Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 667 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Nr. 59

HUMUS POJEDTNCZY; 21 GROSZY.

PRENUMERATA MIESIĘCZNIE WYNOSI:

W Krakowie bez odnoszenia do domu

«iia,t

,izŁ5.40

W Krakowie z odnoszeniem do domu...................................

tŁ8.—

Naprowincjęzprzesyłkąpocztową . .i ,iag ,,zł,6.—

Zagranicę z przesyłkę pocztową

i,aa

, , zł.10.-1

Za każdą zmianę adresu dolicza się zL 0.50.

Tlekiamacje niezapieczętowane nie podlegają opłacie pocztowej.

Listów nń opłaconych nie przy}ncuje się. t

Prenumeratę przyjmują: Administracja ,,Czasu**, wszystkie urzędy

pocztowe, wszystkie miejscowe i zamiejscowe Biura dzienników

«CZAS" i^ikilii Mdzlannli « godzłnla 11«ta] m naay.

Kraków, Piątek 14 Marca 1930.

CZAS

KO ITO P. K. O. KRAKÓW NR. 400.404.

Adres Redakejt I Administracji: Kraków, ul. św. Tomasza 12.

Telefon Redakcji 50.

—

Administracji i Drukarni 37o0.

Godziny biurowe: od 9-tej do 13-tel i od 15-teJ do 18-teJ.

MatłytrilpuMij

/płacona truiHia.

Rocznik CXXXn.

remjei* Bartel o parlamentaryzmie.

Niemałą niespodzianką było pi zemówie

nie p. Bartla w senacie, które poniżej po

dajemy. Daje ono tak ostrą i bezwzględną

charakterystykę parlamentaryzmu, jakiej

z pewnością nikt jeszcze z ław rządowych

nie wygłosił. Nie wdając się narazie w ana

lizę tej deklaracji, podnieść należy pyta

nie: co skłoniło premjera do rzucenia rę

kawicy sejmowi? Jeżeli prawdziwą jest

wiadomość,że p. Bartel przed posiedzeniem

senatu odbyłkonferencję w Belwederze, nie

trudno odgadnąć, gdzie znalazł inspirację

izachętę do swego wystąpienia. Wskazuje

na to także poruszona tam myśl zawodo

wej organizacji społeczeństwa, z której do

piero ma się wyłonić przyszły parlament

pozbawiony wad i usterek, które p. Bartel

takjaskrawo podkreślił. Jest to, jak wiado

mo, ulubiona koncepcja p. marszałka Pił

sudskiego, który ją niejednokrotnie wysu

wał. Problemat to nadzwyczaj ważny, bar

dzo skomplikowany i wymagający spokoj

nego rozpatrzenia.

Czy przybierze u nas

kształty widome — nie wiemy;

wywody

premjera wskazywałyby, że istnieją pod

tym wrzględem pewne zamiary, o których

może niebawem czegoś się dowiemy. Poza

tem przemów’ienie p. Bartla będzie miało

niezawodnie silny refleks w Izbie posel

skiej. Opozycja zrozumie słowa premjera

jako wyzwanie, jako zapowiedź długo za

powiadanej rozgrywki. Toteż można się

spodziewać, że na piątkowem posiedzeniu

sejmu, na którem ma się odbyć głosowanie

nad wotum nieufności dla dwu członków

gabinetu, przyjdzie do silnego starcia z o

pozycją i do ogólnego porachunku pomię

dzy nią a rzędem. Nie będzie więc przesa

dą, jeżeli powiemy, że wystąpienie pre

mjera jest poniekąd otwarciem nowego o

kiesu przesilenia.

Warszawa 12 marca.

(PAT) Na .dzisiejszem plenarnem posiedzeniu

senatuprez.es Rady ministrów prof. bartel wy

głosił następujące przemówienie: Wysoki Se

nacie! Wniesiony przez iząd preliminarz bu

dżetu państwa, po przebyciu odpowiednich in

. stancyj sejmowych stal się obecnie przedmio

tem rozważań tej Wysokiej Izby. Minister skar

bu określi Stosunek rządu do zmia’n, które pa

nowie izamiierzacie v\prowadzić do budżetu,

mnie zechcą panoWiie zezwolić na zajęcie im

chwili drogiego czasu rozważaniami natury od

miennej. \f.am zamiar mówić o tem, co się po

w-’szech!nie dzisiaj

określa

mianem kryzysu

parlame:ntarnego. Tak dalekie odchylenie od

tematu właściwego porządku obrad wydaje mi

się być usprawiedliwione pauującemi w tym

względzie zwyczajami parlamentarnemu, do

zwalającemu na poruszenie przy dyskusji bu

dżetowej temató’w n:emal bez jakichkolwiek

ograniczeń. Wśród oświeconych i politycznie

niezależnych

sfer społeczeństwa nietylko w

Polsce, lecz w.’e w szystkich może piucz Anglji

państwach starego św"iata, coraz więcej tere

nów i coraz więcej zwolenników’ zdobywa po

gląd,, że parlamentaryzm polityczny doby dzi

siejszej przeżył się i me iesl juz zdolny do speł

niania zadań, jakie życie nowoczesnego pań

stw a nań nakłada. Pogląd ten jest podzielamy

nietylko przez tych, którzy do wyrażenia sądu

w tej skomplikowanej sprawie nie mają ani

przygotowania, ani kompetencji, ale co naj

ważniejsza przez uczony ch Łniezależne koła

parlam entarne i polityczne. Pojęcie niezależ

ności stanowi jeden z czynnikó’w najhardziej

istotny-ch w" kwestji, którą podjąłem, w kwe

stji, która jest nietylko trudna, ale i bardzo

drażliwa. Dotyczy ona rzeczy, które mają cha

rakter j,ak gdyby poufny i które nie są zazwy

czaj przedmiotem rozpraw politycznych t,akże

dlatego, że chce się je uważać za mało w",ażne,

za zbyd jakbymi powiedział przyziemne, gdy

sprawy publiczne zwykło się podawać z przy

prawą górnej frazeologii, albo za zbyt jaskra

w"o wkraczające przeciwko ustalonym w tej

’dziedzinie poglądem, posiadającym wśród pew

nych sfer charakter nietykalnego tabu. Ten

stan rzeczy zniewala mnie do proszenia pa

nów", aby’ wy"wody moie były brane tal;, jak

te podaję d(,słow nie, bez przypisy-w’ania ind

myśli i zamiarów ubocznych.

Charakterystyka posłów.

Poruszam zaga’dnienie, nie doty-ka/m ’ani grup«

ani osób. Demokratyzacja ustroju parlamentar

nego uczyniła z członka parlamentu fachowca

sui generis Posłow-anie stało się zawodem. Na

Pyta,nie ki,m jest X, otrzy"muje się odpowiedź,

jestem posłem, względnie senat-orem . Człowiek,

który zdobył -zawó,d posła, czy senatora,^ pra

gnie ,zachować go zaz,wyczaj na zawsze. Utrata

mandatu pcczuwana iest bardzo często, jako

nieszczęście osobiste,

przyw-iązanie do tego

zawodu bywa zupełnie wyjąt-kow"e i’ tak ’wiel

kie, ze zdolne jest poprzednie umiłowanie za

wodu wypełnić i zabić doszczętnie. Już ten sam

objaw mów-i bardzo w-iele o istotnej przyczynie

hgo przywiąza-nia, Jest o-no w ynikiem dogod

rej sy-tuacji osobistej, którą daje człowiekowi

mandat do parlamentu, nie stawiając ;m,u żad

nych wzamian obowiązkow, wymagających o

kreślonych zalet chara! teru lub umysłu, żad

nego przy"gotowania lub umiejętności, prócz

jedynego posłuszeństwa ,swej władzy partyjnej

i oddaw’!ania glo-su podług jej w-skazówek

Metody pracy.

Spójrzmy przez chwilę na metodę pracy w

parlamentach. Jest ona prowadzona i wykony

w"ana przez znakomity procent deputowanych,

którzy stają, się w ten sposób we wszystkich

tak licznych i różnych gałęziach życia pań

stwowego również kompetentni, a zdanie ich

miarodajne i ostateczne. Ludzie wybrani wy

łącznie pod kątem polity czno-party jnej przy

należności, czynią się nagle liiety-lko fachow

cami, ale wyroczniami w najróżniejszych dzie

dzinach pracy, z któremi dotąd mogli nie mieć

nic wspólnego. Ogromna natomiast większość

członków parlamentarnych

stanowi bierną

masę ludz.i, nie dających z siebie niczego, nie

wiel-e nawet orjentujących się w tern, co się

wokoło dzieje, ślepo tylko posłusznych przy

wódcom partyj, z których przyzwolenia i wy

boru otrzymali mandat parlamentarny.

Ludzie i.iepol’j tecznL

Człowiek wchodzący do tego grona po raz

pierwszy doznaje bardzo złożonego kompleksu

uczuć. Wszystko też wydaje mu się być bar

dzo proste i łatwe; najpierw jest nietykalnym,

poczucie tego dodaje sił i jakby skrzydeł. Jest

elementem kontrolującym rząa i j(go działa

l)i" — będąc w istocie czynnikiem nie kontro

lowanym przez nikogo. Pobiera wysokie wy

nagrodzenie nie za prace, bo tej pracy bardzo

często nie daje, dać nie może, nie potrafi, ale

za sam fakt posiadania m andatu Z człowie

ka użytecznego z pracy staje się często czło

wiekiem żyjącym z tytułu, co pociąga za sobą

konsekwencje psychiczne. I oto taki właśnie

stan psychiczny, anormalny, stanowi podłoże

tego, co się określić da mianem ogólnej pato

log’,ii parlamentaryzmu, dającej się obserwo

wać bodaj we wszystkich krajach.

Złudna odpowiedzialność.

Jedyna odpowiedzialność, jakiej, m a ulegać

członek parlamentu, odpowiedzialność poli

tyczna wobec wyborców jest zupełnie iluzo

ryczną. Jedynym jej sprawdzianem jest po

nowny wybór lub utrata mandatu w następ

ny-ch wyborach, a rozumiemy przecież dobrze,

że przy systemi-e głosowania na listy tak np,

jak to jest w Polsce głosuje się na part,ię, a ido

na ludzi. pnączy" to, że każdy poseł ogranicza

jący działalność swuję w parlamencie do stwo

rzenia wespół z podobnymi sobie algebraicz

nej większości dla przywódców" swoje,i partji,

musi dbać przedewszystkiem o nich, a dopie

ro potem, o swoich wyborców w"zględy. W re

zultacie członkowie parlamentu, którzy we

dług brzmienia wszj stkich niemal kolisty tu

cyj m. in. także art. 20-ty naszej konstytucji,

mają być przedstawicielami całego narodu w

ogrom rej większości stają się przedstaw icie

lami swoich zarządów partyjnych, a odpowie

dzialność ich indywidualna sprow"adza się

prawie do zera.

Typy parlamentarne.

Po pewnym czasie naturalna syslematyka

typów" psychicznych i intelektualnych jest do

konana. Na czoło wysuwają się deputowani,

sprawujący swoje tytuły" od wielu bardzo lat.

Są to starzy, doświadczeni parlamentarzyści z

fachu, ludzie patrzący na świat pod kątem

długoletnich doświadczeń i z, p-ewnem łaska

wem pobłażaniem. Znają się oni przeważnie

trochę na wszystkiem. Z łatwością formułują

sw"oje sądy i nie znoszą sprzeciw u. Cieszą się

szacunkiem nietylko kolegów" ze swojego klu

bu i dzielą się na dwie grupy. Mniejsza bierze

udział w obradach komisy-jnych, przygotow u

je referaty-, niekiedy bardzo ciekawe i intere

sują.ce, przemawia na plenum, kieruje taktyką

klubu. Grupa większa spełniała od wielu lat

to, co do niej należało. Obecnie — jest ozdobą

ciała parlamentarnego.

Wśród reszty młod

s’zych posłów’ zauważyć można ambicje różne

go rodzaju i różnego typu. Mają też ambicje

uczenia się i pogłębiania znajomości poszcze

gólnych dziedzin. Są i tacy, który ch tempera

ment ponosi i każe wybijać się na czoto zespo

łu, rwią się do wystąpień na komisjach i ple

num. Stanowią typ urodzonych posłów, o któ

rych musi byćgłośno za wszelką cenę. Ale ol

brzymia masa reprezentantów narodu, pozba

w"iona jest takich ambicyj i zadawala się rolą

znacznie mniejszą. Tak ygląda w pobieżnym

szkicu obraz przeciętnego parlamentu Doli

tycznego. Ilość ludzi, posiadających dostatecz

ne kwalifikacje do w"ydawania sądu o najroz

maitszych rzeczach, wchodzących w zakres

prac parlamentu, poza zagadnieniami czysto

politycznemi, jest w tych warunkach znikoma.

Nie zawsze przytem oni to właśnie decydują

0 stanowisku swojego stronnictwa, czy klubu.

Nieraz wid’zimy na ich czele ludzi nie posia

dających żadnego wy-kształcenia, ani doświad

czenia w sprawach t. zw. resortowych w za

kresie gospodarki państw a, administracji

1 techniki rządzenia. Są oni pod tym wzglę

dem niemal analfabetami, a jednak głos ich

jest decydujący, bowiem polity-cznie przewo

dzą swojemu klubowi. Powstaje w ten sposób

paradoksalna sytuacja, w której omawianie

każdej sprawy, najmniej na* et (’Olity’ ny

momentów zawierającej, każda ocenę działal

ności fachow=ej resortu, odbywa się li-tylko pod

kątem politycznego poglądu i tendencji grup

parlamentarnych.

Źródła dem agog]!.

Nao=gół w parlamentach góruje polityka do

stosowania nie do int?-resów i =potrzeb całości

państwa,

=lecz do celó=w specjalnych, iktóremi

są: utrzymanie w kraju jaknaj=większej sfery

wpływów i zdobycia tą drogą maksimum

mandatów w !parlamencie. Stą=d rodzi się =zko

nieczności demagogja, szermowanie słowami

i hasłami bez żadnego moczucia odtpow.|edrial

ności za ich =zrealizowanie.

Zła itruktura parlamentu.

Następnie omawiał premjer powstawanie

parla=mentu, oparte jego zdaniem =na fałszy

wych podstawach: politycznej, klasowej= i na

rodowościow’ej.

=Słusznie też czyni uwagę prof. Jaworski, że

,,=na takiej różn,orodnej podstawie z!budowany

parlamentaryzm nie jest w stanie rozstrzy

gnąć żednej sprawy według kryterjów rzeczo

wych".

W ’klasycznym ustroju parlamentar

nym, przy takiej struk turze parlamentu, lo=sy

państwa zdane są ma laskę przypadkowych

większości i asyntetycznych kompromisów.

Mamy więc w =rezul,acie rządze nie pośredn’ie

przez parlament, czyli przez ciało o różnoro

dnej strukturze i nieokreślonej kompetencji,

podzielone na wa=lczące z sobą grupy, niezdol

ne do wytworzenia siły konstruktywnej woli.

Zamuan=a jego na lepszy, !bardziej odpowiada

jący wymogom, jakie specyficzne warunki

Polski m u stawiają jest problemem najisto=t

niej=szym, jest =dzi=ś kwestją dal°zego p)my1śl

negn rozwoju pań=stwa d -wszystkich jego

warstw spclecznvch.

Śro( ki zaradcze,

Nie sądzę, aby właści=wym środk!iem leczni

czym mogło hyc koiyigowame poszczególnych

przepisów naszej ust=awy konstytucyjnej i po

zostawienie struktury zasadniczej obecnego u

stroju.

=Probleim wydaje =mi się być gi;bs=zym,

a =więc środki powinny być bancLdfej radykal

ne. Ch=odzi o dwie rzeczy zasaunicze: o struk

turę we/wnętrzną ciał par’lamentarnych i o po

stawienie ich na wieści em miejscu, we wza

jemnym ustosunkowaniu się organów władzy

państwowej, i to mojem =zd=aniem, a nie meta

fizyka .prawnicza winno być punktem wyjścia

z w’szelkich w d=ziedzinie miamy ustroju roz

ważań.

Organizacja zawodowa.

W teorji politycznej, lat ostatnich, a naw et

w praktyce niektórych państw pojawiła się

koncepcja u/tworzenia obok parlam entu polity

cznego drugiej izby, reprezentującej układ sił

i interesów gospodarczych i zawodowych spo

łeczeństwa. Wpływ takiej drugiej Izby =na u

stawodaw stw=o mógłby być owym niezbędnym

korekty wem przemożnego dotąd wpły wu cia

ła politycznego, ęo wobec ogromnego znacze

nia, jakie w życiu nowoez=esr.em odgrywa czyn

nik gospodarczy wydaje się być zupełnie u

sprawiedliwione. Ale ta t=eoretyczna koncep

cja ustrojowa nasuwa w obecnych warunkach

szereg poważnych wątpliw’ości. Rzecz je=st no

wa i co do swojej praktycznej wartości nie

sprawdzona. Niezbędnym warunkiem jej rea

lizacji jest zorganizowanie społeczeńs=twa na

podstawie zawodowej W Polsce jesteśmy od

tego bardzo daleko, a przykład niektórych

państw wprowadzających przymus organizacji

zawodowej nie jest dla naszych stosunków

i naszej psychiki zbiorowej miarodajny i za

chęcający. Toteż pomijając juz inne pow’ody

musi się koncepcję tę uznać dla Polski przy

najmniej na dziś za nieaktualną.

Rada stanu.

Projekt ustanowienia Rady stanu dla opra

cowania i opiniowania projektów ustaw pod

względem fachowym, redakcyjnym i kodyfi

kacy’j=nym zawiei a bardzo dużo cech dodat

nich, jednakże samego problemu choroby par

lamentaryzmu tak, jak ją powyżej naszkico

wałem, nie rozwiązuje. Rada stanu, której źró

dło powstania byłoby zupełnie i całkowicie

inn=e, aniżeli i=zby poselskiej, nie m ogłaby o

rzeczeniom i opinjom swoim przypisywać cha

rakteru wyrazu woli narodu, choćby w naj

bardziej konwencjonalnem tych słów znacze

niu. Ponieważ jednak rząd, jako wład;a wy

konawcza w coraz większym stopniu staje się

inicjatorem w zakresie ustawodawstwa pań

stwowego, co jest bardzo znamiennym obja

wem ewolucji parlamentaryzmu, Rada stanu

moze niezawodnie pełnić pożyteczną rolę or

ganu pomocniczego i doradczego rządu tak,

jak to miało miejsce we Francji, ale na tem

rola jej całkowicie się wyczerpuje.

Następnie wystąpił premjer przeciwko wkra

czaniu parlamentu i poszczególnych posłow w

zakres działania władzy wykonawczej prze

ciw’.o narzucaniu głowie państwa gabinetów

przez stronnictwa. Odrzucam bezw’zględnie —

mówił — aspirac je par’am=entu= do pośredniego

rządzenia za pomocą rzędu, złożon=ego z dele

gatów stanowiących

w ykładniki większości

parlamentarnych partyj. Entuzjaści systemów

parlamentarnych niektórych państw Europ}

będą }}-prawdzie oburzali się na takie= Obceso

we odtrącenie wychwalanych przez nicli wzo

rów, ale nie sądzę, aby to oburzenie znalazło

dzisiaj oddźwięk }}Śród oświeconych sfer spo

łecznych Polski Walka o ten punkt programu

żie pojętej demokracji parlamentarnej wyda

je mi się iuż przesądzoną na jego niekorzyść.

,Dy rząd ącego Dąiłsjw:ęm Farbm enty Polsk?

mam nadzieję nie powróci, o ile chce uniknąć

nowy ch błędów.

Czynnik nadrzędny.*

W naszych współczesnych warunkach musi

być czynnik nadrzędny w stosunku do 3 na

czelnych organów v\ładzy państwowej, skupia

jący w sobie najwyższą sumę indywidualnego

autorytetu l. j, prezydent Rzplitej. Stanowisko

nadrzędne nadaje prezydentowi w stosunku

do władzy wykonawczej, prawo mianowania

i odwoływania rządu w stosunku do wladzy

ustawodawczej prawo otwierania, zamykania

i rozwiązywania parlamentu oraz dekretowa

nia w czasie, kiedy parlament nie może wy

konyw-ać swoich zadań, w stosunku do wła

dzy sądowej prawo mianowania sędziów i pra

wo łaski. Autorytet indywidualny prezydenta

nie jest wprawdzie przymiotem, który ntoże

przez jakikolw iek przepis być mu nadany-, ale

każde pokolenie posiada osobistości, cieszące

s’ię zasłużenie autorytetem, nabytym swojem

życiem i działalnością. Historja analizy" zbio

rowości ludzkich wskazuje, że wśród szerokich

mas nawet dość obojętnych na rzeczy publicz

ne tkwi głęboko zakorzenione zaufanie i u

znanie dla jednostek, których czyny składają

się na wartość nieprzeciętną.

Udzielenie jednostce wybranej przez naród

takich uprawnień, które czynią z niej czynnik

nadrzędny w stosunku do innych organów

władzy w- państwie moze być niezbędne, jeżeli

te organy wskutek tych wad w"ewnętrznych nie

są zdolne sprostać swoim podstawowym za

daniom. W Polsce strach przed uposażeniem

głowy państw a w dostateczne a konieczne a

trybucje władzy jest zjawiskiem historycznie

sta,łem., ale jest też i zwycięstwem słabości de

mokracji, której nie dodadzą mocy najdemo

krrtyczniejsze przepisy konstytucji. Ludzie

przejęci troską o pizyszłość demokracji w Pol

sce powinni szukać dla niej oparcia w głębi

duszy ludzkiej, w psychice społeczeństwa, w

żadnym natomiast, razie nie w pustych for

mach, nie w fałszywym dźY/ięku gromkich ha

seł, nie w chaosie i bezwładzie, który paczy

i zabija każdy normalny rozwój, każdy" postęp,

a także postęp i realizację ideałów demo

kracji.

Obrady senaty.

Wars/zawa 12 marca.

=(PAT) Na dzisiejszem posiedzeniu senatu

na. wstępie (marszałek -zawiadomił Izbę o =o

trzymaniu od prezydenta sen=atu francuskiego’

depeszy z podziękowaniem z;a wyrazy współ

czucia, przesłane senatowi francuskiemu z po

=wodu k!ęski powodzi.

Zkolei zabrał głos przed porządkiem dzien

nym

sen, Hasbach =(kl. niem)

w sprawie

sprostowania ustępu przemówienia =m)ifnLstra

reform rolnych Sta/niewicz;a,

ze w łaściciele

niemieccy odrzucili dobrowolne zaofiarowanie

majątków na parcelację. Mówca nazywa twier

dzenie, ze kierowały Niemcami względy poli

tyki zagranicznej, insynuacją.

Marsza’ek mówcy odbiera głos aa użycie sło

wa: i=nsynuacja, pod adresem =ministra i to nie

obecnego.

Budżet min. spraw zagranicznych.

Następnie przystąpiono do prelimi!narza bu

dżetowego ministerstw a spraw ’ z=agranic=znych.

Refetent wicemarszałek G liw ic

na wstępie

charakteryzuje postęp prac organizacyjnych

minist.ers=tw’a i przechodząc do dz’ał=alności p=o

litycznej ministerstwa, podkreśla z ubolewa

niem brak Po=lski na konferencjach rep aracyj

nych w Paryżu i Hadze, oraz morski=ej w Lon

dynie, czego przyczyną jest fakt, że Polska jest

u=ważana za państw o o ograni=czonej sferze za

inteiesowań i nie pv.i-adające odpowiedniej

floty. Przechodząc d=» omówienia skreśleń, do

kona=nych przez sejfn, mówca proponuje zg }d

nie z uchwałą komisji budżetowej senatu, po

większenie kr%dy-tu na podróże i przesiedlenia

o 100 tys. zł. na pl!acówki w Kairze i K=aptanie

o= 742.000, na różne wydatki administracyjne

0 200 tys. zł.

Zkoleisen.Makarowiezwdłuższymiwy

wodzie omawiał kwesłję uregulowania wy

chedztwa polskiego do Stanów Zjednoczonych,

zgłasza]’ąc w konkluzji rezolucję z wezwaniem

rządu do nawiązania rokowań z rządem S.a

nów Zjednoczonych, celem uzyskani=a =d=!a lud

ności rolniczej ułatwień w osiedlaniu w lasach

zachodnich tego państwa.

Sen. K ozicki (ki. nar.), nawiązując do

przemówień w* parlamencie niemieckim, nazy

wa skandalem 1 największą nieprzy zwoitością

fakt. że urzędowe czynniki w Niemczech mó

wię o zmianie granic pi}lskich i szukanie po

rozumienia zRosją.

Sen. Kamieniecki (BB)omawia ducha

polskiej polityki, którą cechuje pokcjo=wość

1 samodzielność. Przechodzą( do kwestji sto

sunków z Nie=mcami mówca wyiaza pragnienie,

aby te sąsiedzkie stosunki były popiawne, pod

kreślając, że ze stromy przeciwnej m uszą u

stać wszelkie tendencje

odwetowe.

Nawet,

gdyrbv nie istniał traktat wersals=ki i tak prawa

Pol°ki do tych terytorjów i do Pomorza byłyby

również święte, wielkie i nietykalne. Przemó

wienie swoje mówca kończy wyrazami wielkie

go uznani=a dla ministra Zaleskiego, jako męża

stanu. Zkolei Izba przystąpiła do preliminarza

budżetowego Prezydjum Rady ministrów, któ

ry zreferow’ała prawiozdawczymi sens*orka

Kłuszyńska (PPS). Komisja senatu proponu’ie

m i. ws’tawienie 2 miljonów zł. na fundusz

kultury narodowej.

—

Po referacie zabrał glos

pre-zes Rady ministrów prof. Bartel, którego

iMow=. jjodajemy na czele d=ziennika,

Dyskusja.

YYr dyskusji mad oświadczeniem p premjera

zabrał głos sen. Strug (/PPS), który uważa mo

wę p. !premjera za niespodziankę. Zwracr u

w"agę na nader energiczny i nnęski ton p. pre

mjera i zapytuje, ozy p. premjer jest istotnie

tak mocny i tale pew.ny ’wszy’stkiego. Mówca

podkreśla, że p. premjer ma olbrzymie kłopo

ty, nie jest jednak bynajmniej takim siłaczem,

ażęty zmał praw o takie rzeczy /mówić .przed

stawicielom parlamentaryzmu w Polsce. Yló

wca nie zna źródła tych niespodzianek, ale są

dzi, ze jest to jakieś pociągnięcie ściśle poli

tyczne, skierowane może mte do tej Izihy, ale

do kolegów" sejmowych. Mówca zapytuje, czy

p. iprernjer mógłby wygłosić takie słowa w sej

mie. Sen. Strug występuje przeciwko temu.

aby tutejszy teren obierać dla eksperymr ntów,

które mają adres inny. Mówca protestuje

przeciwko wygłoszeniu takiego .przemów’.ienia,

wobec Dibecnego kryzy’su go!spodarczego. Jest

poza :p.premjerem wielka ’postać, która tak,

jak rozumnie, spełn’ia to funkcje ponad rządem,

ponad Polską, którą określi historja. Kiedy ta

kie zjawiska zachouzą, ;rz-aba je (brać spokoj

nie i rozumieć, ale nie można — zdaniem -se

natora, —

od tej siły niejako się zapożyczać.

Mówca uważa to wystąpi/enie .p, pi emjera. ja

ko krok !polityczny, na który w ,tej labie nie

ma miejsca.

Warszawa 12 marca.

(Tel. wł.) YVdalszej dyskusji nad oświadcze

niem premjera Bartla sen. G łąbiński (Kl.

nar.) pawia ta, że dopóki rząd nie przedstaw"i

pol.itycznego programu tak długo uw’ażać bę

dzie podobnie krytyczne uwagi wypowiedzia

ne w formie tak ujemnej,jak to uczy-nił p. /pre

mjer—za nieuzasadnione.Sen. Januszew

sk i (YYyzw.) uważa po/sunięcie premjera Bar

tla za nieszczęśliwe. YYobec jasnej sytuacji

walkę wypowiedzianą przez premjera Bartla

stronnictwo mówcy przyjmie i/mówca jest

przekonany, żo walkę tę wygra. Sen. Z a

k/rzewski (BB) wyraża zdziwienie z powo

du oburzenia, jakie mow’a premjera u niek’tó

rych se/natorów" wywołała. Zdani!em mówcy

należy wyrazić zadowolenie, żo /premjer wy to

czył zagadnie-nie rewizji konstytucji na trybu

nę senatu. Sen. K ozicki (Kl. Nar.) zastana

wia się nad tem, co spowodowałop"-emjerado

wy"pow’ied,zenia dzisiejszej m owy. Jedy"nym

sensem tego wy’stąpienia jest — zdaniem se

natora —* chęć ,r;zucenia winy złego na ,par|a

ment. Sen. R om an (BJl)pochwala wystąpie

nie premjera i wwraża życzenie, aby wszyscy

jaknajwięcej nrzejęh myśli i dążeń czlowinka,

którego mamy na szczęście w Po-lsce, a /który

mial tyle silnej woli i mocy charakteru, alby

wywa;czyć ’Polsce niepodległość.

Budżet min. spraw wojsk.

Zkolei przystąpiła laba do budżetu min.

spraw wojsk. Sprawozdawca sen. G aszyń

sk i (BB) wnosi i,mieniem własnem opr:zywró

cenie 2 milj. zl na walkę ze szpiegostwe/m t, j.

na fun,dus,z dyspozycyjny dla mi/nistra. Sen.

Strug (PPS) jest przeciwny tej poprawce, u—

W"aza, że z tego przekreślenia demagogja uczy

niła hecę w cały"m kraju ’przekręcając słowa

marszałka, że sej’m popiera szpiegostwo. Na

stępnie wspomina mówca o wypadkach z 31

października ub. r . i powiada, ze marszałek

Daszyński uratow’ał swojem ówczesne/m postę

powaniem, wiele w Polsce, z;a do jednak zmie

szano go z błotem. YYko,ńcu mówca uskarża

się na wprowadzenie polityki do armji Sem

Lubecki ^BB)staje w obroniąfunduszudy

spozycyjnego, którego lwią część pochłania

walka ze sapiegostv\em. Sen. P ersyiiski

(BB) uważa twierdzenie o rozpolitykowaniu

armji za nieuzasadnioną insynuację. W dzi)

siej’szych jednak w"arunkach armji zupełnie

od życia oddzielić nie można i zadaniem do

wodcow jest wychowanie żołnierza ma oby

watela.

Na tem dy-skusję nad MSYVojsk. zakończo

no. Marszałek stwierdził, że wszyscy mówcy

chociaż z różnych iprzikonań politycznych w

przemówieniach swych dali dowód, że do/bro

armji mają na cku, poczem wzniósł okrzyk

na cześć armji, który Izba entuzjastycznie

podjęła.

Budżet min. oświaty.

Następnie sen. Dąmbski (BBWR) przedstawił

budżet ministerstwa wyznań religijnych i o

rrwiecenia publicznego, o:mawiając szczegółowo

zmiany wprowadzone do preliminarza pr"ą-z

sejm oraz poprawki senatu, poczem głos zabrał

sen. hr. ZdzisławTarnow ski(BBWR),któ

ry oświadczy l, że konserwaty-ści nie uzyw ali

religji do walki politycznej, ale gdy chodzi o

obronę rehgji, to sta/ją dc niej bez wzgędu na

ich stosunek do rządu. Naukę religji w S’zko

łach uważają za podstawę wychowania. W"resz

cie mów ca prz,yłącza się do oświadczenia, zło

żonego w sejmie przez posłów ks. J Radziwiłła

i Morawskiego.

Demonstracyjny wniosek.

Pod koniec posiedzenia senatu, kluby PPS,

YY"yZwoleni’a i N.P . R. zgłosiły magły wniosek

o skreślenie 1 złctego z funduszu dyspozycyj

nego prem/jera Bartla, jako protest przeciwko

jego przemów Leniu.

Konferencja w Belwederze.

Warszawa 12 marca’.

(Tel. wł.) Premjer Bartei udał się o godz. 5

do Belwederu, gdzie odbył z marszałkiem Pił

sudskim 1-godzinną konferencję.

GEMYOGŁOSZEŃ!

Jednorazowo za jeden wiersz m ilim etrcwy:

Ogloi =i m z w y k l e ......................1 1 m ;

i,tł.*120

Układ tabelaryczny, cyfrowy, kombinowany

............................... , , 1 1 + 3 0

Cgłoszenia w ,,Nadesłanych"

. i , , , , , , ; .....................

n . c.4ił

Nekrologi

.................... 11111

i(«,i

i i i ...........................W

.35

Komunikatypokronice s, , , , , , , ,, ,,

zł 9.50

Ogłoszenia na pierw szej Btronle

:,.,,

,,,,,

,,,

Ogłoszenia w num erach świątecznych 2b% drożej.

Ogłoszenia aamiej*

cowe 25% drożej.

Za zastrzeżenie miejsca dolicza się 259S.

Administracja nie bierze odpowiedzialności

za terminowe umieszczenie ogłoszeń.

Ceny ogłoszeń obowiązują, od dnia zmiany w nagłówku.

Ogłoszenia przyjmują: Administracja ,,Czasu’* i wszystkie n ejscowe 1 za

miejscowe B.ura dzienników i ogłoszeń.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction