Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 615 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 294.

Kraków, 24 Grudnia - Niedziela.

Bok 1876.

C:is

Przedpłata na ,,CZAS"

od dnia Igo Stycznia 1877 r.

Z Prxe*ytką pocztową w państwie

Austryackiem:

na pół rokn na kwartał

zir. ta

złr. O

na 1 miesiąc

złr. 3-50

***** ***it\x. « ’i b u

Uprasza się o wczesne zamawianie i wyraźne wy

pisanie nazwiska i miejsca odbioru, albo nadesłanie

aawnej opaski drukowanej z adresem.

Prenumerata liczy się tylko od pierwszego do

ostatniego dnia w miesiącu.

Prenumeratę najdogodniej przesyłać p rz e k a z e m

pocztowym.

w F ena »Czasu* za granicą ogłoszona jest w tytule

każdego numeru.

iŁr%fcGw 2 3 grudnia.

Nie potrzebujemy schodzić z zakresu po

litycznego groźnego położenia chwili i wiel—

Kich zagadnień bliskiej przyszłości, aby

w niu uroczystym Bożego Narodzenia,

według zwyczaju naszego dziennika i gwoli

wewnętrznego poczucia zwrócić się ku be

eemskiej stajence, dokąd śpieszą pastuszko

wie i mędrcy ze Wschodu powitać Zbawi

c iela świata.

Są wypadki w dziejach ludzkości, co na

znaczają epoki c ałe , ale ich doniosłość

przemija, bo w łańcuchu dziejów nowe po

w stają ogniwa. Bywają rewolucye, które

burzą dawny ustrój, a dają podstawę no

wemu porządkowi — lecz wnet gmachy, co

powstały na zwaliskach znów walą się w

gruzy , za nowem wstrząśnieniem.

Jede n tylko fakt zawsze równie bliski,

współczesny, d ziała bezpośrednio i przez

dziewiętnaście wieków jest czynnikiem głó

wnym we wszystkich przemianach społe

cznych, cywilizacyjnych, politycznych. I je

dna też tylko rewolucya, która zwaliła

świat stary, co wzięła początek w betleem

skiej stajence, rewolucya chrześciaństwa,

nigdy niezwyciężona, choć rzadko zwycięz

k a , a kiedy spodziewają się ostatecznie

ją stłumić, odradza się z nową potęgą, wy

prowadza ludzkość z wszelkich przepaści

i rozstrzyga wszelkie zawikłania spraw

ludzkich.

W alka ta nieskończona. Sprawa chrze

ściaństwa dziś występuje w Europie w we

wnętrznych i zewnętrznych stosunkach.

Do Betleem śpieszyli pastuszkowie i królo

wie ze Wschodu, jak gdyby na znak, że

narodzenie Chrystusa podwójną po wszy

stkie czasy będzie miało doniosłość na spra

wy ludzkie, spółeczną i polityczną, że fakt

ten dotyczy zarówno ludu, j ak mocarzów

świata, porządku spółecznego, ja k praw po

litycznych.

Od wieków wszczęła się dążność, co

w dwóeh tych kierunkach ideę chrześciań

ską wyprzeć usiłuje. W zm ogła się ona w

ostatnich latach, kiedy przeszła na grunt

idei państwa, ogłosiła jego wszechwładzę,

mnożąc zabory i przeprowadzając w parla

mentach nowe formy ateizmu spółecznego.

Zapytać się też przychodzi: czy Europa

obecnie jeszcze je st chrześciańską w po

dwójnem tem znaczeniu?

Za gwiazdą, co wiodła królów ze Wacho

du, mało już zdąża mocarzy i powiedzieć

można, że choć ostały się jeszcze tradycye

chrześeiańskiej królewskości, E uropa w o

gółiiyrn systemie politycznym przestała być

chrześciańską i dla tego przestała być je

dnolitym organizmem, hierarchiczną i poli

tyczną całością. Czego w pogaństwie jedno

tylko imperium rzymskie dokonywało, to

dziś dążeniem wszystkich potęg, wzajem

ezychających na zdobycz. Żadne też już

międzynarodowe prawo nie ostało się wo

bec zapasów siły. E uropa jako organizm

polityczny przestała być chrześciańską,

kiedy na Wschodzie zbliża się do koń

ca ta wielka chrześciańską epopeja wal

ki krzyża z półksiężycem. Półksiężyc już

zachodzi — ale większa niemoc Europy, bo

już nie ma godła, któreby połączyło pa

nów chrześciańskich. Podwójny krzyż, to

nie krzyż prawdziwy, to także tylko zwia

stun nowej niewoli i nowego barbarzyństwa.

A w wewnętrznym ustroju czy Europa

jest jeszcze chrześciańską? Za pastuszkami

ku betleemskiej stajence spieszą prostaczko

wie, spieszy lud wierny; a gdzie już nie

ma komu kolędować, bo niewiara sięg!a do

ludu, tam wzmaga się niewola, gorsza od

dawnej niewoli stanów, niewola mamony

i kapitału — tam rozkład spiesznie się roz

wija i walka tych, co posiadają z tymi co nie po

siadają i znów powrót do barbarzyństwa.

Europa o tyle jeszcze je st społecznością,

o ile j e st chrześciańską. Czyliż wracamy

politycznie i społecznie do pogaństwa i

Chrystus zwyciężony, wyparty ze spraw

ludzkich, czyliż wszędzie zwycięży prze

moc i siła, lub znów świat się chyli w prze

paść kataklizmów ? Nic, bo żyje Chrystus,

bo wnet zabrzmi po kościołach pieśń g ro

źna dla wszelkiego bezprawia, dla wszelkiej

przemocy: »Bóg się rodzi, moc truchleje".

K0KB8P0NDENCYA ,,CZASU!4

Wiedeń 21 grudnia.

Wśród rozpraw b udżeto wych w I zbie poselskiej za

mierzał poseł ks. Ruczka przedstawić sprawę fun

duszu religijnego galicyjskiego, ale od za

miaru tego odstąpił z powodów, które niżej przyto

czę ; jednak pożytecznem będzie sprawę tę w dzien

niku przedstawić wraz z cyframi jej się tyczą cemi.

Rząd w projekcie budżetu na r. 1877 , w dziale

wydatkćw ministerstwa wyznań zamieścił obok zwy

kłego wydatku na uposażenie duchowieństwa katoli

c k ieg o ob u obrządków w Galicyi, wydatku obrachowa*

nego na r. 1877, 902 ,000 zł., w sumie (która to suma

czerpaną jest w połowie z dochodów funduszu reli

gijnego galicyjskiego, a w połowie ze skarbu pań

stwa), także sumę 238,000 zł. dla tymczasowego

podwyższenia kongruy proboszczy katolickich obu

obrządków w Galicyi. Wst awił także rząd do budże

tu dodatkowe sumy na tenże asm cel. to jest na

tymcza sow e podwyższen ie kongruy duchowieństwa

katol ckiego w in nych krajach państw a. Ws zy stkie

ta dodatkowe tfśroty na tymcza so we podwyższenie

kongruy duchowieństwa k atolickiego w całej austrya

ckiej poło wie monarchii wynosiły w r ządowym pro

jekcie budżetu 1 ,137 ,246 zł.

Komisya budżetowa Izby zwa żając , że równocz e

śnie rząd prze dłożył jnż Radzie państwa projekt

do u-.tawy st anowczego uregulowania i podwyższenia

kongruy duchow ieństw a katolickiego cbn obrządków,

i że ustawa ta tej sesyi uchwaloną być m a, wykre

śliła z budżetu wszystkie te kwoty dodatkowe (wy

noszą^ 1,137 ,246 zł.) przeznaczone na tymczasowe

podwyższenie kongrny w r. 1 8 77 , a natomiast , oprócz

wydatków zwyczajnych na uposażenie duc howi, ństwa

wstawi}a sum ę 6 0 0 .0 0 0 zł. jako nadzwyczajny wyda

tek na wsparcie dla katolickich duszpasterzy obu

obrządków. N ad mienię tu, źe Izba p selaka przyjęła

bez zmiany wniosek komisji.

Gdy 13 grndnia na posiedzeniu Izby przyszedł pod

rozprawy budżet wydatków ministerstw a wyznań, po

seł ks. Ruczka zapisał się do głosu, aby wystąpić

przeciw wnioskowi komisyi. Zamierzał przemawiać za

wnioskiem rządowym, przedstawiając konie czną po

trzebę powiększ enia kongrny dla proboszczów obu

obrządków k ościoła katolickiego, g łów n ie zaś za mie

r z ał pr ze d sta w ić, iż dobra do fanduszu religijnego

galicyjski eg o należące , a pod administ racyą rządu

będące, przynoszą bardzo m ały dochód. Jednak zrzekł

się głosu, zważając po lsze: że cała ta sprawa o

podwyższenie kongruy i o łączącej się z t e m sprawie

zarządu majątkiem fanduszu religijnego, będzio daleko

dokładniej roztrząsana przy obradach nad proj ektem

wyżej wspomnionej u sta w y o regul acyi kongrny, a

wówczas będzie mi ał szersze p ole cały przedmiot

obszerniej i wszechstronniej przedstawić. P o 2 g ie

z waż ając, źe t er az przy rozprawach b udżeto wych o

trzymawszy glo s z k olei dopiero przy końcu bardzo

długieg o posiedzenia, g dy Izba była znużona rozpra

wami, musi ałby w krótkiej zamknąć się przemowie

i niećbkładnetu przedstawieniem przedmiotu obawiał

s ię otworzyć złej wierze sp os obn ości do mylnych wni o

sków, mia nowicie obawiał się aby z przedstawienia,

jak m ał e dochody przynoszą dobra fanduszu r el igij

n ego przez rząd administrowane, nie dał złej wierze

poch opu do wniosku, iż należy majątki te sprzedać,

na co niemożna się zgodzić, choćby kapitały za te

dobra u zyskane obowiązano s ię przelać do funduszu

religijnego.

Poseł ks. Ruczka zaiuieii3i w mowie swojej przed

stawić naturę funduszu relig ijneg o galicyjski ego, w y

kazując, że nie j e st on majątkiem należącym do pań

st wa, ale do Koś cioła; a j eżeli skarb publiczny doda

je corocznie pew ne k woty na utrzymani e duszpa

sterzy, o il e ua ten cel dochód funduszu religijneg o

nie wystarcza, n i e udziela bynajmniej pań

stwo pożyczki funduszowi religijnemu,

jak to wicdu twierdzi, ale dopełnia obowiązku cią

żącego także na państwie, g dyż dla dobra public zn e

go, powinien skarb public zn y ciężary ponosić. Sza

nowny poseł zebrał materyały wykazujące powstanie

i naturę funduszu religijnego galicyjskiogo, z których

tu s ko rzystamy.

Fundusz religijny galicyjski p owstał w yłąc z n i e

z fundacyj poczynionych w dawniejszych czasach dla

kościoła k atolickiego obrządku ł acińskiego. Jednak

odpowiednio zasadzie teg o kości oł a k at olickiego , iż

kościół majętniejszy winien wspierać kościoły u boższe,

wypływa, iż z fanduszu religijnego galicyjskiego (cho

ciaż utworz onego wyłącznie z fnndacyj kościelnych

obrządku łacińskiego), należy także wspierać (jak

się to rzeczy wiście dzieje) kat olickich duszpasterzy

obrządku greckiogo i ormiańskiego, o tyle, o ile pe

n ależytem zaspokojeniu potrzeb proboszczy obrzą dka

łacińskiego pozostaje nadwyżka z dochodów teg o fan

duszu. Coby brakowało do ostatecznego uregulowania

kongruy powinien dodać skarb państwa, gdyż idzie

to o dobro powszechne.

Fnndu-z religijny galicyjski składa się: popierwsze

z dóbr następujący ch: Przedzielnica z p rzjległościami

Hcibiee i M ai cb owice, Brzostek, W ar zy ce, dobra Mu

szyna z Krynicą, Stary Sącz, cząstka w Niepołomi

cach, Tyniec, Uszew, Trzciana i Siedlisk a; po d r u

gie z realności wprawdzie niewielkich, we Lwowie,

w Żółkwi, Samborze, Wieli cz ce i Wiśniczu; po trze

cie z o,ligacyj państwowych i prywatnych. Do do

chodów funduszu religijnego wpływa ją także dochody

interkalarne, oraz nowy podatek p ostan owiony ustawą

z 1 8 7 4 r. pobierany od więcej uposażonych biskupstw,

klasztorów i probostw na rzecz uboższego duchowień

stwa, a przynoszący dotąd w Galicyi rocznie około

37,000 złr.

Wymienione wyżej dobra mają rozległości: 10,446

hektarów lasów , 3 ,7 1 0 ’7 hektarów ornej zie mi łąk i

ogrodów, 3 55 hekt. pastwisk, 18 bekt. pcd inną u

praw ą, 1,2398 hokt. n ieużytków; razem 1 5,769*4

hektarów, czyli przeszło 2 8 tysięcy morgów dolno

austryackich. Dochód c zy sty z wszystkich tych dóbr

obliczcny jest na 1877 r. w kwocie 14,284 złr.,

przeto po pół reńskiego z mo rg a na zasadzie rzeczy

wistego czy steg o dochodu z lat dawniejszych.

Nadmienię tu , że dobra Uszew i Trzciana wraz

z realnościami małemi w Gołkowicach, Wieliczce i

Wiśnic zu, należące do uposażenia k apitały tarnow

skiej, które mają obszerncści 1370 morgów ziemi

ornej, 945 morgów lasu, razem 2315 morgów, przy

noszą dochodu przecięciowo roczn ie 6 0 0 złr. a zo

stają wraz z innemi dobrami funduszu religijnego

pod administracyą rządu. K apituł a tarnowska zażą

dała w 1863 r. aby oddano te dobra z administra

cyi rządowej pod jej własną, wraz z k apitałem inde

mnizacyjnym z tychże dóbr, przynosz ącym rocznie

proedntu 4 ,7 1 5 złr. 4 9 c., a natomiast chciała się

zrzec pensyi, którą rząd jej płaci rocznie w s u

mie 8,767 dr.; lecz ministeryum skarbu nie zgo

dzih się na to żądanie. W 1865 r. chciała ka

pituł,i odebrać w wła sną ad ministra cyę sam e dobra

w rocznym dochodzie 2 0 0 0 złr., lecz rząd nie przy

stał i na to żądanie.

Dochód z fandnszu religijnego g ali cyjskiego je st

prelimioowany na 1877 r. jak następuje: z obliga

cyj państwowych 354,234 złr.; z oblgacyj prywa

tnych 6 ,3 03 złr.: z dzierżaw dóbr i innych źródeł

15.621 złr.; podatek wymierzony na mocy ustawy

z r. 1874 przyniesie 37,500 zlr.; razem 413,658 złr.

W poprzednich latach fundusz relijny galicyjski

przynosił roczn ego dochodu 473,362 złr.

Cały ten dochód funduszu r eligijnego gali cyjskieg

płynie wyłącz nie jak wsp omnieliśmy z majątków

pochodzących z fundacyj, dla kościoła katolickiego

obrządku łacińskiego, gdyż z fundacyj grecko-kato

lickich dochodów wynosi rocznie tylko 68 złr., a

53 0 złr. z potocznych dochodów t egoż kościoła ka

tolickiego.

Poni ew aż na zaspokojenie potrzeb duchowieństw a

katolickiego obrządku ła cińskiego, rząd wypłaca z d o

chodów fanduszu relig ijnego 32 5 ,4 8 4 złr.; przeto po

trzeby tego d uc how ieństw a obrządku łacińskiego po

kryte są całkow icie dochod em z funduszu

religijnego i pozostawało jeszcze 147,878 złr.

z dochodów funduszu relig ijneg o, które były obracane

dla pokrycia części potrzeb d uchowieństwa katoli

ckiego obrządku greckiego. Po niewa ż zaś rząd wy

płaca przecięciowo rocznie na potrze by duchow ieństw a

katolickiego obrządku greckiego 6 4 6 ,4 6 3 złr.; przeto

dokłada ze skarbu publicznego n a potrzeby duc ho

w ieństwa obrządku g re ckiego rocznie przecięciowo

498 585 złr.

Nienzasadnionem więc je s t zdanie i pretensya rzą

du, który uważa te dodatki roczne, płacone ze

skarbu p : ństwa na potrzeby duchowieństwa obrządku

greckiego jako p ożycz kę ciążącą na funduszu religij

nym g alicyjskim i wykazuje na tej podstawie, żo

r.b . pretensye te państwa do funduszu religijnego

galicyjskiego wynoszą 25 milionów złr.

Wiedeń 22 grudnia,

(R ) Zajście w Belg rad zie między fortecą tamt ej

sz ą a austryackim Monitorem *M ar csz" sp rawiło tak

wielkie wrażenie, ponieważ nie j e st ono pierwszą

prowokacją władz austryackich i ponieważ słusznie

obawiają się, aby podobne wypadki nie były o wą za

pałką, któraby zdołał a wzniecić pożar na W sch od zie

i wciągnąć także Austryę w zawikłania wojenne.

Ciągłe t e *nieporozumienia** w Belg r adzie, k tóre

zdarzają się tylko w zględem Anstryi, z ac zynają być

zagadkowomi. Ttudn o wierzyć w cz ysty przypadek .

Loc?. jeżeli zajścia te mają cechę prowokacyi, te po

wstaje pytanie, od kogo ona wychodzi? Serbia nie

działa samoistnie, Austrya zaś z pewnością nie szu

ka z atargów z Serbią i nio ma powodu życzyć so

bie okupacyi Księstwa Se rbskiego . P ozo stają inne

mocarstwa, jak Anglia, Niomcy, Ro3ya. Pierwsza nie

ma wielkiego wpływu w Serbii, Rosya zaś nie może

pragnąć, aby Sorbia choćby tylko tymcza sow o d o

stała się w ręce Austryi. Wiadomo, że Rosya ze

wzg lędów strategicznych obierze najprawdopodobniej

drogę do Turcyi przez Rumunię i Serbię, aby okrą

żyć słynny czworobok forteczny w Bułg aryi. Gdyby

więc Austrya zajęła Serbię, Rosya straciłaby — że

tak p ow iemy — prawe skrzydło przyszłych operacyj

wojskowych. Okupa cja S erbii przez Aus tryę w t?j

ch wili miałaby nadto cechę demonstracyi przeciw

Rosyi. Jedne więc Niemcy mogą mieć interes w po

pchnięciu Austryi do akcyi na W schod zie. Z arty

kułów inspirowanych w dziennikach berlińskich wi

dać, j ak nie chętnie N iem cy patrzą na bezczynność

Anstryi w sp rawie wschodniej. D otąd udało się po

pchnąć tylko R osyę d ) przygotowań wojennych. A u

strya nie mobilizowała ani jednego pułku. Uderza

sz czególnie okoliczność, iż w t owarzystwie ks. W r e -

dego, który podobno nie słynie j ak o dyplomata, znaj

dował się właśnie hr. Bray, konsul jeneralny nie

m iecki .

Zasługuje na uwagę, w jaki sposób szydząca Nat.

Ztg przedstawia rolę Austryi w Belgradzio i jak u -

siłuje rzucić kość niezgody między Austryą a Rosyą.

W pierwszej ch wili dzienniki tutejsze, a zwła szcza

węgierskie ogromnego narobiły hałasu z powodu

zajść w Belgradzie i żądały okupacyi księstwa serb

skiego. Powoli jednak ochłonęły nieco i zaczęły spo

kojniej zapatrywać się na wypadki wspo mnio ne. Oku

pacya Serbii przez AuBtryę w tej chwili, byłaby kro

kiem nader zręcznym, ale w następstwach nader nie

bezpiecznym. Z id n e mocarstw o nie oparł oby się oku

pacy i toj, któraby na teraz zdolną była pokrzyżować

plany Rosyi. Ale na przyszłość okupacya taka mia

łaby w sobie zarzewie wojny między Austryą a Ro

syą. Dla tego hr. Andrassy dobrze czyni, jeśli zi

mno zastanawia się nad prow ok acja mi serb skiemi

i nie używa środków tak radykalnych, jakie mu za

leca prasa węgierska. Niemożna wszelako przewi

dzieć, do jakich kroków Serbia jeszcze zmnsi Austryę.

Zdaniem nas zem, krokiem ostatec znym byłoby bo m

bardowanie Belgradu, lecz do tego naturalnie nie

przyjdzie.

W sposób dość oryginalny Nat. Ztg w liście wie

deńskim związała sprawę wschodnią z sprawą ban

kową. Ostatoia ma posłużyć za kompensatę za przy

zwoleni e Węgier na okupacyę krajów turec ki ch. Spra

wa bankowa dopiero w pierwszej poło w ie stycznia

ma być załatwioną i to za powrotem N. Pana z Pe

sztu. W każdym razie przed otwarciem Rady pań

s twa sytuac ya wewnętr zna wyjaśni się w zupełn ości.

Rzym 19 grndnia.

(P ) Przy niezmiernym udziale ludów odbyły się

dzisiaj exekwio kardynała Patrizi w kościele św.

Ctefśd MSeraoie-K iiifstforaft.

NA KOLĘDĘ

Dzisiaj Wilia Bożego Narodzenia! Blisko od trzy

dziestu lat piszemy tu nie bez wzruszenia o tej do

mowej uroczystości, której rzewna prostota nastrojona

na ton pieśni pasterskich śpiewanych przy żłóbku na

rodzonego dzieciątka w Betlejemskiej Stajence, podo

buoś najtradycyonalniej przechowuje się u nas, i dla

tego ma swój wybitny charakter w eałem cbrześciań

stwie. Gdzie indziej ustąpiły te tradycye domowo-ko

ścielne przed rozumkowaniem wieku; u nas dzięki

Opatrzności, i ludziom dobrej woli, przechowują się

tak po pałacach, dworkach i chatach, w tej samej

formie i w tem nastrojeniu jak przed wieki. Zgo

dność ta bardzo wiele mówi o jednolitości naszych

usposobień wewnętrznych, które ebciaeoby podać

w podejrzenie, dla tego, że się skłóciły nasze rozu

my, czepiając się lada nowostek, aby je w życie

wprowadzić.

Coby to było -

pomyślmy tylko -

gdyby nasza

biedna polska spćłeczność idąc na oślep za temi no

winkami, wcale nie betlejemskiemi, była się wyleni

ła ze swoich wierzeń i tradycyi?

Coby było? Zgadnąć łatwo,

Ciemno, zimno, chaos czyste.

Witaj więc słoneczna dzictwo

Wit»j światło promieniste!

Z odpowiedzią wyręcza nas poeta; a zarazem wita

w nas *promienistą dziatwę."

O zaprawdę! powin

niśmy się nietylko uważać za ,,promienistych" lecz

i robić wszystko, aby nimi zostać, i to w pe!nem

znaczeniu tego pięknego wyrazu, który także ma swo

ją historyę.

Promienistość nasza ma brać swoje promienie nie

tylko ze słońca, z ciepła, z magnesu, elektryczności,

gałwanizmu — lecz najgłówniej z tego źródła, które

jest źródłem wszystkich tych sił natury. Promieni

stość nasza póki będzie odbiciem się myśli Bożej i to

w n ajrozm aitszych sto sunkach i sprawach żywota,

póty możemy liczyć na wygraną. Za tą tarczą bez

pieeznie będzie dla dnszy, kiedy ciało wyznte ze wszel

kiej zbroi; a wróg już się i do sumień dobiera, aby

w nich założyć swoje panowanie.

Niewesołe zbliżają się czasy.

Coby to było, gdybyśmy w tym ciemuym, zimnym

chaosie na jaki s:ę zanosi, znaleźli się podobni do

tych drzew ogołoconych z liści, wyciągających suche

pręty do nieba, które tak przykro rażą; jak modli

twa bez myśli, bez wiary, o której Szekspir powie

dział: *Słowa bez myśli, niedochodzą do Boga!?

Coby to było, gdybyśmy usłuchali zwodniczych gło

sów i wymietli z serc i dusz starą wiarę ojców i

obyczaj rodziny, zaczynając niby nowe życie, o któ

rem nam ty le pięknych obietnic robiono o odrodze

niu s ię racyonal nem przez mat eryali zm. Zapewn e

dziś przy wilijnym stole, niebyłoby różnicy od każdo*

dziennego porządku, niktby nicłamał się opłatkiem;

rzewnej kolędy niktby nie zaśpiewał, aniby wsp omniał,

źe tej cudownej n ocy urodził się Zbawiciel Świata,

przynoszący ludzio m pokój i zb awienie.

Ta wielka uroczysta chwila widomego zetknięcia

się N ieb a z ziemią, chwila nieroz erwa nego sojuszu

między światem ducha a światem materyi, aby ten

ostatni nieprzeniewierzył się swemu przeznaczeniu i

nieograniczvł się na samym sobie; - tej wielkiej

chwili pamiątką, symbolem, jest dzisiejsza wilia, która

pomim o w szystkich prześladowań i z am ętów odprawia

się, jak dawna Polska szeroka i długa, na raz przy

każdem ognisku domowem, poczuwającem się do so

lidarności z Kościołem Bożym, i do solidarności

z przeszłością narodową; dwie te b ow ie m strony w e

wnętrznego i z ewn ętrzn ego życia splot ają się ze sobą

tak ściśle, że jedna pozbawiona drugiej cierpi i chro

mieje.

Jest coś w duszy naszej, a choćby tylko w natu

rze jak zwykli mówić skeptyczni materyaliści, że ta

dusza, czy natura, nie może się jakoś obejść bez

skład ania hołd u wdzięc zności tej niewidzialnej sile,

która tyle pięknych rzeczy stworzyła, czy też wydała

ze siebie. Dowód na to przedstawia nam jeden wiek

o3zalały, który sobie uroił możność obejścia się bez

Boga i bez religii— ale niekonsekwentny swemu za

łożeniu , wprowadził do swego kalendarza nowych

świętych, wprawdzie bardz.o u żytecznych i smacznych,

lecz wcale niebudnjących świątobliwym żywotem , j ak

pietruszkę, kapustę, ziem niaki i in o e k uche nn e zna

komitoś ci.

Coby to było z nami, gdybyśmy poszli za tym

przykładem i porobili sobie podobnej wartości f ety

szów, choćby w dodatku do tego jarzycoego kalen

darza p rz yszł o na ołtarzach postawić z parę tuzinów

bohatyrćw indu9tryi — bo tylko ci p odług tej rozu

mowej i utylitarnej m etody, *zasłużyliby na ka

no niz a cję.

O jakżeż inaczej święeonoby tę wilię Bożego Na

rodzenia ! Zamiast łamania s;ę opłatkiem, odcinanoby

kupony od akcyj; zamiast życzeń dosiego rok u, źy

czonoby sobie powodzenia na giełdzie; zamiast kolę

dy: ,,W żłobie leży, któż pobieży kolędować m ałe

mu" — śpiewanobv hymn na cześć jakiej przędzal

ni, m łyn u paroweg o, lub rentującej się kolei ż ela

znej. Obchód odbywałby się niezawodnie w szynku,

w klubie, kawiarni, kasynie - a l e nie przy ognisku

domowem w gronie dzieci, wnuków, prawnuków ze

branych koło najstarszej głow y, z całym orszakiem

bliższych i dal szych krewnych. Obchód składałby się

z osób nie powiązanych z e so bą związkiem krwi, wy

chowani a, sk ło nności, dawnej zażyłości - - lecz jed y

n ie intere sem i sp ekula cyą. Rozmowa, j ak między

obcymi, omijałaby te serdeczne wynurzenia si ę , te

wspomnienia dawnych czasów, które dla młodych p o

koleń są razem i wskazówką na dalszą drogę życia

i tradycyą, którą oni znowu sw oim n astępcom po

dsdisft

To pewna, że poezya życia domowego, życia w

rodzinie chrześeiańskiej najwznioślejszy swój wyraz

przechowuje w takich dniach, jak wilia Bożego Na

rodzenia i Wielk anoc. U ro czystości te pouirtanawiał

Kościół, a narodowy obyczaj rozwinął je i zachowuje

przez tyle wieków. Odstępować od nich . uważać je

za przestarzały zwyczaj, n ie zgadzający aię z dzisiej

szym postępem, byłoby jedno z przeniewierzeń się i

Kościoł ow i i narodowi.

Tyle nam j uż odjęto - niechże przynajmniej w

w tych przew rotach i zagłada ch ocaleje ta spuścizna

dachowa. Pielęgnujmy te święte.tradycye, te symbo

liczne obchody starych ojców zwyczaj em, nie dajmy

nch a kaznodziejom m ate rjaliz m u, którzy naigrawają

się z n asz ego ubóstw a rolni cz ego lndn , a odpowiedz

m y im pracą nie tą, która gromad zi atallow e skar

by, l ecz pracą wew nętrznego do sk on alenia się praw

dziwych sług Bożych...

Od samego początku c hrz eściański ego bytu n asze

go, mieliśmy zadatki najpiękniejszej przyszłości i to pod

wszelkiemi względami — nieoględność i lekkomyśl

ność trwoniła jedno po drugich, aż przyszło do tego,

źe nam odmówiono prawa nazywać się narodem.

Dzisiaj cierpieniem i trudem wolno nam odkupywać

cząstkę po cząstce, ale nic jnż nie wolno tracić z te

go, co nam zostało.

Chcielibyśmy zakończyć te nasze myśli jaką we

sołą kolenaą — ale tę usłyszymy na mszy paster

skiej...

Tymczasem udzielamy na szy m c zytelniko m świa

tową kolędę, którą nam nadesłano, z prośbą, by ją

w stćsownej ch wili ogło sić. Oby ten wierszyk równą ra

dością i nadzieją mógł napełnić serca, jak pieśń pa

stusz ków spieszących do stajenki b etleje m ski ej.

Smutno i duszno na świecie!..

A taka ci sza ponura,

Jak przed burzą w skwarnym lecie ,

Kiedy czarna gromem chmura,

Lub gradowa san ie szara,

Pomiędzy ziemią a niebem,

N iby żałobna kotara

Rozwieszona przed pogrzebem!..

I słońce znikło — lecz smutniejsza jeszcze,

Że wśród niepewności sromu

I duch zamarł! milkną lutnie w ie szcze ...

Niemaż i pieśnią pocies zyć nas k omu? ,.

Brak już Bożego natchnie nia ,

I wyższ ego namaszczenia ?..

Ptas ząt też polnych oniemiały roje,..

Czy się wyniosły w lasy pustelnicze?

Jakby się niebios zamknęły podwoje.

Gromy wiszące miały w n as uderzyć,

I Bóg sw e od nas odwrócić oblicze,

A losy ziemi, siłom ludzkim zwierzyć?,.

0 nie !- . za wcześnie biedzisz Bię człowiecze!,.

Nic wies z, że gdy oię rozpacz niepokoi

1 kir zwątpienia twój umysł powlecze,

Mniemasz, że Bóg sam od ciebie ucieka,

On niewid zialny, tuż przy tobie stoi

I)Jeg o czuwa nad tobą opieka.

Wsz ak ci mówią dziejów karty,

Że w nierównej wa lce z losem,

Niejeden szermierz cierpliwy, uparty,

Zatrząsł bezdusznym kolosem

Przemoc, co g wa łcąc ś więtość praw zuchwale,

Dosz ła do mety, za którą nie sięga

Pycha, ni przewrót rozumu w sw ym szale.

Boska to na proch star!a ją potęga!,.

Więc do Betleem! zwróć myślą twe kroki

Tam gd zie ludzkości za sługi się ważą,

Jej ostateczne k reślą się wyr oki

I odcierpiane jej winy się mażą!,,

Przy żłóbku padnij w duchu na kolana

Jak dziecię-Jezus cichy i malutki...

Uczcij w pokorze, losów twoich Pana,

Złóż niem oc twoją, obawy i smutki,

T y odtrącona przez dumnych, sier ot o,

Zwątpieniem trwogi znękana czeladzi!

Jak niegdyś mirrę, kadzidł o i złoto

Nieśli tam w darze, królowie, pasterze

I słynni mędrcy ze Wschodu, —

T y, obok cierpień, z łóż tam w ofierze

I błędy twego narodu;

A ujrzysz Gwia zdę co cię poprowadzi

Niemylna, pośród słońc ziem skich z aćmie nia,

Babilońskiego rozumów zmą cenia

I grożącej nam ogólnie

Zatopem duch a, p ow od zi:

Bo kto z Nim działa, z Nim cierpi wspólnie,

I z Nim wspólnie się odrodzi!

G. J .,,.a

! (Mas mm

?fett**9ab

»**«*«* *Knto*taI»10«,«p^fej^rtcwęjjft

r°

*eseasEKes?a^ wyBsoals

"*«a*S% w *kfcfwb Aubs^kteBi. , .

....................

84* g naisOTBW!

« a a Włoch,’ Francyi, Anglii, Be%iJ. i w , .

oaryi i Turoyi . .

...

*mm»

bswio. -

Łuty rOUamaciHm niemmecrJrŹ^Ł ? Wm.h?iaAfrtxenc’6oAauMkKg* »i)nasa" wEm -

« « -i9- ’^sssaasaBwjSasjnŁ

5?iśf»ssaa»»»«ił^ f?iby}^sajjąs

W a»s*«ttwS»i ACia,etekW)« ,iSASfc" *«**» m a fir p ,atom * . Mio)goowępros-ta.*.» Ą,M1* "

faasaito«,.. hauta. dawniej r,w«***« . «*Bmwm«* UmmM pnjjitfyi (T-ę «

trier** drukiem drobnym (p^awra) a* *orw w m t0, «ImfifyMitętmy. «»pode.

(i* 8 Btionaky dzieamka} od mlfflfo* wiar**» drokieta drotoytt po 30 e. tu k a ż d j j i f c ^

Ao ,,C m » « (prospekt», cyrłralsrte, ogiońenta ltp.) przyjmiyę ii? aa om?J afa od 100

dla ramleiaeowyon, * 50 o. od 100 eg», di» nitejsoowyoh prennmewtc-rów. Prłypadaj%^ njMato**. E

corsem ma mapnó* nadeabdprzekazempooatowym. feetom»«*» i »«mmmm»*«

W. Piątkowski uL Hetmańska 10 w

p.Adaa,fiCTefoor to to Q »M

Roago2, (preunmerttep. W.Raczkowski,Rnboaw Powson:Sra 88); y Wjydmf« pp. BkMegW »

VoeIer (tafie w Hambiirgu, Fwnkfnrde n. E , B»rlb^ Ugkm BwyW iWfodłwfa), A O wg» »te v

kenbaeiei Nr. 8 (takie w Pradwj), R. Moeee (takie w Bertaąes ^»mbmp% *onMhlmB i NorymkwrdM*.

Q.L.D»ubs * Com. (takie w Fwudini«« a. W.),Roń« *« Cow.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction