Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 418 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

209,

Czwartek.

Ret! 1854.

_»« okowie

’’s

» i wyjąwszy Poniedziałki i dui ustępujące po

O)J;

lwiętach.

Cena:

WkrakOwik miesięczna 1 zh. 3 Okr. — kwartalna 4 zlr.

WK8AJD kwartalna razem z prze,syłką pocztową 5 złr. m . k.

ć Przkdpl«i,

prjyjniuje się w księgarni Jó zefa Czecha przy Głównym !tynku N. 453,

Pieniądze przesyłają się franco pocztą wprost do bióra EXPEDYCYI CZASU

wyraziwszy na kopercie *preuumeraeyjne pieniądzów.

I’r*yJmn.JąsI(

ogł oszenia, rozprawy, ODBzw.Y wszelkiego rodzaju.

doniesienia literackie, księgarskie, handlowe, przemysłowe, rolnicze itp.

uw iad omienia Łyętące się sprzedaży, kupna, dzierżaw itp.

^ * opłatą

od wiersza petytowego za jednorazowe umieszczenio po 4 kr. następne po

2 kr.

—

z dopłatą po 10 krajcarów za każdą publikacyą na stępel rządowy.

Listy

’.nrk"^

ni^ranJcotcanenieprzyjmują się, wyjąwszy od stałych juhznanvch k^cipondentów.

1Numer pojedynczy kosztuje

ßkrafcöw 13 Września.

Czytelnicy w ybaczyć nam raczę. przerwę

Jośc diugę w publikacyi artykułów o brze

gach morza Czarnego przez p. Saint Ange.

Sprawy zagraniczne i krajowe niecierpiące

/,włoki były tego przyczymj. R zeczony re

daktor l)ebałów n apisał ich dotąd pięć:

pierwszy podaliśmy w n. 166 pisma nasze

go; drugi w n. 176; pi^ty opisujący Seb a

stopol i półwysep Krymu zamieściliśmy z po

woda zapowiedzianej w ówcfcas w ypraw y flot

sprzymierzonych w n. 18 3 i 184; pozostają

więc jeszcze dwa artykuły. Trzeci przeto

y, rzędu, brzmi jak następuje:

IBS.

Ogólny widok mor%a Czarnego. — ’/,danie u

ezohyc/t o dawnej jego formie— O bur%ach i o

miejscach schronienia na mor%u Czarnem. —

Mc//t zpieczcńsl wo w jakiem Cesarz Wikt,daj

znajdował się na tem morzu w r. 1828 i nie

szczęścia ciała dyplomatycznego ambarkowa,*

nego w orszaku cesarskim. — W a ł Cesar%a A

aaptazego.— Forteca Sizipoli i przystań w Hur

()(is.—Opis Warny.- Oblężenie tej fortecy w r

1828. — Przystań w Malczyku—Zjawiska me

teorologiczne na Euxynie. — Miejsce gdzie żył

nu wygnaniu Owidiusz. —

liład Rosyan z po

wodu Owidiopola, — Mangalia, Kustendżie,

Ujścia l)una ju — Projekt do kolei żelaznej. —

Austrya w Księstwach.

KöiiSUmyuii})d( zatrzymał nas długo z pov.

du wielkiego swego znaczenia wojennego, han

dlowego i j) litycznego. Kiemogl:śmy minrć lej

dawnej stolicy’-, bez zwrócenia uwagi na spo

soby jakie po iada ku odparciu rosyjskiej chęci

«dotyczy, i bez nalegania jakeśmy to uczynili

c?i niedostateczność starych jej średniowiecznych

mu: ó /, jako też na konieczność osłonie nia mia

sta i portu pasem f r(yfikacyj nowoczesnych.

J*rtüftitr*"y -jea ze z8T ż e nie:" ej j e s t ***hórtiKj

;.by zapewnić obronę morską tej stolicy udosko

nalając niedostateczne fortyfikacye IłeleSpoetn

i Bosforu, i dodając fortyfikacye zeę.nęlrznc

«celu przeszkodzenia, aby zaniki lub baterye

nic mogły być napadnięte z tyłu frzez wojsko

lyiovre, któreby floty przywiozły.

J :dsiemy teraz w górę Bosforem, aby wpły

ląć na morze Czarne; patrzymy z uwielbieniem

na l)i»egi tego pięknego kanału, który prze

dziela Euro? ę od Azyi a raczej łączyćby po

wiiien; ;s brzegi tej wspanitiłej rzeki przybra

iej v, zielone psgórki, w prześliczne doliny roz

ciąg,jącc się nad brzegiem wody, gdzie szereg

pałaców, pięknych w si i clcg nck:cli domów ar

cbit! !.tury v sehodniej uwydatoiającćj się na tle

ii;Ij/(m, i tworzącej jeden z nsjpiękniejszycli

uido! ó w.

Widoki morza Czarnego bardziej są surowe,

ais zato mają więcej wielkości; nad brzegami

wznoszą się często góry pokryte ciemnemi lasy.

Grecy starożytni, Fryxus i Argonauci naprzy

kład, którzy pierwsi spróbowali żeglugi po teei

morzu, dali ma najprzód miano Pontos axenos

morza niegościnnego, przestraszeni tym wido

kićm, jako też mgłami, burzami i klimatem oko

lic.y tak różnej od wysp kwiecistych i szczęśli

c ych u?tioni Archipelagu i morza Egejskiego.

Pt?źniej Grecy nazwali to samo morze Pontos

Ei*xinos to jest morze gościnne, czy to przez

*Btyfrazę, czy t*ż dla zaklęcia burz przez na

swę dcbrój wróżby. Nskoniec Pontns Euxyiiski

f*iiwany był później przez Sław iau Bułgarskich

Czerno more, a przea Turków Kara Denis,

to jest morze Czarne w obu językach i ta na

zwa przyjętą została przez europejskich jeogra

fów i żeglarzy.

Morze Czarne jest (o obszerna nizina otpczo

la wzgórzami podługowatego kształtu, mająca

blisko 5Ź50 mil jeegrafiezuej dług ści, szerokość

saś nierówna zmienia się od 50 do 100 mil.

Niema przypływu i upływu; bardzo mało jest

A«iue K powodu wielkiej masy słodkiej wody

opływającej z gór otaczających, i z wielkich

z ?k które do ni» go wpadają. Uczeni »między

uticmi profesor Pall»s sądzą i po części słu

z ie, że w czasach b;rdzo tdległych leez to

ż,e js z y ch jednak ?.niż( li istnienie rodza-ju ludz

kiego, merze Aralsbie, Kaspijskie i PoutusEu

xyi»ski jedno tworzyły morze, zajmujące dzi

licjsze niziny z niczraicrzonemi stepami Kosyi

południowej na północ Kaukazu, i że wybu?h

woi anicźuy lub też wiekowe usiłowanie fali

otworzyło najprzód kanał Bosforu a potem cie

śninę Helcspontu. Ztąd to zapewne tradycya

gtotna a raczej jeszcze pciazgijska o dwóch

pot pach Ogigiesa i Deukal;ona, które chrouolo

g:a odnosi na 40U0 lal przed nami. Wtedy to

aaltny został mi dzy Azyą Mniejs/.ą i Grecyą

ów stały ląd, którego tylko wierzchołki pozo

slały: to Iłufunczy mnóstwo w ysp znajdujących

się na -morzu Śródziemeem, a których liczba po

*^iszyła-się jesaeae usiątrfeniem"KÓd, gdy pe

wna ich część w tych odległych epo!rach prze

płynęła do Oceanu przebiwszy sobie przejście

; rzez ci(śoinę Gibraltaru. Mniemać wolno na

kouicc, że tradycya Herkulesowych kolumn v. ska

zuje to trzecie geologiczne zjawisko, dokonane

w? czasie kiedy już istniały pierwsze ludności

Pelsżgów? w Grecy i.

Morza Czarne prżestało być strasznem dla

żeglarzy z p: stępem marynarki, od!ąd zwłaszcza

jak dokładnie jest znane, jak do niego uczę

szczają handlowe europejskie statki Każde mo

rze jest złe podczas burzy, ale burze nie są

częstsze tam jak gdzieindziej. Główną wjdą

morza Czarnego w oczach marynarzy, je st to,

że jest morzthi ciasnem , w którem podczas bu

rzy niema miejsca jak mówią, aby uciekać przed

wiatrem ; morzem gdzie się bardzo prędko z brze

giem spotkać można, a brzeg jest to właśnie

czego najwięcej się obawia okręKzłapany przez

burzę, zwłaszcza też w czasie wojny jeżeli

brz?g jest i?ieprzyj*cielski.

Podróż Cesarza Mikołaja posłuży nam za

przykła 1 burz na morzu Cearnem. O mało że

w niej nie zginął w r. 1828 w krótkiej bardzo

przeprawie z Warny do Ode ssy. Warna co do

piero kapitulowała po’długiem bardzo oblęże

n i; Cesarz ambarkowtł się 14go października

na o k rę cie li nio w y m Imperatrica Hoditelnica

(Cesarzowa Matka) w to« arzystwie swego

brata W. Księcia Michała i kilku jenerałów.

Komendantem na okręcie był marynarz Anglik

kspitan A. CjuiI.Hrabia Nesseirode jakoteż cała

jego kancelarya i legacya i legaeyc zagraniczne,

które wtedy towarzyszyły sztabowi głównemu,

w siadły na okręt Panteleimon. Wiatr na mo

rzu w iał silnie od północy.

Zaledwie opuściły przystań obydwa okręty,

napadła je burza okropna a później nieco oto

czyła taka mgła, żc jeden drugiego stracił

’i oczu. W ysokość fuli była przestraszająca-,

wiatr łam ał wierzchołki masetów i reje; wkrót

ce ciemność nocy powiększyła jeszcze zsmlę

szanic u burty cesarskiego okrętu, a nazajutrz

mgła jeszcze była grubszą. W nocy drugiego

dnia obawiano się wyrzucenia na brzegi turec

kie. Z rana trzeciego dnia okręt był całkiem

bez użaglowania; sądzono że niema innego ra

tunku dla Cesarza jak tylko schronić się do Bo

sforu i ostateczność ta została już poddaną dys

kussyi. Postanowiono jednak rezykować raczej

wszystko, nniAeli wystawić samodzferzcę Wszech

llosyi na to aby został j ńcem Sułtan:*. Nnkn

uiec zdołano po rozpaczliwych usiłowaniach

utrzymać się na morzu, i po czterech dniach

wielce niebezpiecznych Cesarz zawinął do 0 -

dessy.

Tymczasem okręt r» ’którytu były legacye i

kancelarye, okropniejsze jeszcze przechodził ko

leje. Ogołocony z masztów, z żagli, bez żad

nych zapasów żywności, zdawał się tylko cze

kać rychło go pochłonie fata. .Można sobie wy

stawić- smotne ])ołośt-uie hr. jVesselrodego Tciała

dyplomatycznego niepizyzwyczajonego zapewne

do trudów morskich, oswojonego zatem mniej

jeszcz e z okropnościami burzy. Rosyanie odma

wiali już modlitwy konających, a obwinięci

v kapoty jakby w całuny niechcieli więcej wal

czyć baz nadziei z rozhukane/n morzem. Dopiero

po eśmiu dniach wiatr uciszył się nieco i zdo

łano w yciągaąć na resztkach rejów kilka szmat

płótna, z pomocą czego okręt dostał się do

portu sebastopolskiego z osadą, pasażerami i

nieszczęśliwymi dyplomatami na pół nieżywymi

z głodu, eimna i fatygi.

Wichry przychodzą zwykle od północy; wiatr

południowy jest mniej gwałtowny; to też okręty

e floty anglo-fraacusk:iej nie są wystawione na

niebezpieczeństw?o aby w’iatr ich rzucił na brzegi

Rosyi południowej. Morze Czarne jest głębo

kie i niema skał pod wodą. Na całej powierz

chni dwie tylko są wysepki i to mało znaczne.

stanęło wysoko w opinii u wszystkich, aby się m:a

ł o jaki,miś skandalami, lub uiegodnejji paszkwilami

poniżać. —

Kiedy wspomiułem o waszóm piśmie, p r zys złymi

taź na myśl owe Listy z Krakowa, (ba i to tak

i e rodzaj porządnego wymierzonego przeciw wam

paszkwilu) które od niejukiego cz asu, ukazują się

w Gazecie Warszawskiej. Nie bez tego aby was

już -niedoszły, a w jakimkolwiek stjlu i celu pisane,

spodz,eivam s ię jedn ak , i e niepozostawicie je be

skarcenia. Nie mówię odpowiedzi , bo na nią rze

cz ywiście ni eza sługują, jako nienosząco cechy kry

tyki, ale prostej napsści. Autor tyeh listów biorąc

obronę jednych, rzuca wyrok potępienia na drugich,

a najpierwszq ofiarą jego jest twórca Szarej Go

dziny, Maurycy Man«. Ganiąc nieprzyzwoite wyraże

nia Prusinowskiego, w recenzyi jego o Deotymie;

mianuje autora Szarej Godziny, *stadnikiem* dla

krzyżowania rass powieś jiopisirskich; a późoiój do

daje: *dawszy wam poznać kto jest autor, przejdź

my teraz do rozbioru powieści jego.* Przyznać tu

wypada, że tak wysokiej *delikatności*, i takiego

sposobu wyrażania s ię, j es zc ze nikt w iadnćj kry

tyce dziennikarskiój niespotkał! Jak zaś rozbiera tę

pow ieść, można się domyśleć już z założenia, skoro

krytykę rozpoczyna od osoby autora, a potem do

prac jego przechodzi. Rozbiór teu jest niozóm wię

cej jak prostą p^rodyą, w którój sili się na obró

cenie powieści w śmies zn oś ć, a streściwszy to ws zy

stko, dwa najgłówniejsze wyprowadza wnioski, a

raczej zarzuty: Dla czego ponieść ma tytuł Sza

rej Godziny, i dla c z eg o bohaterka niema nazwi

ska tylko je st znana czytelnikowi pod mianem dziew

czyny?... O ile przeto sposób wyrażenia się o oso

bie autora, dalój wzór p owieści, w r e .z cie zarzuty,

godne są pióra krytyka, niech czytelmcy sami osądzą.

Cały świat czytający, przyznał pierwszeństwo Win -

Jeżeli wielkie i dobre porty są rzadkie, to przy

stanie i zatoki dobrze osłonione napotyka się

często. Niebezpieczeństwa żeglugi zmniejszone

są dzisiaj przez parę, która pozwala okrętom

walczyć skuteczn:e z bnrzą, lub też dostać się

na czas do stosownej przystani. Szerokość je

ograficzna krajów nadbrzeżnych morza Czarne

go jest ta sama co w północnych Włoszech i

w południowćj Francyi, ale zimy są tam bar

dzo ostre. Dunaj zamarza prawie co trzy lub

cztery lala, jako też port w Odtssie, małe za

toki morza Aeowskiego i ujścia wielkich rzek

rosyjskich. Południowa tylko strona Krj’mu u

żyw a całki( ni umiarkowanego klimatu. W ogóle

morze Czarne mniej złe niż Bałtyk, nie będąc

noprzerzynane w różne części nie ma wcale po

brzegach owego szerokiego pasa wysepek i skał

które utrudoiają żeglugę i operacye wojenne na

Bałtyku.

(Dokończenie jutro).

Journal de Francfort z 7go września

podaje w formie koresponde»cyi datowanej

z W ied nia, któnj, uważa(: należy /.a koinu

nikacyę półurzędową, artykuł przy powtó

rzeniu którego dodajemy u w ag§, że zdaje

się nie zgadzać z oświadczeniem Austryi

mającej odmownej odpowiedzi Rosyi nie p o

czytyyvac za casus bel/i.

Ksią!,ę Gorczakow oznajmił, że gabinet ro

)yjłki wprost odrzuca cztery propozyeye paustw

zachodnich wystosowane przez Austryą. Pierw

szą Bsstępnością tego odrzucenia jest dalszy po

stęp wojny, od której losu zależeć będą przy

szłe warunki pokoju mocarstw zachodnich. W y

pływ a ztąd nadto że kroki Austryi w celu sk ło

nienia Rosyi do przyjęcia czterech tych propo

zycyj całkiem niepowiodły się, i że gabinet wie

deński nie widzi przyczyny ich powtórzenia.

Z:robił on wszystko *cokolwiek przyczynić się

mogło do przywrócenia ogólnego pokoju.*

Austrya wyczerpała środki do osiągnięcia

tego celu. Jej własny, państw niemieckich, i

całej Europy interes wymaga, ażtby żądane od

Rosyi gwarancye były na niej zdobyte, gdyż

dobrowolnie na nie przy’stać niechce i trwa u -

porczywie w zgubnej swojej względem państwa

ottomańskiego polityce. Cztery przez Rosyą od

rzacone podstawy są wyrazem ogólnej woli

Europy, gdyż Prusy również chociaż w słowach

ntjprzyjaźniejszych nastawzły na Rosyę w zglę

dem przyjęcia wzmiankowanych czterech pro

pozycyj za podwaliny negocyacyj o pokój, i

podobaież jak Austrya, Prusy zwracały także

uwagę dworu rosyjskiego na nieobliczone w y -

nikłości *jej postanowień.*

Przedłużenie sejmowi odnoszącego się do te

go przedmiotu dokumentu, staje się zupełnćm

przystąpieniem do zasadniczych punktów pokoju.

Zdaje nam się być rzeczą niepodobną ażeby

Prusy ods!ąpiły od tych czterech propozycyj

O,ĘŚĆLITER1CK0-MT!STK ’/M .

TYGODNIK WARSZAWSKI.

«X.

Z odobnem «pewne zadziwieniem jak ja, i wy

pfäTjj!iiecie wiadomość, ii wielu w W«rsi«wie obu

t(a eie na Tygodnik Warszawski, już to jakoby

zt jakieś osobiste ataki, p rzeciwko różnym wym;e

«aiie osobam, już to sz ar pani) dobrej sł aw y dru

gich i tym podobne niest/worzone rzec zy, o których

si9 ani piszącemu, ani czytającemu z sumiennością

Tygod nik , nio śniło. Przejrzyjcie bowiem jak uaj

sknjpulatniei w s zystkie bez wyjątku numeia i po

wicie choć jeden fakcik, któryby móg! usp rawie

dliwić te zł ośliwe zarzuty. Szanować bowiem taje

mnicę rodzin, u:;ikać wszystkich osobistości, a ****"

tc,hnących nieprzy zwoitośo są, wytknąć m 5

Wypadnie złe, ale w ogóle; a oddać sprawiedlj

WOŚĆkażdemu w szczególe; oto zasady, którycisię

*’d peezątku tizyma ciągle Tygod nik, pojmując

Mst:ść powołania prasy, i niezbaozająo nigdy z raz

obrenej drogi. Cóż w ięc doradźcie mi, odpow iedzie

°wym złośliwym krzykaczom, na t«k fałszywe za -

*»ty? chyba wytknąć im tylko prostą niewiadomość,

^*«ręczyć mogę, źe połowa z nich niem.ała an.

CW , ani tej Cierpliwości, aby k.Ua minut na od -

W e Tygodnika poświęcić! Posłyszał jedyn.e

»dłonią«, i dosyć mu na tóm; me chce i wie

dwć w którym kości el e; dość ź ) *dzwonili ,

pdjdze *trąbić*, i ro zsie wać baśnie!

Musiałem dziś nieco odstąpić od rz ec zy, eoy ^

nt’ząsnąć z tych fsłsiywych zarzutów, które mi le

żt,y na sercu. Nieidzie mi bowiem tyle o ranie *a -

""*Ijo, ile głównie o wasze pi smo, które zanadto

centemu Polowi, jako tegoczesnemu poecie. Wie

szcze jego słowa, pełne treści i życia, jego rze

wne p ieści, płynące z serca, a wywoła ne z na

tchnienia, znalazły echo w duszy czytelników, i u

staliły zupełnie t? wzięlość , jaka się słusznie takie

mu należcła wieszczowi. Autor Listóto z Krako

wa i temu nieprzebaczył piewoy; ale jak widać

w zbytecznym swym zapędzie zapomniał, źe to nie

przytoczeniom kilsu frazesów, lub wierszy, któiych

mógł sam niepojąć, boć wszyscy jesteśmy ludźmi;

wydziera się poecie u współbraci wziętość; i strąca

się go z tego stanowiska, na jakióm go rodacy dla

jeg o za sług i zdolności stawili. Z resztą każdemu

wolno mieć własne zdanie, ale i w tym względzie,

niech nas pogodzi wyrok czyteloików.

Jak przyjęte zostały w Warszawie te Listy, i jaki

efekt na czytających sprawiły, łatwo to odgadniecie

po ich przyzwoit"ości i owycb zaletach, jakie tu

mniój więcój i z lekka dotknąłem; trudno bowiem

tby kogokolwiek tak wielkie ogarnęło zaślepienie,

iżby w tóm wszystbióm niedomacał się proałój je

dynie osobistości. O jakie godni byliby politowania

autorowie, gdyby powszechność niekierowała się wła

snóm swojóui zdaniem, a dała się porywać prądem

fałszywej opinii pewnój np. koteryi, która zdepta

w szy święte obowiązki krytyki i przyzwoitości, zio

nie jadem i żółcią za jakieś widocznie osobiste u

razy, albo też z zawiści. Ale na sz cz ęście tak nie

jest. Już publiczność oceaiła dawno prace Manna,

zanim autorowi Listów zebrało się na wybuoh; a

bodaj czy li)ty owe pisane z Krakowa, niezostały

wykute w kuźni pamfleciarzy, dla podoiesienia choć

by kosztem drugicb, pewnej ligi pisarskiój. -

Na trzykrotnóm wykonaniu raz po raz Oratori

um Elsnera, sk ończył się nasz zapał religijno-mu

zy :zny. Szkoda zaprawdę, i e nie więcój liczono dni

takich, t;le przyjemnych dla prawdziwych miłośni

ków muzyki, ale cóź czynić. Zapał ten jednak wcah

nieustaje, tylko się skierował do innego stylu , ti

jest do ope r, których bohaterką jest pani De’ Li

Grange. W d. 9 września po raz ósmy od czasu przy

bycia, występowała na tutejszój scenie, i po rai

ósmy Teatr wielki napełniony był słuchaczami.

Mniój za to powodzenia doznawano w Teatrzi

Rozmaitośoi, bo też w braku n o wo ści, nieznale

ziono do tego przyczyny, chociaż afisz wyraźni(

zapowiedział: Zawsze znajdzie przyczynę, czyi

nową jedooaktową koraedyę, tłumaczoną z "francu

skiego. I rzeozywiśoie znaleziono ją, a był nią Żół

kowski grający rolę adwokata w tój s ztu o e, orai

panna Szymanowska, j ui wam mniój więcój znam

z poprzedniój o jój talencie wzmianki; i nakoniei

z nowszych czyli początkujących artystek panna Ła

pińska. O grze tój osłatniój należałoby cnś stanow

c ze go w yrz ec, ale lepiój zatrzymać aię jes zcze z tón

zdaniem, aby niebyło przedwczesnóm. W krótkość

wszakże można tu wtrącić, że powierzchowność jó

odpowiada warunkom sceny. Figura piękna, twar:

ładna, takież oczy, oto jój zalety, ale organ niemiły

a bardziój może niewyrobiony, psuje częstokroć

ni ze zy ef ekt, jaki za pojawieniem się sprawia sw

postaoią. W grze jój te same napotkasz rnchy, te

ttm opryskliwy, a nie zawsz e odpowiedni, jaki kied

niekiedy przebijał początkowo w grz e dawnój pann

Moroz; co jasno dowodzi, źe obie w ysz ły z jednd

i tój samój szkoły, w którój nauczyciel, poświęca

naturę dla sztuki, tak jak prostotę dla *;fachowa

nej mimiki. Nieidzie wszakże zat em, aby panna Ła

pińska, miała chybić celu; gdzie bowiem są zasób

lub piękny materyał, tam i rozwój szybko nastąp

a czas, doświadczenie i pojęcie sz tuki , popruwad

ją bezwątpienia na właściwą drogę, choćby ją z nie

początkowe zasady zwiohnęiy. Co do samój kom(

dyi, ta woale jest niezłą a nawet moralną; użycie

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction