Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 660 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ncr

Kraków, Niedziela 2*2 Stycznia 1899.

Rocznik

Prennmeratę priyjmiją:

Administracya Czasu w K,rakowie i urzędy pocztowe. n ieJ a c o» ą prenum eratę księgarnia

S. A. Krzyżanowskiego , handel Stanisława K a rlińskiego w S ukie nnicach , handel Kretschmera,

biuro dzienników Hopcasa i Salomonowej, głów na trafika.

Ogłoszeni» przyjmuje się za opła

od miejsca wiersza drobnym drukiem za pierwszy raz 20 hal,, za każdy nasteony po 10 hal., ukłs

tabelarycz ny, oytrowy, skompliko wany pierwszy raz po 40 hal., na stępny po 10 hal. -

Madenłane (na

3 stronie) od miejsca wiersza drukiem drobnym po 60 hal. za k aż ay raz. -

Ogłoszeni» 1 prenu

m e r atę przyjmuj§: w e L w o w ie biura dzienników L. Plohna, A. Olszewskiego, centr. biuro ogłoszeń

ul. Kopernika i. li; w Paryżu wyłącznie p. Adam rue de Varenne 38, (prenumeratę p. W . Raczkowski

Courbevoi pod Paryżem rue du Chemin de fer 44); w W ied n ia Haasenstein A Vogler (także

w Hamburgu, Fra nkfurcie n. M,, Berlinie, Lipsku, Bazylei i Wrooławiu), A. Oppelik, R. Mosse (także

w Berlinie, Hamburgu, Monachium i Norymberdze), H. Schalek, M. Dukes, J. Danneberg, H. Fried

(tylko prenumeratę H. Goldschmid 4 Comp.); w P rankfurcie n. W. G . L. Daube A Comp.

Za każd§ zmianę adresu dopłaca się 40 hal. *’W

Kraków 21 stycznia.

Koło polskie odbywa w tej chwili czę

ste posiedzenia, poświęcone obradom nad

położeniem politycznem. Nic słuszniejszego,

jak że w chwili ponownego wybuchu ob

strukcyi, w przeddzień ewentualnie pono

wnego odroczenia Izby, Koło odczuwa po

trzebę zastanowienia się nad swoim stosun

kiem do rządu i spojrzenia niejako w oczy

owemu paragrafowi czternastemu, którego

groźba wisi nad ciężko chorym parlamen

tem. Nic naturalniejszego także, jak że ob

rady Koła uznano za ściśle poufne, gdyż

tylko tym sposobem, mimo nieuniknionego

i pożytecznego starcia się dwóch opinij

w K ole, ostateczne stanowisko naszej re

prezentacyi w sprawie tej w agi, jak obe

cna, może na zewnątrz zawsze zachować

siłę i powagę solidarności.

Byłoby też szkodzeniem tej solidarności

w ywlekać dziś na widok publiczny owe

dwie opinie, czyli opinię z jednej, instynkta

z drugiej strony i przeprowadzać walkę ze

szkodliwymi i niesympatycznymi instynkta

mi. Ci jednak, którzy w tym wypadku po

pierają większość Koła w jego zasadniczem,

programowem trwaniu przy związku pra

wicy, mają co najmniej prawo żądać tej

samej wstrzemięźliwości po stronie przeci

wnej. Mają prawo zaprotestować przeciw

puszczaniu w kurs fałszywych biuletynów

z poufnych posiedzeń Koła, przeciw wy

twarzaniu zupełnie błędnych opinij o jakiejś

,,pacyfikacyjnej" gorączce Koła polskiego,

opinij i biuletynów, zdolnych w wysokim

stopniu zaniepokoić kraj, a napełnić nową

otuchą tak bardzo dziś przycichłych i przy

bitych przeciwników polityki Koła pol

skiego.

Fabrykanci owych biuletynów operują

tutaj, jak za w s ze, podstępnie i obłudnie;

przeciwników mętnych pomysłów ,,pacyfi*

kacyjuych", tych wszystkich, którzy wraz

z nimi nie chcą drżeć na wspomnienie

,,czapki z bączkiem",

mianują poprostu

przeciwnikami rządów konstytucyjnych i

parlamentarnych, zwolennikami absolutyzmu

lub zamachów stanu itp. Jestto najzupeł

niejszy fałsz. Wiemy doskonale, że Polacy

nie mogą akceptować w Austryi ani abso

lutyzmu, ani nawet rządów paragrafu 14,

jako systemu; żądanie zamachu stanu, jako

,,postulat" z dołu, jest śmiesznością, jeśli

nie jest odczute jako konieczność z góry,

a zamach stanu jest zawsze eksperymen

tem niebezpiecznym, choćby się okazał nie

zbędnym. A le przeciwni jesteśmy stanowczo

przedłużaniu parlamentarnej s e sy i, która

jest bezpłodna i niebezpieczna i w fakcie

wypłacania dyet posłom nie widzimy po

stulatu narodowego.

Nie jesteś my wcale przeciwnikami kom

promisu między Czechami a Niemcami, ale

potępiamy kapitulacyę rządu i większości

przed buntem mniejszości. U ważamy też, że

najwolniejszą przeszkodą w osiągnięciu kom

promisu jest właśnie egzystencya" tego o

gniska buntu i gangreny, jakiem w tej

chwili jest parlament austryacki.

Eskamotaż, jakiegtr dopuszczają się ,,pa

cyfikacyjniwpolitycy, osobiście podobno nie

czujący bynajmniej wstrętu do ,, czapki

z bączkiem", eskamotaż, którego sobie po

zwalają z opinią przeciwnika, rozciąga się

jednak u nich także do opinii w’łasnej!

Jak to już bowiem wynika z wywodów po

przednich, nie jest prawdą, jakoby ich do

maganie się dalszego wleczenia konającej

Izby miało na celu istotną pacyfikacyę

w Czechach. Nie wierzą sami, iżby kapi

tulacya przed obstrukcyą była możliwą i

żeby bez tej kapitulacyi obecna Izba mogła

sprow’adzić zgodę. Nie o pacyfikacyę też

idzie, tylko o rozbicie większości, o wywo

łanie nowych komplikacyj, a w następstwie

nowych kombinacyj w parlamencie. Polity

ka to potępiona z góry w kraju, w isto

cie swej bezmyślna i znowu do żadnej ,,pa

cyfikacy i" nie prowadząca.

Dla jej poparcia trzeba nastraszyć kraj

wiecznymi rządami paragrafu 14, o których

nikt nie m yśli, trzeba też wpoić w kraj

przekonanie, że obecny gabinet paragrafu

tego będzie używ’ał na szkodę interesów

kraju. W tym znowu celu trzeba wmówić

w kraj , że w gabinecie źle jest reprezen

towany, że nie posiada w nim należytych

gwarancyj co do administracyjnego kierun

ku rządu.

W ogromnej swej większości Koło pol

skie na tem stanowisku nie stanie. Gabinet

hr. Thuna niczem nie okazał, że chce lub

może rządzić przeciw krajowi. W pierwszo

rzędnej sprawie narodowej udzielił Pola

kom poparcia gorącego i prawie demon

stracyjnego. O tem Koło wie i do gabinetu

ma najzupełniejsze zaufanie. D latego obra

dy Koła zakończą się, jesteśmy pewni, od

parciem coraz śmielszych znów zapędów

*pacyfikacyjno-koalicyjnych." Zapędy te nie

zdołają narazić Koła na tę straszną kom

promitacyę polityczną, jaką byłoby upiera

nie się przy dalszem trwaniu skandalicznych,

gorszących i zgorszenie polityczne szerzą

cych posiedzeń Izby. Sanacya parlamentu -

i owszem, ale bezczynne przypatrywanie się

jego konaniu, to byłby program niegodny

ciała politycznego tej tradycyi i wytrawności,

jaką jest Koło polskie. Z całym spokojem

oczekujemy ostatecznych uchwał Kola!

,,Brać go na kreski," było to »jednem z upodo

bań obyczajów sejmikowych, czy chodziło o wy

bór marszałka, czy inną godność wybieralną. Po

dobnie i teraz zawczasu ,,biorą na kreski" do

mniemanych kandydatów na godność prezesa To

warzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń.

Jeszcze daleko do walnego zebrania delegatów

pierwszego zebrania po przeprowadzonej reformie

w organizacyi T owarzystwa, a już pojawiają się

w dziennikach listy i odezwy w wojowniczym du

chu — na pierwszem zaś miejscu różnych postu

latów, walka o wybór prezesa.

W Krakowie o niej nic dotąd nie słyszeliśmy.

W Czortkowie za to — jak się dowiadujemy z li

stu p. Adolfa Cieńskiego — uchwalono cały sze

reg instrukcyj czyli landów na tę wyprawę kra

kowską, a na pierwszem miejscu zmiana prezesa.

I w przemyskiem sprawą wyboru prezesa mu

szą się żywo zajmować, skoro p. Paszkudzki o

głasza w Gazecie Narodowej trzy nazwiska kan

dydatów, omawia ich przymioty i wady nietylko

polityczne, ale i towarzyskie i w ten sposób sta

wia na cenznrowanem osoby, które prawdopodo

bnie nie zamierzają dobijać się o kreskę p. Pasz

kudzkiego przy wyborze na pre*esa.

P. Paszkudzki w swym liście wskrzesił ,,Stań

czyków,a o których tak dawno nie czytaliśmy nic

w dziennikach — i bardzo pochlebną daje defini

cyę ich przeszłości, aby przypiąć łatkę mniema

nym ich epigonom.

,,Dawniej nazwa stańczykostwa — pisze on —

identyfikowała się z pojęciem wysokiego patryo

tyzmu, rutyny politycznej i rozumu stanu" —

bardzo piękne testimonium, zwłaszcza gdy się

przypomni wszystko, co wymyślano w swoim cza

sie na dawnych Stańczyków. Lecz ile pochwały

dla ,,dawnych Stańczyków," tyle znów nagany

dla ich mniemanych następców.

Gdyby p. Paszkudzki był uczestniczył w osta*

tniem zebraniu członków Towarzystwa ogniowego,

gdy przeprowadzano nową reformę jego organi

zacyi, nie byłby mógł mówić o ,bezwzględności

i lekceważeniu innych stronnictw," bo rzecz miała

się odwrotnie: wobec bezwzględności i gwałtowno

ści przeciwników okazano tu wielką wyrozumia

łość i pojednawczość. Zarzut zaś ,,systemu pro

tekcyjnego i karyerowiczostwa" poprostu jest śmie

sznym, gdy mowa o ewentualnym wyborze pre

zesa T owarzystwa ogniowego. Kto przyjmie ten

ciężar i tę odpowiedzialność, ten pewnie nie bę

dzie w tem szukał karyery i nie będzie potrze

bował systemu protekcyi.

Dobrze byłoby, abyśmy zajmowali się więcej

stroną rzeczową, a mniej kwestyą osób i abyśmy

zaniechali tego ,,brania na kreski."

Korespondencya ,,Czasu"

W iedeń 21 stycznia.

(Telefonem).

Komitet wykonawczy prawicy odbył wczoraj

czterogodzinne posiedzenie, , którego wydany zo

stał następujący komunikat 1 Prezydent gabinetu

hr. Thun pojawił się, na zaproszenie prezesa ko

mitetu p. Jaworskiego, na posiedzeniu i wypowie

dział szczegółowe expose o obecnem położeniu

parlamentarnem. W związku z tem exposS wy

wiązała się dłuższa dyskusya, w trakcie której

dali wszyscy mówcy wyraz ubolewania z powodu,

że przez obstrukcyę parlament, z wielką szkodą

dla ludności, skazanym jes t na bezczynność.

Dzienniki wiedeńskie ogłaszają dziś treść roz

porządzenia, wydanego przez prezydyum wyższe

go sądu krajowego w Bernie do sądowych i kan

celaryjnych urzędników na Szląsku w sprawie

uwzględniania języka polskiego i czeskiego.

Komisya ugodowa odbyła wczoraj dłuższe po

siedzenie, poświęcone statystyce towarowej, po

czem odroczyła się do poniedziałku.

Dr Kronawetter zwołał na wtorek posiedzenie

interparlamentarnej konferencyi dla sądów roz

jemczych celem omówienia, w jaki sposób uży

czyćby można moralnego poparcia akcyi carskiej

w sprawie rozbrojenia.

W Radzie miejskiej wiedeńskiej toczyła się

wczoraj znowu dyskusya polityczna, wywołana

przez narodowców. Radny Weisswasser zwrócił

się do burmistrza Dra Luegera z wyrzutem, że

tenże nie dał ścisłej odpowiedzi na wniesioną

przed kilku dniami interpelacyę, skierowaną prze

ciwko napływowi czeskich robotników do Wie

dnia, przyczem oświadczył, że jak długo takiej

odpowiedzi nie otrzyma, powtarzać będzie tę in

terpelacyę na każdem posiedzeniu. Dr Lueger od

powiedział, że magistrat w sprawie tej wypraco

wał sprawozdanie, które przedłoży wydziałowi

Rady. Burmistrz, po przestudyowaniu sprawozda

nia, doszedł do przekonania, że wniosek Weiss

wassera przekracza kompetencyę Rady miejskiej.

Odpowiedź tę przyjęła Rada bardzo zimno. Na

stępnie radny Gruber przedłożył wniosek, aby

w przyszłości jedynie i wyłącznie Niemcy naby

wać mogli prawo mieszczaństwa w Wiedniu i aby

w tekście przysięgi mieszczańskiej znajdywał się

ustęp, że petent obowiązuje się raz na zawsze

do uszanowania niemieckiego charakteru miasta

Wiednia. Wniosek ten odesłano do wydziału Rady.

Bruksela 18 stycznia.

(N.) . Trudno mi podawać czytelnikom Czasu

szczegóły naszego życia parlamentarnego i drobne

wypadki naszej polityki bieżącej, któremi prze

pełnione są nasze dzienniki; na odległość nie

mogą one stanowić żadnego interesu. Zresztą

choć nasza Izba miewa wcale burzliwe chwile,

nie dożyliśmy jeszcze takich scen, które Radę

państwa wiedeńską otoczyły sławą. Wprawdzie

nasi posłowie socyalistyczni rzucają czasem naj

brutalniejsze obelgi na członków prawicy kato

lickiej i rządu, wskutek czego zgromadzenie pra

wodawcze staje się podobnem w owych chwilach

do podrzędnej garkuchni lub mityngu ludowego,

lecz nie widziano u nas jeszcze rzucania w par

lamencie rozmaitymi przedmiotami, okładanie się

pięściami jest jeszcze u nas rzeczą nieznaną; co

najwyżej, tu i owdzie socyalista, przewyższający

towarzyszy grubiaństwem, obsypał wychodzącego

posła groźbami, których spełnić nie mógł.

Z drogiej strony w małym kraju naszym, tak

gęsto zamieszkanym i wysoko przemysłowym,

gdzie znaczna część ludności żyje życiem poli

tycznem bardziej intenzywnem, niż gdzieindziej,

dzieje się wiele rzeczy, mogących zainteresować

katolickich cudzoziemców; rzeczy te stanowić

mogą dla nich czasem pouczający przykład. Te

mi rzeczami — a nie brak ich wcale — mam

zamiar zająć się kolejno; dadzą one poznać mój

kraj ze swemi dobremi i złemi stronami, ze swe

mi walkami zaciętemi, a dadzą poznać lepiej,

niżby to uczyniło choćby jak najdokładniejsze

wyliczanie wypadków polityki bieżąeej, rozumia

nej najczęściej fałszywie przez tych, którzy nie są

naocznymi widzami i teatru i aktorów.

Gdybym miał szczęście módz czytać w waszym

języku, jak mówią, tak bogatym i mimo pozorów

podobno tak dźwięcznym, znalazłbym zapewne

bardzo często wyraz ,,katolicki kraj", użyty dla

określenia Belgii. To samo określenie napotykam

w dziennikach wielu innych krajów i nie jest ono

pozbawione słuszności. Przedewszystkiem mamy

rząd szczerze katolicki, w osobach jego człon

ków, w ich dążnościach i w całości ich polityki.

Nasze obie Izby posiadają większość katolicką

bardzo znaczną, bo wynoszącą przeszło dwie trze

cie. Nasze instytucye katolickie kwitną bez

przerwy, nasza gorliwość katolicka ujawnia się

i rozszerza w misyach, zwłaszcza w Kongo, In

dyach angielskich i Chinach. Oto jest nasz bi

lans, który mógłby się wydać nader zadowalnia

jącym nawet w innych, większych niż nasz

krajach.

Mimo to popełniłby błąd, ktoby przypuszczał,

że cieszymy się położeniem spokojnem, że mo

żemy oprzeć się na przeszłości i liczyć na przy

szłość. Wszystkie zwycięztwa uzyskane zawdzię

czamy walce, stoczonej z wielkim wysiłkiem,

a nasi przeciwnicy m ają tylko jeden program:

odebrać nam korzyści tych zwycięztw i włożyć

na nas kajdany dawniejszego ucisku. Stary bel

gijski liberalizm jest poprostu i wyłącznie anty

klerykalizmem na usługach wolnomularstwa; co

do socyalizmu, bardzo już potężnego i nieustannie

się wzmagającego, to jednym z jego szczegółów

znamiennych jest bezbożność, dochodząca do ate

izmu.

Mniej więcej przed pięciu laty Izby nasze do

konały rewizyi konstytucyi, i przeprowadziły zmia

nę ordynacyi wyborczej. Należy przyznać, że nasz

dawniejszy system wyborczy, oparty na cenzurze

stał się instytucyą przestarzałą, pełną ekskluzy*

wności i rzeczywistych niesprawiedliwości, że było

zatem rozumnem i słusznem ustanowić nowy sy

stem. Ale bardzo nierozsądnie ustanowiono na

tychmiast powszechne głosowanie, i to w kraju,

w którym ludność robotnicza jest skupioną w gru

py liczące po setki tysięcy w centrach przemy

słowych. Ludność ta, częściowo mało oświecona,

zawsze niezadowolona ze swego losu, niestety nie

zawsze bez r acyi, jest narzędziem nader podat

nem dla agitatorów rewolucyjnych, którzy też

skwapliwie posługują się niem. Usiłowania pe

wnej liczby oświeconych katolików nie zdołały

powstrzymać ówczesnego rządu od tego doniosłe

go kroku, którego skutki są teraz widoczne.

Usiłowania te doprowadziły przy naj maiej do te

go ważnego rezultatu, że niebezpieczeństwo tkwią

ce w nowym systemie prawa wyborczego zostały

częściowo usunięte, a w każdym razie znacznie

zmniejszone przez bardzo ważne zarządzenie, us ta

nawiające nader doniosłą instytucyę ,,wielokrot

nych głosów". Instytucyą ta jest naszą właściwo

ścią, a niejeden kraj o tendencyach konserwaty

wnych winienby ją wprowadzić u siebie. Na mo

cy niej, pewna ilość wyborców otrzymuje dwa lub

trzy głosy zamiast jednego, jeśli który z tych

wyborców jest ojcem rodziny, właścicielem nieru

chomości, albo jeśli posiada dyplom naukowy,

zresztą niezbyt wysoki.

—

Prawo to uznaje jako

summum trzy głosy dla jednego wyborcy. Wy

borca, który ukończył z dyplomem dojrzałości

szkołę średnią, otrzymaje te trzy głosy, a więc

szkoła średnia daje te prawa polityczne, które

dać mogą dopiero w połączeniu tytuły ojcowstwa,

posiadania własności i kwalifikacyi naukowej.

System ten funkcyonował jako tako przez kil

ka lat; dawni liberaliści, ostatecznie zwyciężeni,

i socyaliści wkrótce spostrzegli jed n ak , że przy

tych stosunkach nie dojdą do panowania nad k ra

jem. Ale niebezpieczeństwo z ich strony nie by

łoby zbyt grożnem, gdyby nie byli znaleźli po

parcia u pewnej liczby katolików, którzy zaczęli

nn dopomagać w kampanii na rzecz bezpośred

niego powszechnego głosowania, uaturalnie przy

zniesieniu głosowania wielokrotnego, uważanego

przez katolików starej szkoły, którzy stworzyli

obecny system wyborczy i jedynie są zdolni utrzy

mać go, za ostatnią podporę porządku społecznego

i wolności religijnej.

Niestety stało się inaczej. Mamy tu stronnictwo

,,demokratyczno-chrześciańskie", które stawiało rzą

dowi znaczne trudności i złamało piękną jedność,

stanowiącą dawniej naszą chlubę. Stronnictwo to

stawia swoich osobnych kandydatów i utworzyć

chce osobny klub w Izbach. Chce ono wprawdzie

wchodzić w kompromis z katolikami dawniejszy

mi , których nazywa pogardliwie ,,konserwatysta

mi , u ale na całkiem specyalnych warunkach;

w przeciwnym razie zapowiada zażartą walkę,

w razie potrzeby nawet ręka w rękę z socyali

PORCELANKA.

NOWELA

Elizy Orzeszkowej.

W pokoju, z estetyczną prostotą urządzonym,

zmrok zaczynał gasić barwy i zacierać linie sprzę

tów i obrazów, jednak wyraźnie jeszcze widać

było na stole k wiat biały, który, pośród kilku

książek i gracików wznosił się na wysokiej ło

dydze z podścieliska drobnych jaskrawych kwia

tów. Tkanina płatków jego, bielą połyskująca i

tęgością, w której czuć było kruchość, przypomi

nała porcelanę. Biały jak porcelana, na łodydze

wysokiej, wydawał się tryumfującym i nieskazi

telnym, ale zarazem samotnym, więc smutnym.

Na imię mu było: Porcelanka. T e zaś stokrocie,

które u dołu owijały go różowym wieńcem, miały

pozór daleko zdrowszy i weselszy. Rumiane, przy

sadziste, wzrostem sobie równe, poufale jedna do

drugiej przytulone, mogły swobodnie szeptać do

siebie, śmiać się, co która wolała, lecz zawsze

czas spędzać w kompanii licznej, wesoło, zdrowo

i z łatwością.

Na sprzęcie, w pobliżu stołu umieszczonym, sie

działa kobieta i z tw arzą młodą, ale znużoną,

pięknemi, lecz przygasłemi oczyma, wpatrywała

się w ruch szczególny, który od kilku minut wy

konywały płatki białego kwiatu.

Był to ruch zaciekawiający, bo zdawał się po

chodzić nie z zewnątrz, lecz z wewnątrz rośliny,

z jakiejś własnej woli jej, czy niemocy, smutku,

czy znękania, słowem z jej własnej, zwykle uta

jonej duszy!

Odkąd lekka zrazu szarość zmroku poczęła

mącić światło dzienne, płatki kwiatu, jakby nie

widzialnymi palcami podnoszone, bardzo zwolna,

zaledwie dostrzegalnie, zaczęły podnosić się, przy

bliżać ku sobie, zasłaniać sobą pęk żółtych py

ników, aż zetknąwszy się brzegami, utworzy y

z korony szeroko przedtem otwartej, pąk ściśle

zamknięty. W tem zwolna dokonywanem poru

szeniu objawiać się zdawała chęć zamknięcia

wzroku na świat, niemożność czuwania w ciem

ności.

Gdy kędyś na niebie słońce znikało, a w tym

pokoju przygasło światło dzienne, dusza kwiatu

posmutniała i biała twarz jego ukryła się przed

nocą w sen, czy skupione dumanie.

Kobieta, ciekawie przypatrująca się temu uśpie

niu, czy zamyślonemu skupieniu się rośliny smu

tnie szepnęła:

—

Bez słońca żyć nie może!

Do pokoju wszedł służący z zapaloną lampą,

którą postawił na stole, oznajmiając zarazem

gościa.

—

P an Bronisław Granicz.

W alentyna Kalińska podniosła się z fotelu.

—

Prosić!

W głosie jej dźwięczała radość.

Była wysoką i zanadto szczupłą, ale przez to

właśnie bardzo delikatną. Od ciemnej sukni odbi

jała twarz biała, z koralowemi ustami i okrywa

jącą głowę chmurą czarnych włosów. Podniosła

się z fotelu z chrzęstem jedwabnej sukni. Ruchem

pomimowolnym i z ręką o poręcz sprzętu opartą,

z kibicią nieco ku drzwiom wygiętą, miała po

stawę wyrażającą poryw, który rzuca naprzód i

nieśmiałość, która do miejsca przykuwa. W ystą

piły w tej postawie dwa sprzeczne rysy tej na

tury: porywczość i wstydliwość.

Czekała.

Po krótkiej chwili drzwi otworzyły się; męż

czyzna niewysoki, niezbyt młody ani piękny, wy

twornie ubrany, szybko przeszedł pokój i ręka jej

uczuła uściśnienie dłoni męskiej, krótkie, silne,

sprawiające wrażenie iskier, które wytryskują ze

zbiornika wewnętrznego ciepła.

Uściśnienia rąk bywają różne: oschłe, ślizkie,

pospolite, przyzwoite, natrętne, brutalne; w tem

drgało jakby echo, idące od silnego uderzenia

serca.

Nie był pięknym, ani już bardzo młodym, lecz

ry sy, uśmiech, obejście się, dźwięk głosu jego, u

derzały kipiącem życiem. Było to życie myśli

i uczucia, głównie jednak uczucia.

Nie dziw. Trochę poeta i trochę publicysta,

mało produkujący, lecz utalentowany, gdyż z wier

szy jego, zarówno jak z prozy, w twarze czytel

ników uderzał blask światła i podmuch ciepła,

szczególniej podmuch ciepła. W ydawał się rozu

mnym i uczuciowym, nadewszystko uczuciowym.

—

Pani dziś sama jedna?

—

Często bywam sama jedna...

—

A pan Julian?

—

Mąż mój znajduje się na jednem z pięciu

set posiedzeń.

—

Które zapełniają mu 365 dni roku. Interesy

jego....

—

Ambicya....

—

Namiętna walka z konkurentami.

—

Ogromna energia, potrzebująca ujścia.

—

I znajdująca je w tańcu dokoła Cielca Zło

tego. Niech panią nie obraża szczerość moja, bo

ona pomimo mojej woli wybucha z żalu....

—

Z żalu nad czem?

—

Nad panią!

Jak w uściśnieniu ręki, tak i w głosie jego

drgały echa uderzeń serca, a rozumne oczy z sza

rą źrenicą ogarniały ją spojrzeniem tak pełnem

s ympatyi, że uczuła w sobie jakby tajanie cze

goś, co było skrzepło, i rozkwit czegoś, co przy

gasło.

Odwróciła wzrok ku lampie i zatrzymawszy go

na wzbijającej się ku samemu jej ognisku Porce

lance, pomyślała:

—

Co to ? Zaczyna rozwijać płatki ?

Kwiat istotnie zaczynał rozwijać płatki. Jakby

rozgrzewało go coś, co było ostygło, i oświecało

go coś, co zgasło. Ale był to zaledwie początek

odbywającego się w roślinie aktu tajemniczego,

a wzrok Walentyny, prześlizgnąwszy się tylko po

niej, wrócił do szarych oczu Granicza, patrzących

na nią prawie z pokorą.

—

Proszę, niech mi pani przebaczy szczerość

moją, ale ja dziś....

J a dziś, pisząc do pana z prośbą o przyby

cie, myślałam: będę szczerą. M yślałam: choć raz

w życiu będę zupełnie szczerą! I wie pan? Od

myśli tej uderzał we mnie blask radości!

—

Dlaczego: radości?

—

Zaraz powiem. T ylko lekkie wietrzyki cią

gle szepcą liściom o tem, co staje się na świecie;

tylkie lekkie dusze często opowiadają ludziom o

tem, co dzieje się w ich głębi. Inne milczą. Przez

dumę, która nie znosi litości, przez sumienie, które

nikogo nie chce oczernić sk arg ą, przez rozsądek,

który spostrzega, j ak zwierzeniom ust jednym od

powiada na innych poziewanie, milczą.

—

Brawo, brawo!

Był to oklask nietylko dłoni i głosu, ale całej

istoty jego, zapatrzonej, zasłuchanej, zachwyconej,

a ona przez to ośmielona i rozgrzana, dokoń

czyła.

—

Należę do milczących. Nie zwierzam się i

nie usprawiedliwiam nigdy. To rozsądnie, ale cięż

ko. Człowiek, niosący brzemię, wie dobrze, że

nieść je musi, więc niesie, jednak doświadcza

ciągle chęci podzielenia się z kimś brzemieniem.

Z kim? najlepiej z przyjacielem!

Zaśmiała się.

—

Taką jest przyjaźń: zawiera w sobie brzyd

ką chęć dzielenia się brzemionami!

—

Które mogą być wielkiem szczęściem, gdy

pochodzą od rąk kochanych.

—

Ktoś mądry powiedział, że szczerość jest

sercem przyjaźni, które gdy nie uderza, przyjaźń

nie żyje. Pragnę pomiędzy sobą i panem stwo

rzyć to serce, aby żyła przyjaźń.

—

Niech żyje! — zawołał.

Rękę jej do ust przycisnął, a potem mówił:

—

Od pierwszego na panią wejrzenia i kilku

rozmów, któreśmy z sobą w spotkaniach naszych

stoczyli, uczułem, że łączy nas ta nić tajemnicza,

która nazywa się pokrewieństwem dusz. Niechaj

szydercy śmieją się do woli z tych przeczuć, które

zwiastują radość najwyższą w życiu: spotkanie się

z duchem pokrewnym. One są i nawiedzają tych,

których w zupełności nie podbiła materya i któ

rych najobficiej bijące z niej źródła, spragniony

mi jeszcze pozostawiają.

—

Tak! — szepnęła.

On, pochylając się ku niej i w twarzy jej wzrok

zatapiając, mówił dalej:

—

Radość ta jest najczystszą. Niema w niej

nintere8ów," nambicyi," ,,walki z konkurentami"

i ani cienia Złotego Cielca. Poić istotę kochaną

wszystką słodyczą uczuć, które w nas wlała na

tu ra, być dla niej nasyceniem, obroną, ciepłem,

dobrą radą i wzajem te dobra niewymowne od

niej otrzymywać, nie znaczyż to wyłowić perłę

najcudniejszą z gorzkich nurtów życia, posiadać

klejnot najdrogocenniejszy w oprawie kryształo

wej ? Czyż jestem tak niezmiernie szczęśliwy, że

mi pani tę perłę i ten klejnot ofiarowywać raczy ?

—

Tak, i wzajem o nie dla siebie proszę. Od

pierwszego już spotkania z panem zamarzyłam,

że... może... może... nakoniec będę miała przy

jaciela !

—

Jakto? Nikt dotąd?

—

O! wielu nazwę tę nadawało sobie i wiele

razy w prawdziwość jej wierzyłam — przez

chwilę. Mowa ludzka zawiera w sobie mnóstwo

samozwańców. Imię przyjaźni i przywiązania o

trzymuje w niej często — pajęczyna. Wiatr po

wieje, fala przepłynie, skrzydło muszki potrąci,

pajęczyna jest zerwana i skazańcem jest ten, kto

na niej zawiesił swe serce. Jeżeli spadając, nie

tłucze się ono na szczątki, to tylko wówczas, gdy

jest ze szkła, zahartowanego w ogniu jakiejś na

dziei nieśmiertelnej.

On, wzrokiem zawieszony na jej pięknych u

stach, rzekł zcicha:

—

Więc i tak piękne dusze życie zaprawia

ironią!

—

Ironię zwycięża we mnie zawsze jak aś na

dzieja nieśmiertelna. Już myślałam, że umarła,

lecz był to tylko letarg, z którego ją pan obudził.

—

Po takim cudzie żadnego już nie pragnę. Być

przyjacielem pani...

(Ciąg dalszy nastąpi).

°’°"n6"-"

w.w

,,cm"

,a,,,.

to?ia ,a.,,°j.° f PU,if«" .KS?,;TI?aS^i..

Prenumerata wynosi:

W m i ejs c u.........................................................

na °a^/ rok na kwartał Ina 1miesiąc

Pocztą w p aństwie austryaćkiem . . . * .........................*

1« u?r’

i? ,kor

j* kor. 60 hal.

niemfeekiem . . . . !

’

g tor’

i!t°"

f,kor-Z.u ,

. a. . oo Włoch, Francyi, Anglii, Belgii, Szwajcaryi, Turl

14 k°r’

5k°r’60 hak

c /i i innych państw, należących do związku pocztowego

64 kor.

16 kor.

6kor. -

*JĄzźg?Agz

p,ca,w,j.-UMu,m ,fra^anyb. ,i,

1 of 6 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu