Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 638 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 22

Kraków, 27 Stycznia — Piątek=

Bok 1882.

jąmśmmkmmmrnm

Pren um«*ratą przy ninJą:

Administracya ,CZASU11w H rnh o nir , tudzież urzędy pocztowe, !łflejscową prenu m eratę

księgarnia s. A. Krzyżanowskiego, handel Nowakowskiej. - Ogfosnenla (inseraty) przyjmuje się za

opłatą od miejsca wiersza drukiem drobnym (petitowym) za pierwszy raz 10 cnt., za każdy następny

razpo5cnt. -

A a d e s ł a n e (na 3 stronnicy dziennika) od miejsca wiersza drukiem drobnym po 30

cnt, za każdy raz. J)otnrzenla do ,C sbiu4 (prospekta, eyrkularze, ogłoszenia i t. p .) przyjmuj

się za cene 1 złr. od 100 egzem, dla zamiejscowych, a 50 cent. od 100 egzem, dla mi ejscowych pr

numeratorów. -

Należytość uprasza się n a p r z ó d nadesłać przekazem pocztowym. -

Ogłoszenia

pren um eratę przyjmują: w e L w ow ie Ajencja *CZASU1* w głównym składzie tytoniu Nr. 1

przy ulicy Trybunalskiej l,. 4: w P a r y ż u wyłącznie p. Adam, Rue Clćment 5: (prenumeratę p. Win

centy Raczkowski, Faubourg Poissonićre SB); w W i e d n i u pp. Haasenstein fe Vogler (także w Ham

burgu, Frankfurcie nad Menem, Berlinie, Lipsku, Bazylei i Wrocławiu), A. Oppelik, Stubenbaatei Nr 2

R Mosse (także w Berlinie, Hambnrgu, Monachium i Norymberdze), G. I,. Daube te Comp. (także

w Frankfurcie nad Menem), M. Dukes, Riemergasse 1*2.

Ogłoszenie przedpłaty.

Z przesyłką pocztową w państwie

Austryackiem na Luty .... złr. 2*50

Od Igo Lutego do końca Marca .

5’

—Z przesyłką pocztową w państwie

Niemieckiem na Luty .... 6 marek

Od Igo Lutego do końca Marca . 1 2

Prenutnerata liczy się tylko od

pierwszego do ostatniego dnia w mie

siącu.

Kraków 26 stycznia.

Przegląd Polityczny.

Burmistrz Ńewałd złożył wczoraj wraz z pismem

usprawiedliwiająeem czynności swoje, podanie się

o dymisyę. Wiceprezydent Uhl powiedział kilka

słów uznania dla zasług ustępującego burmistrza,

poczemRada miejska rozeszła się w milczeniu.

Niektóredzienniki, a na ich czele Morgenpost, prze

mawiają za tem, aby cała Rada miejska, złoży

ła mandaty, uważają bowiem, źe szereg zanie

dbań, którychofiarą padł Dr Newald, nie był wy

pływemjego osobistej nieudolności, ale rezultatem

systemu, który się zrósł z obecnym składem Rady

miejskiej, w której właściwe obywatelstwo miej

skie, mające najwięcej interesu dbania o dobro

miasta, wdrobnej tylko cząstce jest reprezento*

wanem.

Wczoraj odbyło się posiedzenie komisyi budże

towej Izby deputowanych, na którem był obecny

Dr Dunajewski. Przedyskutowano dział podatków

stałych, nad którym dłuższa wywiązała się dys

kusya.

Wwydziale przemysłowymIzby wyższej prze

dłożył referent hr. Belcredi sprawozdanie o wnio

sku do ważnej ustawy pod względemzmian, jakie

w dotychczasowej ustawie przemysłowej (Gewerbe

ordnung) zaprowadzić się mają.

Wiener Abendpost donosi, że sprawozdanie ko

misyi naukowej Izby Panów w sprawie założenia

uniwersytetu w Pradze z czeskimjęzykiem urzę

dowym, zostało przez prezydyumIzby Panów ro

zesłane członkomtej Izby. Sprawozdanie to wstre

szczeniu umieszczamy poniżej.

Pressc donosi, że podkomitet komisyi podatko

’wej naradzał się nad przedłożeniem rządowem

wsprawie cła od nafty. Sprawa ta majuż wprzy

szłym tygodniu przyjść pod obrady Izby.

Poniżej dajemy opis widowni powstania wKry

woszy wHercegowinie, zktórym siętrzeba obznaj

mić, żeby pojąć znaczenie ruchów wojskowych, o

których odtąd zapewne tylko z urzędowych ra

portów dowiadywać siębędziemy, bo warunki sku

tecznego obsaczenia ognisk powstańczych wyma

gają chwilowo przynajmniej marszów, które się

w tym celu odbywają. Dla tego też, jak tojuż po

przednio uczyniono w Peszcie, zwołał p. Feyerkeil

z polecenia rządu reprezentantów prasy wiedeń

skiej i prosił icb, aby się od wszelkich doniesień

o marszach wojska austryackiego wstrzymali.

Dzienniki angielskie, omawiając wypadki wHer

cegowinie i Bośni, oświadczają , że wAustryi nie

słusznie uważają Anglię za mocarstwo nieprzy

chylne monarchii Austryackićj, co widać z nie

przychylnegotonuprasy austryackićj, ile razyta o

dezwie się o sprawie egipskićj. Jeśliby Austrya

zamierzałaprzystąpićteraz do aneksyi Bośni i Her

cegowiny, Anglia, chociaż niechętnie, zgodziłaby się

na nią, byle tylko Austrya niedążyła dodalszych

zmian w obecnym stanie drobnych państwpółwy

spu Bałkańskiego.

Niespodziewanie zjawił się ks. Bismark w par

lamencie niemieckim we wtorek, bo lubo wiedzia

no, że Haenel podczas obrad budżetowych poruszy

reskrypt królewski z d. 4 b

., powszechnie je

dnak mniemano, że kanclerz, będąc cierpiący, u

niknie dyskusyi, która się skończy na zapasach

lewicy z konserwatystami, a co najwięcej, że mi

nistrowie Pnttkamer i Botticher głos zabiorą. Wo

gólnej dyskusyi nad kredytem dodatkowym, Hae

nel podniósł reskrypt rzeczony, a podczas jego

mowy przybył ks. Bismark. Wczoraj telegram

dał namnietyle treść mowy kanclerza, jako raczej

wskazał zasady, na jakich kanclerz się opierał i

tłómaezenie jego co do stanowiska trzech głów

nych czynników wpaństwie: korony, ministerstwa

i reprezentacyi narodu. Zapatrywanie tojest wbrew

przeciwne dotychczasowymteoryomoudziale tych

trzech czynników wrządzie państwa konstytucyj

nego z systemem reprezentacyjnym. Rozprawy

skończyły się na niczem, bo zabrakło w końcu

kompletu, ale też nie mogłyby skończyć się, chyba

rezolucyą lab umotywowanem przejściem do po

rządku dziennego. Poniżej podajemy niejaką

treść obrad bardzo rozciągłych, wktórych dwaj

główni przeciwnicy nietylko rozwijali swoje teo

rye prawno-polityczne, ale takż: prowadzili szer

mierkę językową bardzo osobistą i dotkliwą. Za

bierali głos wtej sprawiejeszcze: Treitschke, Ben

nigsen, Kardorff, Stauffenberg, Maltzahn, Eng. Ri

chter, minister Botticher, Liebknecht, Baumbach.

Kanclerz po mowie profesora Treitschke opuścił

salę. Wczoraj mieli jeszcze mówić zapisani do

głosu Rtickert i Lasker.

Przeznaczony na posła pruskiego przy Waty

kanie Sehlozer ma wtych dniach wyjechać do

Rzymu dla przygotowania tam sobie stanowiska,

które dopiero otrzyma charakter urzędowy, skoro

sejmpruski uchwali pozycyę budżetową na ko

szta poselstwa.

Berlińska Post donosi, że proboszcz parafii św.

Jadwigi w Berlinie, Herzog, najwięcej ma wido

ków na biskupstwo wrocławskie. Kapituła kate

dralna zrzekła się prawa wybrania kandydata na

biskupstwo, aby mogła uchylić się od nacisku

rządu; natomiast rząd nie będzie mógł nalegać

na Ojca św., lecz uczyni mu zadosye pod wzglę

demwyboru.

Wczoraj zaszło pewne uspokojenie w Paryżu

pod względem kwestyi ministeryalnej. Gróyy za

przeczył formalnie, aby pod jegó wpływem dzien

nik P aix występował przeciw Gambecie i miał

powiedzieć, że upadek Gambetty byłby dlań teraz

niemiły, gdyż lubo nie ma on przewagi wIzbie,

ale ma w kraju siłę. Pewna liczba deputowanych

udała się do Gambetty, chcąc go skłonić, aby co

fnął sprawę wyborczą; Gambetta odmówił, obsta

jąc przy korzyściach reformy. Niech kongres nie

przyjmie jego projektu, ale niech Izba nie stawia

mu oporu, inaczej będzie musiał ustąpić i znaj

dzie inną drogę służenia krajowi, bo jako depn

%)Winy, starać się będzie o zaprowadzenie reform,

których nie mógł uzyskać będąc ministrem. Ze

sprawozdania Andrieux były wyposzczone wJour

nalofficiel niektóre wyrażenia ubliżające Gam

becie. Wielu deputowanych przeciwnychGambecie

waha się wtej chwili.

Wwłoskiej Izbie deputowanych odpowiadał we

wtorek minister spraw zagranicznych na interpe

lacyę Ricottego o politykę zagraniczną. Mancini

odmówił udzielenia dokumentów co do Tunisu,

w sprawie zrabowania konsulatu włoskiego wSfax

i wiadomych zajść wMarsylii. Dokumenta tyczące

się stosunku Włoch do innychmocarstw, niemogą

być Izbie przedłożone. Interpelant zarzucał rządo

wi, że polityka Włoch rozwija się niepomyślnie

a siły zbrojne nie są dostateczne, aby dodać na

cisku polityce. Reorganizacya wojska dopiero za

siedem lat będzie wykończona; domaga się więc

mówcapośpiechu; pytawreszcie, kiedy dokumenta

będą przedłożone i co rząd zrobić zamyśla, aby

wydobyć kraj z kłopotów położenia obecnego?

Minister odpowiada, że obrady wIzbie nad poli

tyką zagraniczną, często sprowadzały kryzys i są

główną przyczyną narażenia często interesówkra

ju. Co do Tunisu, nie może dać wyjaśnień, gdyż

ostatnie słowo jeszcze nie powiedziane. Pod wzglę

dem Sfaxu rząd nie ustąpi i bronić będzie intere

sów włoskich. Pod względem położenia Europy

nie chce minister mówić ani o zajściach we Fran

cyi, ani o ruchu słowiańskim na półwyspie Bał

kańskim. WRosyi i Turcyi panuje znużenie, Fran

cja jest zajęta sprawami wewnętrznemi. Austrya i

Niemcy usposobione pokojowo i stosunki Włoch

z niemi są przyjacielskie. Zawsze znajdzie się ktoś

co strzeże Włoch. Organizacja armii postępuje.

Gdyby zaszły zaś nieprzewidziane wypadki, nie

będzie zbywać na środkach. W końcu minister

zapewnia o zgodzie wgabinecie. Prezes gabinetu

Depretis poparł Manciniego. Nicotera zarzucał ga

binetowi chwiejność i mniema, że gabinet złożony

z różnych stronnictw z wyjątkiem radykalistów

przedstawiałby siłę i rękojmię trwałości. Rozprawy

te nie miały żadnego rezultatu, nie miałybowiem

żadnego celu.

Goniec urzędowy rosyjski mówi o sprawie e

gipskiej: Lubo kwestya ta nieobchodzi Rosyębez

pośrednio, wszelako żywy bierze Rosya ndział

wjej przebiegu. Rosya nie wstrzymywanażadnemi

trudnościami politycznemi, może wchwili rozstrzy

gania tej kwestyi, tylko własnych interesówprze

strzegać. Jak Niemcy, tak Rosya nie potrzebują

brać ndziałn wstanowczychkrokachAnglii iFran

cyi, ale interes jej nie pozwala, aby interwencya

w Egipcie doszła do ostatecznych kroków i aby

obecny stan rzeczy, oparty na traktatach między

narodowych mógł uledz zmianombez poprzednie

go porozumienia się mocarstw.

KORESPONDENCYA ,,CZASU."

Wiedeń 24 stycznia.

f Obecni są tn już wszyscy posłowie polscy,

wyjąwszy pp. Józefa Krzysztofowicza i hr. Jana

Tarnowskiego oraz chorychposłów: p. Ritnera le

czącego się wWenecyi z ciężkićj choroby pier

siowćj i p Tyszkowskiego złożonego wdomu cho

robą; a Koło poselskie polskie odbyło już dwa

posiedzenia 19 i 22go t. m

. Na pierwszem swem

po feryach posiedzeniu 19go t. m

.ro

ztrząsało Ko

ło polskie drobne sprawy zamieszczonenaporząd

ku dziennym obrad Izby poselskićj 20go t. m

prócz tego roztrząsało Koło projekt noweli doko

deksu karnego, która wprowadzić ma do kodeksu

brakujące w nira postanowienia karne przeciw o

sobom udaremniającym egzekucyę sądową; ten

projekt noweli przyszedł pod obrady Izby posel

skićj dopiero na dzisiejszemjćj posiedzeniu. Tak

Koło polskie jak i inne kluby parlamentarne pra

wicy przyjęły t) nowelę według projektu ułoża

nes;o przez komisyę Izbową, której sprawozdawcą

jest poseł Madejski.

Nadto na temposiedzeniu Koła 19 t. m

. toczy

ły się rozprawy otajnem działaniu ajentów rosyj

skich wewscfcodnićj części Galicyi, którzypieniędz

mi i różnemi podstępami usiłują uwieść lud wiej

ski do przechodzenia z unii na schizmę. Wrezul

tacie rozpraw, upoważniło Koło przewodniczącego

swego do przedstawienia tćj sprawy rządowi.

Następne posiedzenie Koła polskiego 22go t. m

poświęcone było prawie wyłącznie obradom nad

przedłożonymprzez rząd Izbomnowymprojektem

ustawy zaprowadzającćj podatek konsumcyjny oi

rafiuowanćj nafty krajowćj wwysokości 6’/s zlr.

od sto kilo, a równocześnie podwyższającćj cłood

nafty rafiaowanćj wprowadzanćj z zagranicy z 3

dr. wzłocie od 100 kilo na 8złr. wzłocie, a od

nafty surowćj z 60 centów wzłocie od 100 kilo

brutto (tj. licząc z beczką) na 86cen"ów wzlocie

od sto kilo netto. Na wstępie rozpraw przedsta

wił przewodniczący p. Grocholski, że teraźaiejszy

projekt ustawy przedłożony przez rząd Izbom, jest

rezultatemdługiego porozumiewania się rządu au

stryackiego z węgierskim, który na naleganie rzą

du austryackiego zgodził się na podwyższenie cła

od nafty rafinowanćj sprowadzanćj zzagranicy na

8 złr. w złocie od 100 kilo. ale zgodził się pod

tym warunkiem, że podatek konsumcyjny od naf

ty rafinowanćj krajowćj wynosić będzie 6’/y złr.

wpapierach, od 100 kilo; że po uzyskaniu od

rządn węgierskiego tego ustępstwa dla nafty kra

jowćj, i to po uzyskaniu tego ustępstwa za po

średnictwem korony, nie da się jużprzeprowadzić

na korzyść naftykrajowćj żadnych dalszychzmian

wułożonymprzez oba rządy projekcie, który te

raz przyjdzie pod obrady podatkowćj komisyi

Izbowćj.

Następnie p Chamiec, polski członek tćj ko

misyi, przypomniał różnice między teraźniejszym

projektem ustawy zaprowadzającćj podatek kon

sumcyjny od nafty, a dawniejszym projektemrzą

dowym wtym względzie; wskazał niektóre ko

rzyści teraźniejszego projektu, ale zarazemtak on

jak i inni posłowie przedstawili, że wteraźniej

szym projekcie pozostały niektóre postanowienia

których usunięcia z dawnego projektu Kołożąda

ło. P

. Dzwonkowski przemawiał przeciwteraźniej

szemu projektowi i wniósł, abyKołouchwałę swo

jąwzględemniego odroczyło, a wprzód jeszcze

raz zasięgło zdania rzeczoznawców^ którzy wkrót

ce z kraju tn przybędą. Wrazie zaś gdyby się

nie utrzymał ten wniosek o odroczenie uchwały,

wniósł p. Dzwonkowski, aby posłowie polscy sta

rali się przeprowadzić przy obradach wkomisyi

Izbowćj, iżby wprojekcie zniżono podatek kon

sumcyjnyz6Vazłr. na 6złr. od 100 kilo naftyra

finowanćj.

P. Mikołaj Krzysztofowicz przedstawiał także

niekorzystne strony projektu, a jeżnli położenie

polityczne i finansowe znagla za nim głosować,

wtakim razie przyjmując go należy żądać od

rządu ulg wpodatku dochodowym od przedsię

biorstw naftowych.

P. Baum i przewodniczący Grocholski, przed

stawiali obszernie powody polityczne i finansowe,

które czynią niemożebnem według ich zdania,

przeprowadzenie w projekcie zmian w tym kie

runku, aby zniżyć podatek konsumcyjny od na

fty krajowej, lub podwyższyć cło od nafty zagra

nicznej. Mianowicie przedstawiali: l) iż teraźniej

sze ministeryum austryackie, musi starać się po

większyć dochody państwa dla pokrycia niedobo

ru, a nie mogąc podnieść podatków bezpośre

dnich, jnż bardzo wysokich, musi podnieść po

datki konsumcyjne i podwyższyć cła; 2), że rząd

węgierski pod tym tylko warunkiem zgodził się

na podwyższenie cła od nafty rafinowanej wpro

wadzanej z zagranicy do obu połów monarchii,

na 8 złr. w złocie od 100 kilo, jeżeli Izby au

stryackie zgodzą się na zaprowadzenie podatku

konsumcyjnego od nafty krajowej rafinowanej

wwysokości 61\ złr. od sto kilo; po 3-cie, że

odroczenie tej sprawy spowodowałoby, iż rząd ta

kże odroczyćby musiał przedłożenie Izbomproje

ktu nowej taryfy cłowej, nietylko na naftę, ale

i na inne przedmioty.

Uczynić tn muszę z mojej stronyuwagę, że nie

poczytuję bynajmniej za szkodliwe dla naszego

kraju odroczenie przedłożenia przez rząd Izbom

nowej taryfy cłowej, wedługktórej niektóre przed

mioty wprowadzane z zagranicy do obu połów

monarchii, mają opłacać wyższe cło niż dotych

czas, mianowicie uważam za szkodliwe dla nasze

go kraju, gdyby nastąpiło podwyższenie cła od

wprowadzanego z zagranicy żelaza, którego ta

niość jest jednym z pierwszych warunków postę

pu każdego kraju rolniczego, jakim właśnie jest

nasz kraj.

Po długich jeszcze rozprawach, Koło przystą

piło do głosowania: odrzuciło znaczną większo

ścią głosów wniosek p. Dzwonkowskiego, żąda

jący odroczenia uchwał, a następnie odrzuciło

wniosek, aby przy obradach w komisyi żądać

zniżenia podatku konsumcyjnego od 100 kilo na

fty rafinowanej z 67a złr. na 6 zlr. i zaprowadze

nia cła od benzyny; wreszcie uchwaliło, aby pol

scy członkowie komisyi podatkowej, głosowali

wraz z innymi członkami tej komisyi, należący

mi do prawicy, za rządowym projektem ustawy.

Jednak ta uchwała dająca instrukcyę polskim

członkom komisyi, nie przesądza jeszcze postępo

wania posłów polskich przy obradach wIzbie

nad tym projektem ustawy. Obok tego Koło u

cliwaliło żądać od rządn ulg wwymiarze podatku

dochodowego od przedsiębiorstw naftowych.

Na temże posiedzeniu Koło postanowiłowybrać

członkiem komisyi centralnej katastralnej posła

Apolinarego Jaworskiego w miejsce ś. p

Krze

cznnowicza, a zastępcą p. Selingera, w miejsce

p. Kobnzowskiego, który złożył mandat za

stępcy.

Wiedeń 25 stycznia.

(A) Motylki krążące okołoświatła zwykle opa

lają sobie skrzydła lub życie tracą. Ofiary gry

giełdowej mają wielkie podobieństwo do tych mo

tylków. Doświadczenie mało pomaga, najczęściej

chęć wzbogacenia się lub zyskania pieniędzy

wsposób łatwy odnosi zwycięstwo nad rozumem,

który nakazuje unikać udziału włowach, jakie u

rządzają kapitaliści. Czy papiery ogarnia szalony

taniec do góry, czy na dół, wielcy finansiści za

cierają sobie ręce z radości, boprawie zawsze nie

oni, lecz tak zwani *mali ludzie" zmuszeni zapła

cić koszta procesugiełdowego. Na szczęście kata

strofa z roku 1873 pozostawiła obecnemu pokole

niu wAustryi małą nauczkę, dzięki której ostatni

krach paryski jnż nie zdołał wywołać tak wiel

kich spustoszeń na giełdowym targu wiedeńskim,

Sytuacya finansowa w Austryi musi być teraz

dość zdrową, skoro Wiedeń wytrzymał tak s(iny

atak paryski bez znamienitszychbankructw i wy

wrotów. Było to jednak bardzopożyteczne ostrze

żenie, pewne memento, nakazujące ostrożność,

z której należy skorzystać, bo znawcy twierdzą,

że krach paryski bardzo prędko może się powtó

rzyć i przyjąć jeszcze slniejsze rozmiary. Każdy

kto posiada majątek ruchomy, powinien sam stać

na własnej straży i nieoglądać ’się na optymizm

lub pes8ymizmdzienników tutejszych, które naj

częściej wyrażają opinię cudzą wsprawach finan

sowych, i to w sposób dość bezwstydny.

Ten sambanklubpapier, który one przez mie

siące i lata wychwalałyi polecały, staje się przed

miotembezwzględnych obełg, wchwili jakiegoś

nieszczęścia. Wiadomo, jakich przyjaciół paryska

(Jnion genćrale, walcząca teraz między życiem a

śmiercią, posiadała do nie dawna jeszcze wdzien

nikach tutejszych, znane są aż nadto dobrze przy

czyny tej przyjaźni. Teraz zaś Zmieniła się scena

widzenia. Przypomina to odwagę słabych zwie

rząt, co dokuczają tygrysowi rannemu. Wielu, co

teraz rękę podnosi przeciw p. Bontoux lub jego

Część iiteracko-arlysfyczna.

OKOLĘDACH.

(4)

(Ciąg dalszy).

Wtym samym rodzaju jest, druga, tylko zdaje

się być kopią tamtej. Chwyta jej myśl i stara się

ją inaczej przerobić. ,,Najświętsza Panienka gdy

porodzić miała, Józefa staruszka opokój pytała."

Idzie święty Józef szukać, ale mu nigdzie przy

tułku dać niechcą.

Ani gospody ani wody dano — i jeszcze złajano.

Nie pukajże stary, mam tu ludzi dosyć i t. d.

Nareszcie jakiś lepszy człowiek pokazuje mu

Bzopę. Prawdopodobnie tamta poddała pomysł i

służyła za wzór, a ta cbcąc cośn o w e g o wymyśleć,

wzięła sobie za przedmiot główny kłopoty i przy

krości śgo Józefa, N a jśw ię ts z ą Pannę zostawiając

na boku. Nie można powiedzieć, żebyta me była

ładna, ale niema już tego wdzięku, ju ż czuje się

w niej jakiś zamiar, niema takiej naiwności zu

pełnej jak tamta.

A potempierwsza chwila poNarodzeniu: niema

jeszczenikogo wszo pie, tylko Matka Boskai śty

Józef, ichpierwsze uczucia i pierwsze troski, ledy

pośród nich

Jezus malusieńki leży golusienki

i jego pierwsze na świecie wrażenie, pierwsze

cierpienie

Płacze z zimna, nie dała mu matusia sukienki.

I ta biedna matusia tak uboga, że dziecka nie

miała czemokryć, truchlejąc zżalu na jego cier

pienie, nie tuli go, ale go prosi, i w chwili kiedy

go na świat wydała, już myśli o jego męce i po

tem wzywa Józefa, żeby go razem pierwsi Bo

giem uznali

Cztery st-ofy ostatnie, już nie od Najświętszej

Panny ale td człowieka odkupionego, także bar

dzo ładne, ;właszcza pierwsza z nich, która mówi,

że Bóg czł(wiek nie może sobie poradzić, bo ma

,,rączki mił(ścią związane." Tej także w starych

kantyczkachnie znalazłem, co nie dowodzi, żeby

koniecznie »wszą była, zbiory tylko mogł,y być

i z pewnoścą są bardzo niezupełne, bowtedywy

dawcy chodiło o to żeby dać jakieś pieśni do

śpiewania, a; z pewnością nie o to żeby zebrać

wszystkie, an żeby wybrać najpiękniejsze.

Ta. zkądkiwiek pochodzi, do takich liczyć się

ma prawo, i lależy do na,jrzadszych przez to, że

w niej wystęmje tylko Przenajświętsza Rodzina

sama, bez ż.dnych ziemskich świadków, niebo

jest zupełnie i siebie wBetleemskiej stajni w tej

’

chwili, której a kolęda odpowiada.

Niebawem zjrzy do tej stajni ziemia. Jest za

raz kolęda, kt(ra wygląda znowu jak żeby tamtą

natchniona a okolwiek tylko odmienna. Jest i

Jezus golusieói w pieluszki owinięty, i rąbek

zdjęty z głowyNajświętszej Panny, tylkojest już

dodatek, są aniłowie i pasterze:

Przylecieli tak śliczni anieli,

Wszyscy wbieli, złote piórka mieli.

Sławne ,,Wżłoieleży" stanowi naturalnie przej

ście do kolęd w^cej świeckich i opowiadających,

a w każdym raze znane już przed rokiem*1754,

wydało wiele kojd podobnych, tak podobnych, że

je prawie za panfrazy można uważać. Taka jest

naprzykład kolęca ,,Acói to za dziecię". Myśli

są prawie te sane co tam wtej rozmowie mię

dzy Dzieciątkiema grzesznym człowiekiem, są

nawet te same z?roty ,,wiłóbeczku nie w łóże

czku", ,,Miłość troją to sprawiła", tylko są przy

tem elegancye spn, przypominające wzabawny

sposób gust XVI wieku, naprzykład kiedy pyta :

Cóż to za przęzyna pociecho jedyna,

Że w posturzi i w figurze stawasz ziemi syna.

Tej samej treści, tylko wzabawniejszymjeszcze

styln, przypominającym równie jak budowa wier

sza i strofy dawną pieśń romansową o cyprysach

i turkawkach i o okrutnej srodzebałamutnej pan

nie, jest kolęda *Apokaliptyczny Baranku", tak

charakterystyczna, tak ją czuć staropolszczyzną,

że chwytaza serce i stajesię nieopłaconą.

Jako parafrazy mniej więcej odmienne i mniej

więcej ładne *Wżłobie leży", trzeba przytoczyć

*Kazał Anioł do Betleemjuda", ,,Kiedy słyszę

na obłokach anielskie śpiewanie", ,,Obchodząc Je

zusa dziś Narodzenie", ,,Ogłaszamy dziś nowinę",

,,Pan z nieba i łona Ojca", *Gwiazda zaświt!a

nowa na wschodzie", ,,Dziecina mała Bógstwórca

nieba", i wiele innych. Śpiewana wiele po kra

kowskich kościołach *Gdysię Chrystus rodzi", ze

zwrotką Gloria in Excelsis Deo pokażdej strofie,

należy niewątpliwie do tej grupy, ale wygląda na

nowszą i umyślną robotę.

Ale ciśnie się jut wpieśń kościelną wieś polska

i lud polski z calemswojempowszedniemżyciem.

Zrazu nieśmiało tylko, dyskretnie, zostawiając

pierwsze miejsce Dzieciątku i jego matce, a mo

dlitwie więcej miejsca niż opowiadaniu. Taka na

przykład jest kolęda, która opowiada jak *Wczo

ra z wieczora z niebieskiego dwora przyszła nam

nowina: Panna rodzi Syna". Zakończenie^jej jest

zupełnie pobożne i treścią do *Wżłobie leży"

podobne, ale między początek a zakończenie wsu

nęli się pasterze i występują wszopie z większą

niżeli tam konfidencyą:

Natychmiast pastuszy, radzi z drogiej duszy,

Do onej to budki bieżą wziąwszy dudki,

Chcący widzieć Pana, oddają barana,

Na kozłowym rogu krzyczą chwałę Bogu.

Ate barany i kozy, dudki i multanki niebawem

zaczną odzywać się głośniej i śmielej. Zaraz wtej

starej kolędzie (bo znajduje się w odwiecznych

kantyczkach) *Zagrzmiała, runęła wBetleemzie

mia", w której śpiewający bez ceremonii inter

peluje: ,,Kędyżeś, kędyżeś Józefie bywał", a po

tem opowiada, że ,,Wół, osioł beczący, ryczący,

Panu śpiewali". W

ół i osioł były dotąd wszędzie,

ale zachowywały się poważnie, nie śmiały ruba

sznie beczeć i ryczeć, ale fantazya ludu oswajając

się z Narodzeniem coraz poufałej mówi o niem

prostym, zwykłymjęzykiem, tym, którego lad n

żywa wrozmowie i coraz więcej wprowadza miej

scowego polskiego kolorytu i wkońcu wprowadza

ind samjako aktora w tych scenach.

Ot naprzykład Betleemski pasterz po nocy Na

rodzenia rozmyślając o dziwach, które słyszał

nie mogąc ich pojąć, opowiada, że *Cztery lata

wołki pasał w tej tu dolinie," a *jako żywo nie

słyszał o tej nowinie". Czy się go nie widzi zje

go wołkami razem? Czy się niema ochoty spytać

go, czy przez te cztery lata nigdy swoich wołów

nie puścił w szkodę? To jest realizmnajczystszy

ale realizmnaiwny, który razemrozśmiesza i roz

czula. Ajakim on stylem ciągnie dalej swoje re

fleksye: *Atu wczoraj kompanija takse mówiła,

że Panna Syna wżłobie powiła." Ma on nawet i

ironię i z nią w połączeniu uczucie poetyczne,

kiedy mówi, że to Dziecię leży ,,wgwiazdolitej

dziś słonecznej stajence", a ten piękny epitet

*gwiazdolitej" dostaje jej się dla tego oczywiście,

że przez dziury w dachu widne były gwiazdy. A

potem występują jnż wwszystkich niemal kolę

dach różne podarunki ubogie i ten frasunek, czy

takie skromne ofiarować można.

Zkąd się tu biorą te podarunki? Warto na me

zwrócić uwag§? Świ§ty Łukasz (ewangelista ^a

rodzenia przed innymi) choć najwięcej o paste

rzach mówi, nie wspomina, żeby byli cokolwiek

do szopy przynieśli. Złotoi kadzidło Trzech Króli

jest wspomniane, barany, jabłka i tympodobne

ofiary pasterzy nie. To więc jest dodatek, topoeta

ludowy wyobraża sobie coby zrobił on] samj,

coby zrobili jego sąsiedzi i przyjaciele, gdyby się

dowiedzieli, że gdzieś podewsią w biednej dziu

rawej szopie leży podróżna z nowonarodzonem

dzieckiem w niewygodzie i zimnie: wyobraża so

bie, jakby mu żal było tej matki i tego dziecka,

gdyby to do tego były jeszcze jakieś osoby zna

komite, przywykłe dodostatku i wygody i mające

do niego prawo? Nie można im dać zmarnieć i

zmarznąć. Ta litość nad biednym, która sprawia,

że żebrak nigdy prawie nie odejdzie od chaty

bez posiłku, a obok niej ta wrodzona nam go

ścinność, przez którą czujemy się odpowiedzialni

za człowieka obcego, za wędrowca, który się do

nas zabłąkał, one to każą pasterzom nieść do

szopy, co który ma, a uczucie religijne znowu,

pobożność instynktowa a silna, ta mówi, że na

baranach i jabłkach nie dosyć, że one są ledwo

figurą tej ofiary, którą tamnaprzód złożyć należy.

To też ta kolęda, jak wszystkie inne, powie nie

chybnie: *Wreszcie i serca naszego mu nie ża

łujmy".

Bardzo też ładnie kończą się te kłopoty o po

darunki śpiewem pasterzy, kiedy już w szopie

stanęli :

Witaj Panie i Hetmanie, nasz dar nad dary,

Oto od nas wszy stkich przyjmij serca ofiary,

Czołem bijem przy daninie Tobie paniczu,

Pieluszkami skrępow *iy nieba dziedzicu,

Niech Ci będzie wieczna chwała od kompanii

Całej naszej, Józefow i, także Maryi.

I teraz pasterze i dary i rozmowy i narady i

rubaszne żarty i nawet kułaki sypać się będą jak

z rogu obfitości i powtarzać wwielkiemmnóstwie

kolęd. Życie wdarło się w nią całym pędem i

buja swobodnie w całej swojej powszedniości,

która jednak, ozłocona Betleemską nadzwyczajną

jasnością, nie tylko prozaiczną nie jest, ale właśnie

w przeciwieństwie nabiera prawdziwego poety

cznego uroku: z wyjątkiem naturalnie kolęd zbyt

rubasznych lub zbyt nieudolnie napisanych.

St. Tarnowski.

(Ciąg dalszy nastąpi).

w/f r-B.! Wychodzi codziennie. w y jąw s z y niedziele i dni świąteczne.

Oddzielne Nra Czasu, o ile zapas starczy, w Krakowie p o 10 c., we Lwowie lub z przesyłką pocztową 12 c.

Prenumerata wynosi:

’""-r »*. «, ,,n.-,,,,.

na cały rok \ na kwartał na 1 miesiąc

| -tą w państwie A u s t r y a ęk i e m .......................................................

24zlr.

6 złr.

2 złr.50 c,

oL.

_,ł

N i e m l e c k i e m .........................................................

28złr.

7 złr.

3 złr.

do VVłocb, l rancyi, Anglii, B elgii, Szwajcaryi, Turcyi i

państw należą cych do związk u po cztowego . . .

32 złr.

8złr. ;3złr.

Jiieratę przyjmuje się tylko od *go do ostatniego dnia w miesiącu, — Listy

j.3

T’! 1 P]’z ek ozy pieniężne ńa prenumeratę i ogło szenia (inseraty) uprasza się nadsyłać fra nc o

Cip 3 nistracyi Czasu w Krakowie. —

Listy reklamacyjne nieopieczefowane nie podlegają opłacie

-jrj

pocztowej.

Listów niefrankowanych nie przyjmuje się.

Hękoplsmńw nadsyłanych ńio zwraca się.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction