Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 899 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N5147

Kraków, Piątek 24 Kwietnia 1914

Rocznik LXVU.

Wydanie popołudniowe.

Prenumeratę przyjmują: AdministracyaCzasuwKrakowie iurzędy pocztowe. Miejscową pre

nu m eratę księg. S. A. Krzyżanowskiego, handle: St.Kariińskiego, trafika w Sukiennicach, Biuro dzień.

Hopcasa i Salomonowej, 67. Trafika. We Lwowie /Czas" jest do nabycia w biurach dzień. A. Olszewskiego,

S. Sokołowskiego, K. Buchstaba, na stacyach kolejowych w Tarnowie, Rzeszowie, Jaśle, Nowym Sączu na peronie

w księgarni kolejowej, tudzież na innych główniejszych stacyach u portyerów kolejowych.

Ceny ogłoszeń: od wiersza petitem za pierwszy r«,z 20 ha!., za każ,dy następny po 15 hal.: układ tabe

laryczny. cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz 40 hal., następny po 15hal. Nadesłane i Nekrologia

od miejsca wie:sza drukiem petit.60 hal. za każdy raz. G łosy publiczności po2l;or.;komunikatyhandlowe

po kronicei po dziale ekonomicznym:komunikatyprywatne, siuby, zaręczyny Bp.po 1 kor. od miejsca wiersza.

Ogłoszenia i prenumeratę przyjmują: we Lw owie biura dzienników i.. Plohna, A. Olszewskiego,

At.Sokołowskiego, K,Bucbstaoa; w=Jarosławiu Biuro dzienników: w Podgórzu Poturaiski; w Prze

myślu A. ,iuszyński księgarnia i E, Bi!let; w Rzeszowie M. Weintiaub; wStanisławowie Jasiel

ski i Sp.; w= Tarnowie M. Rockach, O. Haut; w Tarnopolu Komaniew.ski; w Paryżu wyłącznie

Ii. W . Raczkowski. 14 Cite de Trewise: w W ied niu Haasenstein (fi Yogłer, R. Mosse (także we wszyst*

kicli filiach): ii. Schalek, M, Dukes, E, Braun. J, Daaneberg, l!ock fi Herzfeld, H, l ’riedl (tylko pre

numeratę H. (ioldschmidt fi Comp.); w= Frankfurcie n. .VI. C. l,. Dąube fi Comp., w Pradze cze

skiej Fr. Hovorka. Listy z pieniądzmi i przekazy pienięż.ne na prenumeratę i ogłoszeuia przyj

muje Administracya Czas:i w Krakowie. 1łekłamacye nieopieczętowane nie podlegają opłacie pocztowej.

Listów nieopłaconych nie przyjmuje się. Rękopisów nadsyłanych nie zwraca się.

ipJF" Za każdą zmianę adresu dopłaca się 40 hal.

ADRES REDAKCYl: ul. św. Tomasza Nr 32.

Telefon Nr 50.

Wizyta angielska w Paryżu.

Paryż - jak wiadomo

z depesz -

gości od

wtoiku angelską tarę królewską, która przybyła

umyślnie,

aby złożyć wizytę republice.

Na po

witanie gości Paryż przybrał tię odświętnie i

zgotował im owacyjne przyjęcie.

Program ofi

cyalnych uroczystości jest tak obszerny i obfity

w bankiety, rauty, rewie wojskowe iinne podo

bne akty gościnności, że z trudem tylko dał się

pomieścić w ramach zamierzonego trzydniowego

pobytu pary królewskiej. Fakt, że królowi to

warzyszy angielski minister spraw zagranicznych

sir Grey, podnosi jeszcze polityczne znaczenie

tej wizyty i opinię publiczną we Franeyi napeł

nia szczególnem zadowoleniem.

Opinia ta była już nieco zrażona,

nawet po

irytowana przez

wymianę zdań, jaka w przede

dniu przybyc:a gości

angielskich dokonała się

między pra-ą francuską a angielską. W najnie

stosowniejszej

chwili

niektóre pisma paryskie

wystąpiły z życzeniem i projektem , aby dotych

czasową ententecordicilenrędzy Francyą a An

glią zamieniono na stały, ściśle określony sojusz,

trójporozumienie zaś na drugie trójprzymierze.

Prasa dała

dyskusyi odpowiedź

odmowną.

Większa też część prasy

angielskiej stanęła na

tradycyjnem stanowisku Wielkiej Brytanii, nie

ehętnem wiązaniu się stałemi przymierzami i zo

bowiązaniami względem innych państw. Uczyniły

nietylko konserwatywne,

lecz i liberalne

dzienniki. Daily Telegraphoświadczył, co na

s(ęjuje:

Czy można rzeczywiście twierdzić, że dana

jest podstawa de formalnego sojuszu, któryby

złączył Anglię, Francyę i Rosyę do wspólnej

akcyi? Dyplomaeyi dobrze są znane powody, dla

których Anglia nie może zgodzić się na to, aby

ją wciągano w zawikłania,

które jej nie doty

czą, ani bezpośrednio nie obchodzą,

a majądo

niosłość jedynie dla systemu kontynentalnego.

Mamy nadzieję, że to i we Franeyi należyciebę

dzie zrozumiane. Sojusz taki byłby zresztą zby

teczny, bo już obecna ententezapewnia Franeyi

wszystko, czego domagała Bię i czego spodziewa

się po Anglii, pomoc w razie nieuzasadnionych

napaści i zatargów.

Ententenie daje tylko te

go, czego też oba państwa

na razie same sobie

nie życzą, poparcia agresywnej polityki jedaego

lub drugiego.

My bynajmniej Die odwodzimy

Franeyi od zawierania innych przyjaźni — a to

samo prawo pragniemy zastrzedz dla siebie.

Sentymenta liberalnej Anglii wypowiedziały

wyraźnie DailyNews. »Zamienienie entente na

sojusz —

pisze ten dziennik

—

byłoby tylko

prowokowaniem wojny, i to wojny, w której An

glia mogłaby dużo stracić — a nic nie zyskać

Życzymy sobie szczerze przyjaźni Franeyi, ży

czymy sobie przyjaźni narodu rosyjskiego, ch i

ciaż nie sympatyzujemy

z rządem rosyjskim -

ale bynajmniej nie życzymy sobie, aby przyjaźń

z tymi narodami zmuszała nas do nieprzyjaźni

względem innego,

spokrewnionego

z nami pań

stwa. Odpowiedź innych organów prasy angiel

skiej brzmiała grzeczniej i łagodniej, lecz zawie

rała również stanowczą odmowę.

Z góry było do przewidzenia,

że wizyta an

gielskiej pary królewskiej nie przyniesie zisz

czenia tych pragnień i dążności pewnych kół we

Franeyi. Prasa francuska mimo to, z tradycyjną

uprzejmością zajęła wobec tak pożądanych i mi

łych gości

stanowisko serdeczne,

a publiczność

prześciga się w okazywania im czci i sympatyk

Wygłoszone podczas bankietu galowego przez

króla i prezydenta Poincarego toasty, me zawie

rały żadnego szczegółu nowego, brzmiały jednak

bardzo serdecznie, a ponadto i pokojowo. Z do

brze poinformowanych kól zapewniają zaś, że

jakkolwiek podczas tej

wizyty o zamianie do

tychczasowego wzajemnego stosunku obu państw

na ściśle sfo.-rautowany sojusz ani mowy nie by

ło, ententedoznała przecie wzmocnienia i pogłę

bienia, a podobno nawet w niejednym kieiunku

ją uzupełniono.

Pokazało się w każdym razie,

że d ’ieło

zainaugurowane przez Edwarda VII

trwa dalej w niezmniejszonej mocy — a to już

nadaje

wizycie królewskiej

niemałe

znaczenie

polityczne.

______________

Wiedeń 23 kwietnia.

Znaną jest polemika prasowa, jaka poprzedziła

wizytę króla

angielskiego w Paryżu z okazyi

dziesięciolecia trójporozumienia (a właściwie en

tente francusko-angielskiej, bo Rosya dopiero

W trzy lata później przystąpiła do porozumienia),

w szeregu gazet francuskich pojawiły sie arty

kuły z wyrzutami pod adresem Anglii. Żalono

się na obojętność,

z jaką Anglia traktuje na o

dowe ideały i dążności Franeyi, wskazywano, że

Anglia nie

czyni

najmniejszych koncesyj na

rzecz

kontynentalnej polityki francuskiej, że

przyjaźń

między oboma państwami dotychczas

nie znalazła właściwie żadnego wyrazu prakty

c?nego,

to znaczy nie przyniosła Franeyi kon

kretnych korzyści. Równocześnie starano się udo

wodnic, że trójporozumienie ’wzmocniło ogromnie

stanowisko Anglii w polityce międzynarodowej

i umożliwiło jej odgrywanie

roli

decydującej

w wielu kwestyach, które właściwie nie dotyczą

bezpośrednio interesów Anglii. Słowem: skorzy

stali niektórzy publicyści francuscy ze sposobno

ści, by wyładować gorycz, jaka nagromadziła się

w ich sercach w czasie kampanii bałkańskiej,

kiedy to Francya tak popierała politykę Rosyi

a tak wiele doznała zawodów ze strony dyplo

macyi angielskiej, która konsekw’entnie

upra

wiała politykę czysto angielską, nie zaś rosyjską

lub choćby francuską

Prasa angielska w tej dyskusyi, która zresztą

nie jest ukończoną , a z okazyi wizyty króla Je

rzego na nowo odżyła (chociaż w formie o wiele

łagodniejszej), zdołała zachować miarę. Najwy

raźniej zaznaczyła,

że sojusz z któremkolwiek

państwem, więc choćby z tak serdecznie zaprzy

jaźnioną Francyą,

sprzeciwiałby się interesom

Anglii, krępując jej w olność działania,

podczas

gdy entente cordiale istotnie nietylko Anglii, a!e

także Franeyi i Rosyi znacznych przysparza ko

rzyści. Całkiem otwarcie oświadczyły też pisma

angielskie,

że popieranie polityki, zdążającej do

urzeczywistnienia jakichś

specyalnych celów je

dnego z ucz,estników trójporozumienia, i to ce

lów, których nie możnaby dopiąć bez zamącenia

pokoju

europejskiego,

nie może być zadaniem

trójporozumienia.

Mimo wszystko byłoby to ogromnym błędem,

idąc za przykładem niektórych pism wiedeńskich

i berlińskich, niedoceniać znaczenia w’izyty pary

skiej. Niema wprawdzie danych, któreby upraw

niały do przypuszczenia, że konferencye paryski«

przyniosą jakieś novum w dziedzinie polityki

międzynarodowej, ale już sam fakt, że stanow’:.i

one nowe zadokumentow’anie przyjaźni między

Anglią a Francyą, jest momentem aż nadto waż

nym. Dowodzi on, że kampania bałkańska, lubo

tak często dawała powód do rozbieżnych dążno

ści w łonie tej samej grupy mocarstwowej, jed

nak absolutnie nie

zm ieniła

ugrupowaaia

carstw% lecz przeciwnie, jeszcze silniej je ufundo

wała.

Tak

zwane »ekstratucy* —

a było ich

sporo tak po stronie trójprzymierza, jak trójpo

rozumienia — minęły bez następstw. To też nie

ma praktycznego znaczenia fakt, że pewna część

prasy trójprzymierza traktuje wizytę króla an

gielskiego w Paryżu »z góry*, chcąc niejako za

znaczyć, że mimo wszystko trójporozumienie nie

opiera s;ę na silnych podstawach. Tak mylnego

oc.eniania sytuacyi należy się stanow’czo w ystrze

gać. Przeciwnie, kto stara się dojść do jasnego

poglądu na całokształt polityki międzynarodowej

przyzna, że wizyta w Paryżu jest nowym dowo

dem ścisłej przyjaźni między Francyą a Anglią.

Nie można opierać na polemice prasowej, która

wizycie tej towarzyszy, kombioacyj politycznych

w kierunku nowych zasadniczych oryentacyj lub

choćby tylko przygodnych zmian w głównych

wytycznych

obecnej polityki międzynarodowe,j.

Anglia nie życzy sobie sojuszu z F.ancyą ale

n:e myśli zrezygnować z korzyści, jakie ziwdzię

cza istnieniu trójporozumienia.

»W akujące miejsca*.

Wczorajsze posiedzenie komisyi parlam eitar

nej Koła polskiego poświęcone było akcyi zapo

mogowej. Po południu omawiano sytuacyę poli

tyczną, do uchwały’ jednak nie przyszło.

Jest

rzeczą, niestety zwykle, praktykowaną, że niektó

re dzienniki, nie czekając na stanowczą decyzyę,

rzucają domysły, nawet proste plotki, jako ’fa

kty’. Nie rob ą sobie też ceremonii z nazwiskami

i niejednokrotnie wyrządzają krzywdę Protesto

waliśmy zawsze przeciwko temu, bez skutku, jak

znowu teraz widzimy.

Wedle dotychczasowego stanu rzeczy (komisya

obraduje jeszcze dzisiaj) nie przyjdzie obecnie

do zamianowania ministrów,

z powodu choroby

cesarza. Prawdopodobnie także i komisya parla

mentarna ograniczy się do zasadniczych uchwał.

Wiadomości przeto,

podawane przez dzienniki,

m ają znaczenie opinii poszczególnych jednostek

i grup, ale nie mają waloru uchwały naszej re

prezentscyi. I tak N.lief. pisze:

Na posiedzeniu popołudoiowein bomiBya zajmowała

się irałie wyłączcie pismem, wystosowanem przez

presydenta Izby Sylwestra do prezesa Koła polskiego

w sprawie zwołania konferencyi przewodniczących

klubów dla uruchomiania parlamentu. Wszyscy mów

cy wyrazili zdanie, że należy starania ta o ile m o

żności poprzeć. Uchwała jednak formalna w tym

względzie na wciornjszem posiedzeniu kom’syi nie

zapadła.

Co się tyezy powcłłnia parlamentarzystów

polskich do gabinety, wyrażono przekonane, że spra

wa ta może aę stać aktualną dopiero po uruchomie

niu parlamentu.

Przed zebraniem *ię komisyi parla

mentarnej odbył posiedzenie klub kołowy lodowców.

Omawiano między innemi sytuacyę polityczną, oraz

uchwały onegdajszega p )siedzenia grupy demokra

tycznej. Ludowcy sprzeciwiają się powołaniu parla

mentarzystów do gabinetu w obecnej chwili. O ile

jednak slychić, zmienili swoje pierwotne stanowisko

i oświadczają, że gdyby parlamentarzyści mieli być

powołani d i gabinetu, ludowcy uie zrzekną się pre

tensyi do zastępstwa w gabinecie.

Także konserwa

tyści i narodowi demokraci obradowali wczoraj nad

oncgdajszetui uchwałami grupy demokratycznej.

Mniej

więcej te same wiadomości otrzymuje

Oaz. nar.:

Uchwalona przez lewicę rezolucya stawia na pierw*

szem miejscu dążenia do uruchomienia parlamentu,

a dopiero na drugiem miejscu i to bez oznaczenia

terminu, powołanie dwu parlamentarzysto« Polaków

n r opróżnione fotele miniłtaryaice. Z powodu że, jak

hr. Stiirgkh zaznaczy?, rokowania między stronnictwa

mi a w szczególności między Czechami a Niemcami

dr p ero w czasie sesyi delegacyjnej podjąć się da

dzą,

w;,;e w ciągu WTNpA orzeto a t do rozwiązania

tego problemu

musi się Koło polskie

wstrzymać z

decyzyą co do

obsadzenia foteli ministeryalnyi h.

Rezultat tego taki. na razie żadna nie zajdzie zmia

na w składzie gabinetu. Cr przyniesie koniec maja i

początek czerwca, to okaże przyszłość. Grupa ludow

ców odbył* poiiiedzenie, na którem postanowiono,

gdyby parlament

zost.ł uruchomiony i Eastąpiło

obsadzenie dwóch teł ministeryalnycb, domagać się

jednej teki dla ludowców, a gdyby uruchomienie

parlamentu Die doszło do skutku,

żądać powierze

nia jednego resortowego ministerstwa urzędnikowi

Polakowi.

Z relaeyj tych wynika, że dotąd komisya par

lamentarna nie powzięła żadnej uchwały i że

dzienniki

oddają tylko opinie jedaos!ek lub

frakcyi. Wydaje się dalej prawdopodobaem, że

obecnie do zmiany nie przyjdzie. Kombinaeye co

do osób są przedwczesne, przedewszystkiem z po

woda, jak powiedzieliśmy, choroby cesarza. Osta

teczne załatwienie

sprawy zależy, naszem zda

niem, jak to już wczoraj zaznaczyliśmy, od sta

nowiska rządu w sprawie nominacyi następcy po

śp. Zaleskim.

Przypominamy, że hr. Stiirgkh o

świadczył, iż propozycvę eo do ministra dla Ga

licyi zostawi Kołu polskiemu,

ale natomiast co

do teki resortowej on ma pierwszy głos. Wobec

tego jest jaBnem, że Koło, względnie jego komi

sya nie będzie mogła wydać opinii co do obsa

dzenia fotelu ministra dla Galicyi przed pozna

niem zamiarów premiera co do nominacyi mini

stra resortowego.

W sprawie nominacyi marszałka krajowego za

mieszcza Głosnarodu telefoniczną wiadomość

z Wiednia, jakoby konserwaty’ści krakowscy po

pierali na to

stanowisko bar.

Jana Konopkę.

Wiadomość ta jest nieprawdziwa i na niezem

nie ugruntowana.

Natomiast przypominamy,

już dwukrotnie podnosiliśmy, że, jeżeli marsza

łek ma wyjść z obozu konserwatywnego, to no

minacya posła Niezabitowskiego powitana będzie

z sympatyą.

Zmiany w Alzacyi i Prusach.

Zmiana osób na najwyższem stanowisku admi

nistracyjnem w Alzscyi i Lotaryngii, która po

głośnych przed kilku miesiącami wypadkach

vernskich stała się konieczną, teraz dopiero się

urzeczywistniła.

Przebywający obecnie na wy’

spie Korfu

cesarz Wilhelm zwolni! dotychczaso

wego namiestnika Alzscyi i Lotaryngii, hr. We

dela,

pełnionych

obowiązków,

tam

—

dając mu równocześnie tytuł księcia, a jego na

stępcą mianował dotychczasowego pruskiego mi

nistra spraw wewnętiznych, p. Dallwitza.

Nominacya ta nie by’ła dla opinii niespodzian

ką, półurzędownie zapowiadano ją już od kilku

tygodni. Prasa

niemiecka

omawia ją mimo to

obszernie, i rzecz naturalna, ściśle według par

tyjnego swego stanowiska. Nowy namiestnik Al

zacyi i Lotaryngii był bowiem nietylko urzędni

kiem , lecz także osobistością polityczną. Jako

zdecydowany konserwatysta nie cieszył się wzglę

dami stronnictw liberalno-postępowych, to też i

obecne głosy o jego nominacyi z tej strony nie

są przychylne. W yrażają one wątpliwość, czy no

wy namiestnik zdoła sobie pozyskać zaufanie de

mokratycznie usposobionej ludności Alzacyi i Lo

taryngii, czy zdoła ludaość tę zrozumieći uwzglę

dnić jej właściwości. Bert Morgenpost zaznacza

z ubolewaniem, że człowieka o manierach

w iel

kiego arystokraty (hr. Wedela) zastąpiono teraz

junkrem najczystszej wody z nad Łaby. Bert.

Tageblatt obawia się, że p. Dallwitz nie dorósł

do ważnych obowiązków% jak;e go

czekają na

nowem stanowisku.

Bezstronniej wyraża się o

nim prasa centrowa, zachowując jednak rezerwę.

Karyera nowego namiestnika jest w każdym

razie dość niezwykła. Jako landrat pruski nara

ził się na niełaskę swej przełożonej

władzy i

ustąpił. Następnie był ministrem w księstwie An

halt, aby po kilku latach powrócić do służby

pruskiej już na

wyższe stanowisko, z którego

rychło awansował ca ministra.

Względem Pola

ków zajmował stanowisko powolnego w’ykonaw

cy systemu antypolskiego, a w Sejmie niejedną

ostrą sto:zył walkę z posłami polskimi. Przyję

cie, jakiego dozna w »Reichslandach*,

nie bę

dzie zbyt ciepłe.

Przeciwnie prasa tamtejsza -

nietylko francuska, lecz i alzacko-niemiecka za

dowolenia

z tej nominacyi nie wyraża, raczej

nieufność i obawę,

czy now’y namiestnik

nie

zechce kierować się.znienawidzoną tam »cięto

ścią pruską11.

Powitanie to odbija od serdecznego tonu, w ja

kim prasa alzacko - lotaryńska

—

z wyjątkiem

niemiecko - nacyonalistycznych gazet — żegna do

tychczasowego

namiestnika,

hrabiego,

dziś już

księcia Wedela. Dzienniki tamtejsze przypomina

ją, że i on kilkakrotnie popadał w zatarg z lu

dnoś ią kraju — lecz

z winy systemu,

a nie

z własnej, osobiśeie bowiem postępował zawsze

jak prawdziwy »gentleman11, a nawet bronił lu

dności tubylczej przed szykanami ze strony wro

gich jej żywiołów w

rządzie.

W Strassburgu

zgotowano

mu przed wyjazdem owacyę w’ po

staci olbrzymiego korowodu z pochcdniami. Dzię

kując za pożegaaDie,

książę Wedel

w mowie

swej zaznaczył, że ludność Alzacyi i Lotaryngii

szczerze pokochał.

Za jego leż rzekomo sts raniem właśoie w dniu

uroczystego jego pożegnania w Strassburgu —

pulk 99 piechoty wrócił jako załoga do miasta

Saverne. Na czele tego pułku stoi już nowy ko

mendant, nie ma w nim także oficerów,

którzy

byli głównymi aktorami głośnych zajść, a to u

sposobiło pojednawczo także ludność miasta.

Wracający pułk

witano bardzo

serdecznie,

dowodzi, jak dobroduszna jest tubylcza ludaość

Alzacyi i Lotaryngii i jak łatwo

możnaby nią

rządzić, gdyby unikano starannie prowokowania

jej uczuć i ucisku.

Nowy rząd Alzacyi i Lotaryngii — poprzednio

bowiem, jak wiadomo, zastąpiono także sekreta

rza stanu tych krajów oraz kilku szefów sekcyi

nowemi osobistościami — nie daje jednak gwa

raucyi, iż praktykowany tam dotychczas czysto

pruski kurs rządów złagodnieje. Nowi dygnitarze

są z jednym tylko wyjątkiem,

Prusakami, pod

czas gdy poprzednio kilka z tych stanowisk zaj

mowali rodowici niemieccy Alzaci. Jeżli też nowi

kierownicy władz nie zdołają zdobyć sobie zau

fania ludności, prądy antyniemieckie jeszcze się

wzmogą.

Następcą p. Dallwitza na stanowisku pruskie

go ministra spraw wewnętrznych mianowany zo

stał rzeczywisty tajny radca von Loebell, daw

niejszy szef biura prezydyalnego księcia Biilowa.

I p. Loebell jest konserwatystą,

mimo to jego

nominacyę powitała prasa liberalno - postępowa

daleko życzliwiej, niż konserwatywna. Tłomaezy

się to tem, że należał on czasu swego do twór

ców antycentrowego konserwatywno liberalnego

bloku, a przy pewnej sposobności oświadczył się

za reformą ordynacyi wyborczej do sejmu pru

skiego, której tak domagają się pruskie stronni

ctwa postępowe.

Czy i teraz zechce on rządzić

przeciwko katolickiemu

centrum,

nie wiadomo;

w każdym razie jest zrozumiałe,

że prasa

cen

trowa z jego powołania na stanowisko

ministra

nie jest zadowoloną.

Natomiast prasa hakatystyczna wita p. Loe

bella z radością. Niedawno bowiem

ogłosił on

w Posener Tageblacie artykuł, w którym doma

gał się stanowczo, aby antypolska polityka szła

ściśle po linii, wytkniętej przez Bismarcka i BU

lowa, by dążyła do tego, aby polskie dzielnice

raz na zawsze i pod każdym względem zlały się

z państwem pruskiem Obawiać się też należy, że

pod jego rządami niejeden

nowy

cios

spadnie

na polskie społeczeństwo w zaborze pruskim.

Przegląd spraw polskich.

O Tow. kultury polskie,j

Na ostatniem posiedzeniu departam entu senatu

petersburskiego omawiany był - jak z depesz

wiadomo

—

rekurs

»Tow.

kultury polskiej*,

zamkniętego przez gubernatora

warszawskiego.

Motywy tego zamknięcia przytacza obecnie Qo

łos Moskwy w następującein dosłownem brzmie

niu :

»Jak się okazuje

z wiadomości,

zebranych

przez warszawski wydział ochrany, ujawniło się,

że

»Tow. kultury polskiej11 było areną

walki

dwóch grup, które się w jego łonie utworzyły

postępowej, ze Świętochowskim na czele i lewi

cowej, z jaskrawo wyrażonymi skrajnymi poglą

dami politycznymi. Z takiego stanu rzeczy sko

rzystali zwolennicy istniejących

Królestwie

Polskiem

tajnych

organizacyj rewolucyjnych,

którzy, przedostawszy

się do oddziałów Tow.,

rozwioęli w nich swą propagandę w celu przeo

brażenia

cddzia)ów legalnego Stow. w faktycz

ne partyjne organizacje. Szczególnie uległy te

mu wpływowi oddziały 5 i 6, które utworzyły

się w znacznej

części

z uczestników polskiej

partyi socyałi3tycznej. Na te oddziały, według

przedstawionego przez

wydział ochrany spisu,

przypada 200 osób, uważanych za osoby polity

cznie nieprawomyślne. W ynikły w roku zeszłym

antagonizm pomiędzy polską a żydowską częścią,

ludności, wywarł także wpływ na życie we

wnętrzne Towarzystwa. Powiększona, dzięki prze

nikającemu doń żywiołowi żydowskiemu, grupa

lewicowa okazała się tak znaczna, że na dorocz

nem zeb’aniu ogólnem wzięła górę nad grupą po

stępową. Wobec tego wszystkiego warszawska

komisya gubernialna do spraw Stowarzyszeń i

Związków postanowiła

zamknąć Tow.

kultury

polskiej ze wszystkimi działami*.

Sądownictwo w Królestwie.

Pisme warszawskie notują ukazanie się tzw.

»Pamiatnoj kniżki* warszawskiego sądu okręgo

wego, wydanej z polecenia starszego prezesa Iz

by sądowej. Wydawnictwo to, oprócz danych o

ruchu

spraw

w sądach i wykazu miast i osad

w Królestwie Polskiem, w których znajdują się

instytucye

sądowe — podaje również dane co

SNOB.

—

- OKr-’—

Liza: Miałabym ochotę wziąć auto i jechać

na róg mojej ulicy, wysiąść z auta i kazać mu

czekać Tylko na to, żeby im pok.azać, co się

im należy.

Pułkownik Pickering: Lepiej zaczekać

r.a jakieś lepsze, m odne suknie.

Prof. Higgins: A zresztą to nieładaie —

nie powinnaś tak wyszydzać swoich dawnych

przyjaciółek,

mimo, że należysz teraz do wiel

kiego świata. My to nazywamy snobizmem.

Taką,

nawiasowo

zresztą rzuconą, definicyę

snobizmu, podaje ,,najdowcipniejszy człowiek An

alii11 Bernard Sbaw w komedyi swej Pigmalion,

granej

obecnie z tak niezwykłem powodzeniem

na krakowskiej scenie.

W najbliższą sobotę ukazać się ma na deskach

n asz e j sceny komedya niemieckiego autora, Ka

io a Sternheima. pod tytułem Der Snob, wyczer

nniaca obszernie kwestyę tak zwanego snobizmu

w humorystyczno-grotesbowem ujęciu.

Komedyę

Ster iheima wystawiono przed niedawnym czasem

w Kamnierspiele des Deutschen Iheaters w Ber—

Uczyniła ona głośnem nazw.s*o młodego,

*naneeo autora, zwracając nan m a

mało do!ąd

którJ z t,ntuzyazmem po

»LTw

nim »ową gwizdy,

uta-j,c,

,i, n,

horyzoncie

niemieckiej literatury dramatycznej.

Przyjęto ją tem życzliwiej, że zaświeciła w okre

sie istotnie jałowym i w czasie tej konstelacj’i

teatralnej, w której słońca piśmiennictwa dram a

tycznego w Niemczech, wyraźnie chylą się do

zachodu.

Z okazji wystawienia komedyi Sternbeima,

wychodzące w Berlinie wydawnictwo Bldlter des

Deutschen Theaters, zamieściło wielce zajmujące

studyum o snobacb i snobizmie, zarazem zaś o

przeciwnym biegunie snobizmu, tak zwanym dan

dyzmie, z którego pozwalamy sobieprzytoczyć tutaj

najbardziej

charakterystyczne wyjątki,

celem

ułatwienia publiczności krakowskiej oryentacyi

co do sobotniej premiery.

Nazwm snoba i snobizmu, która nader szybko

nrzyjęła się w użyciu,

powstała, jak się z stu

dyum tego dowiadujemy, na początku ubiegłego

XIX stulecia.

W kwietniu 1829 r. założyła gru

pa studentów’ uniwersytetu w C,ambridge pisem

ko p. t. The Snob i wprowadziła z nią do lite

ratury’ termin, który piętnować miał pewne ujem

ne cechy współczesnej kultury’.

Autorytet temu

terminowi wywalczyć potrafił młodociany’ podó w

czas

William Thackeray, jeden

z najgroźniej

szych współpracowuieów nowego pisemka. »Snob*

oznaczał poprostu pewną

złośliwą odmianę tuk

zwanego ,,filistra", i z poc;ą(ku miał tylko r.z

baw’ienie czytelnika na c iu

Po dziewięciu ty

godniach Tne

Snob

zakończył jednak swój

krótki żywot,

a miejsce jego zajęło nowe pi

semko, reriag wane przez Tbacker. - .j’’».

Obydwa te wydawnictwa pokryłby mrok

pomnienia, gdyby w nich nie tkwił zarodek traf

nego ujęcia pewnej syntezy satyrycznej. Thacke

ray

umiał

określenie

»snoba11 z ograniczonej

sfery aura academica przenieść

wr dziedzinę

satyry społecznej. W

szkicach

zatytułowanych

Snob papers, zamieszczanych w’ słynnem piśmie

humory stycznem runek, dałThackeray w ulotnej

treściwej,

a nader zjadliwej formie cały inwen

tarz tej satyrycznej perspektywy na życie, któią

następnie w sw’ej rozgłoścej powieści, Targowi

ca próżności, zaludnić potrafił żywymi typami.

Za jego spraw’ą otrzymał

»snob* pow’szechne

prawo obywatelstwa w państwie karykatury ca

łego świata.

Określenie tego, czem jest »snob* (jak n=deży

patrzeć na jego znamienne objawy w eobotniem

przedstawieniu) — dał w najdosadniejszej formie

Hipolit Taine w swej Histoire de la litterature

anglaise ,,Snob* -

czytamy tam -

jest dzie

ckiem arystokracyi brytańskiej i całego towarzy

skiego ustroju Anglii. Na wielkiej drabinie klas

społecznych zajął on mocno miejsce na jednem

z jej szczebli i patrzy z wielkim respektem a je

dnocześnie zawiścią na siedzących na wyższym

szczeblu, a odnosi się z zajadłą pogardą do tych,

którzy zajmują miejsce niżej od niego. To jedy

nie jest dlań oryentacyą kto s edzi wyżej, kto niżej;

o wartość is!otną danego człowieka nie trosze;y

się wcale. Dla teg) gatu.iku ludzi nie ma nic na

turalniejszego, jak c.łować buty w’yżej siedzą

cycn, kopać nogami tych, którym los w’yznaczył

pośledniejsze rniejs e*.

Da charakterystyki obecnego poglądu na po

jęcie snobizmu w dzisiejszem , nieco »modernisty*

cznem* jego rozumienia, należy przytoczyć jesz

cze określenie snoba, jakie daje p. Franciszek

Blei, jeden z kolegów literackich autora sobotniej

premiery. N:e ma ono oczywiście treściwej mocy

Taine’a, owszem typową dla w’spółczesnej nie

mieckiej umysłowości cbęć popisania się, tem co

Niemcy nazywają geistreich, jest jednak w swej

meskineryi typowe.

»Snob — twierdzi p. Franciszek Blei — jest

figurantem

życia,

pozbawionym

w zupełności

możności wydawania

sądu o właściwej treści

i wartości danego dzieła. Człowiek, który zawsze

za kimś powtarza (einNachsprecher), śmieszna

figura, która we wszystkich

sprawach

zabierać

chce głos. Steruheim rozszerza jego pojęcie: dla

niego snobem jest każdy człowiek, który się u

waża za cztowieka »mcdern".

Snobem jest isto

ta, która dla wszystkich rzeczy ma »dwie stro

ny widzenia*, głosiciel prawdy relatywnej. Sta

nowi on — kończy swój wywód p.Blei — ideal

przeciwieństwo typu nadczłowieka — jest

podczło wiekiem*.

Na obronę p. Sternheima powiedzieć trzeba,

że problem snoba w swej komedyi, którą w so

botę 25 bm. wystawi teatr krakowski,

ujął on

mocno, realnie, z prawdziwym talentem, bez tej

hfektacyi, którą czytelnik

niniejszego fejletonu

mógłby mu przypisać po przeczytaniu

opinii p.

Bleia. Dla inform acyi dodać jeszcze należy kilka

słów o dotychczasowej działalności li’erackiej p.

Karola Sternbeim a.

Ogłosił on drukiem kilka

utworów scenicznych: DieHose, DieKasseite,

Burger Schippeli obecną swą sztukę DerSnob.

Nakładu ich podjął się lmel Verlag w Lipsku,

zachowujący wytrawną, krytyczną miarę w do

borze swych wydawnictw i stanowiący

rodzaj

trybuny artystycznej dla wybitaych talentów mło

dej literatury

niemieckiej. W ostatnich czasach

wyszła nakładem Kurta Wolffa w Lipsku nowela

p. Karola Sternheima p. t .: Busekow, w której

daje energicznie zarysowaną sylwetkę berlińskiego

»Schutzmanna*.

Na zakończenie jeszcze jedna uwaga. W sze

regu, wywiadów zamieszczanych w pismach lwow

skich p. t.: »Teatr krakowski w żywem słowie*,

w wywiadzie z dyrektorem Pawlikowskim znaj

duje się ustęp stwierdzający, że charakterysty

czną rechą obecnego sezonu było to, że na re

pertuar n;e weszła ani jedna sztuka niemiecka.

Przytem zaznaczył dvr. Pawlikowski, że nie jest

to oczywiście dowodem bojkotu sztuk niemie

ckich. Łącząc się jak najzupełniej z tym artysty

cznym rezultatem, jaki się osiąga przez wstrze

mięźliwość wobec współczesnego niemieckiego re

pertuaru, stwierdzić należy, iż teatr krakowski

przez wystawienie SnobaK. Sternheima stwier

dza czynem, iż nie cLodzi tu o bojkot dzieł nie

mieckich.

Konrad Rakowski.

,C Z A S w\ chodzi z w\jątkiem dni po niedziel: iświętach uroczystych dwa razy dziennie, a mianowicie:

o »ouzin:e b rano i o godzinie 3 popołudniu.

Numer wieczorny 10 hal,, ranny 4 hal.} «%ysttorSK?Ti*

PRENUMERATA WYNOSI:

w«

.,i,.,i,»«.

!»tal"*lir» Ł!"tor."?s

.=p,,»,.

,iA ,:r;/"””,1,0

.............................................

i:;:

?te -

i:te -

Po?ztąTpMf,^w?^N1,)0czl.,!W!l

*’’’

’

42 horo!! 10ko%50 h. 3 ko% 50 hal.

...

(n.cztówćąó

s li/°: l:i::;:;te° j k * *

państwie rosyjskiem (abonament przez urzędy pocztowe)

18rb.80k. 4rb. 70k. 1rb.60kop.

*iboic!men]* z=/’° " eS° wykazu pism zagranicznych, mających debit w państwie rosyjskiem ,

M n sS i At* P.rzY)mu)ąurzędy pocztowe: w Pc.ersburgu, Warszawie, Kijow=ie, Wilnie,

, u ae=.ie. /. innych miast i wsi moż.na preiumerować Czas, posyłając pocztą naleźytość

urzędu pocztow=ego uajbiiż.szego z powyż.ej wymienionych większych miast.

1 °głoszenia przyjmują: w W arszawie biuro ogłoszeń Ungru, L. i E. Metz! i Syn,

ęozyiuui)dow=e Biuro ogłoszeń — w Kijowie księgarnia L. Idzikowski.ego - w W ilnie biuro

_________

dzienników K. Taube-ra.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку