mut — jej kochanek to Dymitr, Petrowicza syn.

Teraz Jowan pnścił kalekę, chwytając rękoma

rozpaloną głowę.

—

To być może 1 oj 1 może być... ów Dymitr

z jasną kosą, Dymitr, com go ujrzał przy niej,

gdym pierwszy raz chciał z dziewczyną rozma

wiać. Była to wiosna... i dziś wiosna jest, ale ja

kaś inna... Garbusie powiedz, czy za rok, gdy po

wrócim z bojn, będzie dla mnie wiosna?

—

A będzie, a radosna zazula będzie ci gru

chać — odrzekł Mahmut, krzywiąc swe usta do

śmiechu.

Roześmiał się na to Jowan, rzucił dakata gar

busowi, który wymknął się cicho i odszedł z za

grody.

Kaganek przygasał, w izbie robiło się mroczno.

—

Taki może mi jeszcze zaświtać wiosna...

musi zaświtać! Tylko do boju trzeba iść, a jasnej

kosie posłać knlę zręcznie... niby niechcący.

Tak marzył, usypiając, Jowan.

—

A przecież to brat! — mówił znów, zrywa

jąc się z posłania — jedna nasza ziemia, stara

Hercegowina... brat i nie brat!... złodziej! bo skry

cie wydziera serce dziewczyny, czerechy mojej!...

Do boja! do boju!... tam znajdę życie - lub

śmierć!

Jnż ranek miał zaświtać, a na murawie, na ro

sistej stoi dziewczę, w białe odziane płócienka i

wzrokiem tęsknym, łzawym patrzy na ciemne

grzbiety gór. Patrzy na śnieżną Borasznicę i da

lej, dalej poza nią na ,,Crny wircb1*, którego spa

dziste ściany, skąpo pokryte karłowatą krzewiną,

bieleją ponnremi skałami. U jej stóp gdzieś tam

w przestrzeni rozciąga się zielona i kwiecista do

lina, a przez nią wije się wstęgą Narenta i cie

kawie przeziera, błyszcząc to ciemną, to srebrzy

stą falą przez nadbrzeżne zarośla dębmy i dzikich

jaśminów. Na wzgórzach rozsiane domki z białego

aamienia i kryte kamieniem, z okienkami jak n

fortecy, niby gniazda drapieżnych ptaków, co

gnieżdżą się i kryją na niedostępnych skałach

przed lndźmi; różany świt rnmieni łagodną barwą

pokoju. Wyżej ponad domkami na wzgórzu wśród

gęstwiny drzew i krzaków ukryte pasą się stada

owiec i kóz, a obecność ich zdradzają tylko na

woływania bndzącycb się ze snn czobanów.

Dziewczyna na wszystko patrzy i czeka, wsłu

chuje się w świegoty poranne ptasząt, w dzwonki

kóz i w szmer wody. Nagle na szczycie coś za

migotało, i wraz ze snopem iskier wschodzącego

słońca rzuciło się w oczy dziewczynie, a dźwię

czna pieśń, biegnąc w dolinę po rosie, za serce

ją chwyciła bnrczem radosnym i rozpacznym za

razem. Ze szczytu, strojny w świąteczne szaty,

schodził młodzieniec i śpiewał. Jasna mn kosa

spadła na ramiona, a broń, którą miał za pasem,

i strzelba przewieszona przez ramię lśniły do słoń

ca okuciem ze złota i srebra. — Przysłonił oczy

ręką i patrzył, szukając dziewczyny; aż gdy smu

kłą jej postać zobaczył na murawie, pobiegł jak

gemza ku uiej, skacząc z kamienia na kamień.

Tu się mieli pożegnać — a tylko niebo, co było

nad nimi, słyszało ich przysięgi.

—

Wrócę do ciebie! powrócę żyw lnb nieżywi

choćbym bez głowy miał wrócić, powrócę! - wo

łał raz jeszcze, zbiegając w dolinę.

Głos jego głuszył brzęk broni drżącej w biegu,

ale Mara go dobrze słyszała. Stała ua wzgórku

różowa, a w szafirze nieba odbiła się jej postać

jasnością, jakby z promieni jutrzeuki utkana.

Raz jeszcze za niknącym w zaroślach zawołała:

—

Żyw lub nieżyw, ale mi wróć!

Wszystko ucichło — dziewczyna tylko szeroko

otwartemi oczyma patrzyła przed siebie, nasłuchu

jąc jeszcze ostatnich jego kroków. Lecz po eóż?

On już daleko, już go i nie widać w oddali —

a nawet echo, co jakby duch gór i skał zawtó

rowało ostatnim słowom przysięgi junaka i pra

gnienia dziewczęcia... przebrzmiało.

II.

I była wojna! Wojna? raczej to znów jeden

epizod z tych krwawych walk i zapasów, trwa

jących od wieków między Hercegowiną i Czarno

górą.

Z pierwszą wiosną opuścili Czarnogórcy swoje

niedostępne siedliska i podzieleni na małe od

działy w kilku miejscach przekroczyli granicę są

siedniej Hercegowiny. Nim nadgraniczni mieszkań

cy spostrzegli się, nim zdołali chwycić za broń,

ooztą w państwie auatryackiem

* * cały rok na kwartał \\na 1 miesiąc

niemieckiem .

....................................

H2lłr- 50 ct

do Włoch, Francyi, Anglii, Belgii 8zwaicarvi Tnrcvi

7zh-I3

1mny^ . P^

’n,T%CyChd0"WSSRS?!I 32złr.

8 złr.

3 zł,

Ł!aty z pieniądzmi i

iwn?p°1

*° ° ,4a,,,,eł n dnia w miesiącu.

franco do Administracyi Czasu w lŁ z ko r te P- n/ w ^ L ° głosze.nia (inseraty) uprasza się nadsyłać

Hąbopliańw nadsyłanych nie zwraca się.

ddzielne Nr. C W ,"

" * * * * " t niedziele i dni świąteczne.

PM starozy, w Krakowie po 10 o., we Lwowio lub z przesyłką pocztową 12 o.

Prenumerata wynosi:

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction